دالادا قاڭعىعان دارىندار

استانا. قازاقپارات- ءارقايسىمىزدىڭ الدىمىزدا نە كۇتىپ تۇرعانى جاراتقانعا عانا ايان.

بۇگىن قالتامىزدا اقشا تاسىعان باي، ەل تانىعان اتاق، مانساپقا يە جۇلدىز بولساڭ، ونىڭ بارلىعى قاشانعا دەيىن بولاتىنى بەلگىسىز.

نەمەسە بۇگىن اتى الەمگە تانىلعان جانداردىڭ وسىعان دەيىن قاڭعىباس جاندار بولعانىنا دا سەنۋ قيىن ەمەس پە؟! ءبىراق جۇلدىزداردىڭ ءبارى بىردەي شالقىپ ءومىر سۇرگەن وتباسىنان شىقپاعان. جوقشىلىق ازابىن تارتىپ، دالادا كۇنىن كورگەن جاندار دا بولعان. ولار كىمدەر؟

مىسالى، ەكى «وسكار» سىيلىعىن جانە بىرنەشە ماراپاتقا يە بولعان گولليۆۋدتىڭ بەلگىلى اكتريساسى حوللي بەرري اكتەر بولعانىنا دەيىن كەدەيدىڭ كەبىن كيگەن ەكەن.

ءوزىنىڭ ءبىر سۇحباتىندا، «جوقشىلىق جاندى قيناپ جىبەرگەنى سونشا، ءبىر كەزدەرى كوشەدەگى قاڭعىباستاردىڭ تۇنەيتىن جەرىن پانالادىم» دەپتى. جاسى 21 گە كەلگەندە، حوللي اكتريسا بولۋدى قالاپ، چيكاگوعا جول تارتقان ەكەن.

ءبىراق اقشاسى تاۋسىلىپ قالىپ، ونسىزدا تۇرمىسى تومەن اناسىنان كومەك سۇراعاندا، ودان دا قايىر بولماعان. ويتكەنى قىزى ءوز جاعدايىن ءوزى جاساۋدى وسى باستان ۇيرەنۋى ءتيىس دەپ تۇيگەن. اقشادان تارشىلىق كورگەن قىز جالدامالى پاتەرىن بوساتىپ، امالسىز ءۇي-كۇيسىز جۇرگەندەردىڭ پاناسىنا ورتاقتاسقان.

شەتەلدىك تانىمال جۇلدىزداردىڭ اراسىندا وسى سياقتى كەدەيدىڭ كۇنىن باسىنان كەشىرگەندەر از ەمەس. كۇلكىلى فيلمدەرىمەن كوپشىلىك كورەرمەندەردىڭ كوڭىلىن باۋراعان دجيم كەرريدىڭ دە قاڭعىباستاردىڭ قامىتىن كيگەن كەزدەرى بولعان ەكەن.

قازىردە جاسى 53 كە جەتكەن دارىندى اكتەر، سەناريست، پروديۋسەر دجەيمس يۋدجين كەرري بالا كەزىندە-اق باسپانانىڭ تاۋقىمەتىن تارتقان. وزىمەن بىرگە ءۇش باۋىرى وسكەن وتباسىندا ۇنەمى اقشا جەتپەي، ءبىراز قيىنشىلىق كورگەن. ونىڭ بۋحالتەر بولىپ ىستەگەن اكەسى جالاقىسىن ايدان- ايعا زورعا جەتكىزىپ وتىرعان. تۇراتىن ۇيلەرىن دە قايتا- قايتا اۋىستىرا بەرگەن، كەرري وتباسىنىڭ بالالارى ساباقتان قولى قالت ەتكەندە، جۇمىس ىستەپ اقشا تاپقان. سول كەزدە دجيم توماعا تۇيىق بالا بولىپتى.

ءبىر كۇنى اكەسى جۇمىسىنان ايىرىلعاندا وتباسى ۇياداي ۇيدەن جۇك تاسىمالدايتىن اۆتوفۋرگونعا كوشكەن. ءتىپتى كەيىن تۇرمىسقا شىققان پاتريسيا دەگەن اپاسى تۇراتىن ءۇيىنىڭ ەسىگىنىڭ الدىنداعى شاتىردا تۇرۋىنا تۋرا كەلگەن. كەيىن اكەسى دە، دجيمنىڭ ءوزى دە جۇمىسقا ورنالاسقان. اكتەر ءبىر سۇحباتىندا «ەگەر دە شوۋ- بيزنەستەگى جۇمىسىم ورگە باسپاعاندا، ءالى دە بۇرىنعىداي بولات قۇيۋ زاۋىتىندا ىستەپ ءجۇرۋشى ەدىم» دەپ ايتىپتى.

