قادىر مىرزا ءالي. عيبراتناما
بۇل اڭگىمەلەر ءسىزدىڭ تانيىم كوكجيەگىڭىزدى كەڭەيتىپ قانا قويماي، قىسقا دۇنيەگە دە ۇلكەن ۇعىمداردى سىيعىزۋعا بولاتىندىعىن كورسەتەدى.
جەتى اتا
- ءبىز ءبىر ەمەس، بەس اعايىندىمىز! - دەدى ءبىر ەلى.
- مەن ەڭ كىشىمىسىن. مەنىڭ ۇلكەن اعالارىمدى: ەكى ەلى، ءۇش ەلى، ءتورت ەلى، بەس ەلى دەپ اتايدى. ال سەندەر نەشە اعايىندىسىڭدار؟
- بىزدەر تىپتەن كوپپىز! - دەدى مىسقال ءسال قىسىلىپ. - ويتكەنى ول، شىنىندا دا، وزدەرىنىڭ نەشە اعايىن ەكەنىن بىلە بەرمەيتىن.
- ەڭ بولماسا، جەتى اتاڭدى بىلەسىڭ بە ءوزى؟! كىم كىمنەن تارايدى؟! - بىلەم! - بىلسەڭ، ايتا عوي!
- مىسالى مەن، مىسقال - قاداقتان، قاداق - پۇتتان، پۇت - باتپاننان، باتپان - ... - دەدى دە مىسقال ودان ءارى بارا الماي، وقىس ءمۇدىرىپ قالدى.
- ءسويتىپ، باتپان كىمنەن تارايدى؟! - باتپان زىلدەن! - ال ءزىل كىمنەن تۋعان؟!
- ونى ۇمىتىپ قاالىپپىن! - ۇمىتقان جوقسىڭ. بىلمەيسىڭ! - دەدى ءبىر ەلى مىسقالدى ودان بەتەر ۇيالتىپ.
- يا، سەن بىلەتىن شىعارسىڭ! - بىلەم! نەگە بىلمەيمىن؟! مىسالى، مەنىڭ اكەم - سىنىق سۇيەم. سىنىق سۇيەمنىڭ اكەسى - سۇيەم. سۇيەمنىڭ اكەسى - كەز. كەزدىڭ اكەسى - ارشىن. ارشىننىڭ اكەسى - كوش جەر.. . - وسى تۇستا ءبىر ەلى دە ءمۇدىرىپ قالدى.
- بىلمەيسىڭ! بىلمەيسىڭ! سەن دە بىلمەيسىڭ! - دەپ مىسقال قۋانىپ كەتتى. - بىلەم! ساسقاننان ۇمىتىپ قالدىم! وسىدان كەيىن التىنشى- جەتىنشى اتالارىن ەستەرىنە تۇسىرە الماعان ەكى دوس اكەلەرىنەن سۇراپ الماقشى بولىپ، ۇيلەرىنە جۇگىرىپ كەتتى.
كىم كىمنەن تارايدى؟
- اپا! - دەدى ءبىر كۇنى كىشكەنتاي ءمىشىم. - بىزدەر وسى جولبارىسقا قاتتى ۇقسايمىز. سوعان قاراعاندا مىسىقتار سولاردان تاراعان بولۋى كەرەك. - نەگە ءبىز جولبارىستان تارايمىز؟ - دەدى اپاسى جۇلىپ العانداي، رەنجي سويلەپ.
- ءبىز ولاردان ەمەس، ولار بىزدەن تارايدى! عىلىمي كىتاپتاردىڭ وزىندە جولبارىستار مىسىق تۇقىمىنا جاتادى دەپ كەسىپ ايتقان. - جولبارىس ۇلكەن، ءبىز كىشكەنتايمىز عوي. ادەتتە كىشكەنتايلار ۇلكەندەردەن تاراماي ما؟! - ۇلكەن بولسا شە؟! وندا تۇرعان ەشتەڭە جوق! ءبىز دە - مىسىق، ولار دا - مىسىق. ءبىراق بىزدەر ادامدارمەن ەرتە جاقىنداسىپ، مادەنيەتكە ەرتەرەك قول سوزدىق تا، ءۇي حايۋانىنا اينالدىق. ال ولار سول باياعى جابايى كۇيلەرىندە قالا باردى! وركەنيەت دەگەن ءسوز ولاردىڭ ويىنا دا كىرىپ شىقپايدى. جىلى پەش، جۇمساق ديۆان بىزگە بۇيىرعان.. . ءاي، قويشى سولاردى! جابايىنىڭ اتى جابايى! كەيدە بىرەۋلەر ولاردى بىزبەن اتالاس، تۋىس دەگەندە.. . قاتتى نامىستانام!
شاڭسورعىش. ەلەكتر قۋاتىن ەسەپتەگىش
قاي مەيرام ەكەنى ەسىندە جوق، تۋعان كۇن بولۋى دا عاجاپ ەمەس، قىزمەتتەس قۇربىلارى الماگۇل اپايعا شاڭسورعىش اكەپ سىيلادى. تەمىر- تەرسەككە ونشا اۋەستىگى جوق، نە بولسا دا ءوز قولىمەن جۇمىس ىستەپ ۇيرەنگەن قاراپايىم اۋىل ادامى اكەلگەن سىيلىقتان باس تارتپاي، الۋىن العانمەن، پايدالانباي ءۇيدىڭ ءبىر بوس قۋىسىنا تىعا سالادى. ءبىراق ءبىر- ەكى جىلدان كەيىن قالادان وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەن ءمۇعالىم قىزى الگى شاڭسورعىشتى كورىپ قۋانىپ كەتەدى. تەكەمەت، الاشا، كىلەم دەگەندەرىڭدى بۇرىنعىداي سىپىرا سالۋدى قويىپ، شاڭسورعىشتىڭ وزىمەن تازالاي باستايدى. ءبارى جاقسى. تەك توققا قوسار قوسپاستان ورماندا اعاش كەسكەن ەلەكتر اراسىنداي قۇلاعىڭدى جەپ، ويبايلاعاندى ۇناتادى ەكەن. ول باجىلداي باستاعاننان- اق قىزمەتسىز قالعان كونە سىپىرعىشتىڭ مازاسى كەتەدى.
- اجەم دە، شەشەم دە، ءتىپتى مەنىڭ ءوزىم دە ءومىر بويى وسى ءۇيدى تازالاپ وتتىك. ءبىراق ءبىز نە ىستەسەك تە ۇندەمەي ىستەۋشى ەدىك! مىناۋ ءبىر زارجاق: بىردەن بايبالام سالىپ، بۇكىل ءۇيدى باسىنا كوتەرەدى، ءپاتشاعار! - دەيدى ىزا بولعان سىپىرعىش. - ۇندەمەي كەلگەن ەكەنسىڭ، ۇندەمەي ولە بەرمەيسىڭ بە ەندى؟ ! - دەيدى سىپىرعىشتىڭ ءسوزىن قۇلاعى شالىپ قالعان دورەكىلەۋ شاڭسورعىش.
مۇنداي كورگەنسىزدىكتى كورگەندە ءومىر بويى ەشكىمنىڭ بەتىنەن الۋدى بىلمەيتىن مومىن ەلەكتر قۋاتىن ەسەپتەگىش تىپتەن شىداي الماي، كەۋدەسىن باسىپ، كۇيىپ كەتەدى. سول- سول ەكەن، زارلاپ تۇرعان شاڭسورعىشتىڭ دا ءۇنى وشەدى...
Massaget.kz
