مينيسترلىك جەمقورلىق فاكتىلەرى بار ج و و- لاردىڭ رەكتورلارىن جۇمىستان بوساتادى - اپتالىق شولۋ

استانا. قازاقپارات - وسى اپتادا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جۇمىس ساپارىمەن قىزىلوردا وبلىسىنا بارىپ، ساپار اياسىندا ءبىرقاتار الەۋمەتتىك جانە شارۋاشىلىق نىسانداردى ارالادى.

مەملەكەت باسشىسىنا قالاداعى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ بارىسى مەن جۇرگىزىلىپ جاتقان ينجەنەرلىك- كوممۋنيكاتسيالىق ينفراقۇرىلىم تانىستىرىلدى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ جاڭا باسپاناعا قونىستانعان تۇرعىندارمەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەستى جانە قونىس تويمەن قۇتتىقتادى. ەلباسى قازىرگى كەزدەگى كۇردەلى ەكونوميكالىق احۋالعا قاراماستان ازاماتتاردىڭ تۇرمىس دەڭگەيى مەن ءال- اۋقاتىن ارتتىرۋ ءۇشىن مەملەكەت بارلىق قاجەتتى جاعدايدى جاساي بەرەتىنىن ايتتى.

اتاپ ايتقاندا، پرەزيدەنت قىزىلوردا وبلىسىنا جۇمىس ساپارىنىڭ قورىتىندىسى جونىندە ب ا ق وكىلدەرى ءۇشىن بريفينگ وتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرلەرى سياقتى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ دا ءوسىپ- وركەندەپ جاتقانىنا توقتالدى. «كەيىنگى جىلدارى وبلىس ورتالىعى كوركەيدى، ساياباقتارى كوبەيدى، تۇرعىندار ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار ەداۋىر جاقساردى. قازىر سىرداريانىڭ سول جاعالاۋىن يگەرۋ جانە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى، سونىڭ ىشىندە كوپىر مەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. قالادا بالاباقشالار، مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالار سالىنۋدا»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوڭىردىڭ دامۋى ءۇشىن قاجەتتى جاعدايدىڭ ءبارى بار ەكەنىنە نازار اۋداردى. «وبلىس اۋماعىمەن «باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي» اۆتوكولىك ءدالىزى، تەمىرجول ماگيسترالدارى، گاز قۇبىرلارى مەن ەلەكتر جەلىلەرى وتەدى. مەن وڭىردەگى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى مەن باسپانا قۇرىلىسىنىڭ بارىسىمەن تانىستىم، وندىرىستىك نىسانداردى ارالاپ كوردىم. يندۋستريالاندىرۋ اياسىندا وبلىستا ءىرى كاسىپورىندار ىسكە قوسىلاتىن بولادى، سونىڭ ىشىندە بۇكىل قازاقستاندى ءوز ونىمىمەن قامتاماسىز ەتە الاتىن اينەك زاۋىتى دا بار. جالپى، ەلدىڭ بارلىق ءوڭىرىنىڭ احۋالى جاقساردى، ولاردىڭ ءبارى ەلورداعا قاراپ بوي تۇزەۋدە»، - دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.

بۇل رەتتە مەملەكەت باسشىسى تۇرمىستىڭ بۇدان ءارى جاقسارۋى حالىقتىڭ ەڭبەكسۇيگىشتىگىنە، ءوڭىردى دامىتۋ جانە اباتتاندىرۋ ءۇشىن جۇمىلدىرعان كۇش-جىگەرىنە تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسى ورايدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قاتاڭ تابيعات جاعدايىنا قاراماستان قالانى كوگالداندىرۋ ىسىندە جەتكەن جەتىستىكتەرگە نازار اۋداردى.

قازاقستان پرەزيدەنتى سونداي-اق بيىل رەكوردتىق كولەمدە كۇرىش جيناعان جەرگىلىكتى ديقانداردى قۇتتىقتادى. «كۇرىش قىزىلوردا وبلىسىنىڭ نەگىزگى اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلى بولىپ سانالادى. بيىل ءار گەكتاردان 50 سەنتنەردەن استام ءونىم الىندى. بۇرىن مۇنداي كورسەتكىش بولماعان»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

ەركىن قويمالار رەجيمىندە ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارتتاردىڭ تيىمدىلىگى ارتا تۇسەدى

وسى اپتانىڭ باسىندا سەناتتىڭ ەكونوميكالىق ساياسات، يننوۆاتسيالىق دامۋ جانە كاسىپكەرلىك كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى البەرت راۋ ەركىن قويمالار رەجيمىندە ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارتتاردىڭ تيىمدىلىگى ارتا تۇسەتىنىن ءمالىم ەتتى.

