قوعامدا «كورەيا تولقىنى» قايدان پايدا بولدى؟

 استانا. قازاقپارات - قوعامدا جاستار اراسىندا جاڭا سۋبمادەنيەت پايدا بولدى. ول «كورەيا تولقىنى» دەپ اتالادى.

Ninety one, Newton, Eagles دەگەن اتاۋلار وسى تولقىننىڭ وكىلدەرىنە ءتان. جاڭا مادەنيەتتى بىرەۋلەر ماقتايدى، بىرەۋلەر داتتايدى.

كورەيا مادەنيەتى مەن ونەرى الەمگە قالاي تانىلدى؟ پلاستيكالىق وتا جاساۋدىڭ وتانى سانالاتىن كورەيادا سۇلۋلىقتىڭ ستاندارتى قانداي؟ كورەيا ساياساتىنان نەنى ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟ سەۋل قالاسىنداعى دونگۋك ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ كەلگەن ايگەرىم سايلاۋكەنوۆادان وسى تۋرالى سۇراعان ەدىك.

ۇلان: بىلۋىمىزشە، شىعىستانۋ فاكۋلتەتىندە وقيسىڭ. شىعىس تانۋشى دەيتىن ماماندىق بار ەكەنىن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ كوبى بىلە بەرمەيدى. بۇل ماماندىققا قالاي كەلدىڭ؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: ءيا، ءال- فارابي اتىنداعى قاز ۇ ۋ- دىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىندە وقيمىن. 2018 -جىلدىڭ اقپان- تامىز ايلارىندا وڭتۇستىك كورەيا مەملەكەتىنىڭ استاناسى سەۋل قالاسىندا اكادەميالىق ۇتقىرلىق باعدارلاماسى بويىنشا وقىپ كەلدىم. دونگۋك ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىر سەمەستر ءبىلىم الىپ، جازعى دەمالىس كەزىندە ءتىل جەتىلدىرۋ كۋرسىن وقىدىم.

مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن كەزىمنەن باستاپ كورەي سەريالدارىن كورىپ، ولاردىڭ مادەنيەتى مەن تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق قالىپتاستى. الايدا، مەكتەپ باعدارلاماسىندا دۇنيەجۇزى تاريحى مەن گەوگرافيا پاندەرىنەن باسقا ساباقتا كورەيا تۋرالى ءسوز قوزعالمايدى. ال شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنە ءتۇسۋ ءۇشىن اعىلشىن ءتىلى ءپانىن تاڭداۋ كەرەك. وقۋعا تۇسكەن سوڭ كورەي تىلىمەن قاتار، كورەيانىڭ مادەنيەتى مەن تاريحىن، ىشكى جانە سىرتقى ساياساتى تۋرالى دا ساباقتار وتەمىز.

ۇلان: شەتەلدە وقىعىسى كەلەتىن جاستار كوپ. ءبىراق جولىن تاپقاندار از. كورەياعا قالاي جول ءتۇستى؟ شەتەلدە وقۋدىڭ شىعىنى قانداي؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: بالا كۇنىمنەن كورەيانى ءبىر كورۋدى ارماندادىم. ءوزىم اقىلى بولىمدە وقيتىندىقتان، شەتەلدە ءبىلىم الۋدىڭ شىعىندارى مەنى دە الاڭداتتى. اتا- اناما سالماق سالماۋعا تىرىستىم. ءبىراق ءاربىر ۋنيۆەرسيتەتتە «اكادەميالىق ۇتقىرلىق» دەيتىن باعدارلاما بار. بۇل باعدارلاما باسقا ەلدەگى وقۋ ورىندارىمەن ءبىر سەمەسترگە ستۋدەنت الماسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ستۋدەنت الماسۋ - مادەنيەت الماسۋ، ءبىلىم جانە تاجىريبە الماسۋ دەگەن ءسوز. كەز كەلگەن ستۋدەنتتىڭ ءوزى ءبىلىم الىپ جاتقان وقۋ ورنىنىڭ ۇجىمىنان وسى باعدارلاما تۋرالى بىلۋگە جانە وسى باعدارلامانىڭ مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، شەتەلدە تەگىن وقىپ، تەگىن تۇرۋعا قۇقىعى بار. ەگەر وسى باعدارلاما بويىنشا شەتەلدە وقيتىن بولسا، تەك ءجۇرىپ- تۇرعانى مەن تاماقتانۋىنا عانا اقشا كەتەدى.

