ءابىلھايات ىزدەگەن ايبوز اقىن نەمەسە ەسەنعالي راۋشانوۆ ونەرناماسى تۋرالى بايان
اق جىبەككە جاماعان قۇرىم كيىز ءتارىزدى نەمەسە اۋناي- اۋناي، سۇيكەنە- سۇيكەنە پارشاسى شىققان بۋىرشىننىڭ جابۋىنداي جالبىراعان جايداق ولەڭدەردىڭ نەسىن ايتاسىڭ، قازىر قۇدايى بەرىپ تۇر. سۋقانىڭ سۇيمەسە دە، ساڭلاق ونەرپازدىڭ سالقام بەينەسى اسقاقتاي كورىنۋى ءۇشىن سۇرقاي ورتانىڭ دا ارتىقتىعى جوق سياقتى. اللا تاعالاڭ وسىلاي جاراتسا امال نە؟
پايعامبارىمىز مۇحاممەد جاستىق شاقتى جالپى ادام ومىرىنەن ءبولىپ، وعان ەرەكشە ءمان بەرىپ، اۋىزدا ءتىس، بەلدە كۇش بولاتىن بالعىن ءومىر - ادامعا بەرىلگەن باعا جەتپەس نىعمەت ەكەنىن ءوز ۇمبەتتەرىنە ايتۋداي- اق ايتىپ كەتتى. سول ءۇشىن ادام بالاسىنان قيامەت كۇنى جاستىق شاق ءۇشىن بولەك ەسەپ الىنادى. وسى ورايدا، جاسى ۇلعايعان كەزىنەن گورى بالاۋسا شاعىندا كوپ ەڭبەك تۋدىرىپ كەتەتىن اقىندار بولادى. سولاردىڭ ءبىرى - ەسەنعالي راۋشانوۆ.
قالاي دەگەنمەن دە، ول شاكىرتتىك ءداۋىردى باسىنان وتكەرمەي- اق، ەلىكتەمەي- سولىقتاماي ىشتەي تۇلەپ كەلىپ، ولەڭ الامانىنا بىردەن تۇرە تيىسكەندەي كورىنەدى.
ساقتيان دوپتاي زىمىراعان ۋاقىت شىركىنگە داۋا بار ما؟ سامايعا اق كىرگەن سوڭ اقىلعا ايلا قوسىلادى. جاستىق شاقتى اۋمەسەرلىكپەن، اڭگۇدىكتىكپەن ءراسۋا ەتىپ العاسىن، ەسەيگەن ساناڭ تالاي وكىنىشىڭە ۇكىم شىعارادى، نالىتادى. ءباز بىرەۋلەر ەندى- ەندى قولىنا قالام الىپ، بىردەمە تۇرتكەن بولادى.
اناڭنىڭ سەنى تاپقاندىعى بەبەۋلەگەن تولعاعىنان باستاپ، ءوزىڭ و دۇنيەگە اتتانار كەزدەگى زار- زارىڭنىڭ اراسىندا قانشاما ءزىلماۋىر حيكمەتتەر جاتىر.
قاسقيتقاندا، سونىڭ ءبارىن ەسەنعالي 17 مەن 25 جاس ارالىعىندا جازىپ كەتىپتى.
...ولەڭ عىپ ءوزى تۋعان بەلەس، قىردى،
وڭاشا ءوز ويىمەن كەڭەس قۇردى.
وتىرىك ماقتاعان جوق ول ەشكىمدى،
كوپىرتىپ داتتاعان جوق ول ەشكىمدى.
كورسە دە اۋىر كۇندى، قيىن جىلدى،
ساۋداعا سالماي ءوستى ءسۇيىپ جىردى.
ومىردە كەيىن ءجۇردى ول وسىلاي،
ومىردە ول وسىلاي بيىك ءجۇردى.
مىنە، بالاۋسا اقىن ەلدە ءجۇرىپ ولەڭ قاۋزاعان البىرت شاعىن وسىلاي بەدەرلەيدى. اساۋ ات تا قاجىرلى ادامنىڭ قولىنان، كوزىنەن، تاقىمىنان سەسكەنەدى. سول ءتارىزدى ادۋىن ونەردى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن قايسار مىنەز، بەرىك يمان، بەت قاراتپاس ايبىن كەرەك. ايتپەسە، ءسوزىڭ وتپەگەن، قولىڭ جەتپەگەن ارمان ادامدى جەپ قويادى. اسىلى، ءومىر بويى ۇرەي مەن ءۇمىتتىڭ اراسىندا كۇن كەشىپ، ءوزىن قايراۋلى قانجارداي قىلپىلداتىپ ۇستاعان ادامنان عانا بىردەمە كۇتۋگە بولار.
