ينتەرنەت تاۋەلدىلىگىنەن ارىلۋدىڭ جولدارى

استانا. قازاقپارات - بۇگىندە عالامتور ءومىرىمىزدىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى.

عاسىردىڭ ەڭ وزىق جەتىستىگى ءارى سىرقاتى بولىپ سانالاتىن عالامتوردىڭ جاستارىمىزعا پايداسى مەن زيانى قاتار تيۋدە.

اسىرەسە، عىلىممەن تەحنيكا دامىعان زاماندا عالامتوردىڭ قىزمەتىنە ۇيالى بايلانىس ارقىلى جۇگىنەتىندەر كوبەيدى. ماسەلەن، ۇيالى بايلانىس نارىعىن توقساندىق زەرتتەۋ كەزىندە تۇتىنۋشىلاردىڭ %78 ى تەلەفونىنا اي سايىن 2 مىڭ تەڭگەدەن جۇمساپ وتىرعان. ونىڭ ىشىندە، ەڭ كوپ قولدانۋشىلار 16-29 جاس ارالىعىن قۇرايدى. سونداي- اق، ەلىمىزدە ءاربىر ءتورتىنشى ادام باتىرمالى تەلەفوندى پايدالانادى.

جالپى، ەلىمىزدە ينتەرنەت پايدالانۋشىلاردىڭ سانى 12 ميلليوننان اسىپ جىعىلىپتى. بۇل حالىقتىڭ 70 پايىزى دەگەن ءسوز. سونداي-اق، وسىدان بەس- التى جىل بۇرىن عالامتوردا جاستار كوبىنە رەسەيلىك «موي مير» جەلىسىن پايدالانسا، كەيىننەن «فەيسبۋك»، «ۆكونتاكتە»، «ينستاگرام»، «WhatsApp»، «سكايپ» سەكىلدى قوسىمشالاردى پايدالانا باستادى. قازىر ۇيالى بايلانىسسىز جۇرگەن جاستاردى كورسەك، تاڭىرقايتىن بولدىق. الەۋمەتتىك جەلىدە كورگەن- بىلگەندەرىن قىزىقتاپ، قاجەتتى اقپاراتتارمەن ءبولىسىپ، فوتو ورناتۋ، لايك باسۋ، پىكىر ءبىلدىرۋ، سەلفي جاساۋ ءۇردىسى قالىپتى داعدىعا اينالدى.

بۇگىندە ينتەرنەتكە تاۋەلدىلىكتىڭ سالدارىنان جاستاردىڭ دەنساۋلىعى عانا ەمەس، ويلاۋ، سويلەۋ، جازۋ مادەنيەتى دە تومەندەپ بارادى. ول ازداي، كومپيۋتەر كلۋبتارىنا كىرۋ باعاسى ارزان. قالتاسىندا وسىنداي عانا ازىن- اۋلاق اقشاسى بار كەز-كەلگەن بالا كومپيۋتەرلىك كلۋبتاردا قالاۋىنشا ينتەرنەتتە وتىرا الادى. ال ولار ءدال سونداي سوماداعى اقشامەن كينوتەاترعا نەمەسە ساياباققا، فيتنەس كلۋبتارعا بارا المايدى. بوس ۋاقىتىن قىزىقتى وتكىزگىسى كەلەتىن جاس جەتكىنشىكتەرگە قانداي امال قولدانسا بولادى؟

ماسەلەن، قىتاي بيلىگى جاستاردىڭ ينتەرنەتكە دەگەن تاۋەلدىلىگىنە مەديتسينالىق اۋرۋ دەگەن باعا بەرىپ، قاۋىپتىڭ الدىن الۋعا كىرىسكەن. ياعني، جەلىگە بايلانعان جەتكىنشەكتەردى كەسەلىنەن ارىلتۋ ءۇشىن ارنايى جاتتىعۋ لاگەرلەرىن اشقان. اتالعان ورتالىقتاردا قىتايداعى جاستاردى اسكەري تارتىپپەن ەمدەيدى. وندا اسكەردەگى جاتتىعۋلاردى ەمدەلۋشىلەردىڭ كۇندەلىكتى رەجيمىنە ەنگىزگەن. يدەيا اۆتورلارى «مۇنداي ءادىستى جايدان-جاي قولدانىپ وتىرعانىمىز جوق»، - دەيدى. ويتكەنى، كۇنى بويى مونيتور الدىندا وتىراتىن ادامنىڭ دەنساۋلىعىندا مىندەتتى تۇردە اقاۋ بولادى.

لاگەردەگى جاتتىعۋلاردى بۇرىنعى اسكەري قىزمەتكەرلەر جۇرگىزۋدە. باستى ماقسات - جاستاردىڭ اراسىندا سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ. ەگەر ءبىر وقۋشى تالىمگەردىڭ تالابىن ورىنداماسا، بۇكىل توپ جازالانادى. دەنە جاتتىعۋلارىنان بولەك جاستار مۇندا قىتاي ەتيكاسىنان دا ساباق الادى. ءان ايتىپ، ءبي ۇيرەنۋلەرىنە دە بولادى. ال ينتەرنەت تاۋەلدىلىگىنەن ەمدەۋدى ارنايى پسيحولوگ ماماندار جۇرگىزەدى.

