بولەكتەنۋ دەرتى نەمەسە قۇلاق جىپكە اسىلىپ ولگەن بالانىڭ حاتى

استانا. قازاقپارات - ايالدامادا، كوشەدە، باقتا، ماشينادا، كافەدە، ۇيدە، مەكتەپتە، ساباق ۇستىندە، تاماق جەپ وتىرىپ قۇلاقتارىنا ءجىپ تاعىپ الىپ يزەكتەپ وتىرعان جۇرتتى كۇندە كورىپ جۇرگەن شىعارسىز.

 اۆتوبۋستا ءبىر ءجىپتى ەكى ايىرىپ كوگەندەگى قوزىداي قوساقتالىپ شايقالعان كولىكپەن بىرگە بۇرالاڭداپ تۇراتىن ورىمدەي وقۋشىلاردى كورىپ جۇرگەن شىعارسىز، ءتىپتى جاتاردا قۇلاعىنا سالىپ جاتىپ ۇيىقتاپ قالعان بالاڭىزدىڭ قۇلاعىنان ەپپەن الىپ ءارى اپارىپ قويعان شىعارسىز... ءجا، بۇل جاي قارايتىن دۇنيە ەمەس ەكەن، بىلىندىرمەي ءجۇرىپ ءبىر كۇنى اسىلىپ ولۋگە دەيىن اپاراتىن دەرت ەكەن، بىلىنبەي مازداپ جاتىپ ءبىر كۇنى لاپ ەتە قالار ءورت ەكەن. قالاي؟ ايتايىق.

 ءبىر- ەكى جىل بۇرىن حابار ارناسىنداعى «سونىمەن، سولاي دەيىك!» باعدارلاماسىندا سۋيتسيد تاقىرىبى تالقىعا سالىندى. سوندا مەكتەپتە وقىپ جۇرگەن نەمەرەسىنەن ايىرىلىپ وتىرعان ءبىر اقساقال: «نەمەرەمنىڭ ساباعى جامان ەمەس ەدى، ناعاشىسى ءبىر جاڭا تەلەفون اپەرىپ، سونان كەيىن قۇلاعانىنان ناۋشنيك تۇسپەيتىن بولدى. مىنەز- قۇلقى مۇلدە وزگەرىپ بارا جاتقانداي كورىنگەن سوڭ «قۇلاعىڭداعىنى ال» دەپ، اقىل ايتا باستاپ ەدىك شامدانادى. اقىرى مىنە، كوكتەي ورىلدى...» دەپ جانارىنا جاس ءۇيىردى. جانىمىز اۋىرىپ كەتتى. باعدارلاما سوڭىندا اقساقالعا كوڭىل ايتىپ، از- كەم سويلەستىك. بالا ءبىر پاراققا جالعىز اۋىز ءسوز جازىپتى: «مەنى ەشكىم تۇسىنبەيدى!»

اللا ساقتاسىن! بۇل پسيحولوگيا قالاي قالىپتاستى؟

عالىمداردىڭ ايتۋىنشا «قۇلاق ءجىپ (ناۋشنيك) دەرتىنە» ۇشىراعان ادامنىڭ نەگىزگى بەلگىسى - اينالاسىنان بولەكتەنۋ ەكەن. باسىندا ءلاززاتتاندىرىپ، مۇڭىنىڭ، بىرەۋگە عاشىقتىق دەرتىنىڭ ۇستىنەن ءدوپ باسقانداي، سونى تىڭداسا كەڭىپ قالاتىنداي، قاشان بولسىن جانىنان تابىلاتىن سۇيەنىشى، سىرلاسى سەكىلدى اسەر بەرەدى دە بىرتىندەپ تۇڭعيىعىنا تارتا باستايدى. ءتىپتى «مۇنى بۇرىننان نەگە تىڭداماي، بىلمەي جۇرگەم» دەگەن ىنتىق سەزىمگە بولەيدى. ۋاقىت وتە كەلە ءوزىن- ءوزى تۇسىنبەس حالگە دۋشار وتەدى. اسىرەسە، بەلگىلى ءبىر جاعدايعا تاپ كەلگەندە الگى «سىرلاسى» سىرت اينالا بەرەدى. قالايشا؟

