الەم اپتا ىشىندە: بوسقىندار پروبلەماسى جاھاندىق قاۋىپكە اينالىپ كەلەدى
G20 ءسامميتى
دۇيسەنبى كۇنى قىتايدىڭ حاڭجوۋ قالاسىندا ەكى كۇنگە سوزىلعان «ۇلكەن جيىرمالىق» ءسامميتى ءوز مارەسىنە جەتتى. بۇل جولى القالى جيىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ سانى رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتتى. بەيجىڭنىڭ رەسمي شاقىرۋىمەن قازاقستان، مىسىر جانە يسپانيا ءبىرىنشى باسشىلارى دا سامميتكە قاتىستى. مۇنان بولەك، مارتەبەلى مەيماندار قاتارىندا اسەان- عا ءتوراعالىق ەتۋشى لاسو پەن افريكا وداعىنداعى باستى مەملەكەت سانالاتىن چاد رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى دە بوي كورسەتتى.
الەم كوشباسشىلارى ەكى كۇن بويى جاھاندىق ەكونوميكا پروبلەمالارى مەن تۇراقتى دامۋ ماسەلەلەرىن جان- جاقتى تالقىعا سالدى. سامميتتە ەكونوميكادان بولەك، الەم وڭىرلەرىندەگى تۇراقسىزدىق، حالىقارالىق تەرروريزممەن كۇرەس جانە كليماتتىڭ وزگەرۋى سىندى وزەكتى ماسەلەلەر دە قوزعالدى.
«ۇلكەن جيىرمالىق» ەلدەرىنىڭ كوشباسشىلارى الەمدىك ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتەمە الىپ، ساۋدا مەن ينۆەستيتسيالاردا تامىر- تانىستىقتى قولدامايتىندىقتارىن قۋاتتادى. بۇل جايىندا ءسامميتتىڭ قورىتىندىسىنا ارنالعان باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا ق ح ر ءتوراعاسى شي جنپين ءمالىم ەتكەن.
ول ءسامميتتى «وتە جەمىستى» ءوتتى دەپ جاريالاپ، «بارلىق ماقساتتارعا قول جەتكىزىلدى» دەپ مالىمدەگەن. «قىتاي كوشباسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، كەزدەسۋ بارىسىندا الەمدىك ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ يننوۆاتسيالىق جولدارى تۋرالى «20 توبى» جوسپارى قابىلدانعان» ، - دەپ جازادى Euronews.
سامميتكە قاتىسقان قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستاندا قۇرىلعان جانە بارلىق قاتىسۋشىلار ءۇشىن اشىق G- Global اقپاراتتىق- كوممۋنيكاتيۆتىك الاڭىن ءبىر نۇسقا رەتىندە قاراستىرۋدى ۇسىنعان. ەلباسى الەمدىك ەكونوميكانى جانداندىرۋعا باعىتتالعان شارا رەتىندە جاڭا يندۋستريالىق ريەۆوليۋتسياعا، ساندىق ەكونوميكا مەن يننوۆاتسياعا سەنىم ارتۋدى ۇسىندى. «مەن بۇل ۇستانىمدى تولىق قولدايمىن. ول مىندەتتى تەك قانا ينكليۋزيۆتىلىك پرينتسيپتەرى ارقىلى ىسكە اسىرا الامىز. G20 مەن دامۋشى مەملەكەتتەر اراسىنداعى ديالوگ ورتالىعىن انىقتاپ الۋ كەرەك. ماسەلەن، قازاقستاندا قۇرىلعان جانە بارلىق قاتىسۋشىلار ءۇشىن اشىق G- Global اقپاراتتىق- كوممۋنيكاتيۆتىك الاڭىن ءبىر نۇسقا رەتىندە قاراستىرۋدى ۇسىنامىن. ول 140 مەملەكەتتىڭ 30 مىڭنان استام ساراپشىسىنىڭ باسىن قوسىپ وتىر، - دەدى مەملەكەت باسشىسى ءسامميتتىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە.