... كەندەباي بولىپ تەرلەدىم،
كەرقۇلا ات بولدىم جەلەردە،
كەرەگە مولا ورنەگىن
كوشىرەمىن دەپ ولەڭگە.
ۇشىرىپ العان قۇسىما
تابىس دەپ جىلاپ يەڭمەن،
كەگجيىپ وتكەن تۇسىما
كەسىلگىر باستى يەم مەن.
بولسەم دە ول كەز، بۇل كەز دەپ،
ءبىر ولەڭ جازۋ - مۇراتىم
كۇندەردىڭ كۇنى كۇمبەز بوپ
كۇڭگىرلەپ سويلەپ تۇراتىن...
نەمەسە:
...ۇلكەننىڭ ءسوزىن نۇسقاعا اپ،
ءبىر رەت جونىپ، ءۇش قاراپ،
سارتاستى كەسىپ، سازدى ويىپ،
قيۋىن تاۋىپ، قىش قالاپ،
ءتىزىلدىرىپ تىزبەلەپ،
ءۇزىلدىرىپ ۇزبەلەپ،
ماڭعىستاۋدا - مىڭ قىستاۋ
قايىرلى بولسىن سىزگە دەپ،
وسىنداي وڭدى مۇرا قالدىرعان
قۇلا مايدان دۇزدەردە،
كىسىلىگى كەرەك سول ءبىر شالداردىڭ
ىسمەرسىپ جۇرگەن مىنا بىزدەرگە.
جاتتىڭ ويىن جەلكەن عىپ،
قانشاما رەت ورتەندىك.
ماڭعىستاۋدىڭ ويىندا
قارايدى بىزگە مۇسىركەپ
مىقتىلىق پەنەن كوركەمدىك.
ءيا، ەسەنعالي عايىپ - جالعان قۇردىمىنا شىم باتقان وتكەن داۋىرلەردىڭ جوقشىسى. ونىڭ ولەڭدەرىن وقىعاندا كەتىلگەن قورعان قابىرعالارى، قاپ- قارا ىس باسقان كارى ۇڭگىرلەر باياعى جاساڭ قالپىنا كەلىپ، جەرمەن- جەكسەن بولعان ساۋكەلە مۇنارالار قايتا بوي تۇزەپ، ءسان- سالتانات قۇرعانداي كورىنەدى.
قىنالى مولاسى مەن قۇمايتتى دالاسى قايتا تۇلەپ، ماڭعىستاۋداي وتانى ءۇشىن شىبىن جانىن ساداعا قىلعان باھادۇرلەر، ارۋاقتى ەرلەر، جۋان قونىش باتىرلار كورلەرىن قوپارىپ، تار لاقاتتى قاقىراتا سوگىپ، قايتا ساپقا تۇرعانداي بولادى. بەينە ءبىر باعزى مەن بۇگىننىڭ اراسىندا جۇرگەندەي، شاڭقاي تۇستە ىمىرتقا كىرگەندەي، قىرعىن دۋلى ورتادان قورىمعا تاپ بولعانداي بەيداۋا كۇيگە تۇسەسىڭ. قانشاما ىلىك ىزدەپ، سىناپ قاراساڭىز دا ساڭىلاۋ تاپتىرماس شەبەر جىمداسۋ، تىلسىم جاراسۋ، جۇمباق قاۋىشۋ...
...جەل، جەل ەستى، جەل ەستى،
تومەندە توبە بيلەر كەڭەستى،
ەل مەن جەرىڭ تەڭ ءوستى.
بۇگىنگى كۇن بولعاندا،
ءتىل تابا الماي ەلمەنەن،
تىلدەسە الماي جەرمەنەن،
ءتىرى ولىك بوپ ءبىز جۇرسەك،
بۇل تەگىمنىڭ وسالدىعىنان ەمەس-تى، -
دەسە، تاعى بىردە:
- ەح، ونەر، قازاقى ونەر، ەسىل ونەر،
السا عوي ءتۇزۋ باعىت كوشىڭ ەگەر،
تۇتقاسىن ۇستار ەڭ- اۋ دۇنيەنىڭ
ازىرگە جەتىمسىڭ سەن، كەشىرە گور.