بۇگىندە قىتايدا ءدال وسىنداي 250 لاگەر جۇمىس ىستەيدى ەكەن. مۇندا ەمدەلىپ جاتقان جەتكىنشەكتەردىڭ كوپشىلىگىن اتا- انالارى ماجبۇرلەپ جىبەرگەن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە وسىعان ۇقساس شارالار قاراستىرىلسا دۇرىس بولار ەدى.

پسيحولوگتاردىڭ كەڭەسى

پسيحولوگتار جاسوسپىرىمگە ءبىلىم الۋ ۋاقىتىندا ساباققا بارۋ، ساباق ۋاقىتىندا ساباق وقۋ، ويىن ۋاقىتىندا ويناۋ كەرەكتىگىن ۇدايى جەتكىزىپ وتىرعان ءجون دەيدى. كۇندەلىكتى جوسپارى بار ءجاسوسپىرىم ويىن ۋاقىتىندا قالاعانىنشا ويناسىن. ساباق وقۋ ۋاقىتى كەلگەندە، ساباعىن وقىسىن. ەرەجەلەردى اتا- اناسىمەن بىرگە بەلگىلەۋگە جانە كۇندە وسى ەرەجەلەردى قايتالاعانى دۇرىس. كەز كەلگەن بالا ءوزىن قاداعالاۋدى وسىلايشا ۇيرەنەدى دەگەندى العا تارتىپ وتىر. بۇدان بولەك، ينتەرنەتكە قانشالىقتى تاۋەلدىسىز، مىنا تەست ارقىلى انىقتاپ كورىڭىز.

1.كومپيۋتەرمەن قانشا ساعات جۇمىس ىستەيتىنىڭىزدى الدىن الا انىقتاپ ايتا الاسىز با؟

2.جوسپارلاعان ءىسىڭىزدى مونيتور الدىنان الشاقتاي الماعاندىقتان ورىنداماعان كەزدەرىڭىز بولدى ما؟

3.ينتەرنەتتە «وتىرعان» ساتتە قۋانىش سەزىمى بولا ما؟

4.كومپيۋتەر الدىندا قازىرگىدەن دە كوپ ۋاقىت وتكىزگىڭىز كەلە مە؟

5.ينتەرنەتتەن قول ءۇزىپ، off-line بولعاندا مازاسىزدانىپ، اشۋلاناسىز با؟

6.ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتە ادەتتەگىدەن ۇزاق ۋاقىت وتكىزەتىنىڭىزدى سەزەسىز بە؟

7.كومپيۋتەر الدىنا ۇزاق ۋاقىت بولعاندىقتان دوستارىڭىزبەن تۋىستارىڭىزبەن قارىم- قاتىناسىڭىز بۇزىلعان جوق پا؟

8.سۇيىكتى ىسىڭىزدەن ينتەرنەت ءۇشىن باس تارتتىڭىز با؟

9.شىنايى ومىرگە قاراعاندا ينتەرنەت ارقىلى تانىسۋ، ارالاسۋ كوبەيىپ كەتتى مە؟

10.دوستارىڭىزدان، وتباسىڭىزدان ينتەرنەتتە شىن مانىندە نەمەن اينالىسىپ وتىرعانىڭىزدى جاسىراسىز با؟

11.كوزىڭىز اۋىر تارتىپ، ارقاڭىز بەن باسىڭىز اۋىرىپ، سالماعىڭىز وزگەردى مە؟

12.ينتەرنەتتە ءجيى وتىرعاندىقتان كۇندەلىكتى ءومىرىڭىز وزگەردى مە؟

ەگەر وسى سۇراقتاردىڭ جارتىسىنان كوبىنە «ءيا» دەپ جاۋاپ بەرسەڭىز، وندا ءسىز دە عالامتوردىڭ «تورىنا» تۇسەتىن كەلەسى تۇتقىنى بولىپ قالۋىڭىز ابدەن مۇمكىن. ال بۇدان شىعۋدىڭ جولدارى سونشالىقتى كۇردەلى ەمەس.

ينتەرنەت تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋدى سول پوشتا تەكسەرۋگە ارنايى ۋاقىت تاعايىنداۋدان باستاۋ كەرەك. ارنايى ۋاقىت تاعايىنداڭىز دا سول ەرەجەدەن اۋىتقىماڭىز.

