قويىلماي قالعان كونسەرت- اپاتقا ۇشىراعان اسكەري ۇشاق تۋرالى بولجامدار
سيرياعا ۇشىپ شىققان اسكەري ۇشاقتىڭ سىنىقتارى تەڭىزدىڭ 10 شارشى شاقىرىمنان استام اۋماعىنا شاشىلعان. ۇشاقتىڭ قالدىقتارى مەن مايىتتەردى ابحازيا رەسپۋبليكاسىنىڭ جاعالاۋىنان دا ىزدەي باستادى. وسى جاعدايلار ۇشاق اپاتىنا قاتىستى ءتۇرلى جورامالدار مەن بولجامداردى تۋىنداتىپ وتىر.
اسپانداعى اپات
سوچيدەن ۇشىپ شىققان تۋ-154 اسكەري ۇشاعىنىڭ بورتىنداعى جولاۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى، دالىرەك ايتقاندا 64 ادام الەكساندروۆ اتىنداعى اسكەري انسامبلدىڭ حور ارتىستەرى مەن بالەت ترۋپپاسىنىڭ مۇشەلەرى بولعان. قازا تاپقانداردىڭ ىشىندە انسامبلدىڭ ديرەكتورى جانە جەتەكشىسى گەنەرال- لەيتەنانت ۆالەري حاليلوۆ تا بار. رەسەيدىڭ اسكەري انسامبلى اۋزىنا اللانى، قولىنا اۆتوماتتى العان سودىرلارمەن بىرگە ولاردىڭ جازىقسىز قۇرباندارىن دا كەڭەس كەزىنەن قالعان اۋىر بومبالارمەن تىپ- تيپىل ەتىپ، الەپپونى العان رەسەيلىك اسكەردىڭ جەڭىسىنىڭ قۇرمەتىنە كونسەرت قويۋى كەرەك ەدى. رەسەيدىڭ قورعانىس مينيسترلىگى ارتىستەرى سيرياداعى حمەيميم اۋەجايىندا جاڭاجىلدىق كونسەرت ۇيىمداستىرۋعا شاقىرىلدى دەگەنىمەن، رەسەيلىكتەردى وزدەرى قورعاشتاپ وتىرعان پرەزيدەنت باشار اساد اشكەرەلەپ قويدى.
سيريانىڭ مەملەكەتتىك سانا اگەنتتىگى: «بىزبەن جانە الەپپو تۇرعىندارىمەن بىرگە جەڭىس پەن مەرەكە قۋانىشىن بولىسكىسى كەلگەن قىمباتتى دوستارىمىز وتىرعان رەسەيلىك تۋ-154 ۇشاعىنىڭ اپاتقا ۇشىراعانى تۋرالى حاباردى قابىرعامىز قايىسا وتىرىپ قابىلدادىق» دەگەن اسادتىڭ جەدەلحاتىنان ءۇزىندى كەلتىرەدى.
رەسەي ارمياسىنىڭ الەكساندروۆ اتىنداعى ءان- بي انسامبلى - ەلدەگى ەڭ ءىرى اسكەري كوركەمونەرپازدار ۇجىمى. ونىڭ قۇرىلعانىنا 90 جىلداي بولدى. وسى ۋاقىت ىشىندە انسامبل ارتىستەرى الدىمەن كەڭەس، كەيىن رەسەي اسكەرى بولعان اسكەري قاقتىعىستار اۋماعىندا تالاي مارتە ونەر كورسەتتى. ءىس جۇزىندە رەسەيدىڭ اسكەري جەڭىستەرى مەن باسىمدىعى تۋرالى ۇگىت- ناسيحاتپەن اينالىسقان انسامبلدى باتىستا «كرەملدىڭ ءانشى قارۋى» دەپ اتاپ كەتتى. ال ەكى جىل بۇرىن انسامبل قىرىمدى باسىپ العان رەسەي اسكەرىنىڭ قۇرمەتىنە «ۆەجليۆىە ليۋدي» ءانىن ورىنداپ داۋعا قالعان ەدى. شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ءبىرقاتار ساياساتكەرلەرى مەن قوعام قايراتكەرلەرى الەم جۇرتشىلىعىن انسامبل كونسەرتتەرىنە بويكوت جاريالاۋعا شاقىرعان. قازىر قازا تاپقان ارتىستەردى انىقتاۋ ءۇشىن ولاردىڭ تۋىستارىنان قان تالدامالارى الىنۋدا.
تەراكت...
