سارى اۋليە قايدا ءجۇر؟
NUR. KZ تىلشىسىنە ەكسكليۋزيۆتى سۇحبات بەرىپ، اعىنان جارىلعان قاجى وتكەنى مەن بۇگىنى جايلى كەڭىنەن اڭگىمەلەدى.
جات اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتكەندەرمەن كۇرەس
- كوپشىلىكتەن جىراق كەتىپ، سوڭعى ۋاقىتتا سيرەك كورىنىپ ءجۇرسىز. بۇگىندە نەمەن اينالىساسىز؟
- مەن قازىر ءدىني ساۋاتسىزدىققا قارسى جۇمىس جاساپ جاتىرمىن. ال دەرتىنە ەم ىزدەگەندەردى ۋاقىتىم بوس بولسا قابىلدايمىن. كەيدە كۇنىنە 2 ادام، كەيدە ايىنا 2-3 ادامدى عانا ەمدەيمىن. ال نەگىزگى مەنىڭ مىندەتىم - سالافيزم سىندى سەكتالارمەن كۇرەس. ول ءۇشىن وبلىستارداعى ۇلكەن مەشىتتەرگە بارىپ، ۋاعىز ايتامىن. ناتيجەسى جامان ەمەس، تەك سوڭعى ايدا جات اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتكەن 40 تان استام وتباسى ءداستۇرلى يسلامعا بەت بۇردى.
- ۋاعىز ايتۋ ءۇشىن مەشىتتەرگە ءسىزدى يمامدار شاقىرا ما؟
- تەك يمامدار عانا ەمەس، اكىمدەر، باسقا دا باسشىلاردىڭ وتىنىشىمەن بارامىن. مەشىتتە عانا ەمەس، گەنەرالداردىڭ شاقىرۋىمەن اسكەري بولىمشەلەردە دە جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىن. ياعني، تەرورشىلارمەن كۇرەسەتىن ارنايى جاساقپەن كەزدەسىپ، ولارعا بۇل ءىستىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىندىرەمىن. كوپشىلىك تۇسىنە بەرمەيدى، جات اعىمنىڭ نە ەكەنىن. سونىڭ ىشىندە اسكەريلەر دە بار. ولاردىڭ ويىندا «دىنگە بەت بۇرعان مۇسىلماندارمەن كۇرەسسەك، ءوزىمىز توزاققا بارامىز، ءدىندى دارىپتەگەندە تۇرعان نە بار؟ » دەگەن كۇدىك باسىم.
- نەگە ەمشىلىكتى ەكىنشى ورىنعا قويدىڭىز؟ بۇل ءسىزدىڭ باستى كاسىبىڭىز ەمەس پە؟
- قازىر قازاقستانداعى مۇسىلماندار قاتتى اداسىپ ءجۇر. جان- جاقتان قاپتاعان جات اعىمدىقتار حالىقتى جۇلمالاپ جاتىر. كىمدىكى دۇرىس، تۋرا جول قايدا ەكەنىن بىلمەي ەل شارشاعان. سوندىقتان دا ەڭ ءبىرىنشى ولارعا ەم ەمەس، جۇرەكتەرىنە سەنىم ۇيالاتۋ كەرەك. ال اۋرۋ دا وسى سەنىمسىزدىكتەن پايدا بولادى. مەن ەمدەۋدى مۇلدەم قويىپ كەتكەن جوقپىن. ەلىمىزدەگى بارلىق ونەر جۇلدىزدارى، اناۋ بيلىكتىڭ تورىندە وتىرعاننىڭ بارلىعى دەرلىك مەنەن شيپا الادى ءالى كۇنگە.