ەسكە سالا كەتەيىك، كوميتەت وتىرىسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە يندۋستريالىق- يننوۆاتسيالىق ساياسات ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى تالقىلانعان بولاتىن. اتالعان قۇجات ەلباسىنىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنداعى 55, 56, 57,59, 63 جانە 86-قادامدارىن ىسكە اسىرۋعا باعىتتالعان. بۇل رەتتە زاڭ جوباسىنىڭ باستى ماقساتى اسا قولايلى ينۆەستيتسيالىق كليمات قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ينۆەستيتسيالار سالاسىنداعى، قازاقستانداعى تۋريزم يندۋسترياسىن ودان ءارى جۇيەلى تۇردە دامىتۋ ءۇشىن تۋريستىك سالاداعى، عىلىمدى قاجەت ەتەتىن ەكونوميكانى قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا يننوۆاتسيالىق كلاستەر سالاسىنداعى زاڭنامالاردى ودان ءارى جەتىلدىرۋ كوزدەلەدى.

«ەلباسى ترانسۇلتتىق كومپانيالار تارتۋ ماسەلەسىن دە جۇكتەگەن بولاتىن. بۇل رەتتە ءبىرقاتار ماسەلەلەر بارشىلىق. ماسەلەن، ءبىرىنشى كەزەكتە قولايلى سالىق رەجيمىن قالىپتاستىرۋ. وسىعان بايلانىستى، اسىرەسە دسۇ كىرۋ بارىسىندا ەلىمىزدە ەركىن قويمالار رەجيمىنىڭ ساقتالۋى ماڭىزدى ءرول اتقارماق. بۇل رەتتە دسۇ- عا ەنۋ بارىسىندا 2017 دەيىن ەلىمىزدە وتپەلى كەزەڭ ساقتالاتىنىن ەسكە سالعىم كەلەدى. سوعان بايلانىستى ءبىز دسۇ اياسىندا رۇقسات ەتىلگەن نورمانى تاپتىق. ەندىگى ماقسات سول نورمانى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارتتارعا ەنگىزۋ. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ونداي قادام ءتيىمدى بولۋى كەرەك، ويتكەنى، قازىرگى ۋاقىتتا كەدەندىك قويمالار يەلەرى ۇنەمدەۋدە پايدا تاپقانىمەن، ولاردىڭ ءبارى سول ۇنەمدەۋ ماسەلەسىن ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ينۆەستيتسيالاپ وتىرعان جوق»، - دەيدى البەرت راۋ. ونىڭ ايتۋىنشا، ەركىن قويمالار رەجيمى ارقىلى ەلىمىزدەگى ينۆەستيتسيالىق كەلىسىمشارتتاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا بولادى.

بۇدان بولەك ول قازاقستاننىڭ اۆتونارىعى ەسكىرگەن اۆتوكولىكتەردەن قورعالاتىنىن ايتتى.

«زاڭ جوباسىنداعى تاعى ءبىر تىڭ جاڭالىق - اۆتونارىقتى ەسكىرگەن، قولدانىلعان اۆتوكولىكتەردەن قورعاۋ شارالارىن قامتۋ. قازىرگى ۋاقىتتا قولدانىستاعى نورماعا سايكەس، ەسكىرگەن اۆتوكولىكتەردى اكەلۋدىڭ كەدەندىك باج سالىعى 35 پايىزدى قۇرايدى، بۇدان بولەك، كولىكتىڭ قوزعالتقىشىنىڭ ءاربىر تەكشە سانتيمەترىنە 2-4 ەۋرو شاماسىندا الىم الىنادى. ال ءبىز دسۇ- عا كىرگەندە بۇل كەدەندىك باج 19 پايىزعا دەيىن تومەندەتىلىپ، الگىندەي الىم جيناۋ تۇگەلىمەن الىنىپ تاستالادى. سوندىقتان دا، ءبىزدىڭ مينيسترلىك وتەماقىلىق شارالار رەتىندە اۆتوكولىكتەردىڭ ءبىرىنشى تىركەلىمى بارىسىندا بىررەتكى مەملەكەتتىك الىم ەنگىزۋدى ۇسىنىپ وتىر. بۇل دسۇ اياسىنداعى رۇقسات ەتىلگەن شارا بولىپ تابىلادى»، - دەيدى ۆيتسە- مينيستر. ونىڭ پايىمداۋىنشا، اتالعان نورما ەنگىزىلسە، اۆتوكولىك يەلەرى ءۇشىن جالپى شىعىستار سوماسى ارتىپ كەتپەيدى، ەسەسىنە مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە ءتۇسىم جىلىنا 8 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ارتۋى ىقتيمال.

