جىل قورىتىندىسى: قوي جىلى ارامىزدان كىمدەر كەتتى؟

استانا. قازاقپارات - وتپەيتىن ءومىر جوق، سىنبايتىن تەمىر جوق... وسى، ءبىر قاراعاندا، اناۋ كوپ، مىناۋ از جاسادى دەمەسەك، ءومىر دەگەن پەندەنىڭ بارىنە بىردەي بەرىلەدى عوي. ءبىراق، ءومىر سۇرگەن ءبىر پەندەنى ەكىنشىسىنەن اجىراتىپ تۇراتىن دۇنيە - قۇر ءومىر مەن جىر ءومىر سەكىلدى كورىنەدى.

ياعني، بىرەۋدىڭ ءومىرى بوسقا وتسە، بىرەۋلەر ارتىنان وشپەيتىن ءىز قالدىرا بىلەدى. اتتەڭ، وزەن اعىسىن بوگەي العانىمىزبەن، ءومىر اعىسىن بوگەي المايتىنىمىز انىق. وكىنىشكە قاراي، تىرىسىندە- اق اڭىزعا اينالعان تالاي تۇلعانىڭ ءدام- تۇزى ءدال وسى قوي جىلىندا تاۋسىلدى...

  اليەۆ 16000 ادامعا وپەراتسيا جاساعان التىن قولدىڭ يەسى

 گريگورين كۇنتىزبەسى بويىنشا، 2015 - جىل باستالا سالىسىمەن، 12 - قاڭتار كۇنى تاڭەرتەڭ حيرۋرگ بولا ءجۇرىپ، 16000 وپەراتسيا جاساعان التىن قولداردىڭ يەسى، التىن جۇرەكتى دارىگەر مۇحتار اليەۆ 82 جاسىنا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن وزدى. مۇحتار اليەۆ 1933 - جىلى 2 - اقپاندا قىزىلوردا وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1957 - جىلى الماتى مەملەكەتتىك مەديتسينا ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1982-1987 - جىلدارى قازاق ك س ر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى، ا. ن. سىزعانوۆ اتىنداعى حيرۋرگيا عىلىمي ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى بولعان.

  «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟»

«قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟» دەگەن مۋلتفيلمدى بىرنەشە ۇرپاق ءسۇيىپ كورەدى. بۇل - قازاق مۋلتفيلمدەرىنىڭ شەديەۆرى ەكەنى راس. مىنە، اقپان ايىندا الماتىدا توقسان ەكى جاسقا قاراعان شاعىندا قازاقتىڭ تۇڭعىش مۋلتيپليكاتورى، «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟» مۋلتفيلمىنىڭ اۆتورى، كورنەكتى رەجيسسەر امەن قايداروۆ كوز جۇمدى.

 كينو رەجيسسەر، سۋرەتشى، قاز ك س ر- ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى امەن قايداروۆ 1923 - جىلى قاراعاندى وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. 1951 - جىلى الماتى سۋرەتشىلەر ۋچيليشەسىن بىتىرگەن سوڭ «قازاقستان ايەلدەرى»، «ارا» جۋرنالدارىنىڭ رەداكسيالارىندا جۇمىس ىستەدى. 1958-1965 - جىلدارى ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك كينەماتوگرافيا ينستيتۋتىنىڭ كوركەمسۋرەت فاكۋلتەتىندە وقىدى. 1965 - جىلدان «قازاق فيلم» كينوستۋدياسىندا جۇمىس ىستەدى. ول - قازاقستانداعى مۋلتيپليكاتسيالىق جانردىڭ ىرگەسىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى.

