قاريا «اۆتوبۋستاعى» جۇرتتى اۋزىنا قاراتتى
الپىستى القىمداپ قالعان قاريا وتىرعاندارعا شاريعاتتان شەرتىپ وتىر.
مەنىڭ ۇلىمدى كورە سالىپ، قولىن بەرىپ امانداستى. سودان ءسوزىن جالعاي ءتۇستى.
- مەنى الجىعان شال دەرسىڭدەر. ءبىراق ءبىر- بىرىڭمەن امانداسىپ جۇرىڭدەر. سەندەر تۇگىلى پايعامبار دا كىشكەنە بالانى كورسە ءيىلىپ سالەم بەرگەن.
سالەم - اللانىڭ جەردەگى ەسىمى. مۇسىلماندار ءبىر-بىرىنە مىناداي التى نارسەگە قارىز بولادى: سالەم بەرۋگە، شاقىرسا بارۋعا، كەڭەس سۇراسا - اقىل ايتۋعا، قايتالاپ سۇراسا - جاۋاپ بەرۋگە، اۋىرسا - كوڭىلىن سۇراۋعا، ولسە - جەرلەۋىنە قاتىسۋعا دەلىنگەن، حاديستە»، - دەدى.
- اتا، حاديستە باسقا ەشتەڭە دەمەپتى مە؟ - دەدى ءبىر جىگىت.
- حاديستە سەن سياقتى جاستارعا تەنتەك سۋدان، تەمەكى- ناسىبايدان اۋلاق بولسىن دەيدى. قۇداي بىزگە دەنە مۇشەمىزدى امانات ەتكەن. اراق ءىشىپ ونى ۋلاۋعا، ناسىباي اتىپ، تەمەكى شەگىپ اۋزىمىزدى لاستاۋعا ءبىزدىڭ حاقىمىز جوق. ولگەنىمىزشە دەنەمىزدى كۇتىپ- باپتاپ، تازا ءجۇرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن و دۇنيەدە جاۋاپ بەرەمىز، - دەدى.
ۇستىنە كيگەن اق شاپانى مەن اق تاقياسىنا قاراپ، مولدا بولار دەپ ويلادىم. قىپ- قىزىل نارتتاي رەڭى، شوقشا ساقالى، نۇرى تايماعان كوز جانارىنا قاراعاندا، باقۋات ەكەنى كورىنىپ تۇر. سوزدەرى شىندىق بولعاندىقتان با، ءمىردىڭ وعىنداي اسەر ەتەدى ەكەن. ول اينالا وتىرعان قىز- كەلىنشەكتەرگە قاراپ شىقتى دا، ەگدەلەۋ ايەلگە دۇرسە قويا بەردى.
- كوڭىلىڭە كەلسە دە ايتايىن، اپپاق شاشىڭمەن ورامال تارتپاي، كەيىنگى جاسقا نە ۇلگى كورسەتپەكسىڭ؟ بار بالە باسقا كەلىپ جابىسادى. ورامال تارتىپ جۇرسەڭدەر، دەندەرىڭ ساۋ، باستارىڭ امان بولادى، - دەدى. سودان كەيىن ءتوسىن اشىپ كيىنگەن كەلىنشەككە قارادى دا:
- وسى ءجۇرىسىڭ وزىڭە ۇناي ما؟
- نە ىستەپپىن مەن؟ - دەدى كەلىنشەك.
- ءتوسىڭدى اشىپ، بوتەن ەركەكتىڭ كوزىنە تۇسكەنىڭە ءمازسىڭ بە؟ بوتەن ەركەكتىڭ قۇمارلىعىن وياتقان ايەل، وعان قاراعان ەركەك تە ۇلكەن كۇناعا باتادى. حاديستە وزگە ايەل تۇرماق، ءوز ايەلىڭە سۇعىڭدى قاداۋعا بولمايدى دەگەن.
بوكسە، اياق، ءتوسىڭدى اشىپ الساڭدار، ەركەك بايعۇس قاراماي قايتسىن! حايۋان عانا ابىرويىن جاپپايدى. ابىرويىن جارنامالاپ جۇرگەن سەندەردىڭ حايۋاننان قاي جەرلەرىڭ ارتىق؟! - دەدى بارىمىزگە اجىرايا قاراپ.
- بىزدە نە شارۋاڭىز بار؟ ءبىزدى حايۋانعا تەڭەيتىندەي ءسىز كىمسىز؟ - دەستى قىز-كەلىنشەكتەر جامىراسىپ. مىنا داۋرىققان جولاۋشىلاردى سابىرعا شاقىرماق بولعان ءبىر جىگىت اعاسى:
- اتامىز بۇگىن اشۋلى عوي، - دەپ قالدى. قاريا وعان قاراپ:
- مىنا قاسىڭدا وتىرعان سەنىڭ كەلىنشەگىڭ بە؟ - دەدى.
