قازاقستاندا تۋريستەردى نەلىكتەن جاقتىرمايدى
وسى ورايدا تۋريزم سالاسىنداعى الەۋەتىن جاقسى تۇسىنگەندەر ساياحاتشىلاردى وزدەرىنە تارتۋ ءۇشىن ءتۇرلى تاسىلدەردى قولدانىپ، تىرىسىپ باعۋدا. دەگەنمەن دە سوڭعى كەزدە تۋريستەردىڭ وزگە ەلدەرگە ساپارلاۋى دا سيرەپ بارا جاتقان سەكىلدى جانە بۇل تۇرعىدا قازاقستاننان شەت ەلگە باراتىن تۋريستەردىڭ قاتارى ازايعانىن دا اڭعارۋعا بولادى. كەرىسىنشە، قازىرگى كەزدە ىشكى تۋريزمنىڭ دامۋى جاڭا دەڭگەيگە شىعىپ وتىرعان سىڭايلى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستاننىڭ تۋريستىك سالاسىن بارىنشا دامىتۋ ءۇشىن نە ىستەۋگە بولادى؟
بيىل ەلىمىزدەگى ىشكى تۋريزمنىڭ جانە قازاقستانعا كەلەتىن تۋريستەردىڭ ءبىرشاما وسكەنى بايقالىپ وتىرعان كورىنەدى. بۇعان ەڭ الدىمەن الەمدىك قارجىلىق سەكتورداعى وزگەرىستەر، سونىمەن قاتار وزگە دە جاھاندىق ۇدەرىستەر ىقپال ەتتى. سوڭعى ۋاقىتتا ەۋروپادا قاۋىپسىزدىككە قاتىستى، كوشى- قون باعىتىنداعى ءبىرقاتار ماسەلەلەر تۋىنداعانى بەلگىلى. وسى رەتتە جاپپاي تۋريزم وڭتۇستىك شىعىس ازياعا قاراي اۋىپ كەلەدى. جالپى، بۇل ۇدەرىستى قازاقستان وڭتايلى پايدالانا السا، ۇتارىمىز مول بولماق.
مامانداردىڭ پايىمىنشا، الداعى جىلى ەلوردادا وتەتىن ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىن بارىنشا ۇتىمدى پايدالانعان جاعدايدا، تۋريستەردىڭ سانىن كۇرت ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بار. الايدا، ەكسپو اياقتالعاننان كەيىن ەلىمىزدە تۋريستەردىڭ قاراسى قالىڭ بولا ما؟ بۇعان ەشكىم دە كەپىلدىك بەرە المايدى. دەمەك، سالاعا ۇزاقمەرزىمگە كوزدەلگەن، ياعني شەتەلدىكتەردى قىزىقتىراتىن نەگىزگى فاكتور كەرەك بولىپ تۇر. وسى ورايدا تۇركى وركەنيەتىنىڭ ماڭىزدى ورنى رەتىندە قازاقستان تۋريستەردىڭ كەڭ قىزىعۋشىلىعىنا يە بولار ەدى. ەلىمىزگە ساپارلاپ كەلەتىن شەتەلدىك تۋريستەرگە قازىرگى كەزدە ءارالۋان تابيعاتىمىزدى جانە ەرەكشە مادەنيەتىمىزدى، سالت- ءداستۇرىمىزدى ۇسىنا الامىز. ياعني وسى باعىتتا حالىقارالىق تۋريستەرگە ەلىمىزدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، تاريح پەن مادەنيەت، تۇركى وركەنيەتى قىزىقتى. سەبەبى، شەتەلدىكتەردى بۇگىندە ءزاۋلىم ۇيلەرمەن، قالاداعى ەرەكشە نىساندارمەن، كۋرورتتىق ورىندارمەن تاڭعالدىرۋ ەكىنشى ورىنعا سىرعىپ وتىر. حالىقارالىق تۋريستەر ەڭ الدىمەن ەلدىڭ بولمىسىن، تەرەڭدە جاتقان تاريحىن، باي مادەني مۇرانى باستى نازارعا الادى. بۇل رەتتە قازاق حالقىنىڭ ۇسىنارى از ەمەس.