 1967 - جىلى قايداروۆتىڭ سالعان سۋرەتى بويىنشا حالىق ەرتەگىسى نەگىزىندە تۇڭعىش ءتۇرلى- ءتۇستى «قارلىعاشتىڭ قۇيرىعى نەگە ايىر؟» اتتى مۋلتيپليكاتسيالىق فيلم جاسالدى. بۇل تۋىندى لەنينگراد (قازىرگى سانكت- پەتەربۋرگ) قالاسىندا وتكەن بۇكىل وداقتىق كينوفەستيۆالدا (1968)، نيۋ- يورك قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق مۋلتيپليكاتسيالىق فيلمدەر فەستيۆالىندا جۇلدە الدى. سونداي- اق، قايداروۆ «قۇيىرشىق»، «جانار»، «كۇن ساۋلەسىنەن پايدا بولعان كوجەك» اتتى مۋلتيپليكاتسيالىق فيلمدەردى جاساعان. 1980 - جىلى قايداروۆقا «اقساق قۇلان»، «قوجاناسىر - قۇرىلىسشى»، «قىرىق وتىرىك» سياقتى مۋلتيپليكاتسيالىق فيلمدەر توپتاماسى ءۇشىن قاز ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعى بەرىلدى. «قۇرمەت بەلگىسى»، «پاراسات» وردەندەرىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

  بەلگەر قازاقتىڭ گەر- اعاسى

 2015 -جىلدىڭ 7 - اقپانىندا الماتىدا گەرولد بەلگەر دۇنيەدەن ءوتتى. شىنى كەرەك، جۇرەگىنىڭ سوڭعى ءدۇرسىلى توقتاعانعا دەيىن گەرولد بەلگەر بەس رەت جۇرەك تالماسىن كوتەرگەن ازامات ەدى. بالكىم سوندىقتان دا بولار، جاسى سەكسەننەن اسسا دا، گەر- اعانىڭ قازاق دەپ سوققان جۇرەگى كەنەت توقتاپ قالدى دەگەنگە سەنە المادىق.. .

 جەر اۋىپ كەلگەندە قوينىنا تىققان قازاق ۇلتى ءۇشىن ەڭبەك ەتكەن، «وزگە ۇلت ءبىر ۇلتتى وسىنشا ءسۇيۋى مۇمكىن ەمەس» دەگەن ستەرەوتيپتىڭ تاس- تالقانىن شىعارعان، قازاقتىڭ ءتىلىن قانى قازاق ازاماتتاردىڭ تالايىنان ارتىق تەكسەرىپ، قازاقتىڭ قاتەسىن دوس بولعان سوڭ جىلاتىپ ايتقان گەرولد بەلگەر وكىنىشكە قاراي التىنشى رەت ۇستاعان ينفاركت دەرتىنە قارسى تۇرا المادى.

 «گەرولد كارلوۆيچتىڭ قازاقستانعا دەگەن شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكپەن ورىلگەن ءومىرى شىنايى پاتريوتيزمنىڭ ۇلگىسى بولىپ سانالادى. ونىڭ شىعارماشىلىق مۇراسى ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىزدىڭ باعا جەتپەس يگىلىگىنە، ال ءومىر جولىنداعى رۋحاني ار- نامىس قاعيداتتارى ءار كەزەڭنىڭ ۇرپاقتارىنا جىگەر بەرەتىن باعىت- باعدارعا اينالدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى كورنەكتى جازۋشىنىڭ قازاسىن ەستىگەندە.

جازۋشى، اۋدارماشى، ادەبيەتتانۋشى گەرولد بەلگەر 1934 - جىلى 28 - قازاندا دۇنيەگە كەلگەن. 1941 - جىلى ستاليننىڭ جارلىعىمەن ك س ر و- داعى بارلىق نەمىستەرمەن بىرگە قازاقستانعا، قازاق اۋىلىنا (س ق و ىسقاق ىبىرايەۆ اۋىلى) جەر اۋدارىلدى. بۇل جەردە جاس گەرولد قازاق ءتىلىن ۇيرەنەدى. قازىرگى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى شال اقىن اۋىلىندا قازاق ورتا مەكتەبىندە وقىدى. مەكتەپتى التىن مەدالعا اياقتاعان. اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكا ينستيتۋتىن جانە اسپيرانتۋراسىن ءتامامدادى.

