بابالار ءسوزى: بارشىن بەيىتى تۋرالى اڭىز
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر-تولعاۋلارى، قيسسا-داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى.
«قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى.
«حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ-جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانادى.
***
باياعىدا ءبىر قاراپايىم ادامنىڭ بارشىن دەگەن قىزى بولىپتى. اي دەسە اۋزى، كۇن دەسە كوزى بار دەگەندەي كەرەمەت سۇلۋ ءارى اقىلدى قىز بولعان ەكەن. سودان ءبىر ۋاقىتتاردا بويجەتكەن قىزعا جان-جاقتان قۇدالىق باستالادى.
ءبىراق اكەسى: «بالا ءالى جاس. كەزى كەلگەندە ءوزى قالاعانىنا بەرەمىن»، - دەپ ىڭعاي بەرمەيدى. مەنمەنسىپ كەلگەن تالاي ساربازداردىڭ تاۋى شاعىلىپ قايتادى. وكىنىشكە وراي، الگىلەردىڭ اراسىنان سوزگە تۇسىنبەس دۇلەيلەرى دە كەزدەسەدى. تەك قارا كۇشكە سەنىپ، قايتسە دە قىزدى قولعا تۇسىرمەك بولادى.
ءسويتىپ، اڭدۋعا كىرىسەدى. ءبىر كۇنى تۇندە دۇزگە شىققان بارشىندى ءبىر ەڭگەزەردەي ەر ادام اتقا وڭگەرىپ الا جونەلەدى. ءبىر سايعا الىپ بارىپ قول-اياعىن شەشكەندە بارشىن بايعۇس: «اعاتاي-اي، مەندەي قارىنداسىڭىز بار شىعار. اياي كورىڭىز. ارىمدى تاپتاماڭىز»، - دەپ جالىنا شىرىلدايدى.
وعان كونگەن دۇلەي بار ما؟ بارشىندى جەرگە الىپ ۇرادى. سوندا بارشىن الگى دۇلەيدىڭ قىنىنداعى قانجاردى سۋىرىپ الىپ، ءبىر ءسات تە ويلانباستان ءوز جۇرەگىنە بويلاتا سۇعىپ الادى.
قارشاداي قىزدان مۇنى كۇتپەگەن دۇلەي زارە-قۇتى قاشىپ تۇرا جونەلەدى. نە بولعانىن تاڭەرتەڭ ءبىراق بىلگەن اكە-شەشە، اعايىن-تۋعان ارىن اراشالاپ وپات بولعان ارۋ بارشىندى ارۋلاپ قويعان ەكەن. سودان بەرى ول جەر بارشىن بەيىتى دەپ اتالادى.
