مەن كورگەن وزبەكستان

كوشەدە ءجون سۇراسقان ادامداردىڭ ءبارى دە تەك وزبەكشە سويلەيدى. سۇراعانىڭدى وزبەكشەگە ءتىل سىندىرىپ ءجۇرىپ ايتاسىڭ. مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسى دەگەن وسىنداي بولسا كەرەك-تى. اسىرەسە شەتەلدىك تۋريستەردىڭ ءتىل بۇراپ اۋرەگە تۇسكەنىن ءجيى بايقايسىڭ.
«نازاربايەۆ قازاقتارعا بارلىق جاعدايدى جاساپ قويدى»
وزبەكستانعا بارعان ساپارىمدا سول جاقتاعى كىسىلەرمەن ءبىراز سۇحباتتاس بولىپ، ەكى ەلدىڭ جاعدايى جايلى سويلەسىپ، وي بولىستىك. سوندا ءبىر اعا ايتادى (ۇلتى قازاق. بالالارىنىڭ وقۋىنا بايلانىستى اتا قونىسقا ورالۋدى كەشتەتىپ وتىر):
- نازاربايەۆ قازاقتارعا بارلىق جاعدايدى جاساپ قويدى. بيزنەسكە جول اشىپ، جەڭىلدىكتەردى كوبەيتىپ، بار جاعدايدى جاساپ وتىر. نەگە ەندى سونى دۇرىس پايدالانبايسىڭدار؟ بىزدە ءسال كوبىرەك اقشا تاۋىپ، اينالاڭدى سەزىكتەندىرسەڭ ءۇش ءارىپ سوڭىڭا ءتۇسىپ، قۋدالاپ، سوڭىندا بۇكىل دۇنيە- مۇلكىڭدى تاركىلەۋدەن تايىنبايدى. كوڭىلىڭە تيسە دە ايتايىن، جالقاۋسىڭدار!، - دەيدى.
راس قوي. الا شاپاندى اعايىنداردىڭ ەلىندە ءبارى ايتەۋىر ءبىر تىرلىكپەن اينالىسادى. نان جاۋىپ ناۋباي بولسا دا، سيىر ساۋىپ ايران-ءسۇت ساتسا دا، ۇيدە وتىرىپ تىگىنشىلىكپەن اينالىسسا دا تىرشىلىك جاساپ جاتقان حالىق. جەر ۇيدە تۇراتىن ءار ءۇيدىڭ باقشاسىندا قىزاناق، بولگار بۇرىشى، باكلاجان، اششى بۇرىش، كوكتەر، باكلاجان جايقالىپ تۇر. كەرەگىن جۇلىپ الىپ، جەي بەرەدى. ال كوپقاباتتى ۇيدە تۇراتىن الىستاۋ قۇداعيىمىز جاسى 60 تان اسسا دا تاستاردان ءتۇرلى اشەكەي بۇيىمدارىن جاساپ ساتىپ، اقشا تاۋىپ وتىر.
وزبەكستاندا تۇراتىن اعايىن وزدەرىندەگى ۋاقىتپەن تاڭعى 6 دا تۇرادى. جۇمىس جاساسا دا، دەمالىستا بولسا دا، قالىپ بارا جاتقان جۇمىسى جوق بولسا دا قىزىقتىرمايدى. تاڭعى 6 دا تۇرىپ، تىرلىكتەرىن جاسايدى. قىزدارى ەسىك الدىنا سۋ سەۋىپ سىپىرادى (كوپقاباتتى ۇيدە تۇراتىندار پودەزدى، ءۇي اۋلاسىن سىپىرادى)، ەر ادامدار ءۇيدىڭ اناۋ- مىناۋ تىرلىگىن جاسايدى. قىسقاسى تاڭعى 7:30-8 دە وتباسى مۇشەلەرى ءتورت كوزى تۇگەل وتىرىپ تاڭعى شايدى ىشەدى. تۇسكە دەيىن اناۋ- مىناۋ تىرلىكتەرىن ءبىتىرىپ، ۇيدە وتىرعاندارى ءتۇس مەزگىلىندە ۇيىقتاپ دەمالادى. ال كەشكە ساعات 9-10 داردا قاقپالارىن بەكىتىپ، ءارقايسىسى ءوز بولمەسىنە كىرىپ كەتەدى ەكەن. وزبەكستاندا ءبارى وسىلاي دەپ ايتۋعا بولمايدى، ارينە. ايتكەنمەن مەن كورگەن تۇرمىس سالتى وسىلاي.
