قازاقتىڭ بەسىگى كاۆكازعا قالاي باردى؟ - باسپا سوزگە شولۋ
وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىنان اسا ورىس پەن باتىستىڭ تاربيەسىنە ەلىكتەپ كەتكەنىمىز بولماسا، نەشە عاسىردان بەرى قازاق بالاسىن بەسىككە بولەپ اسىراپ كەلگەن. قازىر قالانىڭ قازاعى بۇل بۇيىمدى مۇلدە ۇمىتىپ تا بارا جاتقانداي كورىنەدى. دەگەنمەن، قازاق باردا ولمەيتىن ءداستۇردىڭ ءبىرى - بالانى بەسىككە سالۋ سالتى بولماق. بۇگىن «ايقىن» رەسپۋبليكالىق گازەتى وسى بەسىكتىڭ قازاقتا عانا ەمەس، قىپشاقتىڭ ءىزى قالعان قالالار مەن دالالاردا دا كەزدەسەتىنىن جازادى. «ەل اراسىندا «قازاق پەن بەسىك ءبىر تۋعان» دەگەن ءسوز بار. زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ تە: «ەل بولام دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن. راس، ءبىزدىڭ بۇكىل تىرشىلىگىمىز بەسىكتەن باستالادى. سودان بولار، بەسىك پەن قازاق ءبىر- بىرىنەن اجىرامايتىن ەگىز ۇعىم سەكىلدى. الايدا، قازاقتىڭ بەسىگى باسقا ۇلتتاردىڭ دا تۇرمىسىندا بارىن بايقاپ ءجۇرمىز. تۇركى حالىقتارىنىڭ كوبىندە بەسىك بار. اۋعانستان مەن تاجىكستاندا، ءتىپتى ارمەنيا مەن گرۋزيادا بەسىك بار ەكەن. شەشەنستان، داعىستان سەكىلدى قاپ تاۋىنىڭ حالىقتارى دا تۇرمىستا بەسىكتى قولدانىپ كەلەدى»، - دەپ جازادى باسىلىم. ەندەشە، ءبىزدىڭ بەسىك كاۆكازعا، باتىسقا قالاي بارعانى تۋرالى دەرەكتەر بىلگىڭىز كەلسە، «ايقىن» گازەتىندەگى «قازاقتىڭ بەسىگى كاۆكازعا قالاي باردى؟» دەگەن ماقالانى وقىڭىز.
«ايقىن» باسىلىمى بۇگىن سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ، وزگە دە مەملەكەت باسشىلارىنىڭ قانداي اسپەن اۋقاتتاناتىنى تۋرالى جازادى. «پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ - وتاندىق ءونىمنىڭ باستى قولداۋشىسى»، - دەپ جازادى باسىلىم. «ول تەك وتاندىق كوستيۋم- شالبارلاردى عانا ءوز ۇلگىسىمەن دارىپتەپ جۇرگەن جوق، سونداي- اق قازاقتىڭ كلاسسيكالىق اسىن تۇتىنىپ، سوڭعى جىلدارى فۋاگراعا اۋەستەنىپ كەتكەن كەيبىر شەندى- شەكپەندىلەردى تاۋبەسىنە تۇسىرۋگە تىرىسىپ جۇرگەن سياقتى. قازاقستاندىق ارنالاردىڭ بىرىندە كورسەتىلگەن «نازاربايەۆ. Live» فيلمىندە پرەزيدەنتتىك اسحانانىڭ باس اسپازشىسى يگور كۋبرياكوۆ ەلباسىنىڭ كەسپە مەن بالىق تاعامدارىن ۇناتاتىنىن جەتكىزگەن ەدى. قيار- قىزاناقپەن باسقا دا كوكونىستەر وسى جەردە ءوسىرىلىپ، پرەزيدەنتتىڭ اس مازىرىنە كىرەدى ەكەن. كۋبرياكوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلباسىنىڭ ەڭ سۇيىكتى اسى - ەت.
بۇل جەردە قازاقتىڭ ۇلتتىق اسىن باس اسپازشى وزىندىك ەرەكشە رەتسەپتىمەن دايىندايتىن كورىنەدى. اق وردانىڭ وزىندە ەت اسىلىپ، كەسپە كەسىلىپ جاتقاندا، قايداعى فۋاگرا دەرسىز؟! بۇل ارادا جاقىندا پرەزيدەنتتىڭ ءبىر جاعىنان، قالجىڭداپ، ەكىنشى جاعىنان، استارلى وي ايتىپ، حالىقتى «فۋاگرا مەن لەند كرۋزەرلەردەن باس تارتۋعا» شاقىرعانىن ءالى دە ۇمىتا قويعان جوقپىز. ەلباسىنىڭ باستى ويى - ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءومىر سۇرۋگە قاجەتتى نارسەنىڭ ءبارى بار، شەتەلدەن اكەلىنەتىن فۋاگرا، كيىم- كەشەكتەر مەن اۆتوكولىكتەرسىز- اق ءبىرقالىپتى تىرشىلىك ەتۋگە بولادى دەگەن ۇلكەن ماسەلە ەدى». ال ا ق ش- تىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى ۇلكەن دجوردج بۋش بروككوليدى جەك كورسە، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين وتە قاراپايىم اسپەن اۋقاتتاناتىن كورىنەدى. «ايقىن» گازەتىندە شىققان «پرەزيدەنتتەردىڭ سۇيىكتى اسى» اتتى ماقالادان وسى جانە وزگە دە قىزىقتى مالىمەتتەردى وقي الاسىزدار.
