قازاق شەكاراسى قالاي كۇزەتىلەدى؟

استانا. قازاقپارات- مەملەكەتتىكتىڭ باستى نىشاندارىنىڭ ءبىرى - ونىڭ ناقتى شەكاراسىنىڭ بولۋى ەكەندىگى بۇلجىماس قاعيدا.
None
None

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ قۇرىلىمدىق مەكەمەسى بولىپ تابىلاتىن شەكارا قىزمەتى بۇل كۇندەرى قۇرلىقتا، تەڭىزدە، شەكارالىق وزەندەردە ەلىمىزدىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن،

 شەكارالىق كەڭىستىكتەگى زاڭدىلىق پەن بەلگىلەنگەن ءتارتىپتىڭ قاتاڭ ساقتالۋىن كىرپىك قاقپاي قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، مەملەكەتتىك شەكارانى سەنىمدى تۇردە كۇزەتۋدە.

وسىلايشا، اتا زاڭىمىزدىڭ 2-بابىندا جازىلعانداي، «رەسپۋبليكانىڭ ەگەمەندىگى ونىڭ بۇكىل اۋماعىن قامتيدى. مەملەكەت وز اۋماعىنىڭ تۇتاستىعىن، قول سۇعىلماۋىن جانە بولىنبەۋىن قامتاماسىز ەتەدى» دەپ ايقىندالعان اسا ماڭىزدى مىندەتتىڭ قوماقتى  بولىگى شەكاراشىلاردىڭ يىقتارىنا دا ارتىلعان. شەكاراشىلار ءار جىلدىڭ 18 - تامىزىن كاسىبي مەرەكە رەتىندە اتاپ ءوتىپ كەلە جاتقانىنا  23 -جىل بولدى. وسى ورايدا، ء بىز ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى -  شەكارا قىزمەتىنىڭ ديرەكتورى، پولكوۆنيك دارحان ايتقالي ۇلى دىلمانوۆپەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.   

- دارحان ايتقالي ۇلى، ءاربىر شەكاراشىنىڭ وزىندىك ءومىر جولى بولادى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، ءسىزدىڭ بۇل قىزمەتكە دەگەن قۇشتارلىعىڭىز قالاي باستالدى؟ 

 - مەن 1969 - جىلدىڭ 9 - قاڭتارىندا قىزىلوردا قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. 1990 - جىلى ماسكەۋ قالاسىنداعى جوعارى كوماندالىق شەكارا ۋچيليشەسىن، 2005 - جىلى قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەريسيتەتىن اياقتادىم. ارادا ءتورت جىل وتكەندە، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنە قاراستى شەكارا اكادەمياسىن ءبىتىردىم.  
 وفيتسەرلىك قىزمەتىمدى ەلدىڭ شەتىندەگى زاستاۆالاردان باستادىم. قىسقاشا ايتقاندا، شەكاراشى وفيتسەر وتۋگە ءتيىس قىزمەتتىك تىزبەكتەردىڭ بارلىعىنان ءوتىپ شىقتىم دەۋگە بولادى. بارلىق ءومىرىم شەكارا قىزمەتىمەن تىكەلەي بايلانىستى. 

 شەكارا - مەن ءۇشىن قاسيەتتى ۇعىم، قاستەرلى سەزىم، قادىرلى قىزمەت. وسى قىزمەتكە كەلگەلى بەرى وتان قورعاۋعا دەگەن قۇشتارلىقتى، وراسان زور جاۋاپكەرشىلىكتى ايقىن سەزىنىپ جاتىرمىن. 

  - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسى الەم ەلدەرىن بىلاي قويعاندا، كورشى ەلدەردەن قانداي ايىرماشىلىعى بار؟ شەكارا سىزىعى ناقتىلانعان با؟ 



 - اۋماعى بويىنشا الەمدە توعىزىنشى ورىن الاتىن ەل بولعاندىقتان، شەكارامىزدىڭ ۇزىندىعى، تابيعي جاعدايى سان ءتۇرلى. ءبىر جەردىڭ اپتاپ ىستىعى، ءبىر جەردىڭ التى ايعا سوزىلار اق بورانى، تاعى ءبىر جەردىڭ تاس ۇشىراتىن دولى بورانى مەن ۇسكىرىك جەلى بولعانىمەن، بۇنىڭ ەشقايسىسى شەكاراشىلار ءۇشىن وزدەرىنىڭ الدارىنا قويعان قاسيەتتى مىندەتتەرىن ابىرويمەن ورىنداۋعا كەدەرگى بولا المايدى. 

