الەم اپتا ىشىندە: ەلەڭ ەتكىزەر ءبىرقاتار وقيعا ورىن الدى

استانا. قازاقپارات - دوڭگەلەنگەن دۇنيە ادامزات بالاسىن بىرەسە جاعا ۇستاتار جاعىمسىز جاڭالىقتارىمەن، ەندى بىردە كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتار اقجولتاي حابارلارىمەن الما- كەزەك جابىقتىرىپ تا، قۋانتىپ كەلەدى. وسى اپتادا دا الەم ەلدەرىن ەلەڭ ەتكىزەر ءبىرقاتار وقيعا ورىن الدى.

 الايدا، وكىنىشكە وراي بۇل حابارلاردىڭ بارلىعى دا كەز كەلگەن ادامنىڭ كوڭىلىنە كىربىڭ تۇسىرەرى انىق. ماسەلەن، سارسەنبى كۇنى مىسىردىڭ لۋكسور قالاسىنداعى كارناك عيباداتحاناسى جانىندا «يسلام مەملەكەتى» توبىنىڭ جانكەشتى لاڭكەسى ءوزىن ءوزى جارىپ جىبەردى. اراعا ەكى كۇن سالىپ، ءۇندىستاندا جوعارى ۆولتتى ەلەكتر تاراتۋ جەلىسى اۆتوبۋس ۇستىنە قۇلاپ، سونىڭ سالدارىنان كەمىندە 25 ادامنىڭ مەرت بولعاندىعى بەلگىلى بولدى. سونداي- اق سوڭعى كۇندەرى الەم جۇرتشىلىعىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن تۋىنداتقان وڭتۇستىك كورەياداعى تاياۋشىعىستىق رەسپيراتورلىق سيندرومىن جۇقتىرۋ سالدارىنان قازا تاپقانداردىڭ سانى 11 ادامعا جەتتى.

 مىسىردىڭ لۋكسور قالاسىندا لاڭكەستىك ورىن الدى

  سارسەنبى كۇنى ءۇش لاڭكەس مىسىردىڭ لۋكسور قالاسىنداعى تۋريستەر اراسىندا بارىنشا تانىمالدىققا يە كارناك عيباتحاناسىنا بەت الدى. باستاپقىدا ولار ادەتتە ساياحاتشىلار توبى جينالاتىن ورىندا تۇرعان اۆتوبۋسقا شابۋىل جاسماق نيەتتى بولعان. الايدا، لاڭكەستەردىڭ مۇنداي ارەكەتىنە ءدال سول ماڭدايدى شولعىنداپ جۇرگەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كەدەرگى كەلتىرگەن ەدى. پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىمەن قارۋلى قاقتىعىس بارىسىندا لاڭكەستەردىڭ ءبىرى وققا ۇشسا، ەكىنشىسى اۋىر جارالانادى. دەگەنمەن، ءۇشىنشىسى عيباداتحانا ماڭىنداعى اۆتوتۇراقتا ءوزىن- ءوزى جارىپ جىبەرۋگە ۇلگەرگەن. سونىڭ سالدارىنان ساۋدا نۇكتەلەرىنىڭ 2 قوجايىنى مەن 2 پوليتسيا قىزمەتكەرى قازا تاۋىپ، بىرنەشە ادام ءتۇرلى دارەجەدە دەنە جاراقاتىن الدى. ال جارالانعان لاڭكەستى جەدەل جاردەم كولىگى اۋرۋحاناعا الىپ كەتتى.

بۇل لاڭكەستىك ارەكەتتى يسلام مەملەكەتى توبىنىڭ مىسىر اۋماعىندا وزدەرىنىڭ جىمىسقى ءىس- قيمىلدارىن جۇزەگە اسىرىپ جۇرگەن بولىمشەلەرىنىڭ ءبىرى جاساعاندىقتارىن مويىندارىنا الىپ وتىر.

وسى وقيعادان كەيىن مىسىر پرەزيدەنتى ابدەل فاتتاح اس- سيسي ەلدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن ادامدار جاپپاي جينالاتىن ورىنداردا، اسىرەسە تاريحي ەسكەرتكىشتەر ماڭىندا ءوز قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانىن ارتتىرۋعا تاپسىرما بەردى.

وسى وقيعانىڭ ەرتەڭىندە تۋريستىك وپەراتورلار قىزىل تەڭىزدە دەمالىپ جاتقان مىڭنان استام شەتەلدىك تۋريستەر ءۇشىن لۋكسور ءبىر كۇندىك تەگىن ساپار ۇيىمداستىردى.