جينالعاندارعا ارناعان سوزىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ G20 ءسامميتىنىڭ ۇمىتكە تولى كۇردەلى كەزەڭدە ءوتىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
«الەمدىك ەكونوميكانىڭ، ساۋدا مەن كاپيتال قوزعالىسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى باياۋلاپ كەلەدى. ول ميلليونداعان ادامنىڭ ءال- اۋقاتىنا اسەر ەتەدى. دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ ءرولى تومەندەۋىنە جانە الەمدىك ەكونوميكانىڭ فراگمەنتتەلۋىنە الىپ كەلەتىن ترانسقۇرلىقتىق جاڭا ساۋدا- ينۆەستيتسيا بىرلەستىكتەرى قۇرىلۋدا. بۇل ۇدەرىستەر جاھاندىق ەكونوميكاداعى ىقپال ايماعى ءۇشىن كۇرەستىڭ جاڭا كەزەڭىنىڭ باسى بولۋى مۇمكىن» ، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
ەلباسى جاھاندىق دامۋدىڭ بۇدان ارعى جولى نەگىزىنەن بۇكىل دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىقتىڭ ءىس- قيمىلىنىڭ جۇيەلىلىگىنە بايلانىستى ەكەنىن دە ايتتى.
حاڭجوۋ ءسامميتىنىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى تاقىرىبى بوسقىندار پروبلەماسى بولدى. قورىتىندى دەكلاراتسيادا G20 مەملەكەت جانە ۇكىمەت باسشىلارى ميگراتسيالىق داعدارىستى «جاھاندىق قاۋىپ» دەپ اتادى.
G20 رەسمي كۇن تارتىبىنەن تىس سامميت اياسىندا ەكىجاقتى كەزدەسۋلەر دە كوپتەپ ورىن الدى. مەملەكەت باسشىلارى سامميت اياسىندا گەوساياسي ماسەلەلەردى شەشۋ توڭىرەگىندە پىكىر الماستى. سيرياداعى سوعىستى رەتتەۋ مەن ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى جاڭجالدى رەتتەۋ ماسەلەلەرى دە نازاردان تىس قالمادى.
مەملەكەت باسشىسى سامميت اياسىندا باسقا دا مەملەكەتتەر مەن دەلەگاتسيالار باسشىلارىمەن ەكىجاقتى جەمىستى كەزدەسۋلەر ءوتىپ، ونىڭ بارىسىندا ءوزارا مۇددەلىلىك قالىپتاسقان ءتۇرلى ماسەلەلەر جونىندە مازمۇندى پىكىر الماستى.
«سامميتتەگى پىكىرسايىس بارىسىندا عالامنىڭ تىنىسىن سەزىنىپ، الەمنىڭ دامىعان جانە دامۋشى ەلدەرىن الاڭداتقان پروبلەمالارىن ۇعىناسىڭ. قازاقستانعا دا وسىندا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى ەسكەرىپ، ونىمەن الدىن الا اينالىسۋى كەرەك، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازىرگى كۇردەلى كەزەڭدە قازاقستاننىڭ يندۋستريالاندىرۋ جانە ينۆەستيتسيالار تارتۋ باعىتىندا ۋاقتىلى كۇش- جىگەر جۇمساعانىن ايتىپ، ونىڭ قايتارىمدى بولاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
«قازىر جۇمىسسىزدىقتىڭ تومەنگى دەڭگەيىن ساقتاپ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋدى ويلاستىرۋ قاجەت، داعدارىسپەن كۇرەستەن ەكونوميكالىق وسىمگە قادام باسۋ كەرەك. ءبىز 9 - قىركۇيەكتە وتەتىن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا وسى تۋرالى ايتاتىن بولامىز» ، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ميگرانتتارعا ارنالعان «دجۋنگلي» لاگەرى توڭىرەگىندەگى تۇيتكىل
دۇيسەنبى كۇنى فرانسيانىڭ سولتۇستىگىندە فەرمەرلەر، ۇزاق جولعا جۇرەتىن جۇك كولىكتەرىنىڭ جۇرگىزۋشىلەرى كالە قالاسى ارقىلى وتەتىن ماگيسترالدا جول قوزعالىسىنا توسقاۋىل قويىپ، «دجۋنگلي» دەگەن اتاۋمەن بەلگىلى بوسقىندار لاگەرىن جويۋدى تالاپ ەتتى.
بۇل شاتىرلار قالاشىعى 2015 -جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا پايدا بولعان ەدى. وندا ادام توزگىسىز جاعدايدا 7-9 مىڭ ادام تۇرىپ جاتىر. ولاردىڭ باسىم بولىگى اۋعانستان، يراك، سۋدان جانە ەريترەيا ازاماتتارى. بوسقىنداردىڭ ماقساتى ورتاق، ولار ۇلىبريتانياعا جەتۋدى ارماندايدى.
