نەگە گەرمانيانىڭ كاپيتۋلياتسياسى ەكىنشى رەت قابىلداندى؟
1945-جىلدىڭ 8- مامىرىندا - سوعىستىڭ 1417 كۇنى، بەرلين تۇبىندەگى كارلسحورست اۋدانىندا ورنالاسقان اسكەري ينجەنەرلىك ۋچيليشە عيماراتىندا ورتالىق ەۋروپالىق ۋاقىت بويىنشا 8- مامىر كۇنى كەشكى 22 ساعات 43 مينۋتتا (ماسكەۋ ۋاقىتى بويىنشا 9- مامىرعا قاراعان ءتۇنى 00:43 تە) ناتسيستىك گەرمانيانىڭ قارسىلىقسىز تىزە بۇگەتىنى تۋرالى تاريحي اكتىگە ەكىنشى قايتارا قول قويىلدى. ول كۇشىنە 17 مينۋتتان كەيىن، ياعني ماسكەۋ ۋاقىتى بويىنشا 9- مامىرعا قاراعان ءتۇنى 01 ساعات 01 مينۋتتا كۇشىنە ەندى. ونىڭ ءماتىنى نەگىزىنەن 7- مامىردا قويىلعان اكتىگە سايكەس كەلەدى. قۇجات ورىس، اعىلشىن جانە نەمىس تىلىندە ازىرلەندى. ءبىراق تەك ورىس جانە اعىلشىن تىلىندە اكت قانا ءتۇپ نۇسقا بولىپ ەسەپتەلىندى.
گەرمانيا تاراپىنان اكتىگە گەرمانيا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىلىعىنىڭ باستىعى، گەنەرال-فەلدمارشال ۆيلگەلم كەيتەل، ليۋفتۆاففە (اسكەري اۋە كۇشتەرى) وكىلى، گەنەرال-پولكوۆنيك گانس-يۋرگەن شتۋمپف جانە كريگسمارينە (اسكەري تەڭىز كۇشتەرى) وكىلى، فلوت ادميرالى گانس- گەورگ فون فريدەبۋرگ قول قويدى.
كەڭەس وداعى تاراپىنان بۇلتارىسسىز تىزە بۇگۋدى كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى گەورگي جۋكوۆ پەن وداقتاستار قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىسىنىڭ ورىنباسارى، ۇلى بريتانيانىڭ اۆياتسيا مارشالى ارتۋر ۋيليام تەددەر قابىلدادى.
كۋاگەرلەر رەتىندە ا ق ش ستراتەگيالىق اۋە كۇشتەرىنىڭ قولباسشىسى، ارميا گەنەرالى كارل سپااتس جانە فرانسيا ارمياسىنىڭ قولباسشىسى، ارميا گەنەرالى جان جوزەف ماري گابريەل دە لاتر دە تاسسيني قول قويدى.
نەگە گەرمانيانىڭ كاپيتۋلياتسياسى ەكىنشى رەت قابىلداندى؟ ويتكەنى، گەرمانيا كاپيتۋلياتسياسىنا بۇعان دەيىن، 7- مامىردا فرانسيانىڭ سولتۇستىك-شىعىسىنا ورنالاسقان رەيمس قالاسىندا قول قويىلۋى يوسيف ستاليننىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى. ول بۇل اكتىنى قابىلداۋدان ءۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتىپ، وداقتاستاردى جەڭىس تۋرالى رەسمي مالىمدەمە جاساماي تۇرۋلارىن وتىنە وتىرىپ، قىزىل ارميا باسىپ العان بەرليندە قارسىلىقسىز تىزە بۇگۋ اكتىگە ەكىنشى قايتارا قول قويىلۋىن تالاپ ەتتى.
ارينە، چەرچيل دە، ترۋمەن دە جەڭىس تۋرالى رەسمي مالىمدەمە جايىنداعى ءوتىنىشتى ءار ءتۇرلى سىلتاۋلارمەن قابىلداماي تاستادى. سوندىقتان دا باتىس ەلدەرى سوعىستىڭ اياقتالعانى جونىندە رەسمي تۇردە 8- مامىردا-اق حاباردار بولدى. ال كەڭەس وداعىندا 7- مامىرداعى كاپيتۋلياتسيا جايىنداعى اقپاراتتىڭ تارالۋىنا قاتاڭ تۇردە تىيىم سالىندى. دەگەنمەن، وداقتاستار بەرليندە اكتىگە ەكىنشى قايتارا قول قويۋ ءراسىمىن وتكىزۋدى ءبىراۋىزدان قولدادى. رەيمستەگى اكت الدىن العى قۇجات بولىپ قابىلداندى.
