بىردە مىقتى، بىردە ءالجۋاز ۋكراينا اسكەرى

استانا. قازاقپارات - شىعىس ۋكرايناداعى ۇرىس شيەلەنىسىپ بارادى. ۋكراينا ارمياسىنىڭ اسكەري دايىندىعى كەيدە ىسكە العىسىز، كەي جەرلەردە كەرىسىنشە وتە مىقتى دەپ باعالانىپ جاتىر. ولاردىڭ مۇنداي اركەلكى ناتيجە كورسەتۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟

ەكى جەتىستىك

وسى ۋاقىتقا دەيىن ولار ەكى ءىرى جەتىستىككە جەتتى. سوڭعىسى - ماۋسىمنىڭ 2- كۇنى لۋگانسك قالاسى ماڭىنداعى شەكارا وتريادىنىڭ نەگىزگى بازاسىنا جاسالعان شابۋىلعا تويتارىس بەردى. ءۇش رەت جاسالعان شابۋىلعا 500 گە تارتا بۇلىكشى قاتىسقان.

 شەكاراشىلاردىڭ سانى بۇلىكشىلەردەن الدەقايدا از بولعاندىقتان، ارميانىڭ ارنايى جاساعى مەن ۋكراينا اۋە كۇشتەرى كومەككە كەلدى. ۇرىس ءبىر كۇنگە سوزىلدى. ۋكراينا ۇكىمەتى جەڭىسكە جەتكەنىن حابارلادى. كەم دەگەندە بەس سەپاراتيست ءولتىرىلدى، ۇكىمەت اسكەرىنىڭ اراسىنان جارالانعان ءتورت جاۋىنگەردىڭ حالى ناشار.

بۇدان بۇرىن ۋكراينانىڭ ەليتالىق اسكەري بولىمدەرى مامىردىڭ 26 - كۇنى بۇلىكشىلەر باسىپ العان دونەتسك اۋەجايىن بوساتىپ، سەپاراتيستەردى ويسىراتا جەڭگەن ەدى. بۇل سوعىستا ونداعان بۇلىكشى قازا تاپتى. ال ۇكىمەت اسكەرى ۇرىستان ءدىن- امان شىقتى.

جەڭىلىستەر

الايدا مۇنداي ءىرى ۇرىستاردا مىقتىلىعىن كورسەتكەن ۋكراينا ارمياسى سلاۆيانسك قالاسىنىڭ اينالاسىنداعى بۇلىكشىلەر ورناتقان وتكەلدەردى الۋ سياقتى كىشىگىرىم شايقاستاردا جەڭىلىپ قالىپ جاتىر.

 مامىردىڭ 29- كۇنى بۇلىكشىلەر جاۋىنگەرلەر تاسيتىن اسكەري تىكۇشاقتى اتىپ قۇلاتتى. ودان 13 سارباز، ءبىر گەنەرال قازا تاپتى. مامىردىڭ 2 - كۇنى بۇلىكشىلەر جاساعى ۋكراينانىڭ ەكى بارلاۋشى تىكۇشاعىن اتىپ ءتۇسىردى. ەكيپاجدىڭ ەكى مۇشەسى مەرت بولدى.

 كيەۆتە تۇراتىن اسكەري ساراپشى، «ۋكراينا قورعانىس تەحنولوگيالارى» قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير گرەكتىڭ ايتۋىنشا: «الا- قۇلا ناتيجەلەر ۋكراينا جاساقتارىنىڭ اركەلكى دايىندىعىن كورسەتەدى. ەليتالىق بولىمشەلەر جاقسى جاراقتاندىرىلعان بولسا، كادرلىق ارميا دۇرىس جابدىقتالماعان، ولاردىڭ وسالدىق تانىتۋىنىڭ سىرى دا وسىندا» .

- ەكى جاعدايدا دا (سلاۆيانسكىدە دە، دونەتسكىدە دە) ۇرىسقا م ي-24 اسكەري تىكۇشاقتارى ارالاستى. ءبىراق دونەتسكىدە جەتىلدىرىلگەن تىكۇشاق پايدالانىلدى. وعان زەنيتتى- زىمىران كەشەنىنە قارسى قۇرىلعى ورناتىلعان. بۇل قۇرىلعى زىمىرانعا جالعان سيگنال جىبەرەدى دە، ول باسقا جاققا بۇرىلىپ كەتەدى، - دەيدى گرەك.