 سۇراعىڭىزدىڭ ەكىنشى جارتىسىنا كەلسەم، ەگەمەندىگىمىزدىڭ ەلەڭ- الاڭىن- دا ەلباسىمىزدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى قول جەتكىزگەن ەڭ بيىك جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى - كورشى مەملەكەتتەرمەن اراداعى شەكارامىزدى ناقتىلاپ، بەكىتىپ، بولاشاقتا بۇل تۇرعىدا تۋىنداۋى مۇمكىن «تۇسىنىسپەستىكتەردىڭ» بارلىعىن ءتۇپ- تامىرىمەن جويعاندىعى ەكەندىگىن بارشامىز بىلەمىز. بۇگىندەرى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىمەن دەماركاتسيا تولىعىمەن اياقتالعان، شەكارا جاساقتارى مەن بەكەتتەرى تولىق قويىلىپ بولعان. ت م د ەلدەرىمەن اراداعى شەكارامىزدىڭ بويىنداعى دەماركاتسيالىق جۇمىستار اياقتالۋعا جاقىن قالدى.  
 بۇگىنگى كۇنى شەكارا قىزمەتى جالپى ۇزىندىعى  15132 شاقىرىم بولاتىن مەملەكەتتىك شەكارانى ءوز كۇزەتىنە السا، ونىڭ  2355 شاقىرىمى وزبەكستانمەن، 426 شاقىرىمى تۇركىمەنستانمەن شەكتەسەدى، ال رەسەيمەن شەكتەسەتىن  7548 شاقىرىم اۋماق الەمدەگى قۇرلىقپەن وتەتىن ەڭ ۇزىن شەكارالىق سىزىق رەتىندە گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن. تەڭىزدەگى شەكارامىز -  1779 شاقىرىم، قارت كاسپيدىڭ ۇستىمەن وتەدى.

- شەكارانى قورعاۋعا قانداي ازاماتتار الىنادى جانە كۇزەتكە قوسىمشا جەرگىلىكتى تۇرعىندار مەن ەرىكتىلەر تارتىلعان با؟ 

 - بولاشاقتا شەكاراشى- وفيتسەر اتانسام دەپ ارمانداعان ۇلدار ەڭ الدىمەن، ۇ ب ت- عا جاقسى دايىندالۋى ءتيىس. تاڭدايتىن ءتورتىنشى ءپانى - وسىدان بىرەر جىلدار بۇرىن گەوگرافيا بولعان. وتكەن جىلى فيزيكانى تاڭدادى. كەلەسى جىلعا جوسپار - ماتەماتيكا. رەسەي جوعارى اسكەري وقۋ ورىندارىنا باراتىندار فيزيكانى تاڭدايدى. تالاپكەر ون ءبىرىنشى سىنىپقا جەتىسىمەن، كۇزدەن باستاپ سول ماڭداعى شەكارا وتريادىنىڭ نەمەسە اۋماقتىق ۇ ق ك ورگاندارىنىڭ كادرلار بولىمشەلەرىنە جولىعىپ، بايانات تاپسىرادى. قانداي قۇجات جيناپ، تاپسىرۋ كەرەكتىگىن سول جەردە ماماندار تۇسىندىرەدى. وقۋعا ءتۇسۋشى ايتىلعان قۇجاتتاردى تەز ارادا جيناپ بەرگەننەن كەيىن ارنايى تەكسەرۋ شارالارىنان، مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن وتكىزىلىپ، تىزىمگە ەنگىزىلەدى. ءبىر عانا ەستە بولار جاعداي، تۋعان- تۋىستارى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماعان بولۋى ءتيىس.  

