اتا- انا: قاراڭعىدا كىتاپ وقىساڭ كوزىڭ كورمەي قالادى
شىندىعىندا سولاي ما؟ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن دارىگەرلەردەن ءبىلۋدى ءجون كوردىك.
«س م- كلينيكا» بالالار ءبولىمىنىڭ كوز دارىگەرى ۆالەنتينا انيسيموۆا:
- بالالار قاراڭعىلاۋ جەردە كىتاپ وقۋعا دەن قويعان كەزدە اتا-انالار تىيىم سالۋعا دايىن تۇرادى. ءبىراق دارىگەرلەردىڭ وفتالمولوگيا سالاسىندا كوپتەگەن جىلدار بويى جۇرگىزگەن زەرتتەۋىنىڭ ناتيجەسىندە اندا- ساندا قاراڭعىدا كىتاپ وقىعاننىڭ سالدارىنان كوز كورۋىنە ايتارلىقتاي زاقىم كەلمەيتىنى بايقالدى. الايدا بۇل ارەكەت ادەتكە اينالعان جاعدايدا، اسىرەسە بالا جاسىندا، كوزگە عانا ەمەس، ادام اعزاسىنا دا كۇش تۇسەدى. كۇڭگىرت جارىقتا كىتاپ وقۋ بارىسىندا ادام تەز شارشايتىندىقتان، ۇزاق ۋاقىت كوزگە كۇش ءتۇسۋ مەن دەمالماستان وقىعاننىڭ ناتيجەسىندە كوزدىڭ الىستان ناشار كورۋى دامۋى مۇمكىن. سوندىقتان بالالاردىڭ جەتكىلىكتى جارىقتا عانا كىتاپ وقىپ، جازۋ جازىپ، سۋرەت سالىپ، ويناعانىنا دەيىن ماڭىزدى.
سايكەسىنشە، جارىقتىڭ جەتكىلىكتى مولشەردە ءتۇسۋى كوزدىڭ كورۋىنە وڭ ىقپال ەتەدى. ەڭ دۇرىسى - جارىقتىڭ بالانىڭ سول جاعىنان ءتۇسۋى. ەگەر بالا سولاقاي بولسا، جارىق وڭ جاعىنان ءتۇسۋى كەرەك. ال جاساندى جارىققا كەلەر بولساق، كوزگە اق ءتۇستىڭ جاعىمدى ەكەنى انىقتالعان.
بالانىڭ وقۋى قانشالىقتى كۇردەلى بولسا دا، مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالار مەن تومەنگى سىنىپ وقۋشىلارىنا ەلەكتروندى قۇرىلعىلاردى، ياعني پلانشەت، كومپيۋتەردى كۇنىنە 15 مينۋتتان ۇزاق قولدانباۋ قاجەت. وعان قوسا، كوزدىڭ كورۋىن ساقتاۋ ءۇشىن جۇمىس ورنىنىڭ دۇرىس ورنالاسۋى دا ماڭىزدى. ۇستەل شامىنان تۇسەتىن جارىق ۇستەل بەتىن تۇگەل قامتىپ، بولمە دە بارىنشا جارىق بولۋى ءتيىس.
بالاعا وقۋ بارىسىندا كوزگە ارنالعان جاتتىعۋلاردى جاساپ تۇرۋدى ۇيرەتىڭىز. ول كوزدىڭ الىستان ناشار كورۋىنىڭ الدىن الۋعا سەبىن تيگىزەدى. جانە دە كوزدىڭ كورۋىنە ءجۇزۋ مەن تاعام ۇلەسىندەگى قىزعىلت سارى كوكونىستەردىڭ پايداسى مول.
«رەبيونوك» بالالار كلينيكاسى باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى الەكساندر لوبانيحين:
- جەتكىلىكتى مولشەردە تۇسپەگەن جارىق كوزدىڭ قىمەتىنە تەرىس ىقپالى ەتەدى. جارىقتىڭ ۆەگەتاتيۆتىك جۇيكە جۇيەسى، يممۋنيتەت، بويدىڭ ءوسۋى، اعزانىڭ دامۋى جانە دە ادام ءومىرى ءۇشىن ماڭىزدى كوپتەگەن ۇدەرىسكە اسەرى مول ەكەنى انىقتالعان. سونىمەن قاتار، ول زات الماسۋى مەن قورشاعان ورتانىڭ جاعىمسىز اسەرىنە توزىمدىلىگىن رەتتەيدى. جارىق جەتكىلىكسىز مولشەردە تۇسەتىن ورتادا جۇمىس ىستەۋدىڭ سالدارىنان بالالار شارشاڭقىلىقتى سەزىنىپ، جۇمىسقا قابىلەتتىلىگى تومەندەپ، كوز كورۋى ناشارلايدى. ال ول ءوز كەزەگىندە كوزدىڭ الىستان ناشار كورۋىنە الىپ كەلەدى. دەگەنمەن بولمەنىڭ تىم جارىق بولۋى دا زيانى جوق ەمەس. سوندىقتان جارىقتىڭ دۇرىس تۇسپەۋى بالا دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي قاۋىپ توندىرەدى.
وقۋشىلار كومپيۋتەر الدىندا ۇزاق ۋاقىت وتىراتىندىقتان، ەكراننىڭ جارىققا شاعىلىساتىنى قيىندىق تۋعىزادى. مۇنداي كەزدە بالانىڭ كوزى شارشاپ، ەكرانعا جارىق شاعىلىسپاس ءۇشىن، ادەتتەگىدەي، بولمەدەگى جارىقتى ءوشىرىپ قويادى. الايدا قوسىمشا جارىق تۇسپەۋىنىڭ ناتيجەسىندە كوز بۇلشىقەتتەرىنە تۇسەتىن سالماق ارتادى. سوندىقتان قاراڭعىدا كومپيۋتەرمەن جۇمىس جاساماعان ابزال.