اسكەري ۇشاقتىڭ اپات بولۋىنا بايلانىستى قىلمىستىق ءىس قوزعاعان رەسەيدىڭ رەسمي ورىندارى ازىرگە اپات سالدارىن ەڭ الدىمەن تەحنيكالىق اقاۋدان ىزدەگەندى ءجون كورگەن سەكىلدى. قايعىلى وقيعانىڭ سەبەپ- سالدارىن زەرتتەۋ ماقساتىندا قۇرىلعان ۇكىمەتتىك كوميسسيانىڭ جەتەكشىسى، رەسەيدىڭ كولىك ءمينيسترى ماكسيم سوكولوۆ تەراكت تۋرالى ايتۋعا ءالى ەرتە دەپ مالىمدەدى. ءوز كەزەگىندە رەسەي قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ۇشۋ قاۋىپسىزدىگى قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى سەرگەي باينەتوۆ ۇشاقتىڭ تەحنيكالىق اقاۋى بولماعانىن، تەكسەرۋ- جوندەۋ جۇمىستارى سوڭعى رەت قىركۇيەك ايىندا عانا وتكەنىن العا تارتتى.
ماسكەۋ ىرگەسىندەگى چكالوۆسك اۋەجايىنان جەكسەنبىدە ماسكەۋ ۋاقىتىمەن تۇنگى 1:38-دە ۇشىپ شىققان ۇشاق جانارماي قۇيۋ ءۇشىن موزدوكتاعى اۋەجايعا قونۋى ءتيىس بولعانىمەن، اۋا- رايىنىڭ قولايسىزدىعىنان سوچيگە بەت العان. سوچيدىڭ ىرگەسىندەگى ادلەر اۋەجايىنان ۇشىپ شىققاننان كەيىن ەكى مينۋتتان سوڭ ۇشاق رادار بەتىنەن جوعالىپ كەتكەن.
كوكتەگى كەز كەلگەن ۇشاقتىڭ ۇشۋىن ونلاين باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن Flightradar24 قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى اپاتقا ۇشىراعان تۋ-154 تۋرالى ەشقانداي اقپارات جوقتىعىن ايتادى. Flightradar24 قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى ترانسپوندەرى (جەردەگى قىزمەتتەرگە اۋە كەمەسى مەن ونىڭ ۇشۋ باعىتىنىڭ كورسەتكىشتەرى تۋرالى مالىمەت بەرەتىن قۇرىلعى) وشىرىلگەن ۇشاقتاردان مالىمەت الۋ مۇمكىن ەمەستىگىن، ءبىراق قۇلاعان ۇشاقتا قۇرىلعىنىڭ قوسىلعان- قوسىلماعانىن ايتۋ مۇمكىن ەمەستىگىن مالىمدەدى.
ءبىر بولجام بويىنشا، ۇشاق اپاتىنا ادلەر اۋەجايىندا قۇيىلعان جانارماي ساپاسىنىڭ ناشارلىعى سەبەپ بولۋى مۇمكىن. الايدا، ءبىرقاتار ساراپشى مۇنداي جاعدايدا كوپتەگەن اۋە كەمەسىن قابىلدايتىن ادلەر اۋەجايىندا باسقا دا ۇشاقتار قۇلاۋى ءتيىس ەدى دەپ بۇل دولباردى جوققا شىعارادى. ەكىنشى سەبەپ، ۇشاقتىڭ تەحنيكالىق جارامدىلىعىنا كەلىپ تىرەلەدى. رەسەيدىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ رەسمي دەرەگىنشە، اپاتقا ۇشىراعان تۋ-154 1983 -جىلى قۇراستىرىلعان، ونىڭ ۇشىپ جۇرگەنىنە 34 جىل بولىپتى. رەسەي اسكەريلەرى سوڭعى رەت ەكى جىل بۇرىن كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن ۇشاق ءالى ۇشۋ الەۋەتىن تۇگەسپەدى دەپ سانايدى.
