اتى اڭىزعا اينالعان ارۋ: ءلاززات اسانوۆا
ۇلتجاندى ۇلاننىڭ ۇلى دالاعا دەگەن ماحابباتى قورقىنىشقا بوي بەرمەي، ونى ازاتتىق ءۇشىن ايقاسقان قاندى الاڭعا يتەرمەلەدى. بوتەننەن كەلگەن بيلىكتىڭ بيلەپ- توستەۋىنە مويىنسۇنباي، «قازاقتار! كىرىپتارلىق قۇلدىقتا ءومىر سۇرگەنىمىز جەتەدى! ءبىز ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن جەڭىپ العان كەزدە عانا ازات بولا الامىز!» دەگەن ۇرانمەن ەرەۋىلگە شىقتى.
سول كەزدە نەبارى ون التى جاسقا تولعانىمەن، ءلاززات اسانوۆا بويىندا قايسار قازاقتىڭ ءور رۋحى باسىم ءىزباسارى ەدى.
ءلاززات اسانوۆا 1970 -جىلى الماتى وبلىسى جاركەنت اۋدانىنا قاراستى ايدارلى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. مەكتەپتە وزات وقۋشى بولعان ءلاززاتتىڭ مۋزىكا ونەرىنە ىنتاسى بولسا كەرەك. ول ءوز كۇشىمەن الماتىداعى چايكوۆسكي اتىنداعى مۋزىكالىق ۋچيليشەسىنە وقۋعا تۇسەدى. ال قازاق تاريحىنان ويىپ تۇرىپ ورىن العان سۇرقيا 86-جىلى ءلاززات ەكىنشى كۋرستا وقىپ جۇرگەن، بولاشاقتان ۇلكەن ءۇمىتى بار ارمانشىل جاستاردىڭ ءبىرى ەدى.
الايدا، ەل باسىنا كۇن تۋعاندا، جانايارلىقتى جيىستىرىپ، جاپ- جاس كۇرەسكەرلەر كوتەرىلىسىنەن تابىلدى. بۇل 17-18 -جەلتوقسان ەدى. قىلىشىنان قان تامعان قاھارلى، سىرتتان كەلگەن بيلىك كوتەرىلىستى دەرەۋ جانىشتاپ، 87 قازاق بالاسىن قاماۋعا الدى. بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ، سولاردىڭ قاتارىندا قالعان اسانوۆانىڭ دەنەسى ۋچيليشە جاتاقحاناسىنىڭ جانىنان تابىلدى. قىرشىنىنان قيىلعان بالاۋسا قىزدىڭ ءولىمى جايلى سۋىق حابار 25-جەلتوقسان كۇنى اۋىلدا تاقىمىن قىسىپ وتىرعان اياۋلى اناسىنا جەتتى.
ءبىر كۇن بۇرىن اۋىلعا ءلاززاتتىڭ جەرلەسى، كوتەرىلىس قۇربانى بولعان ەربول سىپاتايەۆتىڭ دەنەسى «ناشاقور، الاڭدا بۇزاقىلىق جاساپ تاياق جەپ ءولدى» دەگەن حابارلامامەن بىرگە جەتكىزىلگەن بولاتىن. ال اسانوۆانىڭ ءولىمى جايلى «وزىمەن بىرگە تۇراتىن كورشىلەس قىزدارمەن ارازداسىپ، سونىڭ سالدارىنان بەسىنشى قاباتتان قۇلاعان» دەپ كورسەتىلەدى. اناسى التىناي اسانوۆا وقۋعا اتتانعان قىزى - ۇكىلەگەن ءۇمىتى، ءلاززاتىنىڭ جانسىز دەنەسىمەن عانا قاۋىشا الدى... «قۇلاپ ءولدى» دەگەنىنە سەنبەي، دەنەسىن اشتىرىپ كورگەن انا پەرزەنتىنىڭ دەنەسى ساپ- ساۋ، تەك ەكى بىلەگىنەن كىسەننىڭ ءىزى مەن شۇيدەسىنىڭ ويىلعانىن كورىپ، جۇرەگى قاق جارىلادى. قارلىعاش قىزدىڭ نەنىڭ سالدارىنان ءولىم قۇشقانىن كوپشلىك ءبىلدى. الايدا، ەشبىرى ءتىس جارىپ، اۋىزعا الا المادى.
