ءاليحان بوكەيحان قازاق ەتنونيمىنىڭ ەكىنشى اتى الاش ەكەنىن دالەلدەدى - امانگەلدى ايتالى
دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە وڭىرلىك ۋنيۆەرسيتەتىندە الاش قوزعالىسىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان «الاش قوزعالىسى: تاريحى، زەرتتەلۋى جانە جاڭا ىزدەنىستەر» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي- تەوريالىق كونفەرەنسيا ءوتىپ جاتىر. كونفەرەنسيادا الاش پارتياسى جانە ماڭگىلىك ەل يدەيالارىنىڭ تاريحي نەگىزدەرى، تاۋەلسىز مەملەكەت ماسەلەسىندەگى الاش قوزعالىسىنىڭ ورنى، ءاليحان بوكەيحان ۇلى شىعارمالارىنداعى ۇلتتىق يدەيا تاقىرىبى قوزعالدى.
ال فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور امانگەلدى ايتالى «ءاليحان بوكەيحان جانە قازاق ەتنونيمى» اتتى تاقىرىپتا اڭگىمە ءوربىتتى. ول 1913 -جىلى جارىققا شىققان ءاليحان بوكەيحاننىڭ ماقالاسى تۋرالى بايانداپ بەردى. سول ماقالادا قازاق ەتنونيمىنە تۇسىنىك بەرىلگەن. «ءاليحان بوكەيحاننىڭ ەڭبەگىن ۇلتتانۋ دەپ ايتۋعا بولادى. ول - قازاق دەگەن ۇلتتى قىرعىز دەپ جۇرگەندەردىڭ قاتەلىگىن اشىپ، قازاق ۇلتىنىڭ دەربەس قاسيەتتەرىنىڭ بار ەكەنىن ايتقان ادام. قازاق، قىرعىز ەتنونيمدەرىنە باعا بەرە الماي جۇرگەن تاريحشىلاردى سىنادى. ءاليحان «قازاق قازاق، قىرعىز ءوز الدىنا قىرعىز، ولاردىڭ اراسىندا قوسىلار تۇك جوق. تۇرىكمەن مەن باشقۇرت قانداي ەل بولسا، قازاق پەن قىرعىز دا سونداي باسقا ەل» دەيدى.
بوكەيحان الاش قازاق ەتنونيمىنىڭ ەكىنشى اتى ەكەنىن ايتتى. ونى تالاي ەڭبەكتەرىندە دالەلدەدى. ول جەردى «رۋحاني كاتەگوريا» دەدى. سەبەبى، ۇلتتىڭ سانا- سەزىمى، دۇنيەتانىمى، ءتىلى، مادەنيەتى، ءداستۇرى وسى اتامەكەنىندە قالىپتاستى. جەرىنەن ايىرىلعان ۇلت، ۇلتتىعىنان دا ايىرىلادى دەپ جازدى»، - دەدى امانگەلدى ايتالى.
سونداي- اق، امانگەلدى ايتالى ءاليحان بوكەيحان جازعان قارقارالى پەتيتسياسى تۋرالى دا ايتىپ بەردى. پەتيتسيادا اۋىل مەكتەپتەرىندە قازاق تىلىندە ءبىلىم بەرۋ، قازاق تىلىندە گازەت شىعارۋ، ءىس قاعازىن، سوت ءىسىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ، اۋدارماشىلىققا قازاقتى تاۋەلدى ەتپەۋ جايى قوزعالعان. الاش قوزعالىسىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان كونفەرەنسيا قاتىسۋشىلارى ەرتەڭ قۋعىن- سۇرگىن قۇرباندارىنا ارنالعان تۇيەتوبە ەسكەرتكىشىنە بارىپ، ەسەت كوكى ۇلى كەشەنىنە ەكسكۋرسيا جاسايدى.
اۆتور: التىناي ساعىندىقوۆا
