ەلىمىزدەگى ەڭ ەرەكشە اعاشتار

استانا. قازاقپارات - قازاقستاننىڭ تابيعاتى كوركەم، جانعا جايلى اسەم جەرلەرگە وتە باي ولكە ەكەندىگى ءشۇباسىز. حالقىنىڭ كوڭىلى قانداي دارقان بولسا، جەرى دە سونداي كەڭ قازاق دالاسىنىڭ ءاربىر تاسىن، ءاربىر ءشوبىن، ءاربىر سۋىن ءبىلۋ، ونى قاستەرلەۋ بارشامىزدىڭ پارىزىمىز. وسى ورايدا قازاقستانىم ايدارى ەلىمىزدەگى ەڭ ەرەكشە دەپ تانىلعان اعاشتار تۋرالى باياندايدى.

ەڭ كونە حان- اعاش

قازاقستانداعى ەڭ كونە حان- اعاش - الىپ قاراعاش. ول ىلە وزەنىنىڭ «التىن- ەمەل» ۇلتتىق تابيعي ساياباق اۋماعىندا، ۇلكەن قالقان تاۋىنىڭ شىعىس جاعىندا وسەدى. جاسى 700 جىلدان اسقان. بۇل قاراعاش شىڭعىسحان شاپقىنشىلىعىنىڭ كۋاگەرى دەسەدى. جەرگىلىكتى حالىق اعاشتى كۇنى بۇگىنگە دەيىن قاسيەت تۇتادى.

قاسيەتتى قاراعاش

  جۋاندىعىنا التى ادامنىڭ قۇشاعى ارەڭ جەتەتىن 700 جاستاعى ەرەكشە اعاش جاركەنت قالاسىنان 30 شاقىرىمداعى اۋليە- اعاش اۋىلى ماڭىندا وسەدى. بۇل -  كادىمگى قاراعاش تۇقىمى. مۇنداي الىپ اعاشتار الەمنىڭ ءۇش ەلىندە عانابار. ولاردىڭ ءبىرى -  قىتايدا، ءبىرى -  مەككەدە بولسا، ءۇشىنشىسى -  ءبىزدىڭ جەرگە تامىر جايعان ەكەن. كيەلى اعاشتىڭ قاسىندا ءبىر تامىردان ءنار الىپ تۇرعان جەتى جاس اعاش بار. جۇرت ولاردى جەتى اعايىندى دەپ اتاپ كەتكەن. جانە «بوزبالا مەن بويجەتكەن» اتالعان قوس شىنار دا وسى كيەلى اعاشتىڭ ۇرپاعى سانالادى. «بوزبالا مەن بويجەتكەننىڭ» اراسىنان وتكەن ايەلدەر ءسابي ءسۇيۋ باقىتىنا يە بولادى، ال اۋليەاعاشتىڭ كوز جاسىنداي بولىپ تامشىلاپ تۇرعان كوپتەگەن سۋلار ءتۇرلى اۋرۋلارعا ەم دەسەدى.

اتالعان اعاشتى تاماشالاۋ ماقساتىمەن امەريكا، اۆستراليا، گەرمانيا جانە باسقا دا شەتەلدەردەن تۋريستەر جيى كەلىپ تۇرادى.

«جەتىسۋلىق نەدزۆەكتسيا»

بيگنونيەۆتىك تۇقىمداستار تەگىنە جاتاتىن دارا وكىل، اسا سيرەك كەزدەسەتىن ەجەلگى الاسا بۇتا - «جەتىسۋلىق نەدزۆەكتسيا» وسەتىن الەمدەگى جالعىز مەكەن - شۋ- ىلە ءشولدى تاۋلارى (ايتاۋ) . بۇتانىڭ ادەمى گۇلدەرى وعان اشەكەيلى ءتۇر بەرەدى. بۇتا عىلىمعا 1909 -جىلى بەلگىلى بولدى جانە ولكەتانۋشى ۆ. ە. نەدزۆەتسكي قۇرمەتىنە وسى اتاۋ بەرىلدى.