 ەلىمىزگە كەلەتىن شەتەلدىك قوناقتاردى ەڭ الدىمەن، قارسى الاتىن شەكاراشىلار بولىپ تابىلادى. سولارعا قاراپ، ەلىمىز تۋرالى العاشقى پىكىر قالىپتاسادى. سوندىقتان بوي دەسەڭ بويى، وي دەسەڭ ويى بار، سىمباتتى ءارى كەلبەتتى جىگىتتەر بولسا، ءتىپتى جاقسى. الايدا، ءتۇر- تۇلعا ينتەللەكتىمەن جاراسىم تاپسا، نۇر- ۇستىنە نۇر. سوندىقتان تاڭداۋ بارىسىندا ەلۋ بالدان باستاپ، كىم ەڭ جوعارى بالل جيناسا، سونىڭ باعى كوبىرەك جانادى.
 كەلىسىمشارتتى اسكەري قىزمەتشىلەرگە قويىلاتىن تالاپتار دا وسىدان ءبىر دە كەم ەمەس.

 ەڭ الدىمەن، مەملەكەت پەن حالىققا بەرگەن اسكەري انتىنا ادالدىق، تازالىق تالاپ ەتىلەدى. كەڭەستىك كەزەڭدە كەڭىنەن ناسيحاتتالعان - «شەكارانى بۇكىل حالىق كۇزەتەدى» دەگەن قاعيدا بۇگىن دە ماڭىزىن جويعان جوق، جويماق تا ەمەس. اسىرەسە، مەملەكەتتىك شەكارانىڭ شىعىس باعىتىنداعى جەرگىلىكتى تۇرعىندارى - شەكاراشىلاردىڭ سەنىمدى كومەكشىلەرى. ەرىكتى جاساقشىلار بارلىق شەكارا بەكەتتەرىنىڭ «ءوز ادامدارىنا» اينالعان. 

  - شەكاراشىلار قانداي قۇرالداردى، تەحنيكانى پايدالانا الادى جانە زاماناۋي جابدىقتالعان با؟ 

 - شەكارانى قىراعى كۇزەتۋدە تەحنيكالىق باقىلاۋ بەكەتتەرىندەگى ستاتسيونارلىق راديولوكاتسيالىق ستانسيالاردىڭ ماڭىزى ەرەكشە. قازىرگى ۋاقىتتا ولار تۇگەل دەرلىك زاماناۋي ستانسيالارمەن الماستىرىلعان، كوپتەگەن زاستاۆالار زاماناۋي ارناۋلى قۇرالدارمەن، دابىل قاققىش كەشەندەرمەن، باقىلاۋ قۇرالدارىمەن جابدىقتالعان. ماتەريالدىق تەحنيكالىق جاعىنان قامتاماسىز ەتۋمەن قاتار، ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋ جۇمىس- تارى دا جولعا قويىلعان.   

 شەكارا قىزمەتىنىڭ قارۋ- جاراق تەحنيكاسىن ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 6 - مامىرىندا جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان استاناداعى اسكەري شەرۋ بارىسىندا كوپتەگەن ادام تاماشالادى. شەكارا كۇزەتىندە اسكەري تىكۇشاقتار مەن ۇشاقتار كەڭىنەن پايدالانىلدى. اۆتوموبيلدىك جانە ينجەنەرلىك- جول تەحنيكالار پاركى بۇل كۇندەرى جاڭعىرتىلعان. كاسپي تەڭىزىن جانە ونداعى بيورەسۋرستاردى قورعاپ، براكونەرلىكتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن «ايبار» جوباسىنداعى شەكارا كەمەلەرى ىسكە قوسىلعان. «FC-19» جىلدامدىقتى كاتەرى، «قاجىمۇقان» جوباسىنداعى تىركەمەلى- مۇزجارعىش كاتەرى جاقىندا الىنادى.   