بۇعان قوسا، ەلدىڭ پرەمەر- ءمينيسترى مەن كۇش- قۋات قۇرىلىمدارىنىڭ باسشىلارى قالادا احۋال تولىق باقىلاۋدا تۇرعاندىعىن دالەلدەپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندار مەن ساياساتشىلاردىڭ كوڭىلىن جايلاندىرۋ ءۇشىن ناقتى قادامدارعا باردى.

 تاراتىلعان اقپاراتتارعا قاراعاندا، سول كۇنى مىسىرلىق قۇقىق قورعاۋشىلار تاعى دا ەكى لاڭكەستىك ارەكەتتىڭ جولىن كەسكەن. ونىڭ ءبىرى كايرعا تاقاۋ تۇستاعى گيزا پيراميداسى ماڭىندا جۇزەگە اسىرىلماق بولعان. بۇل مەكەن دە ساياحاتشىلار ءۇشىن وتە تارتىمدى ورىنداردىڭ ءبىرى.

ايتا كەتەرلىگى، بۇل لۋكسور قالاسى اۋدانىندا ورىن العان ءبىرىنشى لاڭكەستىك شابۋىل ەمەس. ەستە بولسا، 1997 -جىلى پاتشالار القابىنداعى حاتشەپسۋت عيباداتحاناسى الدىنداعى الاڭدا مىسىر تاريحىنداعى ەڭ ءبىرى لاڭكەستىك ورىن العان ەدى. ول كەزدە «ال- گاماا ال- يسلاميا» توبىنىڭ قولىنان 58 شەتەلدىك پەن 4 مىسىرلىق مەرت بولعان ەدى.

ءۇندىستاندا ۇيلەنۋ تويى اۆتوبۋسى اپاتقا ۇشىرادى

 جۇما كۇنى ءۇندىستاندا جوعارى ءۆولتتى ەلەكتر تاراتۋ جەلىسىنىڭ ۇيلەنۋ تويى اۆتوبۋسىنىڭ ۇستىنە قۇلاپ، سونىڭ سالدارىنان كەمىندە 25 ادامنىڭ مەرت بولعاندىعى بەلگىلى بولدى. قايعىلى وقيعا ەلدىڭ سولتۇستىك- باتىسىنداعى رادجاستحان شتاتىنا قاراستى دجايپۋر قالاسىنان 100 شاقىرىم جەردە ورىن الدى.

وقيعا كۋگەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، اۆتوبۋس سالونىندا شامامەن 50 ادام بولعان جانە ولاردىڭ بارلىعى دا ۇيلەنۋ تويىنا بارا جاتقان. ەلەكتر جەلىسى اۆتوبۋسقا قۇلاپ، ءورت تۇتانعاننان كەيىن جولاۋشىلار اراسىندا دۇربەلەڭ باستالعان.

 ءۇندىستاننىڭ «The Times of India» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، اۆتوبۋستان ءوز بەتتەرىنشە شىعۋعا تىرىسقان جولاۋشىلاردى توك سوققان. جولاۋشىلاردىڭ ءبىرقاتارىنىڭ ءتىرى قالۋىنا ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ بىردەن ءوشىرىلۋى مۇمكىندىك بەرگەن.

 وقيعا سالدارىنان 18 ادام سول جەردە مەرت بولسا، 7 ادام اۋرۋحاناعا اپارا جاتقان جولدا كوز جۇمدى. 20 دان استام جولاۋشىنىڭ دەنەسىن ءتۇرلى دارەجەدە كۇيىك شالعان. ولاردىڭ ىشىندە اۋىر جارالانعاندار دجايپۋر قالاسىنداعى تانىمال ساۆاي مانسينگح اۋرۋحاناعا جەتكىزىلگەن.

قايعىلى وقيعا ورىن العاننان كەيىن سول جەرگە توتەنشە جاعدايلار قىزمەتى مەن جەرگىلىكتى جانە ورتالىق بيلىك وكىلدەرى كەلدى. ءۇندىستاننىڭ پرەمەر- ءمينيسترى نارەندرا دامودارداس مودي، سونىمەن بىرگە ەلدىڭ باسقا دا تانىمال ساياساتكەرلەرى قازا تاپقانداردىڭ تۋعان- تۋىستارىنا كوڭىل ايتتى.

«رادجاستحانداعى اۆتوبۋستا بولعان وقيعا جان تۇرشىلىگەرلىك جايت. مەنىڭ جان- ءتانىم ءوز ومىرىمەن قوش ايتىسقانداردىڭ وتباسىلارمەن بىرگە» ، - دەلىنگەن ەل ۇكىمەتى باسشىسىنىڭ مالىمدەمەسىندە.

