ساۋالناما: ەلوردا تۇرعىندارى استانادا قانداي مادەني جانە دەمالىس ورىندارى بولعانىن قالايدى؟
17 جىل ۋاقىت ىشىندە وزىندىك كەسكىن-كەلبەتى قالىپتاسىپ ۇلگەرگەن استانا الەمنىڭ ەڭ كورىكتى قالالارىنىڭ قاتارىن تولىقتىردى.
جەر جاھان استانانى قازاقتىڭ باس قالاسى رەتىندە عانا ەمەس، ەۋرازيا كىندىگىندەگى ەڭ بەلسەندى ءارى الەمدىك دەڭگەيدەگى شەشىمدەر قابىلداناتىن ورتالىققا اينالعانىن دا مويىنداپ وتىر. زامان تالابىنا ساي ەكونوميكالىق جانە مادەني ورتالىق بولىپ قالىپتاسىپ، تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سيمۆولى، مەملەكەتىمىزدىڭ قارقىندى دامۋى مەن ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋدىڭ نەگىزى، شىعىس پەن باتىس مادەنيەتىن توعىستىرىپ تۇرعان تەڭدەسسىز شاھارعا اينالعان قالا رەسپۋبليكامىزدىڭ جەتىستىكتەرى مەن گۇلدەنۋىنىڭ ايناسى.
مەملەكەتتىڭ ەلورداسى - قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلگى تۇتار قالاسى. كورىكتى قالانىڭ اجارى- كوركى دە كۇننەن- كۇنگە تولىعىپ، تولىسىپ كەلەدى. سوندىقتان ءار قالا، ءار وبلىس ورتالىعى استانا سەكىلدى ساۋلەتتى دە ساليقالى شاھار بولۋعا تالپىنادى، استاناعا قاراپ بوي تۇزەيدى.
استانادا ونىڭ وزىندىك سيمۆولى بولىپ تابىلاتىن تەڭدەسى جوق قۇرىلىس «بايتەرەك» مونۋمەنتى، «اتامەكەن» كارتاسى ەتنو-مەموريالدى كەشەنى، «دۋمان» ويىن-ساۋىق ورتالىعى، سيرك ءتارىزدى كوپشىلىككە ەسىگى ءاردايىم ايقارا اشىق مادەني ورىندار بار. سونداي-اق قاليبەك قۋانىشبايەۆ اتىنداعى قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترى، استانا وپەرا جانە بالەت تەاترى ءتارىزدى رۋحاني قۇندىلىقتارمەن سۋسىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ورىندار دا ەلوردا تۇرعىندارى مەن قوناقتار ءۇشىن ايانباي قىزمەت كورسەتۋدە. كىتاپحاناسى، كونسەرتتىك زالى، ورگاندىق مۋزىكا زالى بار پرەزيدەنتتىك مادەني ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. استانانىڭ مادەني ومىرىندە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ شىعارماشىلىق سارايى، «جاستار» سارايى، مەملەكەتتىك فيلارمونيا، مۇراجايلار دا ماڭىزدى ءرول اتقارۋدا.
استانا تەك گەوساياسي ورتالىققا اينالۋ عانا ەمەس، اتاپ وتكەنىمىزدەي، مادەني ورتالىق تا بولۋ جولىندا دامىپ، مۇندا تىنىعۋ، سەيىلدەۋ جانە تۋريستىك ساياحات نىساندارى جۇيەسى قانات جايىپ كەلەدى. قاي- قايسىمىز مەملەكەتىمىزدىڭ قۋاتتى جاسامپاز الەۋەتىنىڭ سيمۆولى رەتىندە استانانىڭ گۇلدەنۋىنە ءوز ۇلەسىمىزدى قوسا الامىز. وسى تۇرعىدا ءبىز ەلوردا تۇرعىندارىنان استانانىڭ مادەني، دەمالىس، ويىن- ساۋىق ورتالىقتارىن قانداي سيپاتتا كورگىسى كەلەتىندەرىن، بولاشاقتا كورىكتى قالامىزدا قانداي ورىنداردىڭ بولۋىن قالايتىندارىن سۇراپ بىلگەن ەدىك.
«استانادا قانداي مادەني، ويىن- ساۋىق، دەمالىس ورىندارى بولعانىن قالايسىز؟» دەگەن ساۋالىمىزعا ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 4 -كۋرس ستۋدەنتتەرى ايدانا نۇرجاۋوۆا مەن ارايلىم ىقىلاسوۆا جاستاردىڭ كوڭىلدى دەمالىسى ءۇشىن قاجەتتى: «بارىپ دەمالاتىن ۇلكەن بوتانيكالىق باق بولسا» دەگەن پىكىرلەرىن ءبىلدىردى.
«استاناعا مەنىڭشە، جەرگىلىكتى اۋا رايىنا بەيىمدەندىرىپ تەڭىز سياقتى ۇلكەن اكۆاپارك جاساۋ كەرەك»، دەدى ايدانا، ال ارايلىم: «استانانىڭ اۋا رايىنا بايلانىستى قىسقى دەمالىس ورنى بولعانى جاقسى. مىسالى، شەتەلدەردە، قاسىندا شاڭعى تەۋىپ، دەمالۋعا بولاتىن اعاشتان سالىنعان ۇيلەر بولادى، بۇل ماعان ۇنايدى. ياعني، الماتىداعى شىمبۇلاق سياقتى بولعانىن قالايمىن»، دەگەن ويىن ايتتى.
