جىندار دا كەكشىل كەلەدى
ال وسىنداعى باس يمام ءابدىۋاحيت ءابدۋلعافۋر ۇلىنىڭ ەسىمى ەل ىشىندە ەرەكشە ايتىلادى. جاينامازعا جىعىلىپ، قۇران اۋدارىپ جۇرگەن مۇسىلمانداردىڭ ءبارى ونىڭ بىلىمدارلىعىنا، يسلام دىنى جونىندە بۇل وڭىردە ونىمەن ءبىلىم تالاستىراتىنداي ەشكىم جوق ەكەنىنە شاك كەلتىرمەيدى.
ءابدىۋاحيت مولدانىڭ ەلدى ەرەكشە تاڭعالدىراتىن قاسيەتى - ول ادام ىشىندەگى جىندى شىعاراتىنى بولسا كەرەك. وعان ءوزىمىز دە كۋا بولدىق. الدىن الا كەلىسىپ، ۋادەلەسكەن ۋاقىتتا بارعان كەزدە ءابدىۋاحيت مولدا ءبىر كەلىنشەكتىڭ باسىن ۇستاپ، قۇران وقىپ جاتىر ەكەن. كەلىنشەك قاتتى قينالدى. ابدەن الاسۇرعان كەلىنشەكتىڭ ءبىر كەزدە ەركەك داۋىسپەن: «مەن ارىستانمىن.. . سەن مەنى ورتەدىڭ، مەن سەنىڭ جانىڭدى ابدەن قيناپ بارىپ شىعامىن.. .» - دەپ قينالعانىن كورگەندە كوزىمىز اتىزداي بولدى. بۇل سوزدەردى كەلىنشەك ءوزى ايتتى ما، جوق، ىشتەگى جىن ايتىپ تۇر ما، بىلە الماي دال بولدىق.
جالپى، جىن دەگەنىمىز كىم؟ «دوكتور ومار سۇلەيمان ابدۋللا يبن اشكار ءوزىنىڭ «جىندار مەن شايتاندار الەمى» دەگەن كىتابىندا بىلاي دەپ جازىپتى. «جىندار مەن شايتاندار الەمى ادامدار الەمى سياقتى ەمەس. ادامدار ولاردى كورە المايدى. ادامعا كورىنبەيتىن بولعاندىقتان «جىن» ءسوزى «الىستاتىلعان، جاسىرىلعان» دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى.
اياتتا «جىنداردى ءبىز ادامداردان بۇرىن وتتان، وتتىڭ ەڭ قىزىپ تۇرعان شوعىنان جاراتتىق» دەيدى. «جىندار ادامداردان بۇرىن، كەيبىر عالىمداردىڭ سوزىنە قاراعاندا، ادامداردان مىڭ جىل بۇرىن جاراتىلعان. ءبىراق، بۇعان قۇراندا ەشقانداي اشىق دالەل جوق. جىنداردىڭ ادامدىكى سەكىلدى كورىنىستەرى بار: ولاردىڭ قۇلاقتارى، كوزدەرى، قول- اياقتارى بار. قۇران كارىمدە سونداي- اق ولاردىڭ داۋىستارى بار ەكەنى دە جازىلعان. بۇل تۋرالى «يسرا» سۇرەسىندە «شايتانداردىڭ ادامداردى اربايتىنداي، الدايتىنداي داۋىستارى بولادى» دەپ جازىلعان»، - دەيدى ءابدىۋاحيت مولدا.
جىن تۋرالى م ب م بەتىنىڭ وتكەن سانىندا ازداپ جازعانبىز. بۇل جولى ادام ىشىندەگى جىندى شىعاراتىن ءابدىۋاحيت مولدامەن اڭگىمەلەسۋدى ءجون كوردىك. ال وعان سەنۋ- سەنبەۋ ءوز ەركىڭىزدە.
- جىندار دا مۇسىلمان، كاپىر بولىپ ەكىگە بولىنەدى دەيدى؟
- ول راس. پايعامبارىمىز جىنداردى ءۇش تۇرگە ءبولىپ بەرگەن. ءبىرىنشىسى - اۋادا ۇشاتىن جىندار، ەكىنشىسى - جىلان مەن يتتەردىڭ سۋرەتىنە ەنەتىن جىندار، ءۇشىنشىسى - ءارتۇرلى بەينەگە ەنە الاتىن جىندار. سونداي- اق يمان كەلتىرگەن جانە يمان كەلتىرمەگەن جىندار بار. ولاردى مۇسىلمان جانە كاپىر جىندار دەپ بولەدى. جالپى العاندا، جىندار ادامدارمەن قاتار ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ماقۇلىقتار. جەيتىن تاماقتارى، ىشەتىن سۋلارى بار. مۇسىلمان جىندار پايعامبارىمىزعا كەلىپ: «ەي، پايعامبار، سەنىڭ ۇمبەتتەرىڭ مالدىڭ سۇيەگىنە، تەزەگىنە دارەت سىندىرماسىن. ويتكەنى اللا سول سۇيەك پەن تەزەكتى بىزگە تاماق قىلىپ بەردى» دەگەن. مۇسىلمان جىنداردىڭ تاماقتارى - «بىسسىمىلامەن» سويىلعان حايۋانداردىڭ سۇيەكتەرى جانە تەزەكتەرى. مۇسىلمان جىندار ناماز وقيدى، قاجىلىق قىلادى.