«قازاقتار نەگە تۋمايدى؟!»
ءبىر كۇنى ناعاشىم ۇيىنە تاماققا شاقىردى. سول باياعى پالاۋ. سودان تاماق ۇستىندە اڭگىمەلەسىپ وتىرمىز. ناعاشىم سۇراق قويىپ جاتىر، مەن جاۋاپ بەرىپ وتىرمىن. ءبىر كەزدە مەنەن ەكى جاس ۇلكەن بالاسى:
- نەگە سەندەردىڭ ايەلدەرىڭ تۋمايدى؟ مەملەكەت اقشا بەرىپ تۇرعان كەزدە تۋىپ المايدى ما؟ - دەسىن. مەن:
- مەنىڭ كۇيەۋىم بولسا تۋار ەدىم، - دەپ قويىپ قالدىم. ايتپەسە جاسى ەلۋدى ەڭسەرىپ قالعان ناعاشىم، جەڭگەم، كەلىن وتىر. سويتسەم ولاردا بالا تۋعان ايەلگە كوك تيىن دا بەرىلمەيدى ەكەن. ونى قايدان بىلەيىن. ءتىپتى، الداعى ۋاقىتتا بالا سانىن كوبەيتىپ جىبەرگەندەرگە ايىپپۇل سالىنۋى مۇمكىن دەپ تە ايتىلىپ جۇرگەنگە ۇقسايدى. قازاقتار، نامىس قايدا؟ تۋىڭدار!
ءوز- اعامنىڭ ەلىندەگى تاربيە باسقا. اسىرەسە، دەموگرافيالىق جاعدايعا ەرەكشە ءمان بەرەدى. بالانى اسىراي المايمىن، نە بەرىپ تاماقتاندىرامىن دەگەن وي جوق سياقتى. نەگە دەسەڭىز، قاي شاڭىراققا كىرسەڭىز دە توپىرلاپ جۇرگەن بالانى كورەسىز. ايەلدەرى جاستارى 40 قا كەلسە دە ەشكىمنەن قىسىلماي-اق بالا تابۋعا شاماسى جەتسە تۋا بەرەدى. تاربيە سولاي. كوبىنەسە ايەل ادامدار ۇيدە وتىرادى. ءۇيدىڭ شارۋاسىمەن اينالىسىپ، بالا تاربيەسىنە كوبىرەك ءمان بەرەدى. كەشكە كۇيەۋىن «ياحشي كەلدينگيزمي؟ « دەپ كۇتىپ الىپ، كوك شايىن ۇسىنا قويادى.
ۇيلەنبەي تۇرىپ دارىگەرلىك تەكسەرۋدەن وتەدى
وزبەكستاننان ۇيرەنەتىن، ۇيرەنۋگە ءتيىس ءبىر نارسە بار سياقتى... ماعان ولاردىڭ ۇيلەنگەندەرى قىزىق. سىزدەر بىردەن ولاردىڭ تۋىسقاندارىنا ۇيلەنەتىنىن ەستەرىڭىزگە الدىڭىزدار ما؟ مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم ول ەمەس.