قازاقتا «سىرلاس» ۇعىم بار. سىرلاس بولۋ ءۇشىن سەن سىرىڭدى وعان ايتاسىڭ، ول سىرىن ساعان ايتادى. ءبىر جاقتى ەمەس، ەكى جاقتى. مىسالى، ءبىر قىزعا ءبىر جىگىت ءسوز سالدى دەيىك. ەندى مىنا قىز ونى ءوزىنىڭ اناسى، اپكەسى نەمەسە سىرلاس قۇربىسىنا ايتادى. اقىل- كەڭەس سۇرايدى. ارادا ايلار ءوتىپ، بولىپ جاتقان وقيعالاردى، جىگىتتىڭ مىنەزىن، ت. ت... ءسوز ەتەدى. ەندى قاراڭىز، الگى جىگىت اياق استىنان بۇزىلدى دا قىزدى تاستاپ باسقا بىرەۋمەن كەتە باردى. بۇل ارينە اۋىر سوققى. جالعىز ءوزى كوتەرە الار ەمەس. ەندى وسى جايدى بۇرىننان بىلەتىن شىنايى سىرلاستارىنا كەلەدى. «مۇڭ باسقاندا، ءبىر بارىپ كەلەيىنشى سىرلاس جانعا» دەپ مۇقاعالي ايتقانداي بۇلار قيىندىقتا ءبىرىن- ءبىرى ىزدەيدى. ولار ءوز كەڭەستەرىن ايتادى، جۇباتادى، جىگەرلەندىرەدى، جانىنا قۋات بەرەدى. ويتكەنى، بۇلار ءبىر- ءبىرىنىڭ جاعدايىن بىلەدى. جاندارىن تۇسىنىسەدى. قايعىسىن بولىسە الادى، ازايتا الادى.

 ال، اناۋ «سىرلاس» شە؟ ول ءبىر جاقتى. سەنى تىڭدامايدى. ەشقاشان! تەك سەنى ونى تىڭدايسىڭ. سەنىڭ مازداپ عاشىق بولىپ جۇرگەن كەزىڭدەگى ءان ەندى قۇلاعىڭا تۇرپىدەي تيەدى. ءاي، بويىڭدى بالقىتۋشى ەدى عوي، قايدا سونداعى ءتاتتى سەزىمدەر؟ ەندى نەگە ەمدەمەيدى جانىڭدى؟ ەندى نەگە سەنىڭ باسىڭداعى جاعدايعا سايكەسپەي قالدى؟ نەگە تىڭدامايدى سەنى؟ سەنى تىڭداماق تۇگىلى تانىمايدى عوي، قارعام- اي! ايتپەسە كۇندىز- ءتۇنى قۇلاعىڭنان تاستاماعان ءانشىڭ ەدى عوي، وسى جاعدايىڭمەن بارىپ، ەبىل- دەبىلىڭ شىعىپ، كوز جاسىڭدى كول قىلىپ بارىپ سول انشىگە ايتساڭ عوي ءبارىن. جوق، ول ءوز جايىندا اقتاۋ، اتىراۋ، شىمكەنتتە تويلاردا ءان ايتىپ تۇر. سەن بارىپ جاي- كۇيىڭدى ايتا باستاساڭ «مىنانى الىپ كەت» دەپ پوليتسيا شاقىرماسا -  سونى كىسىلىككە سانا. مۇڭىڭدى تۇسىنەر مە ەدى مۇمكىن، ناۋشنيككە سەن سويلەگەندە ول تىڭداي الاتىن بولسا.

ال، سول مۋزىكانى سۇيەنىش ساناپ، قۇلاعىڭدى بىتەپ اينالاڭنان اۋاشالانىپ ەدىڭ عوي، اقيقاتىندا سەن قينالعاندا جاناشىر جاقىنىڭ اناڭ قاسىڭنان تابىلۋى كەرەك ەدى، بىرگە تۋعان اپكەڭ نەمەسە ەستيار ءسىڭىلىڭ، اعاڭ، ءىنىڭ، قۇربىڭ جانىڭنان تابىلۋى كەرەك ەدى عوي. جوق. ولاردىڭ ءبىرى دە جوق. بىرەۋى دە سەنى تۇسىنبەيدى. نە سۇمدىق بۇل؟ !! تۇسىنبەسە قويسىن، جاڭاعى جىگىتتىڭ جايىن ايتشى بۇلارعا، ءوزىڭنىڭ اۋىر حالىڭدى ايتشى نە دەيدى ەكەن؟ نە دەۋشى ەدى، «كىم ول؟ » «نە جاعداي؟ » ، «قاشان بولعان نارسە ءوزى؟ » دەپ اڭتارىلادى. ال ايتىپ كور! بايىپتى كوڭىل- كۇيمەن بىرنەشە جىلدىق وقيعانىڭ ءبارىن باسىنان ءتىزىپ ايتىپ كور... ايتا المايسىڭ. قولىڭنان كەلەتىنى «مەنى ەشكىم تۇسىنبەيدى» دەپ جاستىقتى قۇشاقتاپ ەگىلۋ. ارعىسىنان اللا ساقتاسىن.

