ماعجان جۇماباي ۇلى. بالا بولمەسى قانداي بولۋى كەرەك؟ - پەداگوگيكا

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - مىناۋ ءسوزدى وقىعاندا «اتىڭنىڭ باسى ءبىتىپ، جورعاسى قالىپ پا؟» دەگەندەي، قازاقتىڭ وزىنە ءۇي ءبىتىپ، بالاسىنىڭ جورعاسى قالىپ پا؟ - دەپ كۇلىپ كەكەتۋشى دە تابىلار.

شىنىن ايتقاندا، قازاقتا ءۇي دەرلىك ءۇي بار ما؟ جوق. ونەرلى اۋىلدىڭ ادامى تۇگىل مالى دا جاتپايتىن ءبىر بىلىق قورا.

قازاقتىڭ قىسقى ءۇيىنىڭ كوبى جەرمەن - جەكسەن بولىپ جاتقان شىمنان جاسالعان ءبىر قۋىس. تەرەزە دەگەن تىشقاننىڭ كوزىندەي عانا ءبىر تەسىك. ەسىكتەن، تەسىكتەن، ۇستىنەن اڭىراپ تۇرعان سۋىق.

جەلدىڭ ىزىڭىن، داۋىل، بوراننىڭ اداسقان اڭداي ۇلىعانىن ەستىگىڭ كەلسە، سورلى قازاقتىڭ قىسقى ۇيىنە كىر. شىم قابىرعادان، توبەدەگى سيرەك سالىنعان سىرعاۋىلدىڭ اراسىنان سورعالاعان سۋ. جەر ەدەنسىز.

بوساعادا قاتار-قاتار مالدىڭ ءتولى. ءيىس-قوڭىس، ءتۇتىن. ەگەر قازاق جاز شىعىسىمەن مىناۋ ساسىق ۇڭگىر زىندانىن تاستاپ، كيىز ۇيىنە شىقپاسا، ءسوز جوق، بىرنەشە جىلدىڭ ىشىندە قىرىلىپ بىتەر ەدى.

مىنەكي، جىل ون ەكى اي ىشىندە سەگىز-توعىز اي قازاق تۇراتىن (ءۇيدىڭ) ءتۇرى وسى.

ارينە، مۇنداي ۇيدە تۇرعان قازاققا، بالا بولمەسى پالەندەي بولسىن دەپ ايتۋ ورىنسىز بولار ەدى. ءبىراق ءبىزدىڭ ءۇمىتىمىز كەلەشەكتە: سورلى قازاق ماڭگى ساسىق ۇڭگىردە قۇرتتاپ، ءشىرىپ جاتا بەرمەس، تۇرمىسىن تۇزەتەر دەپ سەنەمىز.

بىزگە جۇبانىش اقىننىڭ الگى ولەڭى.

سوزىمىزگە ورالايىق. بالا بولمەسىنىڭ ىشىندە 6-5 كۋب ساجىن اۋا بولسىن. جانە اۋا ءجيى-ءجيى جاڭارتىلىپ تۇرسىن. بالا جاتقان ۇيدە كىر جۋۋ، كىر كەپتىرۋ، كىرلەگەن كيىم تاستاۋ جارامايدى.

سەبەبى، كىردىڭ كىرى بۋ بولىپ، اۋا بولىپ بالانىڭ ىشىنە كىرىپ، ساۋلىعىنا زيان كەلتىرەدى. بالا بولمەسىنىڭ جىلىلىعىن دا باقىلاپ تۇرۋ كەرەك. جاڭا تۋعان بالا جاتقان بولمەنىڭ جىلىلىعىن ريۋمەر بويىنشا 17-18 گرادۋس، ءبىر جەتى مەن التى جەتى اراسىندا 17-16 گرادۋس، مۇنان سوڭ 15-16 گرادۋس بولۋى ءتيىس.

قانداي ءۇيدىڭ، اسىرەسە، بالا بولمەسىنىڭ جارىق بولۋى تىم كەرەك. قاراڭعى ۇيدە تاربيەلەنگەن بالانىڭ ءوسۋى شابان بولادى. تاماعى قانشا جاقسى بولسا دا، زاعىپ، ناشار بولىپ وسەدى. سوندىقتان بالا جاتقان بولمەنىڭ جارىعى مول بولۋى كەرەك. بولمەنىڭ جارىعى مول بولۋ ءۇشىن تەرەزەلەرى وڭتۇستىك كۇن شىعىسقا، نە وڭتۇستىك كۇن باتىسقا قاراۋى شارت. تەرەزەلەرى تۋرا وڭتۇستىككە قاراعان بولمە قىستىگۇنى جارىق، جىلى بولعانىمەن جازدىگۇنى ىستىق، قاپا بولادى. ال ەندى تەرەزەلەرى سولتۇستىككە - ءتۇن جاققا قاراعان بولمە قاشان دا قولايسىز.

ءسوز اياعىندا قازاقتىڭ ۇيىندە بالا ءوسىرۋى، اسىراۋى تۋرالى ءبىر-ەكى اۋىز ءسوز. بالا تاربيەلەۋ ءۇشىن كيىز ءۇيدى اسا قولايلى دەۋگە بولمايدى. اڭعال-ساڭعال، اشىق- تەسىك كيىز ءۇي بالانىڭ جەل ءتيىپ، سۋىق ءتيىپ اۋرۋ بولۋىنا كوپ سەبەپشى. ءبىراق بالانى كيىز ۇيدەن ءبىرجولا بەزدىرىپ كەتۋگە ورىن جوق.

كيىز ءۇيدىڭ زياندى بولعانى سىقىلدى، پايدالى جاعى دا بار. اڭگىمە سول كيىز ءۇيدىڭ ىشىندە بالانى ۇستاي بىلۋدە. تازا اۋا سول كيىز ۇيدە بولماعاندا قايدا بولادى؟ تەگىندە جاراتىلىسپەن باۋىرلاسىپ قۇشاقتاسقان، الدىنداعى مالىمەن بىرگە ءجۇرىپ، بىرگە وسكەن قازاق بالاسىن اسا نازىك ەتىپ، ۇلبىرەتىپ تاربيە قىلماعانى دۇرىس بولار ەدى.

بۇل سوزبەن مەن بالاڭدى باياعىداي «شالباردىڭ ىشىنە سالىپ اسىرا» دەيىن دەپ وتىرعانىم جوق. ول زامان وزدى عوي. ايتكەنمەن دە قازاق بالاسىنىڭ تاربيەسى قازاق تۇرمىسىنا قابىسۋى ماقۇل.

namys.kz