وسەكتى قانداي ادامدار ايتادى؟
وسەك - ادامدار اراسىندا ءبىر- بىرىنە تارالاتىن جالعان اقپارات.
وسەك كەز كەلگەن ادامدار اراسىندا جۇرەدى: مەيلى ول باي، ورتا شارۋا، كەدەي بولسىن. سونىمەن قاتار، بازارداعى ساۋداگەرلەردى ايتپاعاننىڭ وزىندە، جوعارعى جاقتا وتىرعان شەنەۋنىكتەن باستاپ، مەكتەپتەگى ەدەن جۋاتىن جاندارعا دەيىن وسەكتىڭ نە ەكەنىن جاقسى بىلەدى. جاسىراتىن ەشتەڭە جوق، قازىرگى كەزدە قىزداردى قويىپ، جىگىتتەردىڭ وزدەرى وسەككە جاقىندىعىن بايقاتىپ قالىپ ءجۇر.
بۇل دەگەنىڭىز، جىگىتتىردىڭ ءوزى اسۇيدەن ءارى شىعا المايتىن حالگە جەتكەنىن اڭعارتادى. كەي جاندار وسى وسەكتىڭ ارقاسىندا وسسە، كەي ادامدار بۇنىڭ ارقاسىندا وشەدى. جاقىندا باقىتتى تۇرىپ جۇرگەن جاس وتباسى بولمايتىن نارسەگە ۇرىسىسىپ قالادى.
كۇيەۋى اشۋعا بەرىلىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن كورشىلەرىنەن جانە اناسىنان ەستىگەن وسەك پەن جالانى ايلەلىنە جابادى. بۇنداي جالاعا شىداماعان ايەلى وتباسىن تاستاپ، ەكەۋى ايىرىلىسىپ كەتەدى. وسى كەزدە ءبىز وسەك پەن جالانىڭ ارا جىگىن اجىراتىپ الۋىمىز كەرەك. ول ەكەۋى ەكى بولەك نارسە. وسى سياقتى كوپتەگەن ەل ىشىندە تۇيىتكىلدى شەشىمىن تاپپاعان مىسالدار كوپ.
وسەكشىنى پسيحولوگيالىق تۇرعىدا سيپاتتاساق - بۇل تازا سيمبيوز، ياعني ەنەرگەتيكالىق قان ءىشۋشى(ۆامپير). ەنەرگياسى جوعارى، جولى بولعىش ادامنىڭ قىزعانىشپەن كورە الماۋشىلىقپەن جانە وسەكپەن الدىن كەسەدى.
بۇنداي وسەكشى ادامار- كوبىنەسە جولى بولمايتىن، ومىردە ءوزىن تاپپاعان، سونىمەن قاتار، جالعىز باستىلار. ولار ءوز نەگاتيۆى مەن جاماندىعىن وزگەگە قۇيۋ ارقىلى جەڭىلدەپ قالادى. ال قابىلداپ، تىڭداعان ادام سونىڭ تۇيتكىلىنەن شىعا الماي ۋايىمداپ، (نەگە دەگەن) سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەپ باس قاتىرىپ، ماڭىزدى دەگەن ىستەرىنەن قالىپ جۇرەدى.
ءۇش ءتۇرلى وسەك بولادى ولار:
- تولىق ويدان قۇرالعان. ياعني تولىق شىندىققا جاناسپايتىن نەگىزدەن قۇرالعان.
- شىندىقتى بۇرمالاۋ. قولدا بار فاكتىلەردى انىقتاپ، ءبىراق «تانىماستاي» ونى قاتە ءتۇسىندىرۋ جانە جەتكىزۋ.
- شىندىقتى ايتۋ. سونداي- اق، ونى قاۋەسەت دەپ اتايدى، بۇل جاعدايدا وسەكشى بىلگەنىن مۇقيات جاسىراتىن بولادى. ءبىراق شىندىق كەيىن اشىلادى.