«ايتا كەتەرلىگى، بۇگىنگى تاڭدا قولدانىستاعى جوعارىدا كورسەتىلگەن ەلگە اكەلىنگەن كولىكتەرگە سالىناتىن سالىق ەاەو مۇشە- مەملەكەتتەر اراسىندا بولىنىسكە تۇسسە، ال ءبىز ەنگىزگەلى وتىرعان مەملەكەتتىك بىررەتكى الىم قازاقستاننىڭ بيۋدجەتىندە تۇتاستاي قالاتىن بولادى»، - دەيدى ا. راۋ.

سەنات كوميتەتى زاڭ جوباسىن الداعى ۋاقىتتا وتەتىن پالاتانىڭ جالپى وتىرىسىنا شىعارۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.

قازاقستانداعى توعىز اۋەجايداعى تەرمينالداردى قايتا جاساۋ كەرەك

بۇل اپتادا استانادا اۋەجاي ماسەلەلەرىنە ارنالعان ياتا كونفەرەنتسياسىندا ق ر ي د م ازاماتتىق اۆياتسيا كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بەكەن سەيداحمەتوۆ جولاۋشىلارعا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن قازاقستانداعى 18 اۋەجايدىڭ 9-ىندا جولاۋشىلار تەرمينالدارىن قايتا جاساۋ قاجەتتىلىك ەتىپ وتىرعاندىعىن اتاپ ءوتتى.

«جىل سوڭىنا دەيىن تاراز قالاسىنداعى اۋەجايدىڭ جولاۋشىلار تەرمينالىن قايتا جوندەۋ جۇمىسى اياقتالاتىن بولادى، سونداي- اق قىزىلوردا اۋەجايىندا جاڭا جولاۋشىلار تەرمينالىنىڭ قۇرىلىسى ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا»، - دەدى كوميتەت باسشىسى.

بۇل جوبالار مەملەكەتتىك- جەكە سەرىكتەستىك تەتىكتەرى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

اتاپ ايتقاندا، اۋەجايلار مەن اۋە كومپانيالاردى دامىتۋ اۆياتسيالىق بايلانىستاردىڭ گەوگرافياسىن كەڭەيتەتىنى انىق. جالپى قازاقستاندىق اۋە كومپانيالارىمەن جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋدىڭ ءوسۋ قارقىنى جىل سايىن 10-11 پايىزدى قۇراپ وتىر. ماسەلەن، 2013 -جىلى قازاقستاننىڭ اۋە كومپانيالارى تاسىمالداعان جولاۋشىلار سانى 5 ميلليوندى قۇراسا، 2014 -جىلى - 5,5 ميلليون، ال بيىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا 2,6 ميلليون ادامعا جەتتى.

ب. سەيداحمەتوۆتىڭ سوزىنە قاراعاندا، جالپى قازاقستاننان 87 حالىقارالىق باعدار بويىنشا تاسىمالداۋلار جۇرگىزىلەدى. ونىڭ ىشىندە 52 سى ت م د ەلدەرىنە، توعىزى ە و- عا، وڭتۇستىك- شىعىس ازيا ەلدەرىنە - 11 باعدار، ال تاياۋ شىعىسقا - 15 باعدار قامتىلعان. ەكى قازاقستاندىق اۋە تاسىمالداۋشى 57 باعدار بويىنشا حالىقارالىق تاسىمالداردى جۇزەگە اسىرسا، 28 شەتەلدىك اۋە كومپانياسى 54 باعدار تۇرعىسىندا حالىقارالىق تاسىمالداردى اتقارۋدا. جالپى اپتاسىنا قازاقستاننان 458 حالىقارالىق رەيس ورىندالسا، كۇنىنە 65 رەيس جۇزەگە اسىرىلادى ەكەن.

«اۋە ساپارلارىنىڭ گەوگرافياسىن كەڭەيتۋ بويىنشا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا بيىل 7 جاڭا باعدار اشىلدى. وتكەن جىلى 13 باعدار اشىلعان بولاتىن. «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا الدىڭعى قاتارلى قارجى ورتالىقتارىمەن تۇراقتى اۋە بايلانىستارىنىڭ جەلىسى كەڭەيتىلەدى»، - دەدى كوميتەت باسشىسى.

قازىرگى كەزدە استانا قالاسى اۋەجايىنان 12 حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ ىشىندە جەتەۋىنە رەيستەر ورىندالۋدا. «اتاپ ايتقاندا، فرانكفۋرت، بەيجىڭ، ىستامبۇل، ماسكەۋ، سەۋل، لوندون جانە پاريجگە رەيستەر قامتىلعان. 2019 -جىلعا دەيىن استانادان تاعى بەس باعىت اشىلادى دەپ كۇتىلۋدە، ياعني دۋباي، گونكونگ، توكيو، سينگاپۋر، نيۋ- يورك قالالارىنا تاسىمالداۋلار ىسكە اسىرىلادى»، - دەدى ب. سەيداحمەتوۆ.