ول جاقتا جىگىت پەن قىز ۇيلەنەردەن بۇرىن تولىقتاي مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن وتەدى ەكەن. باسىنان اياعىنا دەيىن تەكسەرىلىپ، دەنساۋلىقتارى جاقسى، ەكەۋىنەن بالا بولماي قالۋ قاۋپى جوق ەكەندىگىنە اتا- انالارىنىڭ كوزدەرى جەتكەن كەزدە عانا ۇيلەندىرەدى. وزدەرىنىڭ ايتۋىنشا، بۇرىندارى «دەنى ساۋ» دەگەن انىقتامالاردى تانىس- ءبىلىس ارقىلى، اقشا ارقىلى وڭاي جاساتىپ الىپ جۇرگەن ەكەن. ءبىراق سوڭعى ۋاقىتتا ءتۇرلى جامان اۋرۋلاردىڭ شىعۋىنا بايلانىستى دارىگەرلەردىڭ ءوزى قانشا اقشا بەرسە دە جالعان انىقتاما جاساپ بەرۋدەن باس تارتىپ جاتىر ەكەن. اسىرەسە، سپيد كەسەلىنە شالدىققاندار كوبەيگەن. رەسەيگە بارىپ جۇمىس جاساپ كەلەتىندەر جۇقتىرىپ كەلەدى دەيدى ماماندار. قىسقاسى، ۇيلەنەردەن بۇرىن قانىن تاپسىرىپ، ۋ ز ي- گە ءتۇسىپ، ءار دارىگەردىڭ الدىنا جەكە جەكە بارىپ، ەكى جاس «دەنساۋلىعى جارامدى» دەگەن انىقتامانى الىپ، رەزۋس- فاكتورىن انىقتاپ، ەكەۋىنىڭ اراسىندا بالا بولاتىنىن ەستىگەننەن كەيىن عانا نەكەگە تۇرا الادى.
تۋىسقانىنا ۇيلەنۋگە تيىم سالىنا باستاعان
بۇرىنعىداي اماكىسىنىڭ، ءحولاسىنىڭ قىزىن اپەرۋدى قويىپتى ۇلدارىنا. ول جايلى ارنايى زاڭ دا قابىلدانعانعا ۇقسايدى. تۋىسقانداردىڭ تۋىسقاندارعا ۇيلەنۋىنە تىيىم سالىنعان. سوسىن، مەكتەپ بىتىرە سالىپ (ول جاقتا ورتا ءبىلىم 9 سىنىپپەن اياقتالادى. 11 سىنىپ جوق) قىزىن كۇيەۋگە بەرۋدەن باس تارتۋلارىنا تۋرا كەلەدى. كامەلەت جاسىنا تولماعان، سوسىن كوللەدجدە وقيتىن قىزدارعا تۇرمىسقا شىعۋعا زاڭمەن تىيىم سالىنىپتى. دەيدى...
ۋنيۆەرسيتەتكە ءتۇسۋ قيامەت قايىم
وزبەكستاندا جوعارى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ دەگەن قيامەت- قايىم! ەگەر تالابىڭىز تاسىپ، قالتاڭىز قالىڭ بولىپ، دوكەيدىڭ بالاسى بولماساڭىز جوعارى ءبىلىم الامىن دەپ ارمانداماي- اق تا قويىڭىز. ال گرانتتى تۇسىڭىزگە دە كىرگىزبەڭىز. ول جاقتا ورتا ءبىلىم 9 سىنىپپەن اياقتالادى. ودان كەيىن جالىنساڭىز دا مەكتەپكە كىرىپ وقي المايسىز. ءتارتىپ سولاي. كەز كەلگەن وقۋشى توعىزىنشى سىنىپتى اياقتاعاننان كەيىن ارناۋلى كوللەدجدەرگە («كاسب- حۋنار» كوللەدجي دەيدى وزدەرى)، بۇرىنعى تىلمەن ايتقاندا ۋچيليشەلەرگە وقۋعا تۇسەدى. وندا بەلگىلى ءبىر كاسىپتى مەڭگەرىپ شىعادى. ماسەلەن، اسپازدىقتى، دانەكەرلەۋشى دەگەندى. ال «كرۋتوي» كوللەدجدەرگە ءتۇسۋ دە اقشانى تالاپ ەتەدى. دەيدى سوندا تۇرىپ جاتقان حالىق. كوللەدجدى ءبىتىرىپ شىققاننان كەيىن ماماندىعىنا ساي جۇمىس جاساي بەرەدى. ال ۋنيۆەرسيتەتكە ءتۇسۋ ەكىنىڭ بىرىنە بۇيىرمايتىن باق!
