ەسكى شاھار سارايشىقتىڭ قۇپياسىن اشاتىن كارتا تابىلدى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - وسىدان ەكى جىل بۇرىن ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك اسكەري ارحيۆتەن تابىلعان كونە كارتا باتىستاعى ەسكى شاھار سارايشىق تاريحىن زەرتتەۋشىلەرگە تىڭ مالىمەت ۇسىندى.

 اتىراۋ قالاسىنان 50 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان حان وردالى سارايشىق قالاسىنىڭ ىرگەسى 13 - عاسىردا قالانىپ، كەيىن قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى مارتەبەسىنە دەيىن وسكەن. ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى كىندىك قالالاردىڭ ءبىرى تۋرالى اڭىزدار جەتكىلىكتى.

 بۇعان دەيىن سارايشىقتىڭ ۇشتەن ءتورت بولىگى جايىق وزەنىنىڭ استىندا قالدى دەلىنىپ كەلگەن. ەندى تاريحشىلار جۋىردا تابىلعان كارتا نەگىزىندە كوپتەگەن قۇپيانىڭ بەتىن اشپاق. ۇلى جىبەك جولىمەن ساپارلاعان تالاي ساياحاتشى سارايشىقتىڭ ساۋلەتى مەن مادەنيەتى تۋرالى كوپتەگەن جازبا قالدىردى.

ءزاۋلىم سارايلار، مۇنارالى مەشىتتەر مەن مونشا، ءتىپتى باتىس وڭىردەگى العاشقى سۋ قۇبىرى دا وسى كونە شاھاردا بولعان. مۇنىڭ بارلىعى زامانىندا سارايشىقتاعى اسەم عيماراتتاردى تۇرعىزۋ ءۇشىن الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىنەن شاقىرىلعان شەبەرلەردىڭ قولتاڭباسى. وزىق ونەر ۇلگىسى. الايدا، ۇزاق ۋاقىت توناۋعا ۇشىرعان جاۋھارلى شاھاردىڭ بىزگە تەك ورنى مەن اقيقاتقا بەرگىسىز اڭىزى عانا جەتتى. سەبەبى، جايىق وزەنىنە تاقاۋ ورنالاسقان قالانىڭ كوپ بولىگى سۋ استىندا قالدى. ال ساقتالىپ قالعان جادىگەرلەردىڭ ورنى دا انىق ەمەس ەدى.

 ايبەك تۇرار ۇلى، «سارايشىق» مەملەكەتتىك تاريحي- مادەني مۋزەي- قورىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى:

 - ءبىزدىڭ زەرتتەۋشىلەر 2017 -جىلى ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك اسكەري مۇراعاتتان كارتا تاپتى. ول كارتا 1861 -جىلى اسكەري توپوگراف الەكسەيەۆتىڭ سىزباسى. وسى سىزباعا قاراپ كونە شاھاردىڭ تەڭ جارتىسى ءتىپتى، سيتادەل ساقتالىپ قالعان دەۋگە نەگىز بار.

 وسى سىزبانى باسشىلىققا العان عالىمدار سيتادەلدىڭ ورنىن تاۋىپ قازىق قاقتى. ەگەر قازبا جۇمىسى جەمىستى بولسا، تالاي سىردىڭ اشىلارى انىق. وعان نەگىز دە بار. تاياۋدا ارحەولوگتار ۇلكەن عيماراتتىڭ ىرگەتاسىنا تىرەلدى.

 مير ابدىعاليەۆ، ارحەولوگ:

 - سارايشىق قالاسى جايىق جاعالاۋىندا عانا ەمەس سونىمەن قاتار وڭتۇستىككە قاراي سوزىلىپ جاتقان. ول نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل قالانىڭ 50-60 پروتسەنتى ساقتالىپ قالعان دەگەندى بىلدىرەدى. وسىعان سايكەس، قالا ورنىنا الداعى ۋاقىتتا دا قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزە بەرەمىز.

سارايشىقتىڭ اتىن شىعارعان تاعى ءبىر اڭىز: ايگىلى سەكەركولىنە قاتىستى. ونى باتىس ۇلىستا بيلىك قۇرعان 7 حاننىڭ ءبىرى جاساتقان. حاننىڭ قىزى سول كولگە التىن قايىقپەن سەرۋەندەپ اققۋلاردى تاماقتاندىرادى ەكەن. قۇس تورەسىنە ارناپ كولگە ۇنەمى قانت سەۋىپ وتىرعان. سودان كول «سەكەركول» اتانعان دەلىنەدى اڭىزدا. كەيىن حانشا الدەقالاي ومىردەن وزىپ، حان ونى التىن قايىعىمەن قوسىپ جاسىرىن جەرلەپتى.

 عاسىردان عاسىرعا جالعاسقان كونە اڭىز بويىنشا ەل ءالى كۇنگە سول التىن قايىقتى ىزدەپ كەلەدى. ءبىراق ناتيجە جوق. ال تابىلعان كارتادا جاساندى كولدىڭ سىزباسى بار. دەمەك، اڭىزدىڭ اقيقاتقا اينالۋى ابدەن مۇمكىن.

www.24.kz