وزىڭىزگە جاڭا قىزىعۋشىلىق نە حوببي اشىڭىز. ءتۇرلى قاۋىمداستىقتار مەن كلۋبتارعا بارىڭىز، سپورت، مۋزىكا، ءبي، ءان ايتۋمەن جانە ت. ب. شۇعىلدانىڭىز. دوسىڭىزى ەرتىپ دەنە شىنىقتىرۋمەن اينالىسىڭىز. كينوتەاترعا، كونتسەرتكە بارىڭىز، كىتاپ وقىڭىز. جالپى ينتەرنەتتىڭ ورنىن باسا الاتىن ءبىر قىزىعۋشىلىق تابىڭىز.

ءبىلىم دەڭگەيىڭىزدى كوتەرىڭىز. ۇيىڭىزدە بۇرىننان وقىعىڭىز كەلىپ جۇرگەن كىتاپتار بار شىعار. سولاردى وقۋعا كىرىسىڭىز. ۆيكيپەديانىڭ ورنىنا ەنتسيكلوپەديا وقىڭىز. وسىلايشا ينتەرنەتتەن الشاقتاپ قانا قويماي، ءوز ءبىلىمىڭىزدى دە جەتىلدىرەسىز.

اس ۇيگە كوڭىل ءبولىڭىز. چاتتا نە بولماسا فورۋمدا وتىرۋدىڭ ورنىنا اناڭىزعا كەشكى اس دايىنداۋعا كومەكتەسسەڭىز، ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى قۋانىپ قالارى ءسوزسىز.

دوستارىڭىزبەن قىدىرىڭىز. بوۋلينگكە، ساۋدا ورتالىعىنا، سىرعاناققا بارۋدى جوسپارلاپ، قىدىرىڭىز. ينتەرنەت قولجەتىمدى جەرلەرگە بارۋدان باس تارتىڭىز، مىسالى، ينتەرنەت- كافەگە.

وتباسىلىق كەش ۇيىمداستىرىڭىز. مىسالى، كۇندەلىكتى تەلەديدارعا نە مونيتورعا تەلمىرگەنشە، كەشكى استان كەيىن جينالىپ، ۇستەل ويىندارىن ۇيىمداستىرىپ، ويناڭىزدار.

كومپيۋتەردە وتىرۋ ۋاقىتىن شەكتەڭىز. كۇنىنە وسىنشا ساعاتتان وسىنشاعا دەيىن وتىرامىن دەپ ارنايى ۋاقىتتاعايىنداڭىز. اپتاسىنا قانشا رەت شىعۋ كەرەكتىگىنە دە كەستە جاساڭىز. ەگەر جۇمىسىڭىزدى اياقتاساڭىز، تەز شىعىپ كەتۋگە تىرىسىڭىز.

دوستارىڭىزبەن ينتەرنەت ارقىلى سويلەسكەنشە، كەزدەسىپ اڭگىمەلەسۋگە تىرىسىڭىز. الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كوپ ۋاقىت بولمەۋگە تىرىسىڭىز.

تايمەر قولدانىڭىز. كومپيۋتەرگە وتىراردا تايمەردى 30 مينۋتقا قويىپ قويىڭىز. سيگنال كومپيۋتەر الدىندا قانشا ۋاقىت وتىرعانىڭىز جايلى حابار بەرىپ وتىرادى.

كومپيۋتەر الدىندا تاماق جەمەڭىز. اس ۇيگە بارىپ، تاماق ءىشۋ ونلاين رەجيمنەن ءبىراز ۋاقىتقا بولسا دا بوساتادى.

ءتۇيىن: ايتۋعا وڭاي بولعانىمەن، ارينە، جاستاردى بىردەن ينتەرنەتكە دەگەن تاۋەلدىلىكتەن ارىلتۋ قيىن. ءبىراق بۇل «بۇدان شىعاتىن جول جوق» دەگەندى بىلدىرمەيدى. ءقازىر ۆيرتۋالدا تانىسقان جاستار كۇندەلىكتى ومىردە باس قوسىپ، كەزدەسىپ جاتىر. مىسالى، ەلىمىزدىڭ قالالارىندا دومبىرا پاتي، اسىق پاتي، سەكىلدى كەشتەر ۇيىمداستىرىلىپ ءجۇر. وسى ءداستۇردى كەڭىنەڭ ۇلكەن كولىمدە قولعا السا، جاستاردى قىزىقتىرارى ءسوزسىز. بۇدان بولەك، قالادا جاستار باراتىن ءتۇرلى سپورتتىق ۇيىرمەلەر بار. ايتالىق، شاحمات، توعىزقۇمالاق، كۇرەس، بوكس، سۋدا ءجۇزۋ، ت. ب. قالاسا تەاتر، كورمە، تسيرك، كينوتەاتر، ساياباقتارعا بارىپ كوڭىل كوتەرۋلەرىنە بولادى. ءاربىر جاس تياناقتى ءبىلىم الۋمەن قاتار، كۇن تارتىبىنە بوس ۋاقىتىن پايدالى وتكىزۋدى كۇندەلىكتى جوسپارلاپ ۇيرەنسە، ينتەرنەتكە دەگەن تاۋەلدىلىكتى الماستىرار ەدى.

اقپارات ينتەرنەتتەن الىندى