- ءيا، - دەدى جىگىت اعاسى.
- مىنا ايەلىڭنىڭ تىڭقيتىپ شالبار كيگەنى سەنىڭشە دۇرىس پا؟ جوق ادەيى، بوتەن ەركەكتەردىڭ كوزى ءتۇسسىن دەدىڭ بە؟ مەنمۇندالاپ كورىنىپ تۇرعان دەنەسىنە قاراپ مەن دە كۇناعا باتتىم. ازاماتتى ارام ويعا جەتەلەيتىن ايەلدەردىڭ ءوزى. ەتەك- جەڭدەرىڭدى جاۋىپ، دەنەلەرىڭدى اشىق-شاشىق ەتىپ كورسەتپەي جۇرسەڭدەر ەركەك ەلەڭدەمەيدى، ادالدىق بۇزىلمايدى، - دەدى. جىگىتتىڭ ايەلى شامدانىپ:
- شالبار كيسە نە بوپتى، جارقىراپ دەنەم كورىنبەسە بولدى دا! - دەدى مۇرنىن ءشۇيىرىپ.
- قىزىم، اداسپا! پايعامبارىمىز (س. ع. س.): «ايەلدىڭ كيىمىن كيگەن ەركەكتەردى، ەركەكتىڭ كيىمىن كيگەن ايەلدەردى قۇداي قارعاسىن!» - دەگەن.
ەر ادامنىڭ ءبىر عانا ۇياتتى جەرى بولعاندىقتان، شالبار ەرلەرگە ارنالعان. ال ايەل زاتىنىڭ دەنەسىنىڭ جەتى جەرى ۇياتتى بولىپ سانالادى. ۇلى سوزدە ۇيات جوق، سونىڭ ءبىرى كىندىكتىڭ تومەن جاعى. سول جەر تازا بولۋ ءۇشىن ايەلدەرگە كويلەكتى نەسىپ ەتكەن. سەبەبى كويلەكتىڭ ەتەگى جەلپ- جەلپ ەتكەندە، جامان يىستەن ادا قىلادى. ال شالبار كيسە، سول ءيىس شالباردىڭ ىشىندە شىقپاي قالىپ قويادى. سونى دا تازالىق دەشى قانەكي!» - دەدى شال.
شالدىڭ شىن بەرىلىپ تۇسىندىرگەنى سونشالىق، بەت- ءجۇزى قىزارىپ، شەكە تامىرلارى ودىرايىپ كەتتى. سودان قايتا اڭگىمەسىن جالعاپ:
- كەيىنگى كەزدە قىز، ايەل دەمەي بوكسە، ءتوسىن جالاڭاشتاپ الاتىن بولدى. بۇل اقىرزاماننىڭ جاقىنداعانى دا. يماندىلىققا ىنتالانۋ كەرەك. ىنتاسىزدىق ەكىجۇزدىلىكتىڭ سالدارى. بىلە تۇرا كۇناعا باتامىز. پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س. ع. س.): «مەنىمەن سالىستىرعاندا سەندەر كادىمگى جانىپ جاتقان وتقا وزدەرىن- وزدەرى تاستايتىن جىندى كوبەلەك سياقتىسىڭدار. مەن سەندەردى وتقا تۇسۋدەن ساقتاۋ ءۇشىن قانشا تارتقانىممەن، قولىمنان شىعىپ كەتىپ، وزدەرىڭدى وتقا تاستاي بەرەسىڭدەر»، - دەگەن ەكەن.
سەندەردىڭ اشىق- شاشىق جۇرىستەرىڭ وتقا تۇسكەن ەمەي نەمەنە؟ - دەدى. وسى سوزدەردى ايتقاندا مەن اياقتارىمدى كەيىنىرەك تارتىپ، ەتەگىمدى قىمتاي وتىردىم. سەبەبى «يۋبكام» قىسقالاۋ بولاتىن. قاريا مەنىڭ قىمسىنىپ وتىرعانىمدى بايقاپ:
- ءتۇس قايتقاندا ەتەگىڭدى نەسىنە جاباسىڭ؟ ونى ۇيدەن شىعاردا ويلانۋ كەرەك ەدى، - دەگەندە قاسىمداعى بالامنان ۇيالىپ كەتتىم. سودان كولىكتەن ءتۇسىپ كەتكەنشە اسىقتىم. ايالدامادان تۇسكەندە ۇلىم:
- ماما، باسىڭىزعا ورامال تارتپاساڭىز جامان بولاتىنى راس پا؟ - دەدى. مەن ۇلىما نە دەپ جاۋاپ قاتارىمدى بىلمەدىم. ويتكەنى ءوزىم دە جالاڭباس ەدىم.
س. سەرىباي
zamana.kz