ۇزىنقۇلاقتارعا سەنسەك، بيىل توشمي- گە (مەديسينالىق اكادەميا ءبىزدىڭ تىلدە) ءتۇسۋ ءۇشىن 70 مىڭ ا ق ش دوللارىن سۇراپتى. وندا دا ول گرانتقا ءتۇسۋ ءۇشىن ەمەس. جاي عانا ەمتيحاننان ءوتىپ، اقىلى بولىمگە تۇسەسىز. وقۋ اقىسى ولاردىڭ اقشاسىمەن ميلليوننان اسىپ جىعىلادى. جىل سايىن وسەتىنى تاعى بار. ولار «كونتراكت» دەيدى ونى. مەن بارعان كەز وقۋعا تۇسكەندەردىڭ ءتىزىمى شىعاتىن ۋاقىت ەكەن. ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ سىرتىنا ۇزىننان- ۇزاق ورنالاسقان تاقتايشالارعا جابىستىرىلعان قاعازداردان فاميلياڭىزدى تاپساڭىز قۋانا بەرىڭىز. ءسىز ءتالاباسىز. جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ديپلومىن الۋ قانداي باقىت ەكەنىن ويشا ەلەستەتە بەرىڭىز! ءبىز سياقتى ۇبت- دان وتە الماي قالعاندار دا جەكەمەنشىك ۋنيۆەرسيتەتتەردە وقي المايدى.
جاڭاوزەندە ەكپەدەن اۋىرىپ قالعان 20 بالا سوندا ەمدەلىپتى
مەنىڭ وزبەكستانعا، ونىڭ ىشىندە تاشكەنت حالقىنا ءبىر نارسەدە قىزىعا دا قىزعانا قارادىم. ول - مەديتسينا! تاشكەنتتىڭ توش م ي- ى(اۋرۋحانا) ءوزىنىڭ مىقتىلىعىمەن تالايدى مويىنداتقانى انىق. رەسپۋبليكالىق اۋرۋحانا دەگەن اتى بولماسا، حالىقارالىق اۋرۋحانا سياقتى. قازاقستاندىق باۋىرلار دا توپىرلاپ ءجۇر. ول جاقتىڭ دارىگەرلەرى وتە سىپايى. جىلى ءسوز - جانعا داۋا ەكەنىن جاقسى بىلەدى. استى- ۇستىڭە ءتۇسىپ، بايەك بولىپ، بارلىق نارسەنى ناقتىلاپ، تولىق ءتۇسىندىرىپ بەرەدى. دۇڭك ەتە قالمايدى.
ءوز ازاماتتارى ءۇشىن قىزمەت كورسەتۋ سۋ تەگىن! تاڭعى 8.30 دان تۇسكى 14.30 عا دەيىن قابىلدايدى دارىگەرلەر. قازاقستان ازاماتتارى ءۇشىن وزدەرىنىڭ بەلگىلەنگەن اقىسى بار. تولىقتاي كاسساعا تولەيسىز. شىنىمدى ايتايىنشى، دارىگەرلەرى اۋرۋدىڭ سەبەبىن، قالاي كۇتىنىپ، ەمدەلۋ قاجەتتىگىن ايتىپ جاتقان كەزدە تىڭداي بەرگىڭ كەلەدى. اسىرا ماقتادى دەمەڭىزدەر. راسىندا دا سولاي. «سەن وزبەك ەمەسسىڭ، قازاقستاننان كەلدىڭ» دەگەن وي جوقتىعى قىزمەتكەرلەردىڭ ءوز ماماندىقتارىنا شىن بەرىلگەنىن دالەلدەيتىن سياقتى. ءبىزدىڭ كەي دارىگەرلەر سياقتى ۇزىننان ۇزاق دارىلەردى ءتىزىپ جازىپ بەرمەيدى. تەك ناقتى 3-4 ءدارىنى جازادى دا بەرەدى.