ءسىز وسەككە ىلىنگەن بولساڭىز، ماڭىزدىسىن انىقتاپ الىڭىز. شىندىق پا، ويدان قۇرالعان با، الدە بۇرمالانعان وسەك پە؟ سودان كەيىن بارىپ شەشىم شىعارىڭىز. نەگىزى وسەكتى ادام ءار- ءتۇرلى قابىلدايدى. كەي ادامدار وزىنە ايتىلعان وسەكتەردەن راحاتتانادى. پسيحولوگيادا بۇنداي ادامداردى دەمونسترانتتى دەيدى. ول ءوزىن ەل ورتاسىندا جۇرگەنىن سەزىنەدى. وسى ارقىلى وزىنە قۋات الادى. الايدا وسەكتەن جاپا شەگەتىندەر دە بار. ولاردىڭ ءوزىن ەكى ساناتقا بولەمىز.
ءبىرىنشى ساناتتاعى - تاقۋالى (پەدانتيچنىي) ادامدار. ولار تەرىس نارسەگە كوپ كوڭىل اۋداراتىندار. ءوزى جايلى وسەك تاراعانىن بىلسە، ۋايىمعا سالىنىپ، سول جايىندا كوپ ويلانادى. وسەكتەردىڭ بارلىعى وسىعان قاراتا ايتىلسا، اياعى اشۋعا بەرىلىپ، ىزا- كەك پايدا بولىپ، ءوز دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرىپ الۋى عاجاپ ەمەس.
ەكىنشىسى ساناتتاعى - ۇرەيلى (تريەۆوجنىي) ادامدار. ولار وزدەرىن سەنىمسىز سەزىنەتىن، ءوز دەڭگەيى مەن تۇجىرىمداماسىن تومەن سانايتىندار. بۇنداي ادامداردىڭ بويىندا ۇنەمى قورقىنىش بولادى. سەبەبى وزىنە قاراتا ايتىلعان وسەكتەن قورقىپ جۇرەدى. «ەگەر مەن جايىندا ايتىلعان وسەككە سەنىپ قالسا، مەنىمەن ارالاسۋىن توقتاتادى، مەن ناشار ادام بولعانمىن» دەپ ويلايدى. بۇنداي ۋايىم- قايعى جاعدايى ارتى جۇيكە جۇيەسىنىڭ اۋرۋىنا اكەپ سوعادى.
وسەككە ىلىنگەن جاندارعا مىناداي پسيحولوگيالىق كەڭەس:
* ەگەر ادام وسەككە ءىلىنىپ، ءوزىن قويارعا جەر تاپپاسا، ەڭ ءبىرىنشى پسيحولوگتىڭ كومەگىنە جۇگىنسىن. ونداي مۇمكىندىك بولماسا، تازا اۋاعا شىعىپ تىنىستاعانى دۇرىس.
* ءبىراز وي جۇگىرتىپ انىق قانىعىنا جەتسىن. كىم ايتىپ جاتىر، نە ايتىپ جاتىر، ول مەنىڭ ومىرىمە اسەر ەتە مە دەگەن سۇراقتار قويسىن.
* ءوزىنىڭ كوز الدىنا ەلەستەتە وتىرىپ، اينالاسىنا قامال (ستەنا) سالسىن. مەيلى ول قىش، تاقتاي، اينەك جانە تاس بولسىن. وسى ارقىلى ءوزىن قورعانىشتىڭ ىشىندە وتىرعانىن سەزىنەدى.
* ايتىلعان اڭگىمەگە نازار اۋدارماۋعا، سونىمەن قاتار، وسەكشىلەرمەن اڭگىمە- دۇكەن، ساۋىق قۇرماۋعا ءوزىن داعدىلاندىرۋ كەرەك.
بۇل ومىردە وسەككە ىلىنبەيمىن دەگەن بوس اڭگىمە. تىرشىلىك بار جەردە وسەك تە بار. السىزدىك تانىتساڭىز، ارتىڭىزدان نەشە ءتۇرلى اڭگىمە دە ەرەدى. ولارعا قارسى شىقساڭىز وزىڭىزگە دۇشپان تاپتىم دەي بەرىڭىز. ءبىر جاعىنان ولاردى دا تۇسىنۋگە بولادى. تابيعاتى سولاي جارالعانىنا قارسى قايدا بارا الادى؟ سونىمەن قاتار، ءىشى پىسقان، جۇمىسى جوق بوس ادامدار وسەكتەن باسقا نەمەن اينالىسۋى مۇمكىن؟
ەرمەك نۇرىموۆ
دەرەككوز: «blogtime.kz»
