قازاقتىڭ قىزىل جەبەسى - شەرحان مۇرتازا كەڭسايدا دامىل تاپتى

الماتى. قازاقپارات - قازاقتىڭ قىزىل جەبەسى، بەلگىلى جازۋشى، جۋرناليست شەرحان مۇرتازا كەڭساي زيراتىنا جەرلەندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

بۇگىن قازاقستان حالقى الماتىدا م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا بەلگىلى قالامگەر شەرحان مۇرتازانى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالدى.

«ۇلت رۋحانياتى مەن باسپا ءسوزى قارا جامىلىپ اۋىر حالگە ءتۇستى. ازالى ءسوز حالقىنا ولشەۋسىز ەڭبەك سىڭىرگەن، ەلىنىڭ ماڭدايى مەن تاڭدايىنا اينالعان قازاقستان حالىق جازۋشىسى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى شەرحان مۇرتازاعا ايتىلدى. ءوزىنىڭ سانالى عۇمىرىن قازاق باسپا سوزىنە باسشىلىق قىزمەتىنە ارناپ كەلگەن. وقشاۋلانىپ تۇراتىن مەملەكەتشىلدىك قاسيەتىمەن رەداكتورلاردىڭ رەداكتورى اتانعان، وقىرماندارىنىڭ ريزاشىلىعىنا بولەنگەن ادام. توپىراعى تورقا، يمانى سالامات بولسىن»، - دەدى الماتى اكىمى باۋىرجان بايبەك.

اقىن، دراماتۋرگ نۇرلان ورازالين شەرحان مۇرتازانىڭ جۋرناليستىك، رەداكتورلىق تۇلعاسى تۋرالى ايتىپ ءوتتى.

«الىپ يمپەريانىڭ سول كەزدەگى سوتسياليستىك قازاقستان - ەگەمەندى قازاقستان گازەتىنىڭ باسىنا شەراعاڭ كەلدى. وسىعان دەيىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ الپىس ەكى تامىرىنا قان جۇگىرتىپ، ورتالىق كوميتەتتىڭ شەشىمىمەن «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ باسشىلىعىنا كەلدى.

اتىن «ەگەمەن قازاقستان» دەپ وزگەرتتى. سول كەزدەردە رەسپۋبليكالىق پارلامەنتكە دەپۋتات بولىپ سايلاندى. قالىڭ قازاقستاندىقتار باسقادان كۇتپەسە دە شەرحان مۇرتازادان ادال ءارى ءادىل، وتتى، جالىندى، شىن ءسوزدى كۇتەتىن ەدى. سول كەزدەگى 360 دەپۋتاتتىڭ باسىم كوپشىلىگى ۇلتشىل، قازاق ينتەللەكتۋالدارى ەدى. ويى دارا ازامات تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاسىنان تابىلا بىلگەن ەدى. ونى قالىڭ ەل تىڭداۋ ءۇشىن جينالاتىن. ايتا بىلەتىن. ەشكىمنەن جاسقانباي، بۇگەجەكتەمەي، نامىسىنا قايراق، جىگەرىنە قامشى سالا بىلەتىن ەدى. سونىسىمەن قادىرلى بولعان ەدى»، - دەدى ن. ورازالين.

سونىمەن قاتار، بەلگىلى جازۋشى شەرحان مۇرتازانىڭ تاريحي شىندىقتى كورسەتكەن از جازۋشىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن ايتتى.

«شەرحان مۇرتازا «قىزىل جەبەنى» جازۋعا 30 جىل عۇمىرىن ارنادى. تاشكەنت، ومبى، پەتەربور، ماسكەۋ، ورىنبور ارحيۆتەرىن اقتاردى. تۇرار رىسقۇلوۆ وتە كۇردەلى كەزەڭدە ءومىر ءسۇردى. الاش ارىستارىنىڭ ءسوزى ءبىر جەردەن شىعىپ جاتپاعان كەز. كەيبىرى كوممۋنيستىك ۇستانىمدا بولسا، كەيبىرى الاش ويلى مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن قورعاعان. سولاردىڭ ەشقايسىسىنىڭ الا ءجىبىن اتتاماي، سول كەزدە ازاماتتار تۋرالى شىنايى اقپارات الۋعا بولاتىنداي، سول كەزدىڭ تاريحي شىندىعىن بۇكپەسىز جازعان، بىردەن-ءبىر باتىل شىعارما - قىزىل جەبە بولاتىن. ءبىز بۇگىن قاتارداعى جازۋشى ەمەس، كورنەكتى جازۋشى عانا ەمەس قازاق دەيتىن حالىقتىڭ ۇلى پەرزەنتىن شىعارىپ سالىپ جاتىرمىز»، - دەدى ن. ورازالين.

 

ايتا كەتۋ كەرەك، قازاقستاننىڭ بەلگىلى جازۋشىسى، قوعام قايراتكەرى شەرحان مۇرتازا 86 جاسىنا قاراعان شاعىندا 9 -قازاندا شامامەن 18:30-دا الماتى قالاسىنداعى ۇيىندە اۋىر ناۋقاستان قايتىس بولعان ەدى.

شەرحان مۇرتازا 1932 -جىلى جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول 1955 -جىلى م. ۆ. لومونوسوۆ اتىنداعى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. جاستىق شاعىندا «لەنينشىل جاس» پەن «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى بولىپ قىزمەت ەتكەن.

1963-1970 -جىلدار ارالىعىندا «لەنينشىل جاس» گازەتىنىڭ رەداكتورى قىزمەتىندە بولعان. ودان كەيىنگى كەزدەرى «جازۋشى» باسپاسى مەن «جالىن» الماناحىنىڭ، «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى ءارى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ حاتشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1989-1992 -جىلدارى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1992-1994 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك تەلەراديو كومپانياسىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتتەرىن اتقاردى.

ق ر پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىس دەپۋتاتى بولدى. جازۋشىنىڭ ءار جىلدارى جازىلعان «تابىلعان تەڭىز»، «بەلگىسىز سولداتتىڭ بالاسى»، «احمەتجاننىڭ انتى»، «مىلتىقسىز مايدان» پوۆەستەرى، «41-جىلعى كەلىنشەك»، «ينتەرنات نانى» اڭگىمەلەرى، «قارا مارجان»، «جۇرەككە ءاجىم تۇسپەيدى»، «نە جەتپەيدى؟»، بەس كىتاپتان تۇراتىن «قىزىل جەبە»، «اي مەن ايشا» روماندارى قازاق پروزاسىنا قوسقان وشپەس تۋىندى بولىپ قالارى ءسوزسىز.