سالانى دامىتۋ اياسىندا اكىمشىلىك مۇمكىندىكتەر مەن ەلدەگى تۋريزم يدەولوگياسى تۇرعىسىندا تۋريزم مارتەبەسىن ارتتىرۋ كەرەك بولىپ تۇر. قازاقستاندا تۋريزمگە بەلسەندى تۇردە نازار اۋدارىپ، ەلەۋلى تابىس كوزى رەتىندە قاراستىراتىن ۋاقىت جەتتى . تۋريزم سالاسىنا جاۋاپ بەرەتىن دەپارتامەنتتىڭ دە مارتەبەسىن كوتەرۋ قاجەتتىگى تۋىنداپ وتىر. وسى رەتتە وندا بىلىكتى مامانداردىڭ سانىن كوبەيتۋگە دە ءمان بەرگەن دۇرىس سەكىلدى.
سالا ماماندارىنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، ەلىمىزدىڭ ىشىندە جاعاجاي تۋريزمى ءبىرىنشى ورىندا ەكەن، بۇل باعىت ەل ازاماتتارى ءۇشىن ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە بولىپ وتىر. سونىمەن قاتار قازىرگى كەزدە ەندى ەمدەۋ- ساۋىقتىرۋ تۋريزمىنىڭ ۇلەسى ارتا باستاعانى بايقالادى. سوندىقتان دا بۇگىندە ىشكى تۋريزمدى دامىتۋدا اتالعان ەكى سەگمەنتكە قولداۋ جاساعان ابزال.
جالپى العاندا، قازاقستانعا ءوزىنىڭ تۋريستىك يميدجىن قۇرۋ قاجەت. وسى رەتتە ەلىمىزدىڭ ايناسى ىسپەتتەس بولا الاتىن برەند كەرەك. ماسەلەن، كورشىلەس قىتاي مەن رەسەي سەكىلدى ەكى الپاۋىت ەلدىڭ كەڭىنەن تاراعان وزىندىك برەندتەرى بار. قىتاي حالىقارالىق تۋريستەردى شىعىس جەكپە- جەگى مەن ۇلى قىتاي قورعانى سەكىلدى تاريحي نىسانىمەن تارتىپ تۇرادى. ال شەتەلدىكتەر بالالايكانى، قالىڭ قاردى، ايۋدى، قىزىل الاڭ كورىنىستەرىن بىردەن رەسەيمەن بايلانىستىرادى جانە وسىلاردى كورۋ ءۇشىن اقشالارىن شاشۋعا دايىن. بۇل تۇرعىدا تۋريستىك سالادا قازاقستاننىڭ ەكى جاعىندا رەسەي مەن قىتاي سەكىلدى ەكى الپاۋىت بار دەپ ايتۋعا بولادى. سوندىقتان دا وسى جەردە ەلىمىز «باتىس ەۋروپا- باتىس قىتاي» جوباسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى ارقىلى سالانى قارقىندى تۇردە ورگە شىعارا الادى. وسى داڭعىل جولدىڭ بويىندا قىزمەت كورسەتۋ ينفراقۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ ماڭىزدى بولىپ تۇر. ەۋروپادان قىتايعا نەمەسە كەرى باعىتتا ساپارلاعان تۋريستەرگە تەك قىزمەت كورسەتۋ جولىمەن دە سالانى بىرەر جىلدا جوعارى دەڭگەيگە شىعارۋعا الەۋەت بار.
رەسمي مالىمەتتەرگە قاراعاندا، رەسپۋبليكانىڭ جالپى ىشكى ءونىمدەگى تۋريزمنىڭ ۇلەسى شامامەن 0,9 پايىزدى قۇرايدى (تەك جاتىن ورىن جانە تاماقتانۋ بويىنشا قىزمەت تۇرلەرىن ەسەپتەگەندە). 2016 - جىلدىڭ I جارتىجىلدىعىندا ىشكى تۋريستەر قاتارى 2,1 ميلليون ادامدى قۇراعان. بۇل وتكەن جىلعى كورسەتكىشكە قاراعاندا 5,8 پايىزعا ارتىق. ونىڭ ىشىندە 217 مىڭ ىشكى جانە 5 مىڭ سىرتتان كەلگەن تۋريست كۋرورتتىق ايماقتارعا بارعان. ىشكى تۋريستەردىڭ 73 پايىزعا جۋىعى (1,5 ميلليون ادام) قوناق ءۇي، دەمالىس ءۇيى جانە وزگە تۋريستىك بازالار سەكىلدى ورنالاسۋ ورىندارىنىڭ قىزمەتىن پايدالانعان.