شىعارمالارىن نەمىس، ورىس، قازاق تىلدەرىندە جازعان. 1958-1960 -جىلدارى - جامبىل وبلىسى بايقادام كەڭشارىنىڭ ورتا مەكتەپ مۇعالىمى. 1963-1964 -جىلدارى - «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ ادەبي قىزمەتكەرى. 1964 -جىلدان شىعارماشىلىق جۇمىستا بولعان. 1992 - جىلدارى نەمىس تىلىندە شىعاتىن «فەنيكس» الماناحى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

«اۋىل شەتىندەگى ءۇي»، «دالاداعى شاعالالار»، «التى اسۋ»، «تاس وتكەل»، «باۋىرلاستىقتىڭ جاندى بەينەسى»، «سوزۆۋچيە»، «ۋاقىتپەن بەتپە- بەت»، «موتيۆى ترەح سترۋن»، «گەتە ي اباي»، «رودستۆو»، «زەمنىە يزبراننيكي» زەرتتەۋ ەڭبەكتەرىنىڭ، جەكەلەگەن اڭگىمە، ماقالالارى ەنگەن 25-كە جۋىق جيناقتاردىڭ اۆتورى. ب. مايلين، ح. ەسەنجانوۆ، ءا. نۇرپەيىسوۆ، ءا. كەكىلبايەۆ، د. دوسجانوۆ، تاعى باسقا قازاق جازۋشىلارىنىڭ ءبىرقاتار شىعارمالارىن قازاقشادان ورىس تىلىنە، ا. رايمگەن، ە. كونچاك، ن. ۆاككەر، تاعى باسقا نەمىس اقىن- جازۋشىلارىنىڭ جەكەلەگەن تۋىندىلارىن نەمىس تىلىنەن ورىسشاعا اۋداردى.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ب. مايلين اتىنداعى سىيلىعىنىڭ، پرەزيدەنتتىڭ بەيبىتشىلىك پەن رۋحاني تاتۋلىق سىيلىعىنىڭ، سونداي- اق قازاقستان پەن- كلۋب سىيلىعىنىڭ يەگەرى. «پاراسات» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.

 پان بوتەن ەلدە بالالاردى قۇتقارۋ ءۇشىن ءومىرىن قيعان قازاقستاندىق

ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىنا قاراي قازاقستاندىقتار ءۇشىن تاعى بىرنەشە قايعىلى وقيعا ورىن الدى. 21 - ناۋرىز كۇنى ءۇندىستاننىڭ گوا ارالىندا «ەكسپرەسس ك» رەسپۋبليكالىق باسىلىمىنىڭ باس ديرەكتورى الەكسەي پان دۇنيەدەن ءوتتى. الەكسەي پان ناعىز ەرلىكپەن قازا تاپقان ازامات، سەبەبى ول تەڭىزدىڭ ۇلكەن تولقىنى اكەتىپ بارا جاتقان ءۇندىستاندىق بالالاردى قۇتقارامىن دەپ، ءوزى كوز جۇمدى. ءومىرىن قيا وتىرىپ، سول بالالاردىڭ بارلىعىن جاعاعا الىپ شىعىپ ۇلگەرگەن ەكەن.

الەكسەي پان قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليسيكا فاكۋلتەتىن اياقتاعان. «ەكسپرەسس- ك» گازەتىنىڭ باس ديرەكتورى قىزمەتىنە 2008 - جىلى تاعايىندالعان.

اجال اجارىڭا دا، بازارىڭا دا قارامايدى

اجال اجارىڭا دا، بازارىڭا دا قارامايدى دەگەن وسى- اۋ. 26 - ناۋرىزدا بەيجىڭ قالاسىندا نەبارى 44 جاسىندا قىتاي استاناسىنداعى مەيرامحانالاردىڭ بىرىندە تۇسكى اس مەزگىلىندە «قاز اتوم ونەركاسىپ» ۇ ا ك- نىڭ باسشىسى نۇرلان قاپپاروۆ جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولدى. ونىڭ سوڭعى قىزمەتى - «قاز اتوم ونەركاسىپ» ۇ ا ك» ا ق باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ەدى. 1970 - جىلى تۋعان. الماتى تەحنولوگيا ينستيتۋتىن، گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دج. كەننەدي اتىنداعى جوعارى باسقارۋ مەكتەبىن بىتىرگەن، ماماندىعى بويىنشا ينجەنەر- ەكونوميست، مەملەكەتتىك باسقارۋ ماگيسترى. جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەننەن كەيىن، «اكسەپت» كورپوراتسياسىن قۇرىپ، 1991 - جىلدان 1997 - جىلعا دەيىن ونىڭ پرەزيدەنتى بولدى.

