يسلام ءدىنىن قابىلداپ، قازاقشا ولەڭ جازاتىن ورىس جىگىتى ءوزىنىڭ تابىسقا جەتۋ قۇپياسىمەن ءبولىستى

استانا. قازاقپارات - قازاق تىلىندە ءوزىنىڭ انا تىلىندەي ەمىن-ەركىن كوسىلىپ سويلەيتىن، قازاقشا ولەڭ جازاتىن، اتا-بابامىزدىڭ سالت-ءداستۇرىن قادىرلەپ، قاستەرلەي بىلۋمەن قاتار، يسلام ءدىنىن قابىلداپ، مۇسىلمانشىلىقتى بەرىك ۇستاناتىن ورىس جىگىتى ۆياچەسلاۆ ۆاۆيلين «ايقىن» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ءوزىنىڭ تابىسقا جەتۋىنىڭ قۇپياسىمەن ءبولىستى.

بۇگىندە «گەنەرالدار كەڭەسى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگى ءتوراعاسىنىڭ كەڭەسشىسى قىزمەت اتقاراتىن ول قازاق كوركەمونەر اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى اتانعان.

- ۆياچەسلاۆ، قازاقشا سۋداي اعىپ تۇرسىز، ماقالداپ-ماتەلدەپ سويلەيسىز، قايدا تۋىپ، قايدا وسكەنسىز؟

- «ناعىز جىگىتكە جەتپىس ونەر دە از» دەيدى قازاق. ءتىلدى مەڭگەرۋ - ونەر! كىشكەنتاي كەزىمنەن باستاپ ءتىل ۇيرەنۋگە باسا ءمان بەردىم. ورىس ءتىلى انامنىڭ سۇتىمەن ءسىڭدى، تەگىن بەرىلدى. قازاق ءتىلى ەڭبەكپەن الىندى. ون ەكى جاسىمنان قازاقشا ۇيرەنە باستادىم. ميرا دەگەن ۇستازىم بولدى. ءتىلدى كىشكەنتاي كەزدەن باستاپ ناسيحاتتاۋ كەرەك، مەنىڭشە، ەلىمىزدەگى بارلىق بالاباقشا قازاق تىلىنە ءوتۋى كەرەك، ياعني، باستاپقى ءبىلىم قازاقشا بەرىلسە، تىلمەن تانىسۋ ارقىلى بالالار سالت-ءداستۇردى مەڭگەرەدى، ءتىل ارقىلى قازاق ۇلتىنا دەگەن جاستايىنان ماحابباتى ويانادى. مەكتەپتى، جوعارى ءبىلىمدى قاي تىلدە الاتىنىن اركىم ءوزى تاڭداسىن. سوندا عانا بولاشاقتا ءبىر عانا مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ەلگە اينالامىز.

- مەكتەپتى قاي تىلدە ءبىتىردىڭىز؟

- ورىس تىلىندە. الماتىداعى 18№ تازا ورىس مەكتەبىن بىتىرگەن سوڭ قازاق-امەريكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن 2002-جىلى ۇزدىك ديپلوممەن اعىلشىنشا اياقتادىم. قوسىمشا قازاق ينجەنەرلىك-ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قارجى جانە كرەديت فاكۋلتەتىن ءبىتىردىم.

2003-2004-جىلدارى الماتى قالاسى المالى اۋدانى اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارىنىڭ كەڭەسشىسى بولدىم. ول كەزدە المالى اۋدانىن تۇراربەك اسانوۆ باسقاراتىن، ءبىرىنشى ورىنباسارى مارات پىرىمبەتوۆتىڭ كومەكشىسى بولا ءجۇرىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قىر-سىرىن، ەلمەن قارىم-قاتىناس جاساۋدى ۇيرەندىم.

مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قاي ءتۇرى بولسىن قازاق ءتىلىن ءبىلۋ ماجبۇرلىگىن سەزىندىرەدى. جاريا ايتىلماسا دا، ءىس قاعازدارى قازاق تىلىندە بولسىن دەگەن تالاپ بار. قازىر ءىرى مەكەمەلەردىڭ بارىندە زاماناۋي جابدىقتالعان قازاق تىلىنە ارنالعان كابينەتى بار. وكىنىشكە قاراي، باسقا ۇلت وكىلدەرىنە قاراعاندا ورىس ءتىلدى قازاقتاردىڭ ءوز انا ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەگەن ۇمتىلىسىنىڭ جوعىنا تاڭعالامىن.

ءبىراز ۋاقىت جوعارعى سوت ءتوراعاسى قايرات ماميدىڭ كومەكشىسى بولىپ ەڭبەك ەتتىم.

2005-2007-جىلدارى حالىقارالىق اۋەسقوي بوكس قاۋىمداستىعى ازيا كونتينەنتالدىق ا ي ب ا بيۋروسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى سونىمەن قاتار الەمدىك اۋەسقوي بوكس قاۋىمداستىعى پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى بولىپ قىزمەت ەتتىم.