ءتىپتى، التىناي اسانوۆانىڭ قىزىن جوقتاپ، ءلاززاتقا جايىلعان داستارحاننان ءدام تاتۋعا كەلە المادى. سەبەبى ول ءۇشىن كىمنىڭ دە مەرت بولىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس ەدى. ەل ءۇشىن جان اياماي، ەرلىك كورسەتكەن اياۋلى ارۋدىڭ جان تۇرشىگەرلىك ءولىمى قۇپيا، بەكزات باتىرلىعى كوپكە دەيىن كولەڭكەلەنىپ كەلگەنى حاق. بولعان قارالى جايدىڭ ەگجەي- تەگجەيىن انىقتاپ، پاك پەرىشتە بالاپانىن اقتاپ الۋ ءۇشىن اناسى شىرىلداپ، بارماعان جەرى قالماي، ۇزاق ساندالدى. تەك بەس جىل وتكەندە، جەلتوقسان كوتەرىلىسىن ەسكە الۋدا حالىقتىڭ ءلاززاتتىڭ قۇرمەتىنە ءنازىر بەرگەنىنە اناسى كۋا بولا الدى. الايدا، ءلاززات اسانوۆانىڭ اسىل تۇلعاسى ءالى كۇنگە اقتالمادى. ون جىل وتكەننەن كەيىن دە سولاي جالعاسا بەردى. التىناي اسانوۆا الماتىعا كوشىپ كەلىپ، سەگىز ايعا سوزىلعان سوتقا بار قاۋقارىن سالادى دا، ناتيجەسىندە اقتاۋعا قول جەتكىزەدى. تەرگەۋ جۇمىستارى بارىسىندا ءلاززاتتىڭ كوتەرىلىستەن كەيىن ءۇش كۇنگە جوعالىپ كەتىپ، تەرگەۋ قىزمەتكەرلەرى ودان باسقا دا كوتەرىلىسشىلەر جايلى بىلمەك بوپ ازاپتاعانى بەلگىلى بولادى. الايدا، ءلاززات ءبىر مۇراتتى كوزدەگەن ۇزەڭگىلەستەرىن ساتپاي، قىز بولسا دا، بارىنە كونسە كەرەك...
ءلاززات اسانوۆا ەكى مارتە، 1997 -جىلى جانە 2004 -جىلى «حالىق قاھارمانى» اتاعىنا ۇسىنىلدى. ءبىراق زيالى قاۋىمنىڭ اتىنان جازىلعان ءوتىنىشتى اتاق تاعايىندايتىن كوميسسيا قاناعاتتاندىرمادى. 2008 -جىلى جاركەنت قالاسىنىڭ ورتالىعىندا جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ قۇرباندارى ءلاززات اسانوۆا مەن ەربول سىپاتايەۆقا ارنالعان ەسكەرتكىش اشىلدى.
الايدا، ءلاززاتتىڭ اياۋلى رۋحى بويىندا ۇلتتىق نامىسى بار ءاربىر ۇلت بالاسىنىڭ جۇرەگىندە. حالىق ونى بۇگىندە باتىر دەپ بىلەدى. ون التى جاسىنا قاراماستان، بولاشاق ۇرپاقتىڭ كۇنىن ويلاعان سول ءبىر قازاق قىزى تاريح بەتتەرىن وزگەرتكەن نۇرلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى، حالىق قاھارمانىنا، اڭىز ارۋعا اينالدى.