شابىلدىڭ تورەگە ەرىپ ەر ارقالاپ،
سابىلدىڭ قوجاعا ەرىپ تەرى ارقالاپ.
ەدىلدەي ەركىن اعىپ كەتە المادىڭ،
ەدىلدەي ەكپىنى بار ونەر- تالاپ، -
دەپ، سورماڭدايلىعىمىزدى، الاۋىزدىعىمىزدى، تاريحتان ساباق المايتىن كەشەلىگىمىزدى بەتىمىزگە شىجعىرىپ باسادى. ونىڭ جىرلارى سانالى عۇمىر يەسىن ءبىر سىلكىمەي، ورتتەي شارپىماي، شىبىرتقىلاماي قالعان ەمەس.
سوزدەن داۋىل تۇرعىزىپ، نايزاعاي ويناتاتىن ەسەنعالي ولەڭدەرىن ەلدىڭ ساڭلاعى دا، ساياساتكەرى دە، ساۋداگەرى دە، سىنشىسى دا... ءبارى وقيدى. ءبىراق، ۇندەمەيدى. ءبىر دە بىرەۋى: «ولەڭىڭ - ءورت، جىرىڭ جالىن ەكەن. سەندەي ۇل تاپقان اناڭنان ساداعا كەتەيىن!»، - دەمەيدى.
ءبىراق، شاندوز شايىر بۇعان پىسقىرىپ تا قارامايدى. ويتكەنى، ول ءوز ورەسىن، ءوز باعاسىن بىلەتىن تالانت.
ەسەنعالي ءاماندا ە. حەمينگۋەيدىڭ: «قۇلقىنىمدى كوزدەپ كىتاپ جازسام، مەنى قارعىس اتسىن!»، - دەگەن انتىن ۇستاناتىن سياقتى.
سوندىقتان دا بولار، ونىڭ ونەرناماسىنان تولعاقسىز تۋعان جاداعاي ارناۋ ولەڭدەر مەن مەرەكەلىك ودالاردى كەزدەستىرە المايسىز.
قۇران مەن سۇننەتتەن قاپىسىز سۋسىنداپ، ارعى- بەرگى ادەبي دۇنيەلەردى، ماعۇرىپ پەن ماشىراپتىڭ باي مۇرالارىن اداقتاپ شىققان سۇڭعىلا اقىن وزبەك، پارسى، اراب، اعىلشىن تىلدەرىن ءبىر ادامداي مەڭگەرگەن. وسىنىڭ ءبارى بۇگىنگى پوەزيانىڭ ورەسىنە اشىنۋدان، قاناعاتتانباۋدان تۋعان ىزدەنىس ەدى.
التىن بالىق، اقپا بالىق،
قارماعىمدى قاپپا، بالىق،
سەن كوپ بولسا ءۇش تىلەگىمدى
ورىندايسىڭ،
ال، مەندە ءۇش مىڭ تىلەك جاتقانى انىق.
* * *
ورتاق ەمەس ءبىر كەرمە،
قوسپا كىلەڭ شوبىرعا.
...بولەك شابا بىلگەنگە
بولەك بولسىن ورىن دا.
ەسەنعاليدىڭ موينىن ءبىر جاعىنا بۇرىپ شاباتىن ءسانقوي اتتاي، قاپتاعان ولەڭشىلەردى مەنسىنبەي، اسقاق جۇرەتىنى سوندىقتان ... «ونەرپاز بولساڭ - ءور بول» دەمەيتىن بە ەدى، ءبىرجان سال ...
ونىڭ تابيعاتى يسپان سۋرەتشىسى پابلو پيكاسسوعا كەلىڭكىرەيدى. جاراتقان يەم ايگىلى قىل قالام يەسىنە قيقار مىنەزدى دە اياماي بەرگەنگە ۇقسايدى. كۇلىپ- ويناپ وتىرىپ، ءاپ- ساتتە نىلدەي بۇزىلىپ، تاس- تالقان بوپ اشۋلانىپ، اسپانعا پيستولەت اتىپ، ارتىنشا انەكدوت ايتىپ، تۇك بولماعانداي جايباراقات جۇرە بەرەتىن ادامدى كىم كورگەن!