كۇن سايىن كالە پورتىنان شامامەن 6 مىڭ جۇك كولىگى وتەدى. ال بۇل كولىكتەردىڭ جۇرگىزۋشىلەرى بوسقىنداردىڭ شابۋىلىنا ءجيى ۇشىراپ وتىرادى. ويتكەنى، تۇماندى البيونعا جەتۋدى ماقسات تۇتقان بوسقىندار جۇك كولىگىنىڭ بورتىنا نە بولماسا كابيناسىنا كىرۋگە بارىن سالادى.
ولار جۇك كولىكتەرىن توقتاتۋ ءۇشىن جولدىڭ ۇستىنە شىعىپ كەتىپ، كەيدە جۇرگىزۋ كابيناسىنا تاس لاقتىرىپ سىندىرىپ جاتادى. كەيدە جۇك كولىكتەرىندەگى تاۋارلاردى ۇرلايتىندارى دا كەزدەسەدى.
2 - قىركۇيەك كۇنى فرانتسيا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بەرنار كازنيەۆ اتالعان ايماققا كەلىپ، لاگەردىڭ بىرتىندەپ جويىلاتىندىعىن ايتقانىنا قاراماستان نارازىلىق اكتسياسى ءوتتى. سەبەبى، ول بۇل لاگەردىڭ ناقتى قاي كۇنى تولىعىمەن جويىلاتىندىعىن ايتپاعان ەدى.
«سىزدەر ءوز قالالارىڭىزدى، ءوز پورتتارىڭىزدى جاقسى كورەسىزدەر. سىزدەر كالەدەگى احۋالدىڭ وزگەرگەنىن قالايسىزدار. ىشكى ىستەر ءمينيسترى جاساعان بارلىق مالىمدەمەلەرگە قاراماستان ءتارتىپتىڭ ورىن الاتىندىعىنا كەپىل جوق. ويتكەنى، ماسەلەگە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە نازار اۋدارىلمايدى. ءبىز نارازىلىق اكسياسىن وتكىزەمىز» ، - دەپ جازدى اكسيا ۇيىمداستىرۋشىلاى فەيسبۋك جەلىسىندە.
كەلەسى كۇنى فرانسيادان ۇلىبريتانياعا زاڭسىز بوسقىندار وتۋىنە توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن لوندون فرانسۋزدىق كالە قالاسىمەن شەكارادا بيىكتىگى 4 مەترلىك قابىرعا تۇرعىزاتىندىعى تۋرالى اقپارات تارادى. بۇل جايىندا بىرىككەن كورولدىكتىڭ يمميگراتسيا ءمينيسترى روبەرت گۋدۆيلل ءمالىم ەتكەن.
ۇزىندىعى 1 شاقىرىمعا سوزىلاتىن بەتون قابىرعانىڭ قۇرىلىسى وسى ايدا باستالىپ، جىل سوڭىنا دەيىن اياقتالماق. بۇل جوبانىڭ قۇنى 1,9 ميلليون فۋنتقا باعالانىپ وتىر.
الايدا، قازىردىڭ وزىندە لوندوننىڭ بۇل جوسپارى جەرگىلىكتى تۇرعىندار تارابىنان سىن استىندا قالۋدا. ولار بەتون قابىرعا تۇرعىزۋ سالىق تولەۋشىلەردىڭ قارجىسىن جەلگە شاشقانمەن بىردەي دەپ باعالاۋدا.
ايتا كەتەيىك، بۇگىندە ەۋروپا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىكە سوعىستان كەيىنگى ەڭ كۇردەلى ميگراتسيالىق داعدارىستى باستان كەشىرۋدە. ميگراتسيا جونىندەگى حالىقارالىق ۇيىم مالىمەتتەرىنە سايكەس، جىل باسىنان بەرى ە و- عا قۇرلىق جانە تەڭىز جولدارى ارقىلى 300 مىڭنان استام بوسقىن كەلگەن. ولاردىڭ 60 پايىزعا جۋىعى - ايەلدەر مەن بالالار. بوسقىنداردىڭ باسىم بولىگى سيريا، يراك نەمەسە اۋعانستاننان كەلگەندەر.
