قوبدا اۋدانىنىڭ ورتالىعىنا قوبىلاندى باتىردىڭ ۇلكەن ەسكەرتكىشى قويىلماق

الماتى. قازاقپارات -  باتىس ولكە - باتىرلار مەكەنى. تاريحتا وشپەس ءىز قالدىرعان جاۋجۇرەك ەسەت باتىر، كەشەگى سۇراپىل سوعىستا فاشيستەرمەن اقتىق دەمى قالعانشا كۇرەسكەن قايسار ءاليا مولداعۇلوۆا سەكىلدى جاۋىنگەرلەر - اقتوبە وبلىسىنىڭ قۇرمەت تۇتار باتىرلارى.

 ەلباسى «رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى جاسالۋ كەرەك، سونىڭ اياسىندا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ۇلتتىق جوبالارمەن اينالىسۋى ءتيىس» دەگەن ەدى. وسى باعىتتا «بابالار ىزىمەن» ەكسپەديتسياسى باتىرلار مەكەنىن ارالاپ، وتكەن شاقتىڭ ەستەلىكتەرىن سانادا تاعى ءبىر رەت جاڭعىرتتى.

اتى اڭىزعا اينالعان قوبىلاندى تۋرالى قيسسا- داستان، اڭگىمەلەر قانشا زاماننان بەرى ۇزىلگەن ەمەس. «قوبىلاندى» جىرىنىڭ بۇگىنگە دەيىن 29 نۇسقاسىنىڭ جەتۋى ونىڭ ەرلىك ونەگەسىنە اينالعان تۇلعا ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە ايعاقتايدى. ەرلىگىمەن ەل ەسىندە قالعان ەڭسەلى جاۋىنگەردىڭ سۇيەگى قوبدا اۋدانى، جيرەنقوپا اۋىلىنداعى كەسەنەدە جاتىر. كۇمبەزدىڭ توبەسى دۋلىعا ىسپەتتەس. ال ىشىندەگى كەلۋشىلەردىڭ نازارىن اۋداراتىن ءۇش نايزا مەن قالقاندى قويۋدا ءوز ءمانى بار.

ازامات قالماعانبەتوۆ، «قوبىلاندى» مەموريالدى كەشەنىنىڭ ديرەكتورى:

- ورتاسىندا قالقان بەينەلەنگەن. ياعني بۇل كورىنىس - ۇلى ءجۇز، ورتا ءجۇز، كىشى ءجۇز، ياعني قازاقتىڭ اۋىزبىرلىگىن ءبىلدىرىپ تۇرعان سيمۆول رەتىندە قويىلعان ەسپونات.

 قاراقىپشاق قوبىلاندىنىڭ كەشەنى وسىدان ون جىل بۇرىن اشىلعان ەدى. بيىل باتىر بابانىڭ كەسەنەسىنە قايتادان جوندەۋ جۇرگىزىلەدى. بارلىق جۇمىس قىركۇيەكتە اياقتالادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. وعان قوسا قوبدا اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا قوبىلاندىنىڭ ۇلكەن ەسكەرتكىشى قويىلماق.

مەيرامبەك شەرماعامبەت، قوبدا اۋدانىنىڭ اكىمى:

-كەشەن باسىندا وتەتىن مادەني شاراعا دەيىن دايىن بولادى. سونىمەن قاتار باتىرلار ساياباعى قاسىنان بوي كوتەرەتىن بولادى جانە مۇنى جىلىنا ەكى رەت ءداستۇرلى تۇردە وتكىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.

 باتىردىڭ ەسىمىن بۇگىنگى بۋىن ۇمىتپاۋ ءۇشىن اقتوبەدەگى ستاديونعا قوبىلاندى اتاۋى بەرىلگەن. ال كەشەگى ەرلەرگە ارناپ قويىلعان حان مەن باتىرلاردىڭ ەسكەرتكىشى كوز سالعان ادامعا قايرات بەرەتىندەي. اقتوبەنىڭ ىرگەسىندەگى بەستاماق اۋىلىنىڭ بۇل توبەسىندە ەلدىڭ تاعى ءبىر ەرى ەسەت باتىر جەرلەنگەن. جوڭعاردىڭ جويقىن شاپقىنشىلىعى كەزىندە كىشى جۇزگە قولباسشى بولعان باتىر اسقان ەرلىگىمەن كوزگە تۇسكەن. وعان تاۋكە حان: «ايباتىڭ اسا ءتۇسسىن، نايزاڭ مۇقالماسىن، ەل نامىسى تۇزدىعىڭ بولسىن»، - دەپ باتا بەرگەن. كەسەنە ىشىندەگى ەرەكشەلىك - ەسەتتىڭ قۇلپىتاسى تەمىردەن قويىلعان.

بەكارىستان مىرزاباي، وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ قىزمەتكەرى:

 - اي ءتارىزدى تەمىرقۇلپىتاستىڭ باسىندا بىرنەشە نۇكتەلەر بەرىلگەن. جوعارى جاقتا ون توعىز نۇكتە. ول اقجان ماشارىپتىڭ بولجامى بويىنشا قۇراننىڭ تىرەگى بولعان «بيسميللاحي راحمانير راحيم» دەگەن ءسوزدى بەرەدى. وڭ جاقتاعى سەگىز نۇكتە - كۇننەن، ون ءۇش ايدان تۇراتىن ارابتاردىڭ اي كۇنتىزبەسى، ۋاقىتتىڭ ولشەمى.

 «بابالار ىزىمەن» ەكسپەديتسياسى كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، قازاقتىڭ قاھارمان قىزى ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ تۋعان اۋىلىنا دا ارنايى سوقتى. شىعىس شىنارىنا بالانعان قايسار ارۋدىڭ ەرلىك جولىمەن كەلۋشىلەر مۇراجايدا تانىسا الادى. سونىمەن قاتار ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى اقتوبە قالاسىنىڭ ورتالىعىنداعى ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويىپ، باتىر قىزعا تاعزىم ەتتى. ال بۇل بەيبىت كۇننىڭ باتىرلارىن تاربيەلەيتىن - اقتوبەدەگى اۋە قورعانىس كۇشتەرى اسكەري ينستيتۋتى. ەل تىنىشتىعىنىڭ ەرتەڭگى ساقشىلارىنا كەشەگى بابالاردىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى ۇلگى- ونەگە.

 اۆتورى: اسقاربەك قازانعاپ

www.24.kz