مىنە، وسىنداي الاقۇيىن مىنەز ەسەنعاليدىڭ بويىنان دا كورىنىس تاپقانى تەگىن ەمەس.
الايدا، ادۋىن دارىنداردىڭ بۇلالىعى، ەركىندىگى كەشەگى كەڭەستىك تارتىپپەن ءوسىپ- ونگەن، سىزىپ بەرگەن شەڭبەردەن قيا باسپايتىن قۇنىس مويىندارعا ۇنامايتىنى انىق. ىشىنە شىناشاق اينالمايتىن، اشىق بوي تالاستىرا المايتىن تورشولاقتاردى تالانتتى جان سۇيرەتپەگە سالىپ، پۇشايمان قىلادى. الگىلەر ول قونعان جۇرتتى شيىرلاپ جۇرگەندە، اناۋ قونىس اۋدارىپ، تاعى ءبىر سونىعا شاتىرىن تىگەدى. ەسەنعالي وسىناۋ قالام سىلتەمەسىمەن وقىرماننىڭ عانا ەمەس، ەلىكتەۋشىلەردىڭ دە شاقشاداي باسىن شاراداي قىلىپ قويدى.
ەندى مىنا ءبىر ولەڭ جولدارىن وقىپ قارايىقشى:
ءتىلىم- ءتىلىم،
بۇجىر- بۇجىر دەنەسى،
سورداي بوپ- بوز سويىل جارعان توبەسى،
بورباس ۇلەك- اتاسى،
بوپىق مايا- ەنەسى،
ءتوس تابانى وتتى باسسا كۇيمەگەن،
تاستى باسسا - قامىردايىن يلەگەن،
قاتار قويىپ وتىز ىنگەن قايىتقان،
قاتار قويىپ وتىز شانا سۇيرەگەن
ۇلەك جوعالتتىم،
كىم كوردى؟
... ءوتىپ بەرى ۋىلدەگەن بوراننان،
قىشىر- قىشىر ءۇن كەلەتىن قورامنان.
مەن تۇيە ىزدەپ جۇرگەنىم جوق، اعايىن،
اشۋىمدى ىزدەپ ءجۇرمىن جوعالعان.
كوز جازىپپىن قايراتىمنان، عۇرپىمنان،
سەنە كورمە، مەن ەمەسپىن بۇل تۇرعان.
ءىش سارايىم - جاپ- جالاڭاش، ءجۇپ- جۇدەۋ.
شىققان توقتى سەكىلدىمىن قىرقىمنان.
* * *
... تۇساۋلى تۇر بوز شولاق.
ويقى- شويقى، وردا- شوردا ءبىتىمى،
كەتىپتى ابدەن جانۋاردىڭ ىپىنى.
بۇل - كەشەگى ءبىر كۇندەردە،
ءۇش قياننىڭ ەلىنە
شاپسا، بايگە بەرمەگەن
ەسىل ءبىزدىڭ كوكج ۇلىننىڭ تۇقىمى.
* * *
... سوڭى بار ۇيقتاتپاعان ۇلىسىمدى،
سول گاپتەن اڭعارارسىز ۇلى سىردى.
ءبىزدىڭ داۋ - ءتۇبىن قۋساڭ جەتكىزبەيتىن
تۇلكىنىڭ بوزعا سالعان جىمى سىندى.
مىنە، وسىناۋ ۇزىك- ۇزىك ولەڭدەردىڭ ىشكى مانىنە، شۇڭەيت يىرىمىنە جاي وقىرمان تۇگىل، كەيبىر سىنشىلارىڭ دا بويلاي المايدى. بۇل تۇسپال، يشارالاردى تەك زەرەك سانا، ۇشقىر وي، تەرەڭ تۇيسىك ارقىلى عانا ۇعا الاسىڭ. بەينە ءبىر اكەسىنىڭ اقيرەت الدىندا بالاسىنا سىبىرلاپ ايتاتىن اقىرعى اماناتىنداي، جان سىرىنداي سەزىلەدى، تۇكپىرىڭدەگى نازىك قىلىڭدى شەرتىپ وتەدى.
ەسەنعالي ليريكاعا ەپيكالىق فون بەرە جىرلاۋدىڭ شەبەرى. ول تۇلا بويىڭدى تۇگەل باۋرايتىن، قانىڭدى قىزدىرىپ، ميعا شاباتىن فيلوسوفيالىق سۋرەت سالۋعا جەتكەن شايىر.