دەگەنمەن باتىس باسىلىمدارى تۋ-154 ۇشاعىن سەنىمسىز اۋە كەمەسى رەتىندە اتاپ، اپاتقا تەحنيكالىق اقاۋلار سەبەپ بولۋى مۇمكىن دەگەنگە كوبىرەك بوي ۇسىنادى. ەۋروپا 2006 -جىلى رەسەيلىك بۇل ۇشاقتىڭ جاڭارتىلعان ءبىر ۇلگىسىنەن وزگە تۇرىنە ءوز اۋماعىندا ۇشۋعا تىيىم سالعان. رەسەيدىڭ وزىندە تۋ-154 ۇشاعىن جاساۋ وندىرىستىك الەۋەتىنىڭ ەسكىرۋىنە بايلانىستى توقتاتىلعان. تۋ-154 ۇشاعىنىڭ بورتتاعى جازبا قۇرالدارىندا جاڭا ۇشاقتارداعىداي راديوماياكتىڭ بولماۋى باتىس جۋرناليستەرىن تاڭعالدىرادى. جانە 2010 -جىلى پولشا پرەزيدەنتى لەح كاچينسكيدىڭ ءدال وسىنداي ۇشاقپەن اپاتقا ۇشىراعانىن ەسكە سالادى.
ۇشقىشتار قاتەلىككە بوي الدىرۋى مۇمكىن بە دەگەن جورامالدى رەسەيدىڭ قورعانىس مينيسترلىگىندەگىلەر جوققا شىعارادى. ۇشاق كومانديرى، ءبىرىنشى ساناتتى ۇشقىش رومان ۆولكوۆ پەن ونىڭ ارىپتەستەرى بۇعان دەيىن سيرياداعى حمەيميم اۋە بازاسىنا سۋ-30، سۋ-35 جانە سۋ-24 ۇشاقتارىمەن ۇشقان تاجىريبەلى ۇشقىشتار رەتىندە اتالادى. ال اپاتقا ۇشىراعان تۋ-154 شتۋرمانى پودپولكوۆنيك الەكساندر پەتۋحوۆ 2011 -جىلى ءدال وسىنداي ۇشاقتى اپاتتى جاعدايدا امان- ەسەن قوندىرعانى ءۇشىن ارنايى وردەنمەن ماراپاتتالعان.
بۇل ورايدا، بىرنەشە رەسەيلىك اسكەري ۇشقىشتار مەن اۆياتسيا سالاسىنىڭ ماماندارى ۇشاقتا تەراكت بولدى دەپ سانايدى. ولار اسكەري ۇشاقتىڭ ءۇش بىردەي قوزعالتقىشىنىڭ بىردەن ىستەن شىعۋىنا سەنبەيدى. ۇشقىشتار قاتەلىك جاساعان كۇننىڭ وزىندە، جاڭا عانا اۋەگە كوتەرىلگەن ۇشاقتىڭ كوكتە شاشىلىپ كەتپەيتىنىن ايتادى. «كوممەرسانت» باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا ۇشقىش- نۇسقاۋشى اندرەي كراسنوپەروۆ ەشقانداي اپات بەلگىسىن بەرمەگەن ۇشاقتىڭ اياقاستى تەڭىزگە قۇلاۋىنا ۇشاقتا بولعان جارىلىس سەبەپشى دەپ توپشىلايدى. ال تەحنيكالىق اقاۋ بولسا، ەكيپاج مۇشەلەرى ۇشاقتى تەڭىزگە قوندىرۋعا تىرىسار ەدى، ءتىپتى سۋعا قۇلاعان كۇننىڭ وزىندە ونىڭ سىنىقتارى سونشاما الىس اۋماققا شاشىلمايدى دەپ تۇيىندەيدى.
الايدا رەسەيدىڭ رەسمي ورىندارى ۇشاقتى بىرەۋلەر جارىپ جىبەردى دەگەن بولجامدى قابىلداعىسى كەلمەيتىن سەكىلدى. توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى قىزمەت وكىلدەرى «ينتەرفاكس» اگەنتتىگىنە ۇشاق سۋعا قۇلاعاندا كۇل- تالقانى شىعىپ، ونىڭ بولىكتەرى الىسقا ۇشىپ كەتسە كەرەك دەپ مالىمدەدى. ال فەدەراتسيا كەڭەسىنىڭ قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ۆيكتور وزەروۆ «رەسەي اۋماعىندا، قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ ۇشاعىندا تەراكت بولۋى مۇمكىن ەمەس» دەپ، بار كىنانى ۇشقىشتاردان نەمەسە تەحنيكالىق اقاۋدان ىزدەۋ كەرەكتىگىن ايتتى. انشەيىندە بۇكىل الەمدى وزىنە جاۋ كورەتىن رەسەيدىڭ رەسمي تۇلعالارىنىڭ بۇل جولى قاستاندىق تۋرالى بولجامنان بويلارىن الىپ قاشقانى نازار اۋدارتادى.
... (ماقالا قىسقارتىلدى)
ءادىل ۇزاقباي
«جاس الاش» گازەتى
