ا ق ش، ەۋروپا ەلدەرىنەن بۇرىن دەموكراتيا ۇعىمى ءبىزدىڭ قازاق دالاسىندا قالىپتاسقان - سەناتور ج. ەرعاليەۆ
كونفەرەنسياعا ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى جابال ەرعاليەۆ، سۋديالار وداعىنىڭ حاتشىسى سانسىزبەك رايىمبايەۆ، وبلىستىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسى گۇلجانار شوكەيەۆا، ايماقتىق سوت ءتوراعالارى، عالىمدار قاتىسىپ، ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى.
شارادا ءسوز العان ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، جازۋشى جابال ەرعاليەۆ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ قارساڭىندا ەلىمىزدىڭ ءبىرقاتار ايماقتارىنان كەلگەن وكىلدەردىڭ اتاقتى ابىلاي حان قىرىق سەگىز جىل بيلىك قۇرعان كيەلى بۋراباي جەرىندە باس قوسۋى وتە ورىندى ەكەنىن ايتا كەلە، ەلباسىمىزدىڭ «تاريح تولقىنىندا» اتتى ەڭبەگىنە، اسىرەسە، جۋىردا جاريالانعان «بەس ينستيتۋتسيونالدى رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان 100 قادام» اتتى ماڭىزدى قۇجاتقا كەڭىنەن توقتالىپ ءوتتى.
«مەملەكەت باسشىسى ن. نازاربايەۆتىڭ ۇلتىمىزدىڭ تاريحىن تەرەڭىرەك زەرتتەۋگە زور كوڭىل بولگەندىگىنىڭ، ەلىمىزدىڭ بەلگىلى تاريحشىلارىنا شەت ەلدەردىڭ مۇراعاتتارىندا جۇمىس ىستەۋگە جاعداي جاساۋىنىڭ ارقاسىندا ءوزىمىزدى ەندى- ەندى تانۋدىڭ العاشقى قادامىن جاساپ وتىرمىز. ا ق ش، ەۋروپا ەلدەرىنەن بۇرىن دەموكراتيا ۇعىمى ءبىزدىڭ قازاق دالاسىندا قالىپتاسقان. نەگە دەسەڭىزدەر، ءبىز - سوزگە توقتاي بىلگەن حالىقپىز. ەرتەدە تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى شەشۋ كەزىندە ون ءۇش جاسار بالا ءادىل بيلىگىن، ادالدىعىن ايتسا، حاننىڭ ءوزى سونىڭ سوزىنە توقتاعانى تاريحتان بەلگىلى. تاۋكە حاننىڭ «جەتى جارعىسى» ، بيلەرىمىزدىڭ شەشەندىك سوزدەرى تۇرعاندا، شەت مەملەكەتتەردىڭ سوت جۇيەسىنە ەلىكتەپ قاجەت ەمەس» ، - دەي كەلە، سوت جۇيەسىن رەفورمالاۋعا قاتىستى پىكىرىن ايتتى.
پرەزيدەنتىمىز سوت سالاسىن ەشقاشان نازاردان تىس قالدىرعان ەمەس. سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا ەلباسى سوت جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، سۋديالاردىڭ حالىققا مەيلىنشە جاقىن بولۋىن قاداپ ايتقان ەدى.
بۇل ماسەلەلەر سۋديالار وداعىنىڭ حاتشىسى سانسىزبەك رايىمبايەۆتىڭ بايانداماسىنان دا كورىنىس تاپتى. ەرتەدەگى قازاق بيلەرىنىڭ ەڭ باستى ۇستانىمى ادىلدىك بولعانى، وكىنىشكە وراي، قازىرگى سوت جۇيەسىندە وسى پرينتسيپ ءالى ءوز ورنىن تابا الماي كەلە جاتقانى دا ايتىلماي قالمادى. بايانداماشى جۇرەك ۇنىنە، قورشاعان ادامداردىڭ پىكىرىنە ەمەس، زاڭعا عانا سۇيەنىپ شىعارىلعان شەشىمدى ءادىل دەپ سانايتىن كەيبىر سۋديالارعا نارازىلىق ءبىلدىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، كەي جاعدايلاردا «جازالاۋ كەرەك!» دەگەن قاتىپ قالعان ۇستانىممەن جۇرە بەرمەي، ەكى جاقتى دا ىمىراعا شاقىراتىن، ءوزارا كەلىسىمگە كەلەتىن جاعدايلار بار.
سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق سوتىنىڭ ءتوراعاسى مۇراتعالي اكەتاي شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ «سوت رەفورماسى تۋرالى جازباسىنا» توقتالسا، پەتروپاۆل قالالىق سوتىنىڭ ءتوراعاسى ءابدىقاھار ەركەبايەۆ، شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى قادىرجان ءابۋوۆ، قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى قۋانىشباي ورمانوۆ شارا جۇمىسىن سەكسيا فورماتىندا جالعاستىردى.
سونداي- اق، كونفەرەنسيا بارىسىندا قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان بەينەفيلم كورسەتىلىپ، جيىن سوڭى پىكىر الماسۋعا ۇلاستى. ونان ءارى قاتىسۋشىلار شۋچينسك قالاسىندا ورنالاسقان ابىلاي حان اتىنداعى تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىنا ساياحات جاسادى.
اۆتور: اسلان وسپانوۆ