«كاز ترانس ويل» مۇناي تاسىمالداۋ جونىندەگى ۇلتتىق كومپانيا»، «قازاق ويل» ۇلتتىق مۇناي- گاز كومپانياسى» اكسيونەرلىك قوعامدارىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ جۇمىس ىستەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەنەرگەتيكا جانە مينەرالدىق رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالعان. 2003 - جىلدان - «لانكاستەر گرۋپپ قازاقستان» ا ق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى. 2012 - 2013 - جىلدارى ق ر قورشاعان ورتانى قورعاۋ ءمينيسترى بولعان. نۇرلان قاپپاروۆ ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە دارىندى بالالارعا ارناپ، فيزيكا- ماتەماتيكا باعىتىنداعى مەكتەپ اشىپ بەرگەن.

 «وتان انا»

 «مەندەگى جۇرەك كومەككە ءزارۋ» دەگەن جولدارى بار «سوڭعى كوكتەم» انىمەن ءساۋىردى مۇڭعا بولەي سىر ەلىنىڭ ەڭ تالانتتى تۋمالارىنىڭ ءبىرى باتىرحان شۇكەنوۆ 52 جاسىنا قاراعان شاعىندا قارا جەردىڭ قويناۋىنا اتتاندى. 28 - ءساۋىر كۇنى تۇندە ماسكەۋ شاھارىندا «وتان انا» دەپ سوققان جۇرەك توقتادى. ءسويتتى دە، قازاقستاندى قايعىعا بولەدى. باتىردىڭ ومىردەن وزعانىن ەستىگەن قازاقستاندىقتار ۇلكەن الاڭدارعا شىعىپ، ونىڭ اندەرىن شىرقادى. باتىرحان شۇكەنوۆ تەك ءانشى ەمەس، تالاناتتى مۋزىكانت، جۇرەگى كەڭ ازامات ەدى. قازاقستاننان العاش رەت وسى ازامات يۋنيسەف- ءتىڭ ىزگى نيەتتى ەلشىسى اتانعان.

 باتىرحان شۇكەنوۆ 1962 -جىلى 18 - مامىردا  قىزىلوردادا دۇنيەگە كەلگەن. جۋىردا عانا رەسپۋبليكا سارايىندا باتىرحان شۇكەنوۆتىڭ ارىپتەستەرى، ۇزەڭگىلەس دوستارى، ونىڭ ونەرىن باعالايتىن شاكىرەتتەرى جينالىپ، ەسكە الۋ كەشىن ۇيىمداستىردى. باتىر دۇنيەدەن وتكەن سوڭ، زەينوللا كاكىمجانوۆ، مارعۇلان سەيسەمبايەۆ، ەركىن تاتىشيەۆتىڭ كومەگىمەن مارقۇمنىڭ قازاق تىلىندەگى «امانات» البومى جارىققا شىقتى. جالپى، باتىردىڭ اۋەل باستاعى ويى «وتان انا»، «ساعىم دۇنيە» جانە وسى «امانات» البومدارىن تريلوگيا ەتىپ شىعارۋ ەدى. اتتەڭ، قامشىنىڭ ساباعىنداي قىسقا ءومىرى وعان جەتپەدى.

 قازاق ادەبيەتىنىڭ قارا نارى

 قىركۇيەك ايىندا 89 جاسقا قاراعان شاعىندا ادەبيەتشى، عالىم، ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى، حالىقارالىق جوعارى مەكتەپ عىلىم اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى اكادەميگى، حالىقارالىق ايتماتوۆ اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى تۇرسىنبەك كاكىشەۆ ومىردەن وزدى.

