عارىشتاعى يىستەر: عالامشارلار
ءبىراق، ءسىز ويلاعان ەڭ ناشار يىستەردىڭ ءوزى كۇن جۇيەسىندە ورنالاسقان پلانەتالاردىڭ يىسىنەن مىڭ ەسە ارتىق ەكەنىن بىلەسىز بە؟ مارس پلانەتاسى تەمىر، مەگني، كۇكىرت، قىشقىلدار مەن كومىرقىشقىلىنان CO2 تۇرادى. مارس پلانەتاسىنىڭ ءيىسى ناشار بولعاندىقتان وندا تىنىس الۋ مۇمكىن ەمەس. پلانەتا مەن استموسفەرا قۇرامىنا نەگىزدەلە وتىرىپ، زەرتتەۋشىلەر مارسقا شىرىگەن جۇمىرتقا ءيىسى ءتان دەگەن شەشىمگە كەلدى. يۋپيتەردىڭ ءيىسى ونىڭ اتموسفەرالىق قاباتىنا بايلانىستى. جەڭىل بەتكى قاباتىنا اممياك ءيىسى ءتان ( جۋعىش زاتتار نەمەسە ءزار) ، ال تەرەڭىرەك اممياك پەن شىرىگەن جۇمىرتقا ءيىسى مۇڭكيدى.
اتموسفەرالىق قابات اۋىرلاعان سايىن كۇكىرتتى سۋتەك (شىرىگەن جۇمىرتقانىڭ باستى سەبەپشىسى) گازىنان بولىنەتىن ءيىس قاتتىراق سەزىلەدى. كەيىن بادام دامىمەن سالىستىراتىن تسيانيد سۋتەگىنىڭ ءيىسى شىعادى. ال، ۋران شە؟ پلانەتانىڭ سىرتقى قاباتى سۋتەگى مەن گەليدەن تۇرادى. سوندىقتان، ونىڭ ءيىسىن سەزۋ مۇمكىن ەمەس. ولاردىڭ قۇرامىندا 2 پايىزعا جۋىق مەتان بار (ساسىق) ، دەگەنمەن، ونىڭ كولەمى بۇكىل پلانەتا يىسىنە اسەر ەتۋگە جەتكىلىكسىز. ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن كورشىمىز شولپاننىڭ ءيىسى قانداي؟ ءدال تاپتىڭىز، شىرىگەن جۇمىرتقانىڭ ساسىق ءيىسى (كۇكىرتتىڭ ديوكسيدىنە تاعى دا راقمەت) . بىردە ءبىر ادام اياق باسىپ كورمەسە ادامزات وزگە پلانەتا ءيىسىن قالاي بىلەدى دەگەن سۇراق تۋىنداۋى ابدەن مۇمكىن. زەرتتەۋشىلەر سپەكتروسكوپيا ءادىسىن قولدانا وتىىرپ، ءار ءتۇرلى مولەكۋلالار بولەكتىن جارىق تولقىنىن انىقتايدى. سۋتەگى، وتتەگى، مەتان، ازوت مولەكۋلالارىنىڭ وزدەرىنە ءتان جارىق تولقىنا بار. سوندىقتان، ءار پلانەتانىڭ اتموسفەراسىنان تاراعان جارىق تولقىنىنا قاراپ، ولاردىڭ قانشالىقتى مولشەردە ەكەنىن انىقتاي الادى.
Massaget.kz