- مۇسىلمان جىنداردىڭ ادامعا زيانى جوق پا سوندا؟
- جىندار قاتتى كەكشىل كەلەدى. مۇسىلمانى بولسىن، مۇسىلمان ەمەسى بولسىن، ادامدار ولاردى باسىپ كەتسە، بالاسىن ءولتىرىپ قويسا، ءبىر بىلمەستىكپەن زيان كەلتىرىپ قويسا، ولار مىندەتتى تۇردە كەگىن الادى.
- جىندار ادامداردىڭ ىشىنە قاي ۋاقىتتا كىرەدى؟
- ابدۋسالام ال- بادي دەگەن شايقىنىڭ جازعانىنا قاراعاندا، جىندار ادامدارعا ەڭ الدىمەن سيقىرمەن كىرەدى. ادام تاۋىپكە جاقسى كورگەن نەمەسە دۇشپانىنىڭ سۋرەتىن بەرىپ، دۋا جاساۋدى سۇراۋى مۇمكىن. ءتاۋىپ وزىنە قىزمەت ەتىپ جاتقان شايتاندى شاقىرىپ، سۋرەتتەگى ادامعا جىنداردى كىرگىزەدى. سوسىن جىن ادامعا كۇنا جاساعان كەزدە كىرەدى، ياعني، اراق ىشىپ، اناشا تارتقاندا، زينا جاساعاندا، تازا ەمەس جەرلەردە جۇرگەن كەزدە جابىسادى. سونداي- اق ادام قاتتى شوشىنعان نەمەسە قاتتى قۋانعان كەزدە، ادامنىڭ دەنە قىزۋى قاتتى كوتەرىلىپ، بىردەن تۇسكەن كەزدە دە كىرىپ كەتۋى مۇمكىن.
- جالپى، جىننان قالاي ساقتانۋىمىز كەرەك؟
- ءارقاشان اللانىڭ زىكىرىن ايتىپ ءجۇرۋ، ناماز وقۋ، دارەتپەن ءجۇرۋ، مۇنىڭ ءبارى شايتاننان قورعان بولادى.
- ءسىزدى ادامنىڭ ىشىندەگى جىندى شىعارادى دەيدى. ادامنىڭ ىشىندە جىن بار ەكەنىن بىردەن بىلەسىز بە؟
- نەگىزى عۇلامالار ايتادى: جىنى بار ادامنىڭ باسىن ۇستاپ تۇرىپ، اۋزىڭىزدى قۇلاعىنا تاقاپ، اسىقپاستان «فاتيحا» ، سوسىن «باقارا» سۇرەسىن وقىساڭىز، ادامنىڭ ىشىندە جىن بولسا، ول جىلايدى، ايقاي سالادى. ءىشى اۋىرادى، اشۋلانادى، قاشىپ كەتكىسى كەلەدى، جۇرەگى قىسىلادى. ياعني، بۇل سۇرەلەردى وقىعان كەزدە ىشتەگى جىن قينالادى. سونداي- اق سۇرە وقىماستان- اق ادامنىڭ ىشىندە جىن بار ەكەنىن بىلۋگە بولادى. ولاردىڭ بەلگىلەرى: جىنى بار ادام قۇران تىڭدامايدى، قۇران وقىلعان جەردەن شىعىپ كەتەدى، قاراڭعى ۇيدە جالعىز وتىرعاندى جانە اجەتحانادا كوپ وتىرعاندى جاقسى كورەدى.
- ادامنىڭ ىشىندەگى جىندى قالاي شىعاراسىز؟ بايقاۋىمشا، ءسىز ىشتەگى جىنمەن ديالوگقا تۇسەتىن سياقتىسىز.
- بەلگىلى دەم سالاتىن اياتتى وقىپ بولعاننان كەيىن، جىنى بار ادام تالىپ قالادى. ىشتەگى جىن سول ادامنىڭ تىلىمەن سويلەي باستايدى، «وقىماشى، بولدى، مەن شىعامىن» دەپ ديالوگقا شىعادى. ەگەر مۇسىلمان جىن بولسا، وعان ۋاعىز ايتىلا باستايدى. ەگەر يسلامدا بولماسا، وعان وسى دىنگە كىرۋگە ۋاعىز ايتىلادى. ەگەر جىن سيقىر ارقىلى كىرگەن بولسا، ودان سيقىر قاي زاتقا سالىنعانى سۇرالادى. جاستىق، كورپە، ءۇيدىڭ بوساعاسى.. . ءبىراق كوپ جىنداردىڭ سوزدەرى وتىرىك، ول ايتقان نارسەلەر سول زاماتتا تەكسەرىلەدى. ايتقانى انىق كەلىپ، سيقىر الىنىپ تاستالسا، جىن شىعىپ كەتەدى.