ءسوزدىڭ ۇعىمدىق - سيمۆولدىق، ميفتىك- ماگيالىق، سازدىق- گارمونيالىق شوعىرىن ىزدەپ تاۋىپ، جۇتىندىرا پايدالانادى. ول قولدانا- قولدانا جاۋىر بولعان كوربالا، بۇرالقى تەڭەۋلەرگە ولسە دە جولامايدى.
تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جايت، قازاق اقىندارى ىشىندەگى تۇيە جايلى ەڭ كوپ جىرلاعان دا ەسەنعالي بولار. شابىنا بوگدە قولدى جولاتپايتىن، تەك ءوزى ءيىسىن العان ادامعا عانا ساۋدىراتىن، ءتورت اياقتىدا بىرەۋ شوگەرتپەسە ەركەكتى قاجەت ەتپەيتىن، وركەشىندەگى ۇيمە ماي كوندەنساتور قىزمەتىن اتقارىپ، شىلدەدە اپتالاپ سۋ ىشپەيتىن وسى ءبىر عاجايىپ جانۋار - ارۋانالار، بۋرالارعا كەلگەندە اقىن قالامى ەسىلە تۇسەدى. ويسىلقارا تابيعاتىن ءومىر بويى تۇيە باققان تۇيەكەش تە ودان ارتىق بىلمەيتىن بولار.
ءتۇس تۇيە بوپ ەنەدەن تۋعان ءىرى،
جەلكىلدەيدى جەلكەدە شۋدا ءجۇنى.
شايىرى اعىپ، اۋزىنان كوبىگى اتىپ،
جاتقىزبايدى كۇنى- ءتۇن بۋرالىعى.
باسقا بىرەۋ بولسا قۇسىعى، يا جىنى دەر ەدى، ەسەنعالي شايىرى دەيدى. اتا- بابامىزدىڭ ەجەلدەن كولىگى مەن ساۋىنى بولعان، كونىنەن جەبە وتپەيتىن ساۋىت سايلاپ، تەرىسىنەن تاسپا ءتىلىپ، دىراۋ ءورىپ، قارۋ قىلعان قايران جانۋارعا ەسەنعالي جىردان ەڭسەلى ەسكەرتكىش سومداپتى.
ال ناعىز اقىندىق شابىتتىڭ حوشىنان تۋعان «سارىوزەن» ، «عايشا ءبيبى» پوەمالارىنىڭ ءجونى تىپتەن بولەك. وسى پوەمالارداعى مەيلىنشە ورالىمدى، مەيلىنشە شالىمدى، بالى مەن ءزارى، سۇڭعىلا ويى مەن سىرباز مىنەزى قاتار ءورىلىپ وتىراتىن، تەڭدىك بەرمەي تايپالىپ، شىعانداپ كەتكەن اياق الىسقا ابايدىڭ ءوزى سۇيسىنە قاراعانداي- اۋ!
... ادام بوپ تۋىپ ءوستىڭ بە؟
وسى ءبىر شىڭعا جەت، ەرىم.
جەتىنشى بەلگى...
ەشكىم دە
ايتپايدى ونىڭ نە ەكەنىن.
كەنەلتەر نۇرعا كەڭ قىردى،
تۇنەكتەن كەيىن اراي بار.
تابام دەپ سوڭعى بەلگىمدى،
تارلاۋىت استى تالايلار.
شىندىق پا ول؟
الدە جالعان با؟
ءبىر بۇلدىر زات بار تۇمانداي،
ولەدى ادام ارماندا،
نە ەكەنىن ونىڭ بىلە الماي.
اقىن قاشاندا مۇمكىندىگىنىڭ شەگىن بىلدىرمەيدى. وقىرمانىن قالىڭ جىنىسقا جەتەلەپ اكەلەدى دە، شىعار جولدى ءوزىڭ تاپ دەپ، بەينە ءبىر ەلەستەي جوق بولىپ كەتەدى.