 ارينە، تابيعات جاعدايلارىنا بايلانىستى شەكارا كۇزەتىندەگى جان- جانۋارلاردىڭ ورنى ءالى دە ەرەكشە. تاۋ مەن تاستىڭ اراسىمەن وتەتىن شەكارا سىزىعىن باقىلاۋدا جىلقىنىڭ ورنى ەرەكشە. سانامىزدا قالىپتاسقان شەكاراشىنىڭ بەينەسىن قىزمەتتىك يتتەرسىز ەلەستەتە المايمىز. شەكارا بۇزۋشىلاردىڭ ىزىنە تۇسۋدە، ەسىرتكى تاسىمالداۋشىلاردى قۇرىقتاۋدا قىزمەتتىك يتتەر - ءالى دە سەنىمدى كۇزەتشىلەر.  
 سوڭعى دەرەكتەردى ەسكە تۇسىرسەك، «قورداي» تەكسەرىپ- وتكىزۋ بەكەتىندەگى ءىرى كولەمدى ەسىرتكى - گەروين تاسىمالىن انىقتاعان «لەو»، وزبەكستان مەن قازاقستان اراسىنداعى تاسباقالاردىڭ زاڭسىز تاسىمالىن انىقتاۋداعى «يمپەراتور» اتتى ءيتتىڭ كومەگى تۋرالى حالىققا كەڭىنەن حابارلاندى.   



  - ءسوز ىڭعايى كەلىپ تۇرعاندا مەملەكەتتىك شەكارانى كۇزەتۋگە قاتىستى زاڭدىلىقتاردىڭ ءبىرقاتارىنا توقتالا وتسەڭىز. شەكارا بويىندا تۇراتىن حالىقتىڭ قۇقىقتىق ءبىلىمى قانداي دەڭگەيدە؟   

 - دۇرىس ايتاسىز. مەملەكەت شەكارادان باستالادى. بۇگىنگى كۇنى شەكارا كەڭىستىگىندەگى قاۋىپ- قاتەردىڭ ماڭىزدىلىعىنا بايلانىستى، شەكارانى كۇزەتۋگە قاتىستى زاڭدىلىقتار جاڭعىرتىلدى. «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسى تۋرالى زاڭىن» جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا ۇكىمەتتىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىن كاتەگوريالاۋ تۋرالى» نورماتيۆتى- قۇقىقتىق اكتىسى قابىلداندى. العاش رەت مەملەكەتتىك شەكارانىڭ ءتولقۇجاتى دايىندالدى. قاۋىپ- قاتەرلەرگە بايلانىستى ولار كاتەگوريالارعا ءبولىندى (باياۋ، ماسەلەسى بار جانە وتكىر ماسەلەسى بار اۋماقتار) . جالپى، 50 دەن استام نورماتيۆتى- قۇقىقتىق اكتىلەر دايىندالدى، ءۇش كەلىسىم پارلامەنتتە راتيفيكاتسيالاندى. بۇنىڭ بارلىعىن شەكارا بويىنداعى تۇرعىندار بىلە بەرمەيدى. 

 ق ح ر- مەن (قىتاي) وتەتىن شەكارا بويىنداعى تۇرعىندار مەملەكەتتىك شەكارانىڭ قادىر- قاسيەتىن، شەكارا سىزىعىندا ءجۇرىپ- تۇرۋ، ءوزىن- ءوزى ۇستاۋ ءتارتىبىن بۇرىننان بىلەدى، بۇل ولاردىڭ «قاندارىنا سىڭگەن» دەسە بولادى. الايدا، وڭتۇستىك باعىتىنداعى شەكارا ماڭىنىڭ تۇرعىندارى اراسىندا وسىنداي ءتارتىپتىڭ ماڭىزىن سانالارىنا ءسىڭىرۋ ءالى دە ءجۇرىپ جاتقان جايى بار. كەڭەستىك كەزەڭ- دە كورشىلەس ەلدەرمەن ءبىر شاڭىراق استىندا ءومىر سۇردىك، ساۋدا- ساتتىق، بارىس- كەلىس ەركىندىگى بولدى.

ەگەمەندىك الىپ، ەلىمىز ەتەك- جەڭىن قىمتاعاننان كەيىن ونداي ەركىن قارىم- قاتىناس توقتاۋى ءتيىس، ءتيىستى زاڭدار اياسىندا عانا جۇزەگە اسۋى قاجەت ەكەندىگىن - قاقپاسى قازاقستانعا، قوراسى قىرعىزستانعا نەمەسە وزبەكستانعا قاراپ تۇرعان شەكارا بويىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان اعايىندارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى ءالى جالعاسۋدا. التىن قۇم سالىنعان قاپتىڭ ءبىر جەرىنە ينەنىڭ جاسۋىنداي تەسىك پايدا بولسا، ىشىندەگىسى تۇگەل سۋسىپ تۇسپەي مە؟ مەملەكەتتىك شەكارانىڭ بويىنداعى جەرگىلىكتى حالىق وسىنى مىقتاپ ەستە ۇستاسا، شەكاراشىلارعا ۇلكەن كومەك بولار ەدى. 



  - «بەيبىت زاماندا دا ەرلىككە ورىن بار» ەكەندىگى بەلگىلى. ولاي بولسا، قازاقستاندىق باتىر شەكاراشىلار تۋرالى ايتا كەتسەڭىز؟ .. . 
 
 - قازاقستاندىق قۇراما باتالون قاتارىندا تاجىك- اۋعان اراسىندا ت م د- نىڭ سىرتقى شەكاراسىن كۇزەتۋ بويىنشا جاۋىنگەرلىك تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىندا زاڭسىز قارۋلى توپپەن بولعان قارۋلى قاقتىعىستا ءوزىنىڭ كومانديرىن قورعاپ ءجۇرىپ، قازا تاپقان كىشى سەرجانت رادجان باتىرحانوۆتىڭ ەرلىگى شەكاراشىلاردىڭ جاڭا تاريحىنا التىن ارىپتەرمەن جازىلدى. ءوزى تۋعان ولكەدە، قارت التاي باۋرايىنداعى شەكارا زاستاۆالارىنىڭ ءبىرى بۇل كۇندەرى رادجاننىڭ اتىمەن اتالعان.  
 
 جاقىندا عانا باسپاحانادان «وتانىنىڭ العىسىنا بولەنگەندەر» دەگەن كىتاپشا باسىلىپ شىقتى. بۇل كىتاپشادا قىزمەت اتقارۋ بارىسىندا قازا تاپقان، ءارتۇرلى مەملەكەتتىك ماراپاتتارعا ۇسىنىلعان Ⅱساتىلى ستارشينا باقجان اقىلبەكوۆ، سەرجانت ارداق قازيەۆ، قاتارداعى جاۋىنگەر ەرلان نيازوۆ سياقتى اتپال ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىرباياندارىمەن قاتار، بەيبىت كۇندە جاۋىنگەرلىك وردەن- مەدالدارعا يە بولعان كوپتەگەن وفيتسەرلەرىمىزبەن كەلىسىمشارتتى اسكەري قىزمەتشىلەر تۋرالى جازىلعان. شەكارالىق بولىمشەلەرگە عانا ەمەس، بۇل كىتاپشالاردى شەكارا بويىنداعى ەلدى مەكەندەردىڭ كىتاپحانالارىنا، مەكتەپتەرىنە تاراتۋ ويدا بار. جاس ۇرپاق سولاردان ۇلگى الۋى، سولارعا قاراپ بويلارىن تۇزەۋلەرى ءتيىس. ءارقايسىسىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتتەرى ءبىر- ءبىر كىتاپقا نەگىز بولادى. ول كىتاپتار بولاشاقتىڭ ەنشىسىندە بولۋى، ءتىپتى فيلمدەر دە ءتۇسىرىلۋى مۇمكىن. 

 ورايى كەلگەندە ايتا كەتەيىن، تەك 2015 - جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا عانا جاۋىنگەرلىك مىندەتتەرىنە جوعارى جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، ەرەكشە باستاماشىلدىقپەن كوزگە تۇسكەن 3427 شەكاراشى ءارتۇرلى ماراپاتتارعا يە بولدى. بۇلار - شەكارا قىزمەتىنىڭ دامۋى مەن جان- جاقتى قامتاماسىز ەتىلۋىنە لايىقتى ۇلەس قوسىپ، شەكارالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋعا كۇش- جىگەرلەرىن اياماي جۇمساپ جۇرگەندەر.   