- الدىڭىزعا كەلگەن جۇلدىزدار مەن شەنەۋنىكتەر تەك ەم قابىلداي ما، الدە باسقا وتىنىشتەرى دە بار ما؟
- ادام دەگەن پەندە عوي. سونداي ۇلكەن قىزمەتتە وتىرعان اكىم، دەپۋتاتتار مەن مينيسترلەر كەلىپ، ءوزىنىڭ قارسىلاستارىنا، وپپوزيتسياعا قارسى دۋا جاساپ بەرۋدى سۇرايدى. "سايلاۋعا تۇسەم، جولىمدى اششى. قاۋىپسىزدىك قىزمەتى كەلەدى، ەلدىڭ بولاشاعى قالاي بولادى، بولجاڭىزشى" دەپ جاتادى. ساياساتتارىنا ارالاسىپ، جول سىلتەۋىمدى وتىنەدى. ءتىپتى بانكتىڭ باسشىلارى كەلىپ، «اقشا دەگەن كول كوسىر، ءبىراق باقىتسىزبىن، نەگە؟ » دەيدى. شىنى كەرەك، بۇل دا - اۋرۋ. ونىڭ ەمى دە قيىن. ولارعا باقىتتىڭ كىلتى بيلىك پەن بايلىقتا ەمەس ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ- اق، شارشايمىن، ەنەرگيامنىڭ كوبىسى سولارعا كەتەدى. سەبەبى، دياگنوزى بار اۋرۋعا شوپتەن جاسالعان ءدارى بەرىپ، دەم سالساڭ قايتادى. ال كوزى مەن جۇرەگى قارايعان، سەزىمى جوق ادامعا ەم قونبايدى.
- سونىمەن شەندىلەردىڭ سۇراۋى بويىنشا، دۋا، كورىپكەلدىلىك جاسايسىز با؟
- جوووق. ول نە دەگەڭىز؟ مەن دۋا جاسامايمىن. دۋاعا شالدىققانداردى ەمدەيمىن. ونىڭ ءوزىن قۇرانداعى دۇعا، سۇرەلەرمەن عانا. ال جامان ويمەن كەلگەندەردى اينىتىپ، ءتۇزۋ جول سىلتەيمىن. كەيبىرى تۇسىنەدى، كەيبىرى مەنى كورمەستەي بولىپ كەتىپ جاتادى. سەبەبى، شىندىق بارىنە بىردەي جاعا بەرمەيدى. ال مەن باي مەن شەنەۋنىكتىڭ قىزمەتىنەن دە، قۇدىرەتىنەن دە قورىقپايمىن. بەتتەرىنە ايتامىن، دەرتىڭنىڭ دياگنوزى - اتاققۇمارلىق، بايلىق، بيلىك دەپ. ويىڭدى تۇزە، ول ءۇشىن مالىڭدى شاشىپ، كەدەيلەرگە جاردەم ەت دەيمىن. وسى ءسوزىم ۇنامايدى، ال كەيبىرى قۇلاق اسىپ، ارتىنشا ءسال بولسا دا جەڭىلدەپ قالدىم دەپ، قايتا كەلەدى.
- اتىڭىزعا قاراي تەك شەندى- شەكپەندىنى عانا قابىلدايسىز با؟ اۋرۋىنا شيپا ىزدەگەن كەدەيلەر قايتپەك ءسىزدىڭ ەمىڭىزدى الۋ ءۇشىن؟
- قازىر ۇيدەگى 2 ۇلكەن قويىن داپتەر ەمگە جازىلعان كليەنتتىڭ تىزىمىنە تولى. ونىڭ بارلىعى بايلار ەمەس. كىمنىڭ كەزەگى كەلەدى سونى قابىلداي بەرەمىن. ال مەن ءار ەمىم ءۇشىن اقشا سۇراعان ەمەسپىن. اركىم شاماسى جەتكەنشە جانە جومارتتىلىعىنا قاراي بەرەدى. جىلىنا ءبىر- ەكى رەت ءوزىم تۋعان اتىراۋ قالاسىنا بارىپ، حالىقپەن جۇزدەسىپ، جالپى ەم جاسايمىن. بىرەۋ 500 تەڭگە تاستار، ەندى ءبىرى 2000-5000 تەڭگە بەرەر. ول جاعىنا ءۇڭىلىپ قاراعان ەمەسپىن. مەن ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى ولاردىڭ ساۋىعىپ كەتۋى مەن ريزاشىلىعى.
- تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى حالىققا تەلەديدار ارقىلى دا ەم جۇرگىزەتىن ەدىڭىز. قازىر دە سولاي ما؟
- كوپ ادام ويلايدى، سارى اۋليە تەلەديدار ارقىلى، فوتوعا قاراپ قولىن سىلتەپ، ەمدەي بەرەدى دەپ. ولاي ەمەس. مەن عىلىمي مەديتسينا ارقىلى ەمدەيمىن. الدىمەن دارىگەرلەر قويعان دياگنوزعا قاراپ، دەم سالامىن، ىشەتىن سۋىنا دۇعا وقيمىن نەمەسە دارىلىك شوپتەر ارقىلى شيپا جاسايمىن. بارلىق ەمىم قۇران جولىمەن. انا تاياعىمەن سىلتەپ، باسىنا ۇكى تاعىپ، ءبىر سيپاعاننان جازىلىپ كەتتى دەگەننىڭ ءبارى دالباسا، مەن ولاردى مويىندامايمىن. ەمنىڭ نەگىزگى جولى تەك قۇراندا.
مۇستافا وزتۇرىكتىڭ ءوزى قولىمدى ءسۇيىپ، باسىن يگەن ەدى
- ءسىزدى حالىق «اللانىڭ دوسى» دەپ ساناپ، ءتىپتى ءتاۋ ەتەدى دەپ ەستىدىك، وسى راس پا؟
- بىردە كەڭساي قورىمىنان جەرلەۋدەن قايتىپ كەلە جاتىپ، ءبىر ازامات «سارى اۋليە ءسىزدىڭ قولىڭىزدى الىپ، امانداسايىن» دەپ تىزەرلەپ، قولىمدى ءسۇيدى. شىنى كەرەك تانىمادىم. دەرەۋ «باۋىرىم تۇر. بۇل دۇرىس ەمەس، ماعان ءتاۋ ەتەتىندەي مەن پايعامبار ەمەسپىن. ءوزىڭ سەكىلدى مۇسىلمانمىن» دەدىم. قاسىمداعى ءبىر- ەكى جىگىت بۇل مۇستافا وزتۇرىك دەپ ايتتى. ورنىنان تۇرعان ازامات مەن سىزگە ءتاۋ ەتىپ جاتقان جوقپىن، ۋاعىزدارىڭىزدى ەستىپ، ىزەتتىلىگىمدى جانە ريزاشىلىعىمدى ءبىلدىردىم دەدى. شىڭعىس ايتماتوۆ تا اۋەجايدا جولىعىپ، قولىمنان ءسۇيىپ، باسىن يگەن ەدى. الايدا، سىرتتان كورگەن حالىق ونى باسقاشا تۇسىنەدى. مەن ەشقاشان ءوزىمدى «اۋليە» ، «اللانىڭ دوسى» ساناعان ەمەسپىن. ءتىپتى «سارى اۋليە» دەگەن اتتى دا حالىق بەردى. بولماسا مەن جۇرگەن جەرىمدە مارات قاجىمىن دەپ تانىستىرامىن. ءبىراق كوبىنەسە وسى لاقاپ اتىممەن تانيدى. ال تاۋەلسىز قازاقستانعا يسلامدى تۇڭعىش اكەلگەنىمدى اشىق ايتامىن. ول فاكت. دۇركىرەگەن كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا قورىقپاي حالىققا يسلامدى العاش دارىپتەگەن مەن. وسى ءۇشىن قانشا قۋدالاۋعا ءتۇستىم، قورقىتتى- ۇركىتتى. «مەنى الاياق» دەپ قاماۋعا دەيىن بارعان كەزدە، شەرحان مۇرتازا باستاعان قوعام قايراتكەرلەرى قول جيناپ، امان الىپ قالعان. ولار مەنىڭ ەمشىلىگىمدى ەمەس، ەلگە جاساپ جاتقان ىستەرىمدى باعالادى.