ال كسەنيا ەسىمدى بويجەتكەن: «استانادا مادەني، ويىن- ساۋىق ورتالىقتارى جەتەرلىك. تەك ەندى مادەني تاريحي ورىندار قاجەت شىعار دەپ ويلايمىن، كەلگەن ادامدار ءبىزدىڭ تاريحىمىزدان ماعلۇمات الاتىنداي، وعان قىزىعۋشىلىق تانىتاتىنداي. سونداي تانىمدىق سيپاتتاعى دەمالاتىن جەرلەر بولسا»، دەيدى. ونىڭ قۇربىسى الۋا: «الماتىدا مىسالى، مەدەۋ بار، ياعني الماتىعا بارعان جان مەدەۋگە ءبىر سوقپاي كەتپەيدى. تاۋعا شىعىپ سىرعاناق تەبەدى، دەمالادى. ءبىزدىڭ استانامىزدا دا سونداي ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە بارعىڭ كەلەتىن ءبىر نارسە بولعانىن قالايمىن»، دەگەن ويىن ايتتى. سونداي- اق ول ەلوردادا وزىندىك ءبىر ەرەكشەلىكتەرى بار زووباق بولعانىن قالايدى ەكەن. «كورەيادا، جاپونيادا ولاردىڭ وزىندىك سالتتارىنان حاباردار ەتەتىن ءبىرقاتار تاماشا مادەني دەمالىس ورىندارى بار. مىسالى، ولاردا جابىق ساياباق بار، ونىڭ ىشىندە اتتراكسيون بار. اسىرەسە، قىس ماۋسىمىندا استانادا باراتىن سونداي جەر بولعانىن قالايمىز»، دەيدى الۋا.
قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋدانىنان ارمان قۋىپ استاناعا ات باسىن بۇرعان جاستاردىڭ ءبىرى نۇرجان بولسا كوپشىلىككە قولجەتىمدى ءبي ۇيىرمەسى بولىپ، حيپ حوپ ءتارىزدى كوشە بيلەرىنەن جارىستار ءجيى ۇيىمداستىرىلىپ تۇرسا، دەگەن تىلەگىن ايتتى: «ءارى سپورت، ءارى تاماشا دەمالىس ءتۇرى رەتىندە ءوزىم اينالىساتىن بولعاندىقتان، سونى قالايمىن. شەتەلدەردە بۇل دامىعان، بىزدە ءالى جەتكىلىكتى دامىماي جاتىر».
ءبىرقاتار ەلوردالىق تۇرعىنداردىڭ پىكىرىنشە، قالادا دۇرىس دەمالۋ جانە مادەني- رۋحاني بايلىق الۋ ءۇشىن ءبارى جەتكىلىكتى. ال ەندى بىرەۋلەرى استانادا زووباق بولعانىن قالاعاندارىمەن، جەرگىلىكتى اۋا رايىنا بايلانىستى ونى تەك سوعان بەيىمدەپ جاساۋ كەرەكتىگىن ايتادى.
«قازىر استانا تۇرعىنى رەتىندە سول جاعالاۋداعى بيىك عيماراتتاردىڭ ۇستىنە شىعىپ بار ماڭدى شولعىم كەلەدى. مەن ءۇشىن بۇل اسا قىزىق»، دەگەن مەرەيدىڭ ءسوزىن زامانداسى دينارا: «ياعني ەلوردادا ۇلكەن، مىسالى، الماتىداعى كوكتوبە سياقتى قالانى الاقانداعىداي ەتىپ كورسەتەتىن بيىكتىكتەن شولۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جەر بولسا دەيمىز»، دەپ قوستادى.
ال جىبەك قالادا جابىق اكۆاپارك بولعانىن قالاسا، تيمۋر ەسىمدى جىگىت استانادا كينولاردى ءوز تىلىندە كورسەتەتىن كينوتەاترلاردىڭ جانە ويىن- ساۋىق پاركى، كاسىبي ۆەلوجولاق، مەترو، اتتراكسيوندار پاركى ءتارىزدى دەمالىس وشاقتارىنىڭ جەتىسپەۋىن سەزىنەتىنىن ايتتى. ەكى بالانىڭ اناسى لاۋرا بالالارعا ارنالعان تەمىرجول، فيلمدەر مەن مۋلتفيلمدەر كورسەتەتىن كينوتەاترلار، تەاترلار، تانىمدىق ورتالىقتار بولسا دەگەن تىلەگىن ءبىلدىردى. «دەمالىس ۋاقىتىندا بالالاردى قانداي مادەني ورىنعا اپاراتىنىمىزدى بىلمەيمىز»، - دەيدى ول.
«بۋراباي سياقتى تىم قىمبات ەمەس، باعاسى قالتا كوتەرەتىن جازدىق جانە قىسقى دەمالىس ورىندارى قاجەت بىزگە»، دەيدى دانيار ەسىمدى ازامات.
بۇل ساۋالنامادان تۇيگەنىمىز، استانالىقتار وزدەرى تۇراتىن شاھاردىڭ رۋحاني، مادەني، تۋريستىك تۇرعىدان دامىپ، وركەندەۋىنە، ءارى قاراي جەتىلۋىنە اسا مۇددەلى. ولاردىڭ تاراپىنان اسىرەسە، الماتىنىڭ كوكتوبەسى مەن شىمبۇلاعى، مەدەۋى ءتارىزدى ەلوردا تابيعاتىنا ساي كەلەتىن دەمالىس ورىندارىن نەگە قولعا الىپ، اشپاسقا دەگەن پىكىر ءجيى ءبىلدىرىلدى. سوندىقتان اتالعان پىكىرلەردى ەسكەرسە دەگەن ۇمىتپەن كاسىپكەرلەر مەن قالانىڭ مادەني، ويىن- ساۋىق، دەمالىس سالاسىنا جاۋاپتى ادامداردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا دەگىمىز كەلەدى.
گۇلنار جومارتوۆا