  - ادەتتەگى سۇراق، كاسىبي مەرەكەگە قانداي جەتىستىكتەرمەن كەلدىڭىزدەر؟ بولاشاققا دەگەن جوسپارلارىڭىز قانداي؟ 

 - كاسىبي مەرەكەمىزگە ءبىز تومەندەگىدەي ناتيجەلەرمەن جەتتىك:
* شەكارالىق كەڭىستىكتە قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ 11645 دەرەگى انىقتالدى، ولاردىڭ 227- ءسى شەكارا بۇزۋشىلىق بويىنشا؛
 *انىقتالعان شەكارالىق رەجيمنىڭ بۇزىلۋ دەرەگى - 1966 جاعداي، وتكەن جىلدىڭ وسىنداي مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 6,3 ەسە كوپ؛
*  كونتراباندالىق تاۋارلارعا 672 رەت توسقاۋىل قويىلدى، بۇل وتكەن جىلدىڭ وسىنداي مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 60 پايىزعا ارتىق دەسەك، بۇل دەرەكتەردىڭ 145 ەسىرتكى زاتتارىنا بايلانىستى. گەروين دەگەن تاجالدىڭ 
 58 كەلىسى ۇستالىپ، جويىلدى. بۇل وتكەن جىلدىڭ وسىنداي مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 59 پايىزعا كوپ. 

 2015 - جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلگەن شەكارا قىزمەتىن دامىتۋ مەن مەملەكەتتىك شەكارانى جان- جاقتى قامتۋدىڭ ورتا مەرزىمگە ارنالعان كەشەندى جوسپارىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا مىندەتتەردى كەزەڭ- كەزەڭىمەن ورىنداۋعا بەل شەشە كىرىسىپ كەتتىك. بۇل ءۇشىن ۇكىمەت، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ حاتشىلىعى تاراپىنان قارجى مينيسترلىگىنە قوماقتى قاراجات ءبولۋ تۋرالى تاپسىرما دا بەرىلدى.   

 قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىمەن كەلىسە وتىرىپ، قوعامنىڭ شەكارا قىزمەتىنە دەگەن سەنىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە باعىتتالعان جوسپارى بەكىتىلدى.  
 قول جەتكىزگەن جەتىستىككە ماسايراپ، توقمەيىلسىپ قالۋعا بولمايدى. جۇمىس كوپ. ەڭ باستىسى - ەل تىنىشتىعىن قامتاماسىز ەتۋ. 

  - ەندى شەكاراشىلاردىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان قورعالۋ ماسەلەسىنە توقتالا كەتسەڭىز. بۇل باعىتتا قانداي وزگەرىستەر كۇتىپ تۇر؟ 

 - شەكاراشىلاردى ءۇي- جايمەن قامتۋ ماسەلەسى قازىرگى ۋاقىتتا وزەكتى ماسەلە. 2000 نان استام ادامدى قىزمەتتىك تۇرعىن- جايمەن قامتاماسىز ەتۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە بولىپ وتىر. اسىرەسە، استانا، الماتى، شىمكەنت، اقتاۋ جانە وسكەمەن قالالارىندا اسكەري قىزمەتشىلەردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن تەزدەتىپ شەشۋ كەرەك.  
 شەكارا قىزمەتىن دامىتۋ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك شەكاراسىن جايلاندىرۋ اياسىندا 2016-2017 -جىلدار اياسىندا 212 پاتەر الۋ كوزدەلىپ وتىر. 2016 - جىلى 103 پاتەر، 2017 - جىلى 109 پاتەر.   

 2015 -جىلدان باستاپ جابىق اسكەري قالاشىقتاردا تۇرىپ جاتقان، ەڭبەك ءوتىلى 20 جىلدان اساتىن اسكەري قىزمەتشىلەرگە اقشالاي قارجى وتەمىن بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر.  
 وسى جىلدىڭ باسىنان بەرى قاراي قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «تۇرعىن ءۇي قاتىناستارى تۋرالى» زاڭىنا سايكەس، 57 اسكەري قىزمەتشىگە وزدەرى تۇرىپ جاتقان جايلارى تەگىن بەرىلدى. 

 تۇرعىن- جايلاردى مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ تۇرعىن ءۇي قورىنان كوممۋنالدى مەنشىككە بەرۋ جۇمىستارى جالعاستىرىلۋدا، وسى ماقساتتا 56 پاتەردىڭ قۇجاتتارى ۇ ق ك اسكەري- تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋ دەپارتامەنتىنە جىبەرىلدى. بۇدان باسقا، 7 نىساننىڭ قۇرىلىسىن سالۋ جوسپارلانىپ وتىر، ولار: «شەمونايحا» ، «بۋراس» ، «ۋبا» ، «قايرات» ، «سازدى» شەكارا زاستاۆالارىنىڭ كەشەندەرى جانە «كەلەس» ، «بۋركوتوۆو» شەكارا كومەنداتۋرالارى. 



