الەمدە ءولىم جازاسىن ورىنداۋدان قانداي ەلدەر كوش باستاپ تۇر؟
وتكەن جىلى الەمدەگى 1634 ادام ءولىم جازاسىنا كەسىلدى. وسىنداي مالىمەت Amnesty International حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ بايانداماسىندا جاريالانعان.
بۇل باياندامادا قىتاي بويىنشا دەرەكتەر كەلتىرىلمەگەن. قۇقىق قورعاۋشىلار بۇل ەلدە جىل سايىن مىڭداعان ادامعا ءولىم جازاسى شىعارىلادى دەپ سانايدى. قىتاي بۇل مالىمەتتەردى مەملەكەتتىك قۇپيا دەپ تانىعان.
ال وزگە ەلدەردە سوڭعى ءبىر جىلدا ءولىم جازاسىنا كەسىلگەندەردىڭ سانى 1,5 ەسەگە ارتىپتى. وسى كورسەتكىشكە نەگىزگى ۇلەستى ءۇش مەملەكەت قوسىپ وتىر.
«يران، پاكىستان جانە ساۋد ارابياسى. وسى ءۇش ەل الەمدە تىركەلگەن ءولىم جازالارىنىڭ%90 ىنا جاۋاپتى. ءولىم جازاسىن قولداناتىن ەلدەردىڭ كوبىسىندە سوت تەرگەۋى حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس ەمەس، ازاپتاپ قىلمىستى مويىنداتادى. وسىنىڭ نەگىزىندە ءولىم جازاسىنا كەسەدى"، - دەيدى Amnesty international ۇيىمىنىڭ جاھاندىق ماسەلەلەر بويىنشا ديرەكتورى ودري گوگرەن.
2014 -جىلى تالىپتەردىڭ مەكتەپكە جاساعان شابۋىلىنان كەيىن پاكىستاندا ءولىم جازاسى قايتا قولدانىلا باستادى. الايدا Amnesty International ۇيىمىنىڭ مالىمەتى بويىنشا ولىمگە كەسىلگەندەردىڭ كوبىسىنىڭ تەرروريزمگە قاتىسى جوق. ال يران مەن ساۋد ارابياسىندا بۇل ءتىپتى ساياسي كۇرەستىڭ قۇرالىنا اينالعان كورىنەدى.
"ساۋد ارابياسىنىڭ وكىمەتى بۇل لاڭكەستىككە قارسى كۇرەس پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ءبىر بولىگى دەيدى. ءبىراق ولار بيلىك قارسىلاستارىنا دا ءولىم جازاسىن قولدانىپ جۇرگەنى انىق"، - دەيدى Amnesty international ۇيىمىنىڭ تاياۋ شىعىس جانە سولتۇستىك افريكا بويىنشا ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى دجەيمس لينچ.
وسى ەلدەردەن كەيىنگى ورىندى ا ق ش يەلەندى. دەگەنمەن، بۇل ەلدە ءولىم جازالارىنىڭ سانى جىلدان- جىلعا كەمىپ كەلەدى جانە بىلتىر سوڭعى 25 - ەڭ از كورسەتكىشكە تومەندەگەن. سونداي- اق بىلتىر تاعى دا 4 مەملەكەت ءولىم جازاسىنان باس تارتتى. بۇگىندە وسىنداي ەلدەردىڭ سانى 102 گە جەتىپ، العاش رەت الەم مەملەكەتتەرىنىڭ كوپشىلىگىن قۇرادى.