***
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى استان بولەك، وتاندىق ءونىمنىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى - اقتوبەدەگى باعدارشام ءوندىرىسى تۋرالى جازادى. «ءبىز ءوزى كەيدە كۇندەلىكتى قاربالاس تىرشىلىكپەن ءجۇرىپ كوپ نارسەگە كوڭىل اۋدارا بەرمەيمىز. جاقىندا اقتوبەدە وتكەن «قازاقستاننىڭ ۇزدىك تاۋارى-2015» ايماقتىق كونكۋرسىندا كوشەدە جول ءجۇرۋدى رەتتەپ تۇراتىن باعدارشامنىڭ ءوز شاھارىمىزدا شىعارىلاتىنىن كورىپ، تاڭعالعانبىز. كونكۋرسقا يننوۆاتسيالىق باعىتتاعى ءوز ونىمدەرىن ۇسىنعان 20 كاسىپورىننىڭ اراسىنان «سۆەتوكوم» ج ش س باعدارشامدارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىق باسىم بولعانىن ايتۋ كەرەك. بۇل كاسىپورىن ەلىمىزدە ءوز نارىعىن تاپقان، «قازاقستاندا جاسالعان» دەگەن ماركالى جارىق- ديودتى ساپالى باعدارشامداردى كوپتەپ شىعارۋدى جولعا قويا باستاپتى»، - دەلىنگەن باسىلىم بەتىندە.
بۇل تۋرالى «ەگەمەننىڭ» بۇگىنگى سانىندا جارىق كورگەن «باعدارشام اقتوبەدە شىعارىلادى» دەگەن ماقالادان وقي الاسىزدار.
ەلىمىزدىڭ باس باسىلىمى سونداي- اق كەنتاۋقالاسىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگى تۋرالى شاھار باسشىسىنىڭ كولەمدى ماقالاسىن ۇسىنعان. «بۇگىندە قۇرىلعانىنا الپىس جىل تولىپ وتىرعان قارت قاراتاۋدىڭ پەرزەنتى ىسپەتتى كەنشىلەر قالاسى سوناۋ سەكسەنىنشى جىلداردىڭ سوڭىنا دەيىن جۇرتتى ءوزىنىڭ سۇلۋ دا كوركەم تابيعاتىمەن، ەڭبەك داڭقىمەن تاڭداندىرىپ، تامساندىرىپ كەلدى. كوركىنە كوز تويمايتىن كوشەلەرىمەن قىدىرىستاعان قوناقتار جاسىل جەلەكتى اللەيالار مەن ارحيتەكتۋرالىق اسەم عيماراتتارعا قاراپ، كەنتاۋدى «كىشى الماتىعا»، ءتىپتى «كىشى پاريج»، «كىشى شۆەيتسارياعا» تەڭەپ تە ءجۇردى. ال، كەمەڭگەر مۇحتار اۋەزوۆ كەنتاۋعا كەلگەن ساپارىندا تابيعاتىنا تامسانىپ «كەنتاۋدى قاراتاۋ ءتاجى» دەپ اتاساق، بۇل قالانىڭ كورشىلەرى رەنجىمەس»، دەگەن بولاتىن. سول تۇستارى جانقيارلىق ەڭبەكپەن كەلگەن شاعىن شاھاردىڭ داڭقى تەك قازاقستانعا عانا ەمەس، كەڭەس وداعىنا، ءتىپتى، الىس- جاقىن شەتەلدەرگە دە تاراپ جاتتى. ول كەزدە قالا تىكەلەي ماسكەۋ ارقىلى باسقارىلاتىن. ونەركاسىبى دامىعان قالا رەتىندە ءوندىرىس ورىندارىنىڭ شوعىرلانۋى جاعىنان شىمكەنت قالاسىمەن دارەجەسى تەڭ ەدى»، - دەپ جازادى گازەت. كەنتاۋ قالاسىنىڭ توقىراۋ جىلدارىنان كەيىنگى دامۋى مەن بولاشاققا كوزدەپ وتىرعان جوسپارلارى تۋرالى «كەنتاۋ- قاراتاۋ ءتاجى» دەگەن ماقالادان وقي الاسىزدار.
***
ال «كازاحستانسكايا پراۆدا» باسىلىمى اقمولا وبلىسىندا تۇراتىن ۇشەم بالاسى بار وتباسى تۋرالى جازادى. 2014 -جىلى شىلدەدە ومىرگە ۇشەم اكەلگەن انا نادەجدا روگوجينا وتباسىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا بايلانىستى «نۇر وتان» پارتياسىنا وبلىستىق قابىلداۋ بولىمىنە بارعان ەكەن. «جاس وتباسى ۇشەم دۇنيەگە كەلگەندە قاتتى قۋانعان. الايدا، وسى جىلدىڭ ناۋرىزىندا نادەجدانىڭ جولداسى اۋىر سىرقاتتان كوز جۇمادى. جاس انا قوعامدىق قابىلداۋ بولىمىنە كومەك سۇراي كەلگەن ەكەن»، - دەپ جازادى باسىلىم. «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ قانداي كومەك بەرگەنى تۋرالى گازەتتە جارىق كورگەن «نۋروتانوۆتسى پوموگلي ماتەري تروينياشەك» دەگەن ماقالادان وقي الاسىزدار.
اۆتور: كەنجەكەي توقتامۇرات قىزى