- يسلام ءدىنىن قابىلداپ، مۇسىلمان بولۋىڭىزعا نە اسەر ەتتى؟

- ءسابي شاعىندا ادامنىڭ تاڭداۋى جوق. انام دا مەنى شىركەۋگە اپارىپ، حريستيان قىلدى. ءبىراق وسە كەلە، ءدىني كىتاپتاردى ءوزارا سالىستىرىپ وقي ءجۇرىپ، بيبليادا اقىرعى پايعامبار احمادتىڭ كەلەتىنى اپ-انىق جازىلعان ايات بارىن ءبىلدىم. احمەت - مۇحاممەدتىڭ ءبىر اتى. 25 جاسىمدا شاھادات ايتىپ، اللانىڭ قالاۋىمەن مۇسىلمان بولدىم. ودان بەرگى 10 جىل ىشىندە مۇسىلمان بولعانىما راقاتتانىپ ءجۇرمىن. قازىر ءتاجۋيد ۇيرەنۋدەمىن، تولىق مەڭگەرمەسەم دە، قۇراندى ارابشا ەركىن وقي بەرەمىن. بىرنەشە پاراسىن جاتقا بىلەمىن.

- قازاقستان كوركەمونەر اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ەكەنىڭىزدى بىلدىك...

- الەم شەبەرى اتاعى بار سۋرەتشى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى اماندوس اقانايەۆ باسقاراتىن كوركەم اكادەميانىڭ مەنى وزدەرىنە مۇشە ەتىپ قابىلداپ، اكادەميك ەتىپ سايلاۋى - مەنىڭ مەملەكەتتەگى قىزمەتتەگى جانە قوعامدىق ومىردەگى ەڭبەگىمدى، ونەرگە دەگەن قۇرمەتىمدى قازاقستاندىق مادەنيەتكە قوسقان ءبىر ۇلەسىم رەتىندە باعالاعاندارى. ول ءۇشىن كوپ راقمەت ايتامىن.

- قازىرگى قىزمەتىڭىزگە توقتالا كەتسەڭىز...

- ەكى جىلدان بەرى «گەنەرالدار كەڭەسىنىڭ» ءتوراعاسى، گەنەرال-مايور رۇستەم قايداروۆ مىرزانىڭ كەڭەسشىسىمىن. كەڭەستىڭ ماقساتى - ەرلىكتى ۇلىقتاۋ، ۇرپاققا وتانشىلدىق تاربيە بەرۋ. كەڭەس قۇرامىنداعى گەنەرالدار سانى 100 دەن اسادى. ءار سالادان زەينەتكە شىققان گەنەرالداردىڭ باسىن قوسقان بۇل كەڭەس 2000-جىلدىڭ باسىندا قۇرىلعان، ودان بەرى قانشاما يگىلىكتى جۇمىستار اتقارىلدى، ونىڭ ءبارىن تاراتىپ ايتار بولساق، ۇزاپ كەتەمىز.

الداعى 31- مامىر كۇنى ماسكەۋدە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، قازاقتان شىققان تۇڭعىش ارميا گەنەرالى، 1№ حالىق قاھارمانى، قازاقستاننىڭ ەڭ العاشقى قورعانىس ءمينيسترى ساعادات نۇرماعامبەتوۆتىڭ ءمۇسىنى قويىلماق. سوعان دايىندالىپ جاتىرمىز. بۇل - ماسكەۋلىكتەر ءۇشىن عانا ەمەس، كۇللى ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزى ۇلكەن شارا.

- قۋانىشتى حابار ەكەن. قۇتتى بولسىن! ءمۇسىن جۇرت كوڭىلىنەن شىققان بولار؟

- ساعادات اتامىزدىڭ ءمۇسىنىن مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، ءمۇسىنشى ەسكەن سەركەبايەۆ كەلىستى ەتىپ جاسادى. قۇنى 11 ميلليون ءۇش ءجۇز مىڭ تەڭگەگە شىقتى.

- بارەكەلدى! ەندى... قازاقشا ولەڭ دە جازاتىن ونەرىڭىز بار ەكەن. «تاۋەلسىزدىك - تىرەگىم» اتتى ءاننىڭ ءسوزىن جازعان ەكەنسىز.

- تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى قارساڭىندا جەلتوقسان ايىندا اقشام مەن قۇپتاننىڭ اراسىندا وتىرىپ ويعا باتتىم، سول كەزدە مەنى نازىم باستى. ولەڭ تۋدى. اقىن بولماسام دا، قازاقشا ەپتەپ ولەڭ تۇرتەتىنىم بارى راس.

- وتباسىڭىز جونىندە ايتساڭىز.

- 2009-جىلى ۇيلەندىم. ءبىر ۇل، ءبىر قىزىم بار. ۇلىمنىڭ اتىن مۇحاممەد ءامين دەپ قويدىم.

سۇحباتتاسقان تورەعالي تاشەن