ماماندار كەيكى باتىردىڭ بەينەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنىڭ قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتىپ بەردى - فوتو

استانا. قازاقپارات - ۆەنگرياداعى جاراتىلىس تانۋ عىلىمدارى مۇراجايىنداعى ماماندار كەيكى باتىردىڭ بەينەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنىڭ قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ايتىپ بەردى،

- دەپ حابارلايدى Tengrinews.kz ء تىلشىسى.

13 - قازاندا بۋداپەشتكە كەيكى باتىردىڭ باسسۇيەگى جەتكىزىلدى. مۋزەيدەگىلەردىڭ ايتۋىنشا، ماماندار باتىردىڭ باسسۇيەگىنىڭ بەت- بەينەسىن قۇراستىرۋ ءۇشىن ونى ءۇش ولشەمدى كومپيۋتەرلىك توموگرافياعا تۇسىرەدى. ول باسسۇيەكتى تولىقتاي زەرتتەۋگە كومەكتەسەدى. ال جالپى بەينەنى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنىڭ قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ماماندار 18 - قازاندا بۋداپەشتە وتەتىن باسپا ءسوز كونفەرەنتسياسىندا ايتىپ بەرۋگە ۋادە بەردى.

«ءۇش ولشەمدى مودەلدى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، د ن ق ساراپتامالارىنىڭ ۇلگىلەرىن العان سوڭ، كەيكى باتىردىڭ باسسۇيەگى قازاقستانعا قايتارىلادى. سوسىن رەسمي تۇردە وتەتىن سالتاناتتى كەشتە باتىردىڭ باسسۇيەگى ونىڭ تۋعان جەرى تورعاي اۋدانىنداعى جەر قوينىنا تاپسىرىلادى. سونداي- اق، وندا باتىرعا ارنالعان تاريحي ەسكەرتكىش ورناتىلادى»، - دەپ حابارلادى مۋزەيدەگى ماماندار.

سونىمەن قاتار،  ۆەنگرياداعى عالىمدار قاجەتتى عىلىمي زەرتتەۋلەردى دە جۇرگىزەدى. ولار باسسۇيەككە تيگەن زاقىمداردى انىقتاپ، د ن ق ساراپتامالارىن جۇرگىزەدى. جالپى انتروپولوگيالىق ساراپتامانى اندراش جولت بيرو مەن شاندور ەۆينگەر جۇرگىزەدى. ال كەيكى باتىردىڭ بەت- بەينەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىمەن اگنەش كۋشتار اينالىسادى.

ۆەنگر انتروپولوگتارى 2006 -جىلدان بەرى قازاقستانداعى ورتالىق مەملەكەتتىك مۋزەيمەن بىرىگە وتىرىپ، انتروپولوگيالىق جانە گەنەتيكالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ كەلەدى.

ايتا كەتەيىك، ۆەنگريانىڭ انتروپولوگتارى كەيكى باتىردىڭ بەت بەينەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن 2016 -جىلدىڭ جەلتوقسانىنا دەيىن اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىر.

ەسكە سالايىق، بيىل 12 - تامىزدا قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەمەر- ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ  ر ف ۇكىمەت ءتوراعاسى دميتريي مەدۆەديەۆپەن كەزدەسۋى بارىسىندا وتكەن ءجۇز جىلدىقتاعى ۇلت- ازاتتىق قوزعالىستىڭ كوشباسشىسى كەيكى باتىردىڭ  مۇردەسىن ەلگە قايتارۋ  تۋرالى ماسەلەنى كوتەرگەن ەدى. سودان 6 - قازاندا كەيكى باتىردىڭ باسسۇيەگى استاناعا جەتكىزىلگەن بولاتىن. ال كەيىنىرەك ورتالىق مەملەكەتتىك مۋزەيدىڭ ديرەكتورى نۇرسان ءالىمباي 12- قازان كۇنى كەيكى باتىردىڭ باسسۇيەگى انتروپولوگيالىق  ساراپتاما ءۇشىن ۆەنگرياعا  جەتكىزىلەتىنىن مالىمدەدى. مۋزەي باسشىسى قۇندى جادىگەردى ارنايى كونتەينەردە الىپ باردى.

رەسەيدەن قازاقستانعا اكەلىنگەن كەيكى باتىردىڭ ءتىرى كەزىندەگى بەت بەينەسىن تۇتاستاي قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى. بۇل تۋرالى «ازاتتىققا» ۆەنگر انتروپولوگى اندراش جولت بيرو (AndrashBiro) ايتتى.

اندراش جولت بيرونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، قازاننىڭ 13- كۇنى بۋداپەشتكە جەتكىزىلگەن كەيكى باتىردىڭ باسسۇيەگىن زەرتتەۋگە ەندى كىرىسپەك.

- الدىمەن باس سۇيەككە قانداي زاقىم كەلگەنىن، قانداي جاراقات العانىن انىقتايمىز. قانشا رەت ۇرعان، سوققىلاردىڭ قانداي بولعانىنا دەيىن انىقتاۋعا تىرىسامىز، - دەيدى مامان.

ارنايى توموگراف ارقىلى ءۇش ولشەمدى مودەلىن قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسامىز. سونىڭ ناتيجەسىندە، باتىردىڭ ءتىرى كەزىندەگى بەت بەينەسىنىڭ 98-99 پايىزىن قۇراستىرىپ كورە الامىز. وعان قوسا د ن ق ساراپتاماسى دا جاسالادى. سەبەبى باتىردىڭ ۇرپاقتارى بولۋى ابدەن مۇمكىن، - دەيدى اندراش جولت بيرو.

ونىڭ ايتۋىنشا، زەرتتەۋ جۇمىستارى ەندى عانا باستالماق. ونىڭ باستالۋى مەن زەرتتەۋ جۇمىستارى قالاي جۇرەتىندىگى جايلى بۇگىن بۋداپەشتە وتەتىن ارنايى باسپا ءسوز ماسليحاتىندا حابارلانادى.

اندراش جولت بيرونىڭ سوزىنشە، زەرتتەۋ جۇمىستارىن جەلتوقسان ايىندا «قازاقستاننىڭ تاۋەلىسىزدىگى كۇنىنە قاراي اياقتاپ، ارنايى مالىمدەمە جاساۋ جوسپارلانعان».

كەيكى باتىر (نۇرماعانبەت) كوكەمباي ۇلى - 1916 -جىلى تورعاي وڭىرىندەگى قازاقتاردىڭ رەسەي يمپەرياسىنا قارسى ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىنە جانە كەيىن سوۆەت بيلىگىنە قارسى قوزعالىسقا قاتىسۋشىلاردىڭ ءبىرى. سوۆەت وكىمەتى كەيكىنى 1923 - جىلى ۇستاپ، باسىن شاۋىپ ولتىرگەن. كەيىن رەسەيگە جونەلتىلگەن كەيكى باتىردىڭ باس سۇيەگى وسى كەزگە دەيىن سانكت- پەتەربۋرگتەگى انتروپولوگيا جانە ەتنوگرافيا مۋزەيىندە ساقتالىپ كەلگەن.