تيان- شاندىق شىرشا

ىلە الاتاۋىنداعى جالعىز قىلقان جاپىراقتى اعاش - تيان- شاندىق شىرشا. تيان- شان شىرشاسىنىڭ ەڭ ۇلكەنىنىڭ جاسى - 600 -جىل شاماسىندا، ول تۇرگەن وزەنى بويىندا (ىلە الاتاۋى) ءبىر اعاشتان انىقتالعان.

 تيان- شاندىق شىرشانىڭ ەڭ جۋانى 1913 -جىلى الماتى ماڭىنداعى كىشى الماتى القابىنداعى گورەلنيك شاتقالىنان تابىلعان. ءتۇبىنىڭ ديامەترى -  3 م شاماسىندا، شەڭبەرىنىڭ ۇزىندىعى -  9,45 م.

 قىلقان جاپىراقتى اعاشتاردىڭ قازاقستانداعى ەڭ كوپ ءتۇرى - التايدا. مۇندا شىرشا، ماي قاراعاي، قاراعاي، بال قاراعاي، ءسىبىر سامىرسىنى وسەدى.

ەڭ كوپ تارالعان اعاش

قازاقستاندا ءتۇرى ەڭ كوپ تاراعان اعاش - ءسامبى تال. رەسپۋبليكامىزدا مۇنىڭ 22 ءتۇرى كەزدەسەدى.

دەنساۋلىق اعاشى

 قازاقستانداعى ادام دەنساۋلىعىنا ەڭ پايدالى وسىمدىكتىڭ ءبىرى - اعاش تەكتەس نەمەسە بۇتاق تۇرپاتتى ارشا. ارشا -  اعاش- فارماتسيەۆت. وسى وسىمدىك بولەتىن فيتونوتسيدتەر ادام دەنساۋلىعىنا ەم بولاتىن تازا اۋا تۋدىرادى. ماسەلەن، عالىمداردىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، ارشا جىلىنا ورتا ەسەپپەن 1 توننادان اسا شاڭدى جۇتىپ، اينالاسىنا 1,5 مىڭ ليتر وتتەگى ءبولىپ شىعارادى ەكەن. ارشا ورمانىنىڭ 1 گەكتارى جىلىنا 18 ميلليون 3m اۋانى كومىرتەگى گازىنان تازارتىپ، 50-65 تونناعا دەيىن شاڭ- توزاڭدى زياندى گازداردان ارىلتىپ، ءسۇزىپ وتىراتىن كورىنەدى. قازاق حالقى ارشانى "دەنساۋلىق اعاشى" دەپ اتايدى.

ارشالار كەيدە 4 مىڭ جىلعا دەيىن وسە بەرەدى. ال، 500-600 -جىل ارشا ءۇشىن قاراپايىم جاستىڭ ءبىرى سانالادى.

ءشول دالانىڭ پاديشاسى

قازاقستانداعى ەڭ ءتوزىمدى اعاش - توراڭعى. ول شولدە، قۇمدا، سورتاباندا وسە بەرەدى. توراڭعى جاپىراعى 50 گرادۋس شاماسىندا ومىرشەڭدىگىن ساقتايدى. ەل اۋزىندا «ءشول دالانىڭ پاديشاسى» اتانعان بۇل وسكىندى بۇگىندە قازاق جەرىنىڭ ءبىراز پۇشپاعى ءوزىنىڭ ورەلى ساياسى سانايدى. قازىر توراڭعى تۇقىمداس اعاشتىڭ الۋان ءتۇرى قازاقستاندا ارال ءوڭىرى مەن قىزىلوردا وبلىسىنان باسقا بالقاش پەن الاكول اۋماقتارىندا، بەتپاقدالا اتىرابىندا، زايسان ماڭايىندا، مويىنقۇم ساۋىرىندا كەزدەسەدى.

massaget.kz