ۇلان: كورەياداعى وقۋ جۇيەسى مەن قازاقستانداعى وقۋ جۇيەسىنىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: باستى ايىرماشىلىق - ەركىندىك. ۋنيۆەرسيتەتتە وزىڭە ۇنايتىن ءپاندى، ساباق بەرەتىن ۇستازدى، وزىڭە قىزىق تاقىرىپتى تاڭداۋ ەركىندىگى بار. قازاقستانداعى وقۋ ورىندارى دا وسى جۇيەگە كوشىپ كەلە جاتىر. الايدا ءالى تولىعىمەن ەركىن ءبىلىم الۋ جۇيەسىنە قول جەتكىزە الماي كەلەمىز. بىزدە ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ ءبىلىم بەرۋدەن قاراعاندا كوبىرەك. ەمتيحاننان ەمتيحانعا دەيىن ءومىر سۇرەتىن ستۋدەنتتەر كوپ. كورەيادا ءبىلىم بەرۋ پروتسەسىنىڭ كوپ بولىگى بار ءبىلىمدى بەرۋگە، ۇيرەتۋگە باعىتتالعان.

ءتىل ۇيرەنۋ ءۇشىن ونىڭ فاناتى بولۋ كەرەك

ۇلان: كورەي ءتىلىن ۇيرەنۋگە قانشا ۋاقىت كەتتى؟ كورەي ءتىلى مەن قازاق ءتىلىنىڭ قانداي ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىعى بار؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: اعىلشىن ءتىلىن جىلدام ۇيرەنۋ ءۇشىن ورىس تىلىمەن سالىستىرعان ىڭعايلى. ال كورەي ءتىلى قازاق تىلىنە جاقىن. سويلەمدەگى سوزدەردىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبى قازاق تىلىنە ۇقساس. ءۇش جىل بويى ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا ءتىل ۇيرەندىم. قوسىمشا كۋرستارعا باردىم. تاجىريبە جيناۋ ءۇشىن كورەيادان كەلگەن تۋريستەرگە گيد بولدىم. ءتىلدى تەك تەوريالىق تۇرعىدان مەڭگەرۋ المانىڭ سۋرەتىن سالا بەرگەنمەن بىردەي. ول المانىڭ ءدامى مەن ءيىسىن تەك جاقىننان كورگەندە، ءدامىن تاتقاندا سەزۋگە بولادى. سول سياقتى ءتىلدىڭ گرامماتيكاسىن وقي بەرگەننەن گورى، ونى تىلدىك قولدانىسقا ەنگىزگەن پايدالى ءارى اسەرلى.

ءتىلدى جاقسى مەڭگەرۋ ءۇشىن ونىڭ فاناتى بولۋ كەرەك. ءتىل ۇيرەنۋدە عانا ەمەس، كەز كەلگەن ءىس- ارەكەتتە قىزىعۋشىلىق نە ماحاببات كەرەك. ەكەۋى قاتار كەلسە، ءتىپتى جاقسى. بىتپەيتىن شارۋا جوق.

ۇلان: فانات دەمەكشى، قازاقستاندا كورەي مادەنيەتىنە ەلىكتەيتىن جاستار تولقىنى ءوسىپ كەلەدى. كارىستەرگە ەلىكتەۋ سيندرومىنىڭ جىلدام تارالۋىنىڭ سىرى نەدە دەپ ويلايسىڭ؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: مۋزىكالىق مادەنيەتتە. قازىر «كورەيا تولقىنىنان» قالىسپايتىن جاستار تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە بار. مۇنى ىندەت، قازاققا تونگەن ءقاۋىپ دەپ قاراۋدىڭ قاجەتى جوق.

كورەيادا مۋزىكالىق باعدارلامالار مەن شوۋ، ارنايى تەلەارنالار بار. ولار ءاربىر ونەرگە وزدەرىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىن قوسادى. حالقى ونەرپازدارعا باس يەدى، قۇرمەتتەيدى. وسى تۇرعىدان ولاردان ۇلگى الۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.

بىزدە Ninety one, Newton دەيتىن وسى مادەنيەتتىڭ قازاقشا نۇسقاسىن دامىتىپ جاتقان توپتار بار. العاشىندا مۇنداي مادەنيەتتى قازاقتىڭ مەنتاليتەتىنە جات دەپ قابىلداپ، قارسىلىق بىلدىرگەندەر كوپ بولدى. بىزدە شوۆينيزم، ۇلتشىلدىق دەگەن باسىم. ونەردە شەكارا بولمايتىنىن ۇمىتپاساق ەكەن دەيمىن.