ونىڭ ولەڭدەرىندە «ءابىلھايات» ءسوزى الدەنەشە رەت قايتالانادى. بۇل بۇكىل ادامزات اڭساعان ماڭگى ولتىرمەيتىن قاسيەتتى سۋ عوي. زاتىنا دارىندى ادامعا داۋا جوق قوي، ەسەنعالي قالامىنىڭ قۇداي بەرگەن كيەسى مىنادا: ول اڭىز- ءافسانانى تىلسىم ءابىلھايات ءزامزامىنا قايتا- قايتا سۋارىپ، ميفولوگيالىق سۋرەتكە جان كىرگىزەدى. ءوزى ەسەنعالي بولسا، ولشەمەي ءسوز ايتا ما؟
بايقاعان، اڭداعان ادامعا وسىناۋ سىقپا قۇرتتاي سىعىمدالعان، قۇمىرسقا بەينەتتەن تۋعان قايسار جىرلاردىڭ استارىندا تالاي سىرلار بۇعىپ جاتىر.
«قازاق اۋىلى» دەگەن ولەڭدەگى اق پەن قىزىل قاتار قىرعان حالقىمىزدىڭ قاسىرەتىن تەبىرەنبەي وقۋ مۇمكىن ەمەس.
...قوقايما بورىك الدى ءۇيدى كىلەڭ،
بارق ەتتى - بايبىشەگە ءتيدى بىلەم.
شۋىلداپ تاعى ءبىر ءۇن شىعىپ جاتتى
قامىستى ايىرعانداي سۇيرىگىنەن...
قالاي دەگەنمەن دە، ەسەنعالي مادەنيەتتى اقىن. ول زورلىقتى قازبالاپ جاتپايدى، سول ينايات ءىستى ءسوز قۇدىرەتى ارقىلى ساناڭا تۇسپالداپ جەتكىزەدى. شەبەرلىك دەگەن وسىنداي- اق بولار!
دەگەن جوق بىرەۋى دە «بۇلىك بۇل ءىس»،
جالتىلداپ ويناپ بەردى قىرىق قىلىش.
...قولاتتا اۋىل قالدى ويران بولىپ،
قۇم قالدى ىشكە سىرىن بۇگىپ تىنىش.
تالاي بارشىنداردىڭ شاشى تالداپ جۇلىندى، «سۇندەتسىز» جاۋىزداردىڭ تىرناعىنا ءىلىندى، ابىرويى ءراسۋا بوپ ءبۇلىندى... شابىلعان باستىڭ شاپتىرعان قانى مەن ومىراۋىن قىلىش قاق ايىرعان انانىڭ توسىنەن ءسۇت ىتقىعان ءساتىن وقىعانىڭدا زىعىردانىڭ قاينايدى، اق پەن قىزىلىن قوسا قىرعىڭ كەلەدى. مەڭدۋانا جەگەندەي مەڭ- زەڭ كۇيگە تۇسەسىڭ.
كەشەگى توڭكەرىس زامانى حالقىمىز ءۇشىن ناعىز قانقۇيلى كەزەڭ بولعانىن اقىن وسى ولەڭدەرى ارقىلى ۇمىتشاق سانامىزعا تاعى دا شەگەلەي كەتەدى.
...كەڭ اسپاننىڭ ءار جەرىنە شوق ءتۇسىپ،
توبەمدە تۇر كوزى جانىپ كوپ مىسىق.
...شولاق قۇنان، شولاق دۇنيە، شولاق ساي،
ايقايلاعىڭ كەلەدى ءبىر كەك قىسىپ.
پاي- پاي، شوق تۇسكىر، قىزىل ءتىل- اي!
ءبارىمىزدىڭ دە تۇتتىعىپ ايتا الماي جۇرگەنىمىز وسى گاپ قوي!
ىڭىردە كوپىرشىگەن كوپ جۇلدىزدى قاق جارىپ بارا جاتقان كورابلدەي، ءسوز جوق، ەسەنعالي قازاق پوەزياسىنىڭ پلانكاسىن الەمدىك دارەجەگە كوتەرگەن ۇزدىك اقىن.
كەيبىر سىنشىلار: «ءبىز ءوزىمىز اقىن ءومىر سۇرگەن ۋاقىتتىڭ ىشىندە جۇرگەندىكتەن، ونىڭ ورنىن انىقتاي المايمىز» دەپ كۇمىلجيدى. نە كۇمىلجيتىنى بار؟
كۇمىلجىمەيىك دەپ وسى سوزدەردى جازىپ- جازىپ تاستاعان جايىمىز بار!
جۇماباي قۇليەۆ. الماتى.
«ەگەمەن قازاقستان»
