رەسمي انكارا يراكتاعى كۇرد اۆتونومياسىنا سوڭعى مارتە ەسكەرتۋ جاسادى

استانا. قازاقپارات - تۇركيانىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسى يراكتاعى كۇردىستاننىڭ تاۋەلسىزدىك تۋرالى رەفەرەندۋمىن زاڭسىز دەپ تانيدى. رەسمي انكارا بۇل قادامنىڭ ەڭ اۋەلى تىنىشتىقتى بۇزىپ، قاۋىپسىزدىككە نۇقسان كەلتىرەتىنىن العا تارتىپ وتىر.

 رەفەرەندۋمدى يراك ۇكىمەتى، ب ۇ ۇ مەن ەۋرووداق ەلدەرى دە قولدامايتىنىن جەتكىزدى. الايدا اۆتونوميالىق ايماق العان بەتىنەن قايتار ەمەس.

تۇركيا مەن يراكتىڭ شەكتەسەتىن شەكارالىق اۋماعىنىڭ ۇزىندىعى -  331 شاقىرىم. ەگەر يراكتىڭ سولتۇستىك بولىگى ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالايتىن بولسا، بۇل جاعداي تۇرىك ەلىنىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىنا دا قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن. ويتكەنى شەكارالىق ايماقتاعى شىرناق، حاككاري مەن يۋكسەكوۆا پروۆينتسيالارى تۇرعىندارىنىڭ دەنى -  جەرگىلىكتى كۇردتەر. ونىڭ ۇستىنە بۇل وڭىردە كۇرد سەپاراتيستەرى دەربەس مەملەكەت قۇرامىز دەپ، ۇزاق جىلدان بەرى تۇرىك اسكەرلەرىمەن كەسكىلەسكەن ۇرىس جۇرگىزىپ كەلەدى.

 وسىعان وراي رەسمي انكارا 25 - قىركۇيەككە جوسپارلانعان كۇردىستاننىڭ رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى باستاماسىنا ءۇزىلدى- كەسىلدى قارسىلىق ءبىلدىردى. تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە بۇل ماسەلە كەڭىنەن تالقىلاندى. يراكتا ارابتار، كۇردتەر، تۇرىكمەندەر مەن وزگە دە ۇلت وكىلدەرى بار. ولار تەك تۇتاس ءبىر ەل بولعاندا عانا تاتۋلىق پەن بىرلىكتە ءومىر سۇرەدى. ال رەفەرەندۋمنىڭ سوڭى ورنى تولماس قايعى- قاسىرەتكە الىپ كەلۋى مۇمكىن ەكەندىگى جيىن بارىسىندا ايتىلدى.

بەكير بوزداق، تۇركيا رەسپۋبليكاسى پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى:

-  تۇركيا يراكتاعى كۇردىستان اۆتونومياسى باسشىلىعىن سوڭعى مارتە رەفەرەندۋمنان باس تارتۋعا جانە توقتاتۋعا شاقىرادى. ونىڭ ۋاقىتىن كەيىنگە شەگەرۋگە دە قارسىمىز. رەفەرەندۋم وتكىزۋ تۋرالى باستاما بۇگىن، ەرتەڭ جانە كەلەشەكتە دە كوتەرىلمەۋى ءتيىس.

 ال يراكتاعى كۇردتەردىڭ اۆتونومدى ايماعىندا تاۋەلسىزدىك تۋرالى رەفەرەندۋمعا قولداۋ ءبىلدىرۋ ءۇشىن مىڭداعان حالىق ورتالىق ستاديونعا جيىلدى. ولار بۇل ساياسي باستامانى تاعدىرشەشتى تاريحي وقيعاعا بالايدى.

ماسسۋد بارزاني، يراكتىق كۇردىستان پرەزيدەنتى:

 -  ازاتتىعىمىز ءۇشىن بارلىعىنا بارۋعا دايىنبىز. ءبىز تاۋەلسىزدىك نەمەسە بوداندىقتا قالۋ جولىندا ماڭىزدى تاڭداۋ جاسايتىن بولامىز.

 كۇردتەردىڭ رەفەرەندۋم وتكىزۋ باستاماسىن الەمدىك قاۋىمداستىق قولدامادى. ماسەلەن، ب ۇ ۇ مەن ەۋرووداق بۇل ساياسي ناۋقانعا قىرىن قارايدى. يراكتىڭ كورشىلەرى تۇركيا مەن يران دا اۆتونوميالىق ايماقتىڭ ارەكەتىن قاتاڭ سىنعا الىپ وتىر. ەگەر وسىنداي قارسىلىققا قاراماستان، رەفەرەندۋم وتكىزىلسە، وندا تۇرىك ۇكىمەتى ەكىجاقتى جانە حالىقارالىق كەلىسىمشارتقا سايكەس قۇقىقتارىن قورعايدى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟

 تۇركيا پرەمەر- ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ بۇل شەشىمىن تارقاتىپ ايتقان جوق. دەگەنمەن ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنە جۇگىنسەك، ول نەگىزگى ءۇش ماسەلەنى قامتيدى. ياعني تۇرىك بيلىگى كۇردىستانعا ءبىرىنشى -  ساياسي- ديپلوماتيالىق، ەكىنشىدەن ەكونوميكالىق جانە ءۇشىنشىسى -  اسكەري قىسىم كورسەتۋى مۇمكىن.

كۋرتاي كارادجا، نيشانتاشي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، ساياساتتانۋشى:

-  تۇركيا يراكتاعى كۇرد اۆتونوميالىق ايماعىن ەكونوميكالىق جانە ساياسي تۇرعىدا وقشاۋلاپ تاستاۋىنا تولىق مۇمكىندىگى بار. ويتكەنى ولاردىڭ سىرتقى بايلانىستارى تەك تۇركيانىڭ قاتىسۋىمەن ىسكە اسادى. اتاپ ايتساق، يراك مۇنايى تۇركيا ارقىلى وتەدى. ەگەر قارا التىننىڭ ترانزيتىن توقتاتاتىن بولساق، يراك كوز الدىمىزدا قۇلدىرايدى. الايدا مۇنداي جاعداي بىزگە دە ءتيىمسىز. ويتكەنى سولتۇستىك يراكتىڭ قۇرىلىس نارىعىندا تۇرىك ينۆەستورلارى تابىستى ەڭبەك ەتەدى. بۇل كەلەڭسىزدىك ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەرگە ايتارلىقتاي زاردابىن تيگىزەدى.

ساياسات تانۋشى كۋرتاي كارادجا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قانداي دا ءبىر قاۋىپ تونگەن جاعدايدا تۇرىك قارۋلى كۇشتەرى كۇردتەردىڭ اۆتونوميالىق ايماعىنا اسكەري قيمىل باستاي الاتىنىن جوققا شىعارمايدى. «ال اسكەري وپەراتسيا تۇرىك ارمياسىنىڭ سيرياداعى «ەۆفرات قالقانى» مىسالىندا ىسكە اسادى»، -  دەيدى ول.

 ەگەر بۇل ويدى ارى قاراي وربىتسەك، وندا اپتا باسىندا باستالعان تۇركيا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ شەكارا شەبىندەگى كەڭ اۋقىمدى وقۋ- جاتتىعۋى بەكەر وتكىزىلىپ جاتپاعانىن اڭعارامىز.

www.24.kz