وتكەن عاسىردا عانا اتى دۇركىرەپ تۇرعان، دىبىسسىز تۇسىرىلگەن فيلمدەردە ويناعان چارلي چاپلين دە بالالىق شاعىندا كەدەيشىلىكتىڭ كۇيىن كەشكەن. ونىڭ اتا- اناسى دا ەسترادا اكتەرلارى بولعان. الايدا، اكتەردىڭ اكەسى قايتىس بولعاننان كەيىن، اناسى قاتتى سىرقاتتانىپ قالىپتى. كەيىن اقىل- ەسىنەن ايىرىلىپ، پسيحياتريالىق كلينيكادان ءبىر-اق شىققان. سودان چاپلين ءبىرازعا دەيىن لوندون قالاسىنىڭ كوشەلەرىندە قاڭعىپ ءومىر سۇرگەن.

كەيىنىرەك لامبەتەدەگى تۇزەۋ مەكتەبىنەن ءبىر-اق شىعىپ، بىرنەشە اپتادان سوڭ لوندونداعى كەدەيلەرگە ارنالعان مەكتەپتەردىڭ بىرىنە اۋىستىرىلىپتى. ونىڭ بالالىق شاعى سول كەزدەگى باسقا دا زامانداستارىنىڭ ءومىرى سياقتى قيىن بولعان. ياعني جالعىزدىقتىڭ، قاتالدىق پەن كەدەيشىلىكتىڭ ءدامىن تاتقان. سول جىلدارداعى قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەر اكتەردىڭ ءبىراز فيلمدەرىندە نەگىزگە الىنعان ەكەن.

 ال اكتەر ءارى اقىن، تانىمال اكتريسا دريۋ بەرريموردىڭ اكەسى دجون دريۋ بەرريمور قاسىقتاپ جيناعان اتاعىنان، حالىق اراسىنداعى بەدەلىنەن ءبىر مەزەتتە-اق قول ءۇزىپ قالعان. ەسىن كەتىرگەن ەسىرتكى ءومىرىن كۇل-تالقان ەتتى دەۋگە بولادى. سونىڭ كەسىرىنەن جيعان- تەرگەنىنەن جۇرداي قالدى. بىردە كوشەدە قاڭعىپ جۇرسە، كەيىن ءۇي-كۇيسىز جۇرگەندەردىڭ پانالايتىن ورنىن مەكەندەگەن. اقىرى، قوعامنان دا، دوستارىنان دا، ءتىپتى وتباسىنان دا الىستاي بەرگەن. ءسويتىپ جاقىندارىنان اجىراي باستاعان دارىن يەسى 2004 -جىلى قاتەرلى ىسىكتىڭ كەسىرىنەن ولاردان مۇلدەم قول ۇزگەن.

 «كازينو رويال» فيلمىندەگى دجەيمس بوندتىڭ رولىنەن كەيىن تانىمالدىلىققا يە بولعان اكتەر دەنيەل كرەيگ سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە اكتەرلىق جۇمىسپەن ەندى اينالىسىپ جۇرگەن كەزدەرى ساياباقتاعى ساكىدە تۇنەگەندەرىن جەتكىزگەن. 5 جاسار كەزىندە اتا-اناسى اجىراسىپ، اناسى باسقا ازاماتقا تۇرمىسقا شىققانىمەن، دەنيەلدىڭ قايىر سۇراپ كەتەتىندەي جاعدايعا كيلىكپەگەن. ول تۋرالى «كەدەيشىلىكتىڭ تاۋقىمەتىن تارتتى نەمەسە قاڭعىباس بولدى» دەگەن سىڭايدا ەشتەڭە ايتىلماعان. تەك تەاتر جۇمىستارىنان الاتىن اقشاسى ماردىمسىز بولعاندىقتان، داياشى، جيناپ- تازالاۋشى جۇمىستارىن ەكى قولعا ءبىر كۇرەك ەتكەن.