تۇرسىنبەك كاكىشەۆ 1927 - جىلى 15 - تامىزدا اقمولا وبلىسى بۇلاندى اۋدانى ءبورلى اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ادەبيەت زەرتتەۋشى. فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى (1972)، پروفەسسور (1973)، قازاق ك س ر- ءنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى (1979). قازاق مەملەكەتتىك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن (1950)، قازاق ك س ر عا ءتىل جانە ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن (1960).

 1944-1945 ج ج. اقمولا وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، «لەنينشىل جاس» («جاس الاش» ) گازەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشى، 1950-1958 ج ج. پارتيا تاريحى ينستيتۋتىندا كىشى عىلىمي قىزمەتكەر، 1960-1968 ج ج. قازاق ك س ر عا- نىڭ م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا اعا عىلىمي قىزمەتكەر. 1968 -جىلدان قازمۋ- دە اعا وقىتۋشى، دوتسەنت، پروفەسسور، فيلولوگيانىڭ سىرتتاي (1978-1985)، كۇندىزگى (1985-1986) فاكۋلتەتتەرىنىڭ دەكانى، كوپ جىل وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە «قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحى مەن سىنى» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولعان.

 نارىكبايەۆ قالدىرعان زاڭ مەكتەبى

 2015 -جىلدىڭ 12 - قازانىندا 75 جاسىندا بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاق گۋمانيتارلىق زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى ماقسۇت سۇلتان ۇلى نارىكبايەۆ ومىردەن وزدى. ماقسۇت سۇلتان ۇلى 1940 -جىلى 30 - ناۋرىزدا الماتى وبلىسى، تالدىقورعان اۋدانى، ەركىن اۋلىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1958-59 ج ج. - ۋكراين ك س ر دنەپرودزەرجينسك قالاسىنىڭ № 8 تەحنيكالىق ۋچيليشەسىندە وقىدى. 1963-66 ج ج. - سوۆەت ارمياسىنىڭ قاتارىندا اسكەري بورىشىن وتەدى. 1974 -جىلى س. م. كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن زاڭگەر ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ شىقتى (قازىر - ءال- فارابي اتىنداعى قازۇۋ). زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى (1998) ، قۇقىقتانۋ پروفەسسورى (2001)، حالىقارالىق جوعارى مەكتەپ اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى (2001 -جىلدان باستاپ) . م. نارىكبايەۆ جوعارى كلاستى بىلىكتى سۋديا ەدى.

 بەكزات مىنەز يەسى

قازان ايىنىڭ ورتاسىندا اتىراۋدا 68 جاسقا قاراعان شاعىندا ق ر بۇرىنعى پرەمەر- ءمينيسترى نۇرلان بالعىمبايەۆ قايتىس بولدى. بالعىمبايەۆ نۇرلان وتەپ ۇلى 1947 - جىلى 20 - قاراشادا اتىراۋ قالاسىندا تۋعان. 1973 - جىلى قازاق پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ مۇناي جانە گاز فاكۋلتەتىن تاۋ- كەن ينجەنەرى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردى. 1992-1993 -جىلدارى ماسساچۋسەتس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تىڭداۋشىسى بولدى. ەڭبەك جولىن اتىراۋ (قازىرگى ماڭعىستاۋ) وبلىسىنىڭ قۇرىق كەنتىندە بۇرعىلاۋشىنىڭ كومەكشىسى (1964) بولىپ باستاعان.1973-1977 -جىلدارى «ماڭعىشلاق مۇناي» بىرلەستىگىندە جەراستى جوندەۋ وپەراتورى، مۇناي شىعارۋ جونىندەگى وپەراتور، سكۆاجينالاردى جەراستى جوندەۋ شەبەرى.

 1977 - 1992 -جىلدارى اتىراۋ وبلىسىنداعى اق قىستاۋ وندىرىستىك قىزمەت كورسەتۋ بازاسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى، "ەمبى مۇناي"، "اقتوبە مۇناي" بىرلەستىكتەرىنىڭ باس ينجەنەرى، ك س ر و مۇناي جانە گاز ونەركاسىبى مينيسترىگىنىڭ باس باسقارمالارىندا باستىقتىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقاردى. ودان كەيىن ا ق ش- تىڭ ماسساچۋسسەتس ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ، مۇناي ءوندىرىسىنىڭ الەمدىك وزىق تاجىريبەلەرىن ءىس جۇزىندە مەڭگەرۋ ءۇشىن «شيەۆرون» كومپانياسىندا جۇمىس ىستەدى.