قازاق قىزدارى كورەياداعى سۇلۋلىق ستاندارتىنان جوعارى تۇرادى

ۇلان: كورەيادان نە ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: ءوز ويىمىزدى اشىق ايتۋدى ۇيرەنۋىمىز كەرەك. كورەيا حالقى دەموكراتيانىڭ نە ەكەنىن جاقسى تۇسىنەدى جانە ءوز پىكىرىن جاقسى تۇسىندىرە الادى. قاراپايىم ادامدار بەيبىتشىلىكتى قالايدى. ءبىز كورەياعا بارعاندا سوعىس بولىپ جاتقاندىقتان، الاڭداۋشىلىق بولدى. ءبىراق ءبىز بارعان سوڭ سوعىس توقتادى. سوسىن وقۋعا بارعان دونگۋك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اۋلاسى لاس بولىپ جاتاتىن. العاشىندا «مەن ارمانداعان كورەيا وسى ما ەدى؟» دەگەن ويعا قالعانىم راس. سويتسەم، اۋلا تازالاۋشى تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرگە ايلىق تولەنبەگەندىكتەن ولار ميتينگكە شىعىپتى. ءبىر ميتينگتەن كەيىن ماسەلە شەشىلدى.

ۇلان: ءبىز كورەيا تۋرالى كوپ نارسە بىلەمىز. فيلمىن كورەمىز، اۋەنىن تىڭدايمىز. ال ولار قازاقستان تۋرالى نە بىلەدى ەكەن؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: شىنىمدى ايتسام، كوپ نارسە بىلمەيدى. قازاقستان دەگەن اتاۋدى اۋعانستانمەن شاتاستىرىپ، بىزگە قاۋىپپەن قارايتىندار ءجيى كەزدەستى. ولارعا قازاقستان تۋرالى اقپارات ايتۋدان شارشاعان جوقپىن. بىزبەن تانىسقان سوڭ «قازاقستاندا سەندەر سياقتى سۇلۋ قىزدار كوپ شىعار؟» دەپ سۇرايدى. بىزدەن دە سۇلۋ قىزدار بار دەسەم، سەنبەيدى. كارىس قىزداردىڭ بويلارى قىسقا. ولاردىڭ جانىندا ءوزىمىزدى الىپ ادام سياقتى سەزىنەمىز (كۇلدى). «مودەل شىعارسىز؟» دەپ سۇرايتىندار دا ءجيى كەزدەستى. كورەيادا قالىپتاسقان سۇلۋلىق ستاندارتى بار. ءبىراق قازاق قىزدارىنىڭ سۇلۋلىعى بۇل ستاندارتتارعا باعىنبايدى.

ۇلان: كورەيانى پلاستيكالىق وتا جاساۋدىڭ وتانى رەتىندە بىلەمىز. سوندا كورەياداعى سۇلۋلىق ستاندارتى قانداي؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: ءمىنسىز ءاپپاق تەرى، ۇلكەن بوتا كوز، سوپاق پىشىندە باس پەن كوزدىڭ استىنداعى تومپەشىك. كورەيادا قىزدار عانا ەمەس، جىگىتتەر دە بويانادى. بۇل ولار ءۇشىن قالىپتى جاعداي. پلاستيكالىق وتانىڭ دامىپ كەتكەنى سونداي، كورەيالىقتاردىڭ تۇرلەرى ءبىر- بىرىنەن اۋمايدى. كوشەدە ءبىر كورگەن ادامنان اۋمايتىن ادامدى ءبىر قادام اتتاعان سايىن كەزدەستىرۋگە بولادى. قىزدار دا، جىگىتتەر دە بەت كۇتىمىنە باسا ءمان بەرەدى.

جاز ايى بولعاندىقتان، تەڭىزگە باردىق. كارىستەر كۇنگە كۇيۋدەن قاتتى قورقادى ەكەن. بىزدە «جازدا كۇنگە كۇيسەڭ، قىستا اۋىرمايسىڭ» دەگەن ميف بار. بالا كۇنىمىزدەن وسىعان سەنىپ وستىك. ال كورەيادا «كۇنگە كۇيىپ كەتسەڭ، تەرى راگىنا شالدىعۋىڭ مۇمكىن» دەگەن سەنىم بار. سوندىقتان كۇن كوزىندە كوپ جۇرمەۋگە، ىستىق كۇندەرى جابىق كيىنۋگە تىرىسادى.

ۇلان: جەرگىلىكتى حالىق قانداي ءدىندى ۇستانادى؟ كيىنۋ ۇلگىسىنىڭ دىنگە قاتىسى بار ما؟

ايگەرىم سايلاۋكەنوۆا: جەرگىلىكتى تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا، كورەيا حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى ءدىنسىز. ياعني، جاراتۋشىنىىڭ بار ەكەنىنە سەنبەيتىن اتەيستەر. مۇسىلماندار جوقتىڭ قاسى. حريستيان ءدىنى مەن بۋدديزمدى ۇستاناتىندارى بار. باسىم بولىگى ءداستۇرلى دىندەردى ۇستانادى.

ۇلان: اڭگىمەڭە راقمەت!

«ۇلان گازەتى»