 داۋىسىمەن تانىلعان امەريكالىق ءانشى ەللا فيتسدجەرالد دا تاعدىر تاۋقىمەتىن ءبىراز تارتقان ەكەن. ول جاس كەزىنەن-اق بوردەلدەردە ءان ايتىپ، اقشا تابۋمەن اينالىسقان. ءسويتىپ ءجۇرىپ سىبايلاستىققا، ياعني مافياعا ارالاسىپ كەتىپ، پوليتسيالارمەن ەكەۋارادا كەلىسپەۋشىلىكتەر، پروبلەمالار تۋىنداي بەرگەن. سودان بارىپ، ءانشىنى تۇزەۋ مەكتەبىنە جىبەرگەن. ودان قاشىپ شىققان ەللا ءبىر ۋاقىتتارى پاناسىز ءجۇرىپتى.

سونداي قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردەن وتكەن بۇلبۇلداردىڭ ءبىرى -  فرانسۋز ءانشىسى ەديت پياف. ونىڭ دا ءومىرى وڭايعا تۇسپەگەن. اناسى كۇيەۋىن تاستاپ كەتىپ، قىزىن اجەسىنىڭ قولىنا تاپسىرعان كۇننەن ەديت ءبىراز قينالعان. اجەسىنىڭ بالامەن اينالىسۋىنا ۋاقىتى بولماعان، ءتىپتى بالا مازاسىن الماۋى ءۇشىن ءسۇتتىڭ ورنىنا بوتەلكەگە شاراپ قۇيىپ بەرىپ جۇرگەن ەكەن. ەرجەتە باستاعان قىز كەيىن كوشەدە ءان ايتىپ ءجۇرىپ اقشا تاپقان. ول كابارەگە جۇمىسقا تۇرعانعا دەيىن دالادان تاۋىپ جۇرگەن تيىن- تەبەنگە كۇنەلتىپتى.

 ال اكتەرلىق ومىرىندە 50 دەن ارتىق فيلمگە جانە «رەمبو»، «روككي» سەريالارىنا ءتۇسىپ ۇلگىرگەن امەريكالىق اكتەر سيلۆەستر ستاللونەنىڭ دە باسىنان وتكەرگەن قيىن كەزدەرى بولعان ەكەن. جاستايىنان گولليۆۋدتى باعىندىرامىن دەپ كەلگەن سيلۆەستور بىرنەشە اپتا بويى اۆتوۆوكزالدا تۇنەپ جۇرگەن.

پوليتسەيلەردىڭ كوزىنە كورىنبەۋگە تىرىسىپ، سولاردان تىعىلىپ جۇرۋگە ءماجبۇر بولعان. سول كۇندەرى قايىرىمدىلىق رەتىندە تەگىن اس بەرەتىن اسحانالارىندا تاماقتانادى. ءبىراق قۋانىشىنا وراي، كەيىن ويلاماعان جەردەن اكتەرلار تاڭدايتىن كاستينگتەن ءوتىپ كەتكەن. سودان وعان رول بەرىلىپ، ەكى تۇسىرىلىمنەن كەيىن-اق قولىنا 200 دوللار تيەدى. بۇل اقشا 1970 -جىلى قوماقتى قاراجات بولعان.

«جاقسىنىڭ ءبارى ەڭبەكپەن كەلەدى» دەمەكشى، قاراپ وتىرساق، بۇگىندە تولاعاي تابىسقا جەتىپ، ءوزىن تانىتا بىلگەن جۇلدىزدار ومىرىندە قانشاما قىسىلتاياڭ كەزدەردى وتكەرگەن. ءسۇرىنىپ جاتسا دا مويىماي، بيىك اسۋلارعا قول جەتكىزىپ وتىر. كوشەدە ءومىر سۇرگەن مۇنداي جاندار بۇل عانا ەمەس، بۇدان باسقا دا جۇلدىز يەلەرى بار. ءتىپتى قازاق اراسىندا دا مۇنداي جاعداي بولعان. ماسەلەن، بەلگىلى كينورەجيسسەر ەدىگە بولىسبايەۆتىڭ دا قاڭعىباستار پانالايتىن ۇيدە جۇرگەنىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جارىسا جازعان. بالكىم، مانساپ تا، اتاق تا وڭايلىقپەن كەلمەيتىن شىعار. ءبىراق ومىردەگى كەدەرگى بولاتىن جاعدايلارمەن كۇرەسۋ دە ادامنىڭ شىدامدىلىعىنا بايلانىستى.

دەمەك، وسى جاعدايلارعا قاراي وتىرىپ، پيانينو سياقتى ءومىردىڭ قارا جولاقتارىنان كەيىن، مىندەتتى تۇردە اق جولاقتارى بولاتىنىن دا ۇمىتپاۋ كەرەك.

مىرزاحمەتوۆا نۇرسۇلۋ

«ايقىن»