 1994-1997 -جىلدارى ق ر مۇناي جانە گاز ونەركاسىبى ءمينيسترى، «قازاق ويل» ۇلتتىق مۇناي- گاز كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى بولدى. 1997 - 1999 - جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر- ءمينيسترى رەتىندە قىزمەتىن اتقاردى. 1999 - جىلدان «قازاق ويل» ۇلتتىق مۇناي كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ مۇشەسى. 2002 - جىلدان - «قازاقستاندىق مۇناي ينۆەستيتسيالىق كومپانياسى» ا ق پرەزيدەنتى. 2007 - جىلدان - ق ر پرەزيدەنتىنىڭ كەڭەسشىسى، كاسپي تەڭىزى رەسۋرستارىن پايدالانۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى قازاقستاننىڭ ارنايى وكىلى. 2009 -جىلدىڭ جەلتوقسانىنان بەرى - «قاز مۇناي گاز» سالىنىپ جاتقان كاسىپورىندارىنىڭ اكىمشىلىگى» ج ش س باس ديرەكتورى قىزمەتىن اتقاردى.

نۇرلان بالعىمبايەۆ - ەلىمىزدىڭ مۇناي جانە گاز ونەركاسىبىن زامان تالابىنا ساي دامىتىپ، قازبا بايلىقتاردى تيىمدىلىكپەن يگەرىپ، حالىق يگىلىگىنە جاراتۋ جونىندەگى ءىرى جوبالاردى جاساۋ ىسىنە تىكەلەي ارالاسىپ، ۇيىتقى بولعان تۇلعا. ۇكىمەت باسشىسى رەتىندە الەۋمەتتىك سالاداعى رەفورماتورلىعىمەن، وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرگە مۇمكىندىگىنشە قولداۋ كورسەتۋ باعىتىن ۇستانۋىمەن ەرەكشەلەندى. 1-دارەجەلى «بارىس» وردەنىمەن ماراپاتتالعان (1999) .

  اڭىز - ءابىش

 قوي جىلىنىڭ سوڭىندا قازاق حالقى اسا اۋىر قايعىعا دۋشار بولدى. كەمەڭگەر تۇلعا، ءىرى قوعام قايراتكەرى، اسا دارىندى جازۋشى ءابىش كەكىلبايەۆ ومىردەن وزدى. ءابىش كەكىلباي ۇلى 1939 - جىلى 6 - جەلتوقسان كۇنى ماڭعىستاۋ وبلىسى، ماڭعىستاۋ اۋدانى (بۇرىنعى گۋريەۆ وبلىسى)، وڭدى اۋىلىنىڭ مىرزايىر دەگەن جەرىندە تۋعان. 1957 - جىلى تاۋشىقتاعى مەكتەپتىڭ 1 - سىنىبىنا بارىپ، 1948-1954 - جىلدارى وڭدى ورتالاۋ، ال 1956-57 -جىلدارى ءۇشتاعانداعى ورتا مەكتەپتە وقيدى. 1957 - جىلى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە تۇسەدى. ۋنيۆەرسيتەتتە ادەبيەت بىرلەستىگىن باسقارىپ، جاس تالاپتار شوعىرىن جارىققا شىعارادى. سوڭعى كۋرستا وقىپ ءجۇرىپ، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە قىزمەت اتقارادى.