  
- بيىلعى جىلدىڭ مامىر ايىندا قىرعىز رەسپۋبليكاسى كەدەندىك وداققا، تامىز ايىندا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا ەندى. وسىعان بايلانىستى قازاق- قىرعىز شەكاراسىندا قانداي وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن؟ 

 - ارينە، وزگەرىستەر بولادى، دەگەنمەن ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى كەدەندىك قىزمەتكە بايلانىستى. بۇل ماسەلەنى شەشۋدە ءبىزدىڭ ايتارلىقتاي تاجىريبەمىز بار. بۇعان دەيىن وسىعان ۇقساس جاعدايدى قازاق- رەسەي شەكاراسىندا كەزدەستىرگەنبىز. سوندىقتان ەشقانداي دا قيىندىق بولمايدى دەپ سانايمىن.   

 شەكارا قىزمەتى بۇرىنعى تارتىپتە جۇمىس ىستەي بەرەدى. ءبىزدىڭ نەگىزگى مىندەتىمىز - شەكارامىزدى كونتراباندالىق تاۋار اينالىمنان قورعاۋ، ەسىرتكى وتكىزۋگە تىرىساتىنداردى انىقتاۋ، زاڭسىز ميگراتسيا جولىمەن وتۋگە ارەكەتتەنەتىندەردىڭ جولىن قيۋ بولىپ تابىلادى.   

 ال قازىرگى ۋاقىتتاعى جاعدايدى سيپاتتايتىن بولسام، قابىلدانىپ جاتقان شارالارعا قاراماستان، قازاق- قىرعىز شەكاراسىندا كونتراباندالىق ۇمتىلىستار ايتارلىقتاي بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىر. قىرعىز رەسپۋبليكاسى كەدەندىك جانە ەاە وداققا ەنگەن كەزدە، زاڭسىز تاۋار اينالىمىن جاساۋعا ارەكەتتەنەتىندەردىڭ سانى ايتارلىقتاي ازايادى دەپ بولجاپ وتىرمىز.  
 بۇدان باسقا، وسى ايتىلعان ۋچاستوك ارقىلى اسەرى وتە كۇشتى ەسىرتكى (گەروين) زاتتارىن ەلىمىزگە ەنگىزۋگە تىرىساتىندار، ودان ءارى رەسەيگە، ەۋروپا ەلدەرىنە الىپ وتۋگە تىرىساتىنداردىڭ نەگىزگى جولى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان قىراعىلىقتى ءبىر ءسات تە جوعالتۋعا بولمايدى.   

 جالپى ايتقاندا، شەكارا قىزمەتى بۇل ىستە ءوزىنىڭ مىندەتتەرىن ويداعىداي اتقارىپ وتىر. جوعارى باس قولباسشى قويعان تاپسىرمانى شەكاراشىلارىمىز قاجەتتى دەڭگەيدە ورىندايدى دەپ سەندىرەمىن.   

  - ديرەكتور مىرزا، الداعى كەلە جاتقان مەرەكەلەرگە وراي ارىپتەستەرىڭىزگە، ارداگەرلەرگە، ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنە قانداي تىلەك ايتاسىز؟ 

 - «بۇرىنعى شەكاراشى» دەگەن بولمايدى. شەكارا قىزمەتى قاتارىندا مەرزىمىن وتەگەن بۇرىنعى ساربازدارعا دا، مەملەكەتتىك شەكارانى كۇزەتىپ جۇرگەن بۇگىنگى شەكاراشىلارعا دا زور تابىس، باياندى باقىت، مىقتى دەنساۋلىق جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنە اماندىق- ساۋلىق تىلەگىم كەلەدى.
  - اڭگىمەڭىزگە راقمەت.

سۇحباتتاسقان 
  جولداسبەك دۋاناباي

«ايقىن» گازەتى

سوڭعى جاڭالىقتار