ال كارلسحورتا ناتسيستىك گەرمانيانىڭ قارسىلىقسىز تىزە بۇگۋى تۋرالى اكتىگە قول قويعانى جايىنداعى العاشقى اقپاراتتى كەڭەس وداعىنىڭ حالقى 1945-جىلى 9- مامىر كۇنى ماسكەۋ ۋاقىتى بويىنشا كەشكى ساعات 22:00 دە اتى اڭىزعا اينالعان ديكتور يۋري ليەۆيتاننىڭ اۋزىنان ەستىدى.
بۇل ارينە 1945-جىلدىڭ 8- مامىردان 9- مامىرعا قاراعان ءتۇنى بولعان تاريحي ۋاقيعا. ال 8- مامىر كۇنى قانداي وقيعالار بولدى؟ بۇل تۋرالى كەڭەس اقپارات بيۋروسىنىڭ 8- مامىرداعى مالىمەتىندە كورسەتىلگەن.
«8- مامىر كۇنى 3- بەلورۋس مايدانىنىڭ اسكەرلەرى فريش-نەرۋنگ ءمۇيسىن جاۋدان تازارتۋ بويىنشا ۇرىستار جۇرگىزە وتىرىپ، نويە ۆەلت جانە فوگەلزانگ ەلدى مەكەندەرىن الدى.
1- بەلورۋس مايدانىنىڭ اسكەرلەرى ەلبا وزەنىنە شىعۋ بارىسىندا نەمىستەردىڭ 7150 سولداتى مەن وفيتسەرىن تۇتقىنداپ، 28 تانكتى، 513 دالا زەڭبەرىگىن، 402 پۋلەمەتتى، 1700 اۆتوكولىكتى، 3700 جىلقىنى، 2200 باسقا سوعىس مۇلىكتەرىن ولجالادى.
1- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى ەكى كۇنگە سوزىلعان ۇرىس بارىسىندا دۇشپاننىڭ قارسىلىعىن جەڭىپ، 8- مامىردا نەمىستەردىڭ ساكسونيا جەرىندەگى ماڭىزدى قورعانىس پۋنكتى - درەزدەن قالاسىن، سونداي-اق ميۋگەلن، لوم-ماتسش، مەيسسەن، لايسنيگ، دەبەلن، حارتا، ۆالدحايم، روسۆاين، نوسسەن ۆيلسدرۋفف، حاينيحەن، فرانكەنبەرگ، فرەيبەرگ، گاراندت، ودەران، سايدا قالالارىن باسىپ الدى. سونىمەن قاتاري مايدان اسكەرلەرى چەحوسلوۆاكيا جەرىنە ءوتىپ، موست، دۋحتسوۆ، تەپليتسە-شانوۆ قالالارىن الدى.
مايدان اسكەرلەرى ءبىر مەزەتتە درەزدەننىڭ شىعىس جاعىندا دۇشپاننىڭ قارسىلىعىن جەڭىپ، رادەبەرگ، لوباۋ، رايحەنباح، بەرنشتادت، گەرليتس قالالارىن الدى. برەسلاۆل قالاسىنىڭ وڭتۇستىك-باتىسى جانە وڭتۇستىك جاعىندا مايدان اسكەرلەرى شتريگاۋ، فرەيبۋرگ، ميۋنستەربەرگ، وتتماحاۋ قالالارىن دا باسىپ الدى.
4- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى شابۋىل جۇرگىزە وتىرىپ، 8- مامىر كۇنى نەمىستەردىڭ موراۆا وزەنى بويىنداعى ماڭىزدى قورعانىس پۋنكتى ولوموۋتس قالاسىن، سونداي-اق، ۆيۋربەن-تال، ەنگەلسبەرگ، رەمەرشتادت، بەرگشتادت، موراۆسكي شەنبەرگ، حوەن-شتادت، گرانيتسە، پرجەروۆ قالالارىن ۇرىسپەن الدى.
7- مامىر كۇنى بولعان ۇرىستار بارىسىندا مايدان اسكەرلەرى نەمىستەردىڭ 1000 عا جۋىق سولداتى مەن وفيتسەرىن قولعا ءتۇسىردى.
2- ۋكراين مايدانىنىڭ اسكەرلەرى 8- مامىر كۇنى چەحوسلوۆاكيادا يارومەرجيتسە، زنويمو قالالارىن، ال اۆستريا جەرىندە گوللابرۋنن جانە شتوك-كەراۋ قالالارىن الدى.
مايداننىڭ باسقا ۋچاسكەلەرىنەدە وزگەرىستەر بولعان جوق»، - دەلىنگەن مالىمەتتە.
اۆتور: جاپپاربەرگەن ايبوتا