سول جەردەگى ۇزىنقۇلاقتان ەستۋىم بويىنشا، وتكەندە جاڭاوزەندە ەكپەدەن اۋىرىپ قالعان 20 بالا سوندا ەمدەلىپتى. ءبىراق ولاردىڭ قانشالىقتى تولىق جازىلىپ كەتكەنىن بىلمەيمىن. بار ەستىگەنىم سول. تىكۇشاقپەن جەتكىزدى دەدى. راس- وتىرىگى اللاعا ايان. جالپى، توش م ي- دە ەمدەلىپ جاتقان، تەكسەرىلىپ جۇرگەن قازاقتار وتە كوپ. وتكەندە قازاقشا سويلەپ وتىرسام ءبىر جىگىت اعاسى كەلىپ، «سىزدەر دە قاراقالپاقستاننانسىزدار ما؟» دەيدى. ءتىلىمىز ۇقساس بولعان سوڭ سولاي ايتىپ جاتىر ەكەن. ءبىزدىڭ دارىگەرلەر تاپپاعان دياگنوزدى ولار تاۋىپ، بىزدە جازىلماعان ناۋقاستار سوندا بارىپ جازىلىپ جاتقان جايلارى بار ەكەنى وتىرىك ەمەس ەكەن.
پالاۋى مەن سامساسى...
مەنىڭ وزبەكستان تۋرالى جازعاندارىمدى وقىپ وتىرعاندار ىشتەرىنەن وزبەكتەردىڭ وشىن (پالاۋ) قاشان ايتادى دەپ ويلاپ وتىرعان بولار؟. ەندەشە جازايىق.
مەنىڭ وزبەكستانعا بارعان كەزدە ءبىرىنشى باراتىن جەرىم - تاماقتاناتىن ورىن مەن كينوتەاتر ەكەنىن ايتا كەتكىم كەلەدى.
وزدەرىڭىز دە ءدامدى سامسا نەمەسە پالاۋ جەگىلەرىڭىز كەلسە وزبەك اسحاناسىن جاعالايتىن كەزدەرىڭىز بولاتىن شىعار ءيا؟ مەن دە سولاي. بىزدە الدەقانداي ەتىپ «زاكاز سامسا» دەپ ساتىپ جۇرگەن سامسالار ءوز-اعامداردىڭ سامساسىنىڭ الدىندا تۇك ەمەس. تاشكەنتتە تاماقتاناتىن ورىندارى وتە كوپ. ال سامسانى ءار اتتاعان قادام سايىن تابا الاسىز. سونىمەن قوسا وتە ارزان. رەستوران، كافە دەپ اسپەتتەمەي-اق جاي عانا اسحاناسىنا كىرىپ تاماق ىشسەڭىز دە كوڭىلىڭىز تولىپ شىعادى. «چورسۋ» دەگەن بازار بار، سول بازاردا ۇلكەن باستىرما بار. سول باستىرمانىڭ استىندا بىرنەشە ادام وشاعىن قۇرىپ، سۋىن اعىزىپ الىپ، پالاۋ بار ما، مانتىبار ما، كاۋاپ بار ما، سامسا بار ما - ءبارىن «سايراتادى».
«سەنى مىقتى جەرگە اپارىپ تاماقتاندىرايىق» دەپ، اجەپتەۋىر ابىرويى بار، قىمبات كافەگە باردىق تۋىستارمەن. كاۋاپ، تاماق، سالات، سۋى مەن شايىن، نانىن، سامساسىن الىپ جەپ الدىق (3 ادامبىز). ىشىمنەن «مىناۋ پالەنباي اقشا بولاتىن بولدى عوي» دەپ ويلاپ قويام. 50 مىڭ سوم بولىپتى! ويباي دەمەڭىزدەر. ول كەزدەگى كۋرسپەن ءبىزدىڭ 2000 تەڭگەدەن ءسال-اق اسادى. زاكاز سامساسىنىڭ بىرەۋىن جەپ-اق تويىپ قالاسىز. ايتپاقشى، ول جاقتا اسحانا، كافەلەردە توي پالاۋىن جاسايدى ەكەن. ياعني، تويدىڭ پالاۋىن جەگىڭىز كەلسە (تويعا جاسالعان پالاۋ وتە ءدامدى، ەرەكشە بولادى) ساعات 10.00, 11.00 دەن باستاپ ءدامحانا جاعالاي بەرۋىڭىزگە بولادى. ءارقايسىسىنىڭ ءوز دايىنداۋ ۋاقىتى بار. ال نارىن دەگەنى سۇمدىق ەندى. اسحانا بولسىن، كافە بولسىن، ءبىر شەتىندە نارىنشىلار تۇرىپ، كوز الدىڭىزدا تۋراپ بەرەدى. شاشتاي مايدا، ءدامى ءتىل ۇيىرەدى قىسقاسى. قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى وتە جاقسى. وزەكەڭدەر ءىشى-باۋىرىڭا كىرىپ كەتە جازدايدى.
كينوتەاترى...
ال كينوسىنا كەلەيىك ەندى. مەن وزبەكتەردىڭ كينوسىن ءسۇيىپ كورەمىن. «وڭباعان، نامىسسىز» دەپ سوگە جونەلمەڭىزدەر. راسى سول. ءبىزدىڭ قازاقتىڭ جاقسى كينولارى ەندى عانا شىعىپ جاتىر عوي، شۇكىر. ال وزبەكستان كينو شىعارۋدان كوش ىلگەرىلەپ كەتكەنى انىق. كينولارى تاربيەگە، وزدەرىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىنا، سالت- داستۇرىنە تۇنىپ تۇر. كەز كەلگەن كينوسىن قاراساڭىز دا وزدەرىنىڭ وتانىنا دەگەن ماحابباتىن ايتەۋىر كورسەتىپ قالادى. ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن، ءبىز كورگەن «تاعدىر ويىنى» كينوسىندا جەتىم قىزدى بالالار ۇيىنە تاپسىرعان كەزدە ءبىر كەيىپكەردىڭ «جەتىم بالالارىمىزعا قامقورلىق كورسەتىپ، مەيىرىم بەرىپ جاتقان مەملەكەتىمىزدىڭ بارىنا شۇكىر» دەيدى. وزىمە وسى ءسوز اسەر ەتتى.
جالپى، ول جاقتا كينوتەاتر كوپ. جانە بىزدەگىدەي «مەگا» سياقتى ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىندا ەمەس. بۇرىنعى «شىمكەنت»، «قازاقستان» سياقتى بىزدەگى كينوتەاترلارى سياقتى مەكەمەلەر كادىمگى مەملەكەتتىڭ مەنشىگىندە. بىرنەشە زالدا ءتۇرلى كينولار كورسەتىلىپ جاتىر. باسىم بولىگى وزدەرىنىڭ وتاندىق ونىمدەرى. ال بيلەت باعاسى 7000 سوم. ول ءبىزدىڭ تەڭگەمەن ەسەپتەگەندە 300-350 تەڭگە. راحاتتانىپ كينو كورىپ قايتاسىڭ. بىزدەگى باعاسى ۋداي ءبىر كينونىڭ اقىسىنا ول جاقتا 4-5 كينو كورىپ شىعۋعا بولادى. مىنە وسىلاي...
مەن كورگەن تاشكەنت
وزبەكستان ساياساتىنىڭ ءبىر ۇناعان جەرى - وزدەرىندە وندىرىلەتىن ونىمگە ۇقسايتىن وزگە ەلدىڭ تاۋارىن ىشكە كىرگىزبەيدى. بارىنشا سىرتتان زات الماي، وزدەرىندە وندىرەدى. ءبىر عانا اۆتوكولىكتى الىپ قاراڭىز. وزدەرىندەگى «نەكسيا»، «ماتيز»، «داماز»، «شەۆرولەت» سىندى كولىكتەردەن كوز سۇرىنەدى. اراسىندا «موسكۆيچ»، «جيگۋليلەردى» كوزىڭىز شالىپ قالادى.
ال بىزدە ەكىنىڭ ءبىرى مىنەتىن «مەرسەدەس»، «تويوتا» دەگەندى ەمگە تاپپايسىز. تەك توي سەرۋەنىنە جۇرەتىن جەردەن عانا ءبىرلى- جارىم «مەرسەدەس» پەن «رەنج روۆەردى» كوزىمىز شالىپ قالدى. نەگە ساتىپ المايدى دەپ ويلايتىن بولارسىزدار؟ رۇقسات جوق! شەتەلدىك كولىكتەردى كىرگىزۋگە رۇقسات ەتىلمەگەن. ايتپەسە، وزدەرىنىڭ كولىكتەرىن دە ۋداي باعاعا ساتىپ الىپ ءمىنىپ ءجۇر. بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنشا ەڭ سوڭعى ۇلگىدە شىعىپ جاتقان كولىكتەرى 40 مىڭ ا ق ش دوللارى تۇرادى. از اقشا ەمەس. شەرتىپ ءجۇرىپ مەنمىن دەگەن كولىكتى تاڭداپ مىنەتىندەي اقشا.
سامارقاند قالاسىنداعى ماشينا شىعاراتىن زاۋىتتىڭ قىزمەتكەرلەرىن 3 ايعا شەتەلدەرگە جىبەرىپ وقىتىپ الادى ەكەن. دەمەك، ماماندى دا شەتتەن ىزدەپ اۋرە بولمايدى. پىسىقتار ەندى توڭازتقىش، كونديتسيونەر، جەلدەتكىش، پلانشەتتەردى شىعارۋدى قولعا الىپتى. مەترولارعا، كوپشىلىك ورىندارعا وتاندىق ونىمدەرىن قويىپ، جارناما جاساپ قويعان. دەمەك، الداعى ۋاقىتتا سىرتتان بۇل زاتتاردى دا شەكتەپ كىرگىزۋى مۇمكىن.
كۇندەلىكتى تۇتىناتىن اس- اۋقاتتارى دا تەك وتاندىق ءونىم. ارينە، باكلاجكاداعى ءتاتتى سۋلارىن بىزدەگىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ءبىراق سىرتتان دا كىرگىزبەيدى. وزدەرىنىڭ ونىمدەرىن ساتۋعا شىعارىپ، سىرتتان كىرگىزبەۋ ساياساتىن ۇستانىپ ەل ەكونوميكاسىنا ۇلكەن پايدا اكەلىپ وتىر. جالپى، مەن كورگەن جاعداي وسى بولدى. كامپيتتەرى دە، باسقاسى دا «وزبەكستاندا جاسالعان».
ولاردىڭ وزدەرىنە ءتان ءپاتىر نانى، ءتاتتى تاعامدارى سىرتتان كەلگەندەردىڭ نازارىن وزىنە اۋدارىپ، قىزىعۋشىلىعىن وياتادى. دايىندالۋ جولى قۇپيا تاعامداردى كىمنىڭ دە بولسا تاتىپ كورگىسى كەلىتىن انىق.
تاشكەنتتە ءتارتىپ ساقشىلارى كۇندىز- ءتۇنى جۇمىس جاسايدى
ءتارتىپ قاتال. مەترودا دا، ساياباقتاردا دا، كوشەدە، بازاردا، ادام كوپ جۇرەتىن ورىنداردا قولدارىنا راتسيا ۇستاعان ءتارتىپ ساقشىلارى كوپ جۇرەدى. اسىرەسە، مەتروعا تۇسكەن كەزدە ۇلكەن سومكەلەردى تەكسەرەدى. مەترودا سۋرەتكە تۇسۋگە رۇقسات جوق. جالپى، اينالادان ءسال عانا سەزىكتى نارسەنى كوزى شالىپ قالسا بىردەن ارەكەتكە كوشەدى.
نەگىزىنەن، قازاقستاننىڭ شەكاراسىنان وزبەكستانعا كىرگەننەن- اق قاتال ءتارتىپتى بىردەن بايقايسىز. كەدەندە دە ولاردىڭ تەكسەرىستەرى بىزدىكىنە قاراعاندا قاتتى جۇرەدى. قايدا بارا جاتقانىڭدى سۇرايدى. ول جاققا وتكەن كەزدە مىندەتتى تۇردە دەكلاراتسيا تولتىراسىڭ.
اتى- جونىڭنەن باستاپ قانشا اقشاڭ بار، كىمگە بارا جاتىرسىڭ، ءبارىن جازىپ بەرەسىڭ. ۇيگە قايتاردا تاعى دا تولتىراسىڭ. سوندا ول جاققا كىرگەن اقشادان شىققان اقشا كوپ بولماۋى ءتيىس. قازاقستانعا كەلەتىندەر كوبىرەك اقشا الىپ وتسە قايدان العانىن، قايدا اپارا جاتقانىن سۇراپ مازاسىن الادى. سونىمەن بىرگە ءدىني كىتاپتاردى الىپ وتۋگە تىيىم سالىنادى. وزدەرىندەگى تىنىشتىق، ساقتىق ءۇشىن وتە جاقسى ساياسات. الەۋمەتتىك جەلىلەر دە باقىلاۋدا.
ءتارتىپ قاتالدىعى ءدىن سالاسىندا انىق كورىنەدى. راس- وتىرىگىن قايدام، وزبەكستاندا ءدىني ءبىلىم بەرەتىن مەدرەسەلەر جابىلىپ، ينستيتۋت قانا قالعانعا ۇقسايدى. ساقالدى، قىسقا بالاقتى، ورامالدىلاردى قاتاڭ تەكسەرە باستاپتى. ولاردىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى - سەكتا، اعىمدارعا ەركىندىك بەرىپ قويماعان. بىرەۋدەن، قانداي دا ۇيىمنان سەزىكتەنسە دەرەۋ توباسىنا تاياندىرادى. ناعاشىمنىڭ ۇلى «بىردە دوستارىممەن قىدىرىپ ءجۇرىپ، مەشىتتىڭ جانىنان ءوتىپ بارا جاتقان ەدىك، ءتارتىپ ساقشىلارى ءبىزدى ۇستاماق بولدى. قاشىپ قۇتىلدىق. سونداعى جازىعىمىز - مەشىتتىڭ الدىندا جۇرگەنىمىز» دەيدى.
ايەل ادامدار قىزمەتكە تۇرعاندا ورامالدى يەكتىڭ استىنان تاعۋعا بولمايدى. ارتىنا بايلايدى. ايتپەسە، جۇمىسقا كىرە المايدى. سوڭعى ۋاقىتتا جيھادشىلاردىڭ كوبەيىپ، ءتۇرلى ءدىني كەلەڭسىزدىكتەردىڭ شىعۋىنا بايلانىستى بولسا كەرەك، قاراپايىم عانا «جۇما مۇباراك بولسىن» دەگەن ءماتىنى بار پلاكاتتار، ءدىني سۋرەتتەر سالىنعان زاتتارعا دا شەكتەۋ قويىلىپ، تەكسەرىلىپ، ايىپپۇل سالىپ جاتىر دەگەن اڭگىمە بار. قىسقاسى، ءتارتىپ، ەلدىڭ تىنىشتىعىنا قاتتى ءمان بەرىلەدى. تىنىش جاتقان ەلدىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ، بۇلىك شىعارعانداردى ايامايدى دەيدى. كەرەك دەسەڭىز، شىنداپ كىرىسسە تەلەفونىڭىزداعى سۋرەتتەردى، باسقا دا ماتەريالداردى دا تەكسەرۋى مۇمكىن.
(جالعاسى بار)
اسەل ەرەجەپوۆا.
rgmedia.kz