 1962 - 1965 -جىلدار ارالىعىندا «لەنينشىل جاس» گازەتىندە ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ ىستەدى. 1965-1968 - جىلدارى قاز ك س ر مادەنيەت مينيسترلىگىندە، 1968-1970 - جىلدارى كەڭەس ارمياسىنىڭ قاتارىندا، 1970-1975 - جىلدارى «قازاقفيلم» ستۋدياسىندا باس رەداكتور، 1975-1984 - جىلدارى قازاقستان ك پ و ك مادەنيەت بولىمىندە نۇسقاۋشى، سەكتور مەڭگەرۋشىسى، 1984-1986 - جىلدارى قاز ك س ر مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، 1986-1988 - جىلدارى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ 2- حاتشىسى، 1989-1990 - جىلدارى قاز ك س ر تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ قوعامى ورتالىق كەڭەسىنىڭ ءتورالقا ءتوراعاسى، 1990 - جىلى قازاقستان ك پ و ك ءبولىم مەڭگەرۋشىسى.

 1991 - جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى كەڭەسىنىڭ مادەنيەت، ءتىل جانە ۇلتارالىق قاتىناستاردى دامىتۋ جونىندەگى كوميتەتتىڭ ءتوراعاسى، 1992-1993 - جىلدارى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1993-1995 - جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى. 1994-1995 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، 1996-2002 - جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى بولىپ ىستەدى. 2002 -جىلدان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى.

 ءابىش كەكىلباي ۇلى قازاقستان جوعارعى كەڭەسىنە ەكى رەت، ماجىلىسىنە ءبىر رەت بالامالى نەگىزدە دەپۋتات بولىپ سايلانادى. ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى «التىن شۋاق» 1962 - جىلى، «ءبىر شوكىم بۇلت» 1965 - جىلى جارىق كوردى. اۋىل ومىرىنەن جازىلعان پوۆەست، اڭگىمەلەر جيناعى «دالا باللادالارى» - ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ كەڭ تىنىستى ەپيك، سۋرەتكەرلىك بولاشاعىن تانىتادى.

 1974 -جىلى «داۋىرمەن بەتپە- بەت» سىن ماقالالار جيناعى، «ءبىر ۋىس توپىراق»، 1979 - جىلى «تىراۋ تىراۋ تىرنالار»، ماڭعىستاۋ تۇبەگىنىڭ وتكەنى، بۇگىنى، بولاشاعى تۋرالى «ۇيقىداعى ارۋدىڭ ويانۋى» تاريحي تانىمدىق بايان، 1982 -جىلى «شىڭىراۋ» پوۆەستەر جيناعى، 1992-93 -جىلدارى تاڭدامالى ەكى تومدىق، 1995 -جىلى «زامانمەن سۇحبات»، 1998 -جىلى «ازاتتىقتىڭ اق تاڭى» پۋبليتسيستيكالىق ماقالالارى، تولعامدارى، 1999 -جىلى 12 تومدىق شىعارمالار جيناعى جارىققا شىقتى.

 ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ «ۇركەر» (1981)، «ەلەڭ- الاڭ» (1984) روماندارى قازاق ادەبيەتىنىڭ ۇلكەن تابىسى رەتىندە باعالانىپ، قازاق ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىن الدى. 2001 - جىلى شىققان «تالايعى تاراز»، 2002 -جىلى شىققان «شاندوز» تاريحي تاقىرىپتى عىلىمي دايەكپەن، دەرەكپەن تۇسىنىكتى ۇعىمدى ەتىپ جەتكىزۋدىڭ جاڭا باعىت- باعدارىن بەلگىلەپ بەردى. 2009 -جىلى «سىر دەستە» دەپ اتالاتىن اۆتوردىڭ كوپ جىلدىق وي- تولعاۋلارى، ەسسە، ەستەلىك، سويلەگەن سوزدەرىنىڭ 5 تومدىق جيناعى جارىققا شىقتى.

 ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ كوپتەگەن شىعارمالارى ت م د حالىقتارى مەن شەتەل تىلدەرىنە اۋدارىلعان. ول قازسسر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ 1986، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ بەيبىتشىلىك جانە رۋحاني كەلىسىم سىيلىعىنىڭ -1995، «وتان» وردەنىمەن -1999، تۇركى ەلدەرى قاۋىمداستىعىنىڭ شەشىمىمەن «تۇركى دۇنيەسىنە سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن سىيلىعىن» الادى. 2003 -جىلى «قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

  اۆتور: كەنجەكەي توقتامۇرات قىزى