ەندى تۇسىنىكتى بولدى. كۇندىز- ءتۇنى قۇلاعىڭنان تۇسپەگەن سول قۇلاق جىپ اكە- شەشە، اعايىن- تۋىس، دوس- جاران، قۇربى- قۇرداس، اعا- باۋىردان اجىراتىپ الىپ، ايدالاعا جالعىز تاستاپ كەتكەن ساتقىن دوستان اۋمايدى ەكەن. جاماندىققا ۇشىراعان ساتتە وكىنىپ، جاقىندارىمەن قايتا سىرلاسۋعا دارمەنىڭدى كەلتىرمەيدى. ارالارى تىم الىس سەزىلىپ «ماعان ەشكىم كومەكتەسە المايدى» دەگەنگە دەيىن جەتكىزىپ تۇڭىلدىرەدى ەكەن. اينالاسىمەن سىر بولىسپەگەن ادامدى ەندى وزگەلەر قايدان ءتۇسىنسىن؟ !

مۇنى پسيحولوگتار «سەن مۋزىكانى تىڭداعانمەن مۋزىكا سەنى تىڭدامايدى، جالعىز قالعانىڭمەن ساعان سەرىك بولا المايدى» دەپ تۇيىندەپتى. ءبىز بىرەۋدىڭ تالعامىنا تالاسىپ، ىسىنە ارالاسايىق دەپ وتىرعان جوقپىز. جيىن- تويدا، كونتسەرتتىك كەشتە ءان تىڭداۋدى دا ايتپاق ەمەسپىز. ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز تاۋەلدىلىك. بۇل كۇندە قاي كىسىگە وي سالارلىق مۋزىكا قالدى دەيسىڭ، باتىستىڭ داڭعازاسى عوي باياعى.

ال، شاريعاتتا جالعىز قالعان ادام جىن- شايتاننىڭ ازعىرۋىنا تىپتەن وڭاي تۇسەتىنى ايتىلادى. ءبىز بۇل ارادا دەنساۋلىققا كەلتىرەر زيانى تۋرالى ءتىپتى دە ايتىپ وتىرعان جوقپىز. ول ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە...

قۇلاعىنا ءجىپ تاققان جالعىزدار كوبەيگەن سايىن جامان ءولىم كوبەيىپ كەلە جاتقانى ۇرەيىڭدى ۇشىرادى. قۇلاعى بىتەۋ جالعىزدار جاماندىققا تاپ كەلسە جاقىندارى كومەكتەسە المايدى ەكەن. ويتكەنى ولاردىڭ ءبىر- ءبىرىنىڭ جۇرەكتەرىنىڭ اراسىنا جول سالىنباعان. ادام بەلگىلى جاعدايعا ۇشىراعاندا بۇرىننان تۇسىنىكتەرى ورتاقتاسقان، ءبىر- بىرىنە ەتەنە بولعان ادامدار عانا سول تىعىرىقتان شىعۋىنا كوپ كۇش بەرەدى. كەرەك دەسەڭىز، سودان ساباق الىپ ومىرىنە جاڭا مۇمكىندىكتەر اشىلۋىنا سەبەپ بولادى. ەندەشە، اينالامىزعا قۇلاعىمىز اشىق بولسىن! اداممەن ادامشا سويلەسەيىكشى اعايىن!

ونىڭ جۇرەگىندە سەنىڭ جۇرەگىڭدى تەربەيتىن جىلى ءسوز جاتىر. ويتكەنى ول تار قۇرساعىن كەڭىتىپ، تاس ەمشەگىن ءيىتىپ ەمىزىپ، جانى سەنىڭ ۇستىڭدە بولعان اناشىڭ، ول سەنىڭ قالقايعان بويىڭدى كورسە بولدى بويىن قۋانىش كەرنەپ، ساعىنىشىن باساتىن اكەڭ، ول سەنى بالاباقشا، مەكتەپكە قولىڭنان جەتەلەپ بارىپ بىرگە ويناعان اپكەڭ، اعاڭ، ول سەنىڭ ىستەگەن ىستەرىڭدى قايتالاپ، توپ بالانىڭ ىشىندە سەنى ارقا تۇتىپ اسىر سالعان ءىنىڭ، ءسىڭلىڭ، ول سەنىڭ جانىڭ اۋىرسا بىرگە كۇرسىنەر قۇربىڭ، سىرلاسىڭ... بىزگە بۇلاردان الىس جەردە جاقىن جوق قوي بوتاقاندارىم- اۋ!

 

ۇلاربەك نۇرعالىم ۇلى

namys.kz