رادجاستحان شتاتىنىڭ باسشىلىعى قازا تاپقانداردىڭ ءارقايسىسى ءۇشىن بيلىك ولاردىڭ وتباسىلارىنا 500 مىڭ رۋپيي (شامامەن 8 مىڭ دوللار) كولەمىندە ماتەريالدىق كومەك كورسەتەتىندىگىن ءمالىم ەتتى.

ايتا كەتەرلىگى، قازا تاپقان ازاماتتاردىڭ اۋىلداستارى نارازىلىق شەرۋىنە شىعۋدا. ولاردىڭ ايتۋىنشا، اۋىل تۇرعىندارى بۇعان دەيىن بىرنەشە مارتە اكىمشىلىككە ەلدى مەكەن ۇستىمەن وتەتىن ەلەكتر تاراتۋ جەلىسىن الشاق جەرگە كوشىرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعان. وكىنىشكە وراي، وسى ۋاقىتقا دەيىن جەرگىلىكتى بيلىك اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ءوتىنىشىن قۇلاقتارىنا دا ىلمەي كەلگەن.

MERS كورەيلىكتەردى مەزى قىلدى

ءوتىپ بارا جاتقان اپتا ىشىندە وڭتۇستىك كورەيادا تاياۋشىعىستىق رەسپيراتورلىق سيندرومىن جۇتىرعان تۇرعىنداردىڭ سانى 126 ادامعا جەتىپ، 11 ادامنىڭ كوز جۇمعانى بەلگىلى بولدى.

 اۋرۋ جۇقتىرۋ تاۋەكەلىنىڭ جوعارىلاي تۇسۋىنە بايلانىستى ەلدىڭ 3,8 مىڭ تۇرعىنىنا ەركىن ءجۇرىپ- تۇرۋعا تىيىم سالىندى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا اتالعان ۆيرۋستىڭ تارالۋ قاۋپىنە بايلانىستى 2 مىڭنان استام ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى جابىلسا، ونداعان مىڭ تۋريست وڭتۇستىك كورەياعا ساپارلاۋدان باس تارتتى.

تاياۋشىعىستىق رەسپيراتورلىق سيندرومى ۆيرۋسى جەتە زەرتتەلمەگەن. ماماندار ونىڭ شىعۋ تەگىن انىقتاي الماي دال بولۋدا. ۆيرۋستى قانداي جان- دانۋارلار تاسىمالۋشى بولىپ تابىلاتىندىعى دا بەيمالىم. بۇعان قوسا، اۋرۋدان ەمدەۋدىڭ جولدارى دا جوق.

 قازىرگى ۋاقىتتا بەلگىلى بولىپ وتىرعانى MERS ۆيرۋسىنىڭ ناقتى بەلگىلەرى دەنە قىزۋىنىڭ جوعارى بولۋى، جوتەل جانە ەنتىگۋ عانا.

ۆيرۋس ادامنان ادامعا ەركىن جۇقپايدى دەپ بولجانۋدا. دەگەنمەن، ناۋقاسقا قورعانىشسىز مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ بارىسىندا، ياعني، تىعىز بايلانىس بارىسىندا عانا ونىڭ جۇعاتىندىعى بەلگىلى.

دۇيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ماماندارىنىڭ بولجامىنشا، بۇيرەك جەتكىلىكسىزدىگى، ديابەت، وكپەنىڭ سوزىلمالى اۋرۋلارىنا شالدىققاندار، سونىمەن قاتار يممۋنيتەتى تومەن ادامدار اتالعان ۆيرۋستى تەز جۇقتىرۋى مۇمكىن.

 ايتا كەتەرلىگى، وڭتۇستىك كورەيا ۇكىمەتى اعىمداعى اپتا تاياۋشىعىستىق رەسپيراتورلىق سيندرومى تارالۋى جاعدايىنىڭ شەشۋشى كەزەڭى بولادى دەپ مالىمدەۋدە. ۆيرۋستى جۇقتىرۋدىڭ شىرقاۋ شەگى دۇيسەنبىگە كەلەدى دەگەن دە بولجام بار.

2012 -جىلدىڭ قىركۇيەگىندە دۇنيەجۇىزىلك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى الەمدە MERS ۆيرۋسىن جۇقتىرعانداردىڭ 1218 ادام بار ەكەندىگىن زەرتحانالىق زەرتتەۋلەر ناقتىلاعاندىعىن جاريا ەتكەن بولاتىن. ولاردىڭ كەمىندە 449 ى قازا تاپقان ەدى.

 

 اۆتور: مارلان جيەمباي