بەلگىلى بولعانداي، تۋريزمنىڭ نەگىزگى بولىگىن ىشكى تۋريستەر مەن حالىقارالىق ىسكەرلىك ساپارلار قۇرايدى. شەتەلدىك قوناقتار ەلگە كوبىنەسە ىسكەرلىك جانە كاسىبي ماقساتتاردا كەلەدى، ياعني بۇل كورسەتكىش 80 پايىزدان استام دەڭگەيدە. وكىنىشكە قاراي، قازاقستان تۇركيا، ق ح ر، ب ا ءا، تايلاند سەكىلدى ەلدەر ءۇشىن «تۋريستىك دونور» بولىپ قالىپ وتىر.
اتاپ ايتقاندا، سالاداعى مەملەكەتتىك رەتتەۋگە توقتالاتىن بولساق، 2010 -جىلى ۇكىمەت قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۋريستىك يندۋسترياسىنىڭ پەرسپەكتيۆتى باعىتتارىن دامىتۋدىڭ 2010-2014 -جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىن قابىلدادى. قۇجاتتىڭ مىندەتى - باسەكەگە قابىلەتتى تۋريستىك ءونىمدى، قازاقستاننىڭ تۋريستىك ماركەتينگتىك ستراتەگياسىن قالىپتاستىرۋ، تۋريستىك يندۋستريانىڭ كادرلىق الەۋەتىن دامىتۋ، استاناداعى حالىقارالىق مامانداندىرىلعان ەكسپو-2017 كورمەسىن ۇيىمداستىرۋدى جانە وتكىزۋدى ەسكەرە وتىرىپ، سالانىڭ دامۋى بويىنشا شارالار كەشەنىن جۇزەگە اسىرۋ. سونىمەن قاتار جۇمىس قارقىنىن ارتتىرۋ ماقساتىندا 2014 - جىلى تۋريستىك سالانى دامىتۋدىڭ 2020 - جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى قابىلداندى. جاڭا باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى «قازاقستاننىڭ تۋريستىك ورتالىق رەتىندە بۇكىل الەمگە تانىمال بەينەسىن» قۇرۋ، سونداي- اق تۋريستەر قاتارىن (ىشكى جانە سىرتتان كەلگەن) 8,19 ميلليونعا دەيىن جەتكىزۋ بولدى. بۇل رەتتە وسى قۇجاتتاردا كوزدەلگەن مىندەتتەردى ءىس جۇزىندە ورىنداۋ ايرىقشا ماڭىزعا يە.
كەيبىرەۋلەر جەرگىلىكتى جەرلەردەگى تۇرعىندار تۋريستەردى جاقتىرمايتىنىن، ەشقانداي پايدا كەلتىرمەيتىن جات باعىت رەتىندە تۇسىنەدى دەگەن پىكىر ايتۋدا. ەگەر وسىنداي پىكىر تۋىنداپ جاتسا، تۋريزمنەن كەلەتىن مول تابىس جايىندا مالىمەتتەر ەل اراسىندا دۇرىس ناسيحاتتالماي جاتىر دەگەن پايىم ەرىكسىز ويعا كەلەدى. بۇل باعىتتاعى شارالاردى تەك تۋريزم سالاسى نارىعىنىڭ وكىلدەرىمەن ەڭسەرۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنى انىق. ءدال وسى سالانى تانىمال ەتەتىندەي تولىققاندى اۋقىمدى مەملەكەتتىك، قوعامدىق اكسيا جۇزەگە اسىرىلسا دەگەن تىلەك بار.
اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ
