ساكەن ەسپايەۆ: ينفلياتسيالىق تارگەتتەۋدىڭ باستى ماقساتى - ينفلياتسيانى تومەندەتىپ، ەكونوميكاعا سالىناتىن اقشا ماسساسىن ارتتىرۋ

الماتى. قازاقپارات - بەيسەنبى كۇنى ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامى حالىق اراسىندا الاڭداۋشىلىق تۋعىزسا دا، كەشە تەڭگە ءبىرشاما كۇشەيدى.
None
None

جۇما كۇنگى كەشكى سەسسيادا اقش دوللارىنىڭ ورتاشا سارالانعان باعامى ت+1 تەڭگەمەن ءبىر ا ق ش دوللارىنا 237,66 تەڭگەنى كورسەتتى.

ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ ءبىرشاما كۇشەيۋىن ساراپشىلار ءار ساققا جورۋدا. وسى تاقىرىپتا ق ر ب ع م ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ساكەن ەسپايەۆپەن تىلدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.

- تەڭگەنىڭ ءبىرشاما كۇشەيۋىنە نە سەبەپ بولدى؟ نارىق ءالى وزىنە كەلە الماي جاتىر ما؟

- ءيا. بەيسەنبى كۇنى ۇكىمەتتە بولعان جيىندا ايتىلدى. 5-7 كۇن بويى تەڭگەنىڭ قۇنى كوتەرىلىپ، تومەندەپ تۇرادى. ول ءتىپتى 1 ايعا سوزىلۋى مۇمكىن. وسى ۋاقىت ارالىعىندا تەڭگە باعامى 200 گە دەيىن جەتۋى مۇمكىن. نارىق قازىر تۇراقسىز. بارلىعى ءالىپتىڭ ارتىن باعىپ وتىر. تەڭگەنىڭ كۇشەيگەنى قور بيرجاسىنداعى ۆاليۋتانى ساتىپ الىپ جاتقانداردىڭ كۇشىنە بايلانىستى. ولار ينۆەستورلار، سپەكۋليانتتار، بانكيرلەر، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالار بولۋى مۇمكىن. ساتىپ الۋشىلار از بولسا، ءسوز جوق، تەڭگە كۇشەيەدى. ءبىراق، ول ۋاقىتشا قۇبىلىس.

- جىل سوڭىنا دەيىن تەڭگە باعامى قانداي بولۋى مۇمكىن. بولجامىڭىزبەن بولىسسەڭىز...

- شىنىن ايتقاندا، بولجاۋ قيىن. مەنىڭ ويىمشا، 250 تەڭگەنىڭ اينالاسىندا ۇستاۋعا ءتيىسپىز. ۇلتتىق بانكتىڭ بۇعان تولىق مۇمكىندىگى بار.

- ق ر ۇكىمەتىنىڭ تەڭگەنى نارىقتىق ەركىن اعىمعا قويا بەرۋىنە قانشالىقتى قاجەتتىلىك بولدى؟

 - بۇل - نارىقتىق ەكونوميكانىڭ نەگىزدى قاعيداسى. نارىققا ەنگەن سوڭ بارلىعىن قىسىپ ۇستاۋ مۇمكىن ەمەس. تەڭگە باعامى ۇسىنىس پەن سۇرانىسقا بايلانىستى قالىپتاسۋ كەرەك. ۆاليۋتا، بانك - ەكونوميكانىڭ كۇرەتامىرى. ەركىن ۆاليۋتا ساياساتىنسىز مەملەكەتتىڭ كەلەشەگى قيىنداۋ. سوندىقتان، نارىقتىق ەكونوميكا وسكەن سوڭ بۇل كەزەڭنەن اتتاپ وتە المايمىز. تەزىرەك ەركىن ۆاليۋتالىق ساياساتقا كوشىپ كەتسەك، ەكونوميكامىزعا پايدالى بولادى. ءبىز ۇلتتىق بانك رەزەرۆىن وسى ۋاقىتقا دەيىن تەڭگەنى ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن پايدالانىپ كەلدىك. ەندى ول قارجىنىڭ مەكتەپ سالۋعا، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە، يننوۆاتسيانى دامىتۋعا پايداسى تيەدى. بولاشاقتا شيكىزات باعاسى وسپەسە، دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكا تۇزەلمەسە، قور ارتىق ەتپەيدى. ۇشىنشىدەن، ءار ەلدە يمپورت پەن ەكسپورت اراسىنداعى ۆاليۋتالىق بالانس بولادى. سول حالىقارالىق بالانس تەڭەسەدى. بۇل وتە قاجەت. ەكسپورتىمىز كوبەيسە، ءونىم كوبەيەدى. تاۋاردىڭ باعاسى وسەدى. تەڭگە مەن دوللاردىڭ ايىرماسى ارقىلى بيزنەسمەننىڭ تابىسى كوبەيىپ، بيۋدجەتكە ءتۇسىم كوبىرەك تۇسەدى. ودان كەيىن مەملەكەتتىڭ يمپورت- ەكسپورتتىق بالانسى تۇزەلەدى. ينفلياتسيالىق تارگەتتەۋ دەگەنىمىز ينفلياتسيانى تومەندەتۋ. ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا ونى 3-4 پايىزعا تومەندەتىپ، سول ارقىلى اقشا ماسساسىن ەكونوميكاعا قۇيۋ بولىپ وتىر. بانك نەسيەلەرىنىڭ پايىزدىق كۋرسىن تومەندەتە الامىز. سول ارقىلى ەكونوميكامىزدىڭ دامۋىن تەجەمەي ۇستاپ تۇرۋعا بولادى. سونداي- اق، ءبىزدىڭ ەلىمىز شيكىزاتتىق باعىتتا بولعاندىقتان، ەكسپورتشىلاردىڭ تابىسى ارتا تۇسەدى. ول ءوز كەزەگىندە جۇمىسشىلاردىڭ سانىن ارتتىرىپ، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋعا اسەر ەتپەك.

- بالكىم، قيىن جاعدايدان امالىن تاۋىپ شىعىپ جاتقان وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە ارقا سۇيەگەن دۇرىس بولار؟

 - قازاقستان - دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكاعا ينتەگراتسيالانعان مەملەكەت. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق جاعداي قيىن. رەسەيدە مىنا جۇيەگە وتكەن جىلعى قاراشادا كوشىپ كەتتى. ءرۋبلدىڭ قۇنسىزدانۋى 67 گە اسىپ كەتتى. قىتايدا دا ۆاليۋتا قۇنسىزدانىپ جاتىر. 10 كۇن ىشىندە يۋان 5 پايىزعا قۇنسىزدانىپ كەتتى. مۇنداي جاعداي قىتايدا 6 جىلدا ءبىرىنشى رەت بولىپ جاتىر. ونىمەن قوسا يۋان قۇنسىزدانۋى 10 پايىزعا ارتۋى مۇمكىن. حالىقارالىق ساراپشىلار وسىلاي باعالاپ وتىر. باعالىق قۇنسىزدانۋ ەكسپورتقا شىعاراتىن ونىمدەرىنىڭ پايداسىن ارتتىرادى. قىتايعا ازىرگە بۇل ءتيىمدى. ويتكەنى، ول الەمدەگى ەڭ ءىرى ەكسپورتەر.

- قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ وسىنداي كۇردەلى ەكونوميكالىق جاعدايدا حالىقتىڭ ەڭ ءالجۋاز توپتارىن قورعاۋ تەتىكتەرى كوڭىلىڭىزدەن شىعا ما؟

- ءيا. ارينە، بەيسەنبى كۇنى مەملەكەت باسشىسى ازاماتتىق قىزمەتكەرلەر، اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەر، مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن 2016 -جىلدىڭ قاڭتارىنان كوتەرۋ تۋرالى تاپسىرما بەردى. سونداي- اق، تۇرعىن ءۇي جيناق بانكىنىڭ سالىمشىلارىن قورعاۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلۋدا. ونىمەن قوسا 1 ميلليونعا دەيىن تەڭگەلەي دەپوزيتى بار سالىمشىلاردىڭ تەڭگە باعامىنىڭ وزگەرۋىنەن جوعالتقان ايىرماسىن وتەۋ تۋرالى شەشىم شىعارىلدى. سونداي- اق، ايماقتاردا جەرگىلىكتى كوميسسيالار قۇرىلىپ، الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق- تۇلىك پەن تاۋارلاردىڭ باعاسىن قاتاڭ قاداعاۋ قاراستىرىلىپ وتىر.

 - سۇحباتىڭىزعا راحمەت.

اۆتور: گۇلميرا ءعوسمانالي

سوڭعى جاڭالىقتار