وتكەندە ت. رىسقۇلوۆ اۋدانىنا ءبىر كىسى كەلىپ دەم سالدىردى. بۇرىن مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولعان ەكەن، ناماز وقيدى. باسىن ۇستاپ، دەم سالعان كەزدە ىشىندە جىن بار ەكەنى ءبىلىندى. جىنمەن سويلەسۋ ارقىلى ىشتە ەكى جىن بار ەكەنى، ەسىمدەرى يبراھيم جانە احمەت ەكەنى بەلگىلى بولدى. يراننان كەلگەن، ءبىرىنىڭ جاسى - 100، ەكىنشىسى 120 دا ەكەن. مۇسىلمان جىندار. «ءۇش مەزگىل ناماز وقيمىز، مىنا ادامدى اللا جاقسى كورەدى، كوپ قۇلشىلىق قىلادى، ءبىراق، ءبىز ناماز وقۋدى قويدىردىق، كوپ قىزدارعا قاراتىپ، كۇنا ىستەتتىم» دەپ جىندار جىلاپ جاتتى.
كەي جىندار قىزداردى جاقسى كورىپ قالۋى مۇمكىن. الگى ءوزىڭ كورگەن قىزدىڭ ىشىنە ءۇش جىن كىرگەن، اكەسى، ايەلى جانە بالاسى. بالاسىنىڭ ەسىمى - يلناز، «نەعىپ كىردىڭ؟ » دەسەم، «وسى قىزدى ۇناتىپ قالدىم» دەيدى. بالاسى مەن شەشەسى شىعىپ كەتتى، ال، اكەسى ارىستان قالدى.
- ىشىنەن جىننىڭ شىققانى ادامنىڭ وزىنە بىلىنە مە؟
- جىننىڭ شىققانى ادامعا، البەتتە، سەزىلەدى. جىننىڭ شىعۋىنىڭ ءبىر بەلگىسى - ادام تالىپ قالادى. سوسىن ادام بۇل جەرگە قالاي كەلگەنىن، كەيبىر نارسەلەردى ۇمىتىپ قالادى. ادام ىشىنەن جىندى شىعارۋ اللانىڭ قۇدىرەتىمەن بولىپ جاتىر. اللا قولداسا، ىشتەگى جىن شىعادى. ءبىز تەك سەبەپشىمىز. ىشىندە جىنى بار ادام جىننىڭ باسقارۋىندا بولادى. سودان ىشتەگى جىننىڭ مىنەزى تۋرا ادامنىڭ مىنەزى بولىپ شىعادى. جىن قورقاق بولسا، ادام دا قورقاق بولادى.
- سىزگە «جىنىمدى شىعارىپ بەر» دەپ ادامدار وتە كوپ كەلە مە؟ اقىل- ەسىنەن اۋىسقان ادامداردىڭ جازىلعانى بولدى ما؟
- كوپ كەلەدى. جازىلعاندارى بولدى، ىشىنەن وتە كوپ جىن شىقتى. وسى تاراز قالاسىنان ءبىر شەشەن كەلىنشەك كەلدى، جاسى قىرىققا جاقىنداپ قالعان. اعالارى ونى ەمدەتۋ ءۇشىن اپارماعان جەرلەرى قالماپتى. بىلاي ءبىر قاراعاندا، كەلىنشەكتىڭ اقىل- ەسى دۇرىس، ءبىراق ءبىر ساتتە جىنى ۇستاپ قالادى. سودان ايقايلاپ، جىندانا باستايدى. وسى مىنەزىنە كۇيەۋى شىداي الماي، بالالارىن الىپ كەتىپ قالىپتى. ءبىر اي، ءبىر اپتا دەم سالدىم. جىنى شىقتى. اعالارى دا، اناسى دا ابدەن قۋانىپ، ساسقاندارىنان «اقىسىنا نە بەرەيىك؟» دەي بەرەدى. «مەشىتكە ناماز وقيتىن ءبىر كىلەم الىپ بەرسەڭىزدەر، بولدى» دەپ شىعارىپ سالدىم. تاعى ءبىر مىسال، ءۇش جىل بۇرىن سارىكەمەردەن جاس قىز كەلدى. 4 كۇن «وقىدىم»، ءالحامدۋليللا، جىن شىعىپ كەتتى. التى ايدان كەيىن سول قىز تۇرمىسقا شىقتى. قازىر جاستاردىڭ اراسىندا جىن كىرگەندەر وتە كوپ. سوندىقتان ولارعا «مەشىتكە جاقىنداپ، ناماز وقىڭدار» دەگەن ناسيحات ايتار ەدىم.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن ورالحان ءداۋىت
«جاس الاش»