ج و و- لاردا قازاقستاننىڭ جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ساياساتى وقىتىلادى

ق ر ب ع م جەمقورلىق فاكتىلەرى ءجيى تىركەلگەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ رەكتورلارىن جۇمىستان بوساتپاق. بۇل تۋرالى بۇگىن ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكەن جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ۇيلەستىرۋ كەڭەسىندە ق ر ءبىلىم جانە عىلىمي ۆيتسە-ءمينيسترى تاكير بالىقبايەۆ ءمالىم ەتتى.

«ۇيلەستىرۋ كەڭەستەرىنىڭ جۇمىسى ءبىرشاما كەڭەيەدى. سونىڭ ءبىرى رەكتورلاردىڭ جەمقورلىققا قارسى كۇرەس دەكلاراتسياسىن قابىلداۋ باعىتىنداعى جۇمىستار. ءبىز بۇعان دەيىن ايتىپ كەلدىك، جەمقورلىق احۋالىن، جاستاردى جەمقورلىققا توزبەۋشىلىك رۋحتا تاربيەلەۋدى قاداعالايتىن بولامىز. ستۋدەنتتەردىڭ جەمقورلىققا دەگەن توزبەۋشىلىك سەزىمىن قالىپتاستىرۋعا رەكتورلار جاۋاپ بەرەدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار ءاربىر رەكتورعا پەرسونالدى تۇردە تاپسىرىپ وتىراتىن بولامىز. اسىرەسە، مەملەكەتتىك رەكتورلارعا قاتىستى. بۇل سىزدەردىڭ جۇمىستارىڭىزدى باعالاۋدىڭ ءبىر بولىگى بولادى. ياعني، ءبىز ءتۇرلى باعالاۋ ادىستەرىن وتكىزىپ وتىرامىز»، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، وسى ادىستەردىڭ اياسىندا انىقتالعان السىزدىكتەر رەكتورلاردىڭ قىزمەتىنە تىكەلەي اسەر ەتۋى كەرەك.

«بىردە بىزدەن «جەمقورلىعى دەندەگەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ رەكتورلارىمەن نە بولادى؟» دەپ سۇرادى. ءبىز ونداي رەكتورلارعا توزىمسىزدىك تانىتامىز. سول سەبەپتى ەگەر وسىنداي فاكتىلەر انىقتالىپ جاتسا، ءبىز ول رەكتورلاردى ج و و- داعى قىزمەتىنەن كەتۋىن تالاپ ەتەمىز»، - دەيدى ۆيتسە- مينيستر.

ءوز كەزەگىندە ق ر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جوو جانە جوو- دان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ دەپارتامەنتى ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى سەرىك ومىربايەۆ جوعارى وقۋ ورىندارىندا «قۇقىق نەگىزدەرى» پانىنە قازاقستاننىڭ جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ساياساتى ءبولىمى ەنگىزىلەتىنىن ايتتى.

اتالمىش وزگەرىستەر «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ 2015-2025 -جىلدارعا ارنالعان جەمقورلىققا قارسى كۇرەس باعدارلاماسىنىڭ جانە ق ر- نىڭ 2015-2017 -جىلدارعا ارنالعان جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ستراتەگياسىن ورىنداۋ اياسىندا ەنگىزىلمەك.

«وسىعان وراي، رەسپۋبليكالىق وقۋ- ادىستەمەلىك كەڭەستىڭ شەشىمىمەن 2015 -جىلعى شىلدە ايىندا بارلىق ج و و- لار ءۇشىن «قۇقىق نەگىزدەرى» ءپانىنىڭ جاڭا تيپتىك باعدارلاماسى مەن «جەمقورلىققا قارسى كۇرەس» وقۋ- ادىستەمەلىك قۇرالى بەكىتىلدى. جاڭا تيپتىك باعدارلاماعا «ق ر جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ساياساتى» ءبولىمى ەنگىزىلدى. وندا جەمقورلىقتىڭ، جەمقورلىققا قارسى كۇرەس قىزمەتىنىڭ، جەمقورلىققا قارسى ەتيكاسى جانە «ماڭگىلىك ەل» يدەولوگياسى اياسىنداعى قازاقستاندىق قوعام مادەنيەتىنىڭ پوزيتسيالارى سىندى جايتتار كىرگەن»، - دەدى ول.

اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