اڭىز دالا، ابىز دالا - ماڭعىستاۋ - فوتورەپورتاج
«قازاقپارات» ح ا ا ارنايى ماڭعىستاۋ دالاسىنا جاسالعان ساپاردىڭ فوتوشىعارىلىمىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىر.
ءبىز فوتوساياحاتىمىزدى ايگىلى شەرقالادان باستادىق. تاڭ سىبىرلەپ اتىپ كەلە جاتقاندا ەرەكشە نۇرعا بولەنگەن «شەرلى قالانى» سۋرەتكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قۇلقىن سارىدە بارىپ، راۋانداپ اتقان تاڭدى ادەيى كۇتتىك. ەڭبەگىمىز ەش كەتپەدى، كۇننىڭ قىزىل شاپاعى جولبارىس قالانى ەرەكشە قىزىل- كۇرەڭ تۇسكە بوياپ، كونە «شاھاردىڭ» ءسانىن كەلتىرگەندەي بولدى.
1851 -جىلعى گەولوگيالىق ەكسپەديتسيانىڭ قۇرامىندا ماڭعىستاۋدا بولعان پولياك رەۆوليۋتسيونەرى ب. زالەسسكيي: «شەرقالاعا الىستان قاراعاندا، ريمنىڭ كەرەمەت پانتەوندارىن، ەجەلگى زامانداردىڭ ەسكەرتكىشتەرىن كورگەندەي بولاسىڭ. جاقىنداپ كەلگەندە، جەكە قابىرعالاردىڭ كولوننالارىن، قيراعان مۇسىندەر سياقتى اق تاۋلاردىڭ باعاندارىن كورەسىڭ»، - دەپ جازىپ، شەرقالا قىرقاسىنىڭ سۋرەتىن سالىپ العان.
بۇل سۋرەت زالەسسكيدىڭ «قىرعىز دالاسىنداعى ءومىر» اتتى البومىندا 1856 -جىلى پاريجدە، 1989 -جىلى الماتىدا قازاق تىلىندە جارىق كوردى. قىرقا ارابشا «جولبارىس قالا» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. كەزىندە بوزاشى تۇبەگىنەن حورەزم مەن حيۋاعا جۇرەتىن جول بويىنداعى وسى قىرقالى تاۋدا اسكەري قامال بولعان. پيراميدا ءتارىزدى تاۋدىڭ سولتۇستىك- شىعىس بەتكەيىنىڭ تۇبىنەن جول تارتىلعان.
شەرقالانى ۇڭگىپ قازىلعان توننەل جوعارىلاعان سوڭ ەكى تاراۋ بولىپ، قىرقالى تاۋ ۇستىنە شىعادى. قامالدىڭ ۇزىندىعى 300 م. ەرنەۋلەرىندە سىيىمدىلىعى ەكى-ءۇش ادامدىق اتقىش-ساداقشىلار ءۇشىن ورىن بار، دەپ جازىلعان «قازاق ەنتسيكلوپەدياسىندا».
جالپى، 10-20 ع. ع ارالىعىندا ماڭعىستاۋ ۇستىرتىندە تۇرعىزىلعان ارحيتەكتۋرالىق قۇرىلىستار نەگىزىنەن ءۇش تۇرگە بولىنەدى: بەكىنىس ورىندارى، ءدىني قۇرىلىستار، قابىرگە قويىلعان مەموريالدىق ەسكەرتكىشتەر. بەكىنىس ورىندارى سيرەك ساقتالعان. ءدىني قۇرىلىستاردىڭ كەڭ تاراعان ءتۇرى مەشىتتەر مەن مازارلار.
ءبىز ماڭعىستاۋعا ساپارىمىزدا بوزاشى تۇبەگىن ارالاپ، ونداعى اسەم تابيعات، زيارات ورىندارىن كوردىك. تاماشا تامشالى (تامشىلاپ تۇراتىن ساي) ورنىن كورۋدىڭ ءوزى قانداي عانيبەت. «تاستان دا سۋ اعادى» دەپ جىراۋلار جىرلاعانداي جار تاستان قايدان شىعىپ جاتقانى بەلگىسىز تامشىلاپ تۇرعان سۋدى كورگەندە تىلسىم قۇبىلىسقا ەرىكسىز تاڭداي قاعاسىز.
ءبىز ساپارىمىزدا قاڭعا بابا، كەنتى بابا، سۇلتان ءۇپى (سۋلتان حۋببي)، شاقپاق اتا جەر استى مەشىتى، قاشاعان جىراۋ مازارى، تۇران قۇدىعى، فورت- شيەۆچەنكو قالاسىنداعى پورتتى ايلاقتاردى سۋرەتكە تۇسىردىك.
«ءبىر سۋرەت مىڭ سوزبەن ايتىپ جەتكىزە الماعاندى ۇعىندارا الادى» دەگەن تامسىلگە سۇيەنىپ، اۋىزبەن ايتىپ جەتكىزە الماعان اسەرىمىزدى سۋرەتپەن وقىرمان نازارىنا بەرسەك دەپ ويلايمىز...
الماس مۇقاش ۇلى