- 90 -جىلدارى حالىقتى جيىپ كۇنى- ءتۇنى ەم جۇرگىزدىڭىز، ولارمەن ەتەنە ارلاستىڭىز. قازىر دە حالىقپەن جۇمىس جاسايمىن دەيسىز. وسى تاۋەلسىزدىك العان 24 جىل ىشىندە حالىقتان قانداي دا ءبىر وزگەرىستى بايقايسىز با؟
- قاتتى بايقايمىن. كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىنداعى حالىقپەن قازىرگى حالىقتىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. قازىر ادامدار اقشاقۇمار، تەك بايلىقتى ويلايتىن بولىپ كەتكەن. قايتسەم پايدا كورىپ كەتسەم دەگەن قارا نيەتتى بايقاپ، كەيدە شوشيمىن. بۇعان سەبەپ - جوقشىلىق. مەن تالاي اۋىلداردى ارالادىم. ىشەرگە اسى جوق وتباسىلاردى ءجيى كورەمىن، ولار كوپ. ەگەر جوعارىداعى ساياساتكەرلەر دۇرىس باعىت- باعدار جاساپ، باي- باعلاندار ىسىراپشىلدىققا بارماسا، قازاق تا قايىرشى بولماس ەدى. ءبىراق ءسال شىداۋ كەرەك. قازاقتىڭ وركەندەيتىن ۋاقىتى جاقىن قالدى. جەر قويناۋىنىڭ بايلىعىنا حالىق يە بولاتىن كۇن الىس ەمەس.
- وتباسىڭىزدا ءوزىڭىز سەكىلدى ەمشىلىككە بەت بۇرعان جان بار ما؟ ولار نەمەن اينالىسادى؟
- قۇدايعا شۇكىر، شاريعات جولىمەن نەكەم قيىلعان 4 جارىم، 22 بالام بار. ونىڭ 11ءى - قىز، 11- ءى ۇل. سوڭعى كەلىنشەگىمنەن ۇرپاق سۇيمەدىم. سەبەبى، وتە جاس، ءوزىنىڭ ايەلدىك پارىزىن بىلمەيدى. بارلىق ايەلىم مەن بالالارىم دىنگە بەت بۇرعان. بەس ۋاقىت نامازدارىن وقيدى. تەك ءبىر قىزىممەن اراقاتىناسىمىز دۇرىس بولماي، ارالاسپايمىز. قالعانى مەن ءۇشىن جاندارىن قيۋعا ءازىر. ەشكىمدى حيدجاپ كيىپ، ورازا ۇستاۋعا ۇگىتتەگەن ەمەسپىن. ۇيىمىزدە - ەركىندىك. قىز بالالار ورامالدى تەك ناماز ۋاقىتىندا تارتىپ، قالعان ۋاقىتتا باستارى اشىق جۇرەدى. بارلىعىنىڭ ءوز جۇمىستارى بار. ەمشىلىكپەن اينالىسپايدى. بارلىعى اتىراۋدا تۇرادى.
- ءوزىڭىز قايدا تۇراسىز؟
- مەن قازىر الماتىدا 2 بولمەلى پاتەر جالداپ تۇرامىن. جەكە باسىمدا ەل ايتقانداي اسىپ- تاسىپ جاتقان مۇلكىم جوق. بۇرىن بولعان - 2 ءزاۋلىم ءۇي. جاقىن باۋىرىم بانككە قارىزعا كىرىپ، تۇرمەگە تۇسەتىن جاعدايعا جەتكەن سوڭ كوتتەدجدەر مەن ماشينامدى ساتىپ، سوعان بەردىم. اللا قالاسا، قارىزىنان قۇتىلىپ، اياعىنان تۇرىپ كەتەر. ال ماعان دۇنيە ماڭىزدى ەمەس. ءارى كەتسە 2-3 -جىل قينالارمىن. جالپى تابىسىمنىڭ باسىم كوپشىلىگىن زەكەتكە تاراتىپ جىبەرەمىن.
