قۇنى قۇلدىراعان «قارا التىن» تاقىرعا وتىرعىزا ما؟

استانا. قازاقپارات - بۇگىنگى «قارا التىننىڭ» باعاسى تالاي ەلدى تاقىرعا وتىرعىزارى حاق. سەبەبى، مۇناي باعاسى قۇلدىراۋىن قويار ەمەس. قازىر ءبىر باررەلى 48 -  50 دوللاردىڭ اراسىندا قۇبىلىپ تۇر.
None
None

 بۇل مۇناي ءوندىرىپ، مەملەكەت قازىناسىن سودان تۇسكەن قارجىعا قامپايتىپ وتىرعان كوپتەگەن ەلدەر ءۇشىن جاقسىلىقتىڭ نىشانى ەمەس.

ول ول ما؟ ءتىپتى قارا اسپاندى ءتوندىرىپ، مۇنايلى ەلدەردىڭ قۇتىن قاشىرىپ وتىرعان اتى دارداي مەكەمەلەر دە بار. سونىڭ ءبىرى -  دۇنيەجۇزىلىك بانك. ول قارجى ينستيتۋتىنىڭ رەسمي سايتىندا 2016 - جىلى مۇناي باعاسى 10 دوللارعا تۇسەدى دەيتىن مالىمەت ءجۇر.

 ەگەر دە بولجام شىندىققا اينالسا، مۇنايلى ەلدەردىڭ ءبىرازى تازا تاقىرعا وتىرارى انىق. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ بولجامىنا قارايتىن بولساق، يران سانكسياسىنىڭ الىپ تاستالۋىنا بايلانىستى مۇناي باعاسىنىڭ 10 دوللارعا تومەندەۋىن 2016 - جىلعا جۇزەگە اسۋى مۇمكىن. ويتكەنى وسى ارالىقتا يران قويمالاردا جيناقتالىپ قالعان ونداعان ميلليون توننا مۇنايدى نارىققا الىپ شىقپاق. سونداي- اق ءوندىرۋ قۇنى 5 دوللاردان اسپايتىن ارزان مۇنايدى ءوندىرۋدى جەدەل كوبەيتپەك.

 ساراپشىلاردىڭ بولجامىنشا، يران ەكسپورتى 17 ميلليارد دوللارعا دەيىن ارتادى. بۇل ءوز كەزەگىندە يران ءۇشىن ەكونوميكانىڭ ءوسىمىن ەكى ەسەلەيدى. باتىستىڭ سانكسياسىنا دەيىن يران تاۋلىگىنە 4,2 ميلليون باررەل مۇناي وندىرگەن. ونىڭ 2,5 ميلليونى ەكسپورتتالدى. شەكتەۋلەردەن كەيىن ەكسپورت 1,1 ميلليونعا ازايدى. سانكسيادان بوساتىلسا، يران 5 -  6 اي ىشىندە سىرتقى ساۋدانى تاعى 1 ميلليونعا وسىرەتىنىن ايتتى. ال 2018 -جىلى تاۋلىگىنە 5,7 ميلليون باررەل مۇناي ءوندىرۋدى كوزدەپ وتىر. دەمەك، يران ەۋروپا ەلدەرىن، باسقا دا ءبىرقاتار مەملەكەتتەردى مۇنايعا قارىق قىلۋعا قاۋقارلى.

تەك بۇل ماسەلە 17 - قىركۇيەكتە ناقتى شەشىلەدى. ا ق ش كونگرەسى يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىن قولدايدى نەمەسە كەرى قايتارادى. ساراپشىلار ا ق ش ءۇشىن مۇنىڭ تاۋەكەلگە تولى قادام ەكەنىن بولجاپ وتىر. مەملەكەتتىك حاتشى دجون كەرري «باعدارلامانى قابىلداماي تاستاۋ امەريكالىق دوللاردىڭ الەمدىك ۆاليۋتا رەتىندە ىقپالىن السىرەتۋگە اكەلۋى مۇمكىن» دەيدى. دەمەك، قالايدا ا ق ش كونگرەسى يراننىڭ يادرولىق باعدارلاماسىنا بايلانىستى جۇرگىزىلگەن «التىلىقتىڭ» شەشىمىن قولداۋى انىق. وندا ساراپشىلار ايتقانداي، مۇناي باعاسى تومەن سىرعيتىنى اقيقاتقا اينالماق.

 ولاي بولسا، مۇناي وندىرەتىن ءبىزدىڭ ەل دە، وزگەلەردە ىشكى- سىرتقى كىرىستەرىن قايتادان قاراۋعا ءماجبۇر بولماق. بۇعان دەيىن ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى مۇناي باعامىن 70, 60, 50, 40 دوللار كولەمىندە بولۋى مۇمكىن دەپ ەسەپتەپ، كىرىس پەن شىعىستى تارازىعا تارتىپ قويعان. ءبىراق مۇناي باعاسى الدا- جالدا ودان تومەن قۇلديلاسا قايتپەك؟ شىندىعىندا، دۇنيەجۇزىلىك بانك بولجاعانداي، مۇناي باعاسى 10 دوللارعا دەيىن ارزانداسا، ناعىز داعدارىس سول كەزدە باستالارى بەلگىلى.

«قازاقستانعا مۇناي باعاسى ەش اسەر ەتپەيدى. تەك مۇناي سالاسى عانا جاپا شەگەدى» دەپ پىكىر ايتىپ جۇرگەن ساراپشىلار بارشىلىق. ءبىراق مەملەكەت بيۋدجەتىنىڭ نەگىزگى بولىگىن وسى مۇنايدان تۇسەتىن دوللار قۇرايتىنىن ەسكەرسەك، «اسەرى جوق» دەگەن پىكىر بوس ءسوز بولىپ قالماق.

سەيسەن امىربەك ۇلى

«ايقىن»

سوڭعى جاڭالىقتار