«دونەتسكىدەگى وپەراتسيا كەزىندە تىكۇشاقتاردى زىمىراننان ساقتاپ قالعان قورعانىس جۇيەسىن ۋكراينا قورعانىس ونەركاسىبى ماماندارى جاساعان» دەيدى ول. تەحنيكانى جاڭارتۋعا قاراجات بولماعاندىقتان، بۇل جۇيە تەك كەيبىر تىكۇشاقتارعا عانا ورناتىلعان، ال كوبى باياعى قالپىندا قالعان.

توزعان قارۋ، جارتىمسىز قاراجات

ۋكراينا تاۋەلسىزدىك العالى (1991- جىلى) قورعانىس سالاسى قارجىدان قاعاجۋ كورىپ كەلەدى. ەلدىڭ شىعىسىنداعى بۇلىكشىلەرمەن كۇرەس كەزىندە وسى سالعىرتتىقتىڭ كەسىرى انىق بايقالدى.

 كيەۆتەگى ارميا، كونۆەرسيا جانە قارۋسىزدانۋ ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى سەرگەي جۋرەتستىڭ ايتۋىنشا، «ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرى قولدانىپ جاتقان قارۋ- جاراقتىڭ 100 پايىزى 1980- جىلداردىڭ سوڭىندا شىعارىلعان» .

ونىڭ ەسەبىنە قاراعاندا، ۋكراينا پارلامەنتى سوڭعى جىلدارى قورعانىس سالاسىنا ءبولىپ كەلگەن قارجى تەحنيكانى جاڭارتۋعا كەتەتىن شىعىننىڭ تەك 10 پايىزىن جاۋىپ وتىرعان. ۋكراين اسكەريلەرىنىڭ ەسەبى بويىنشا، قايتا قارۋلانۋعا 131 ميلليارد گريۆنا (11,3 ميلليارد ا ق ش دوللارى) قاجەت. ال پارلامەنت 2013 - جىلى قورعانىسقا تەك 15,6 ميلليارد گريۆنا (1,3 ميلليارد ا ق ش دوللارى) بولگەن.

سالىستىرۋ ءۇشىن ايتساق، پولشانىڭ قورعانىس بيۋدجەتى - 10 ميلليارد ا ق ش دوللارى، رەسەيدىكى - 70 ميلليارد ا ق ش دوللارى. ال ا ق ش قورعانىس سالاسىنا جىلىنا 640 ميلليارد دوللار جۇمسايدى.

ۋكراين ارمياسىنىڭ «دوزور-В» دەگەن جاڭا كولىگى. حاركوۆ، 4 - ماۋسىم 2014 - جىل.

 ماۋسىمنىڭ 3- كۇنى ناتو- نىڭ باس حاتشىسى اندەرس فوگ راسمۋسسەن ۋكراينا ارمياسىنا كومەك كورسەتۋ ءۇشىن سولتۇستىك اليانستىڭ «ۋكرايناداعى رەفورمالاردى ءتيىمدى ەتە تۇسەتىن، ونىڭ قارۋلى كۇشتەرىن نىعايتاتىن ۇزاق مەرزىمدى شارالار پاكەتىن ازىرلەپ جاتقانىن» مالىمدەدى. بۇل قۇجاتتار الداعى اپتالاردا دايىن بولادى. وندا ناقتى قانداي ماسەلەلەر قاراستىرىلعانىن راسمۋسسەن اشىپ ايتپادى. 

 تاجىريبە دە جەتپەي جاتىر

ۋكراينا ارمياسىنىڭ شابۋىلدارى تەك جابدىقتىڭ جەتىسپەۋىنەن عانا ماندىماي تۇرعان جوق. مۇنىڭ جانە ءبىر سەبەبى - سوعىس تاجىريبەسىنىڭ جوقتىعى.

سوڭعى جىلدارى ۋكراينا جاساقتارى اۋعانستان مەن يراكتاعى جانە بالقان تۇبەگىندەگى حالىقارالىق بىتىمگەرلىك وپەراتسيالارىنا قاتىسىپ، ءبىراز اسكەري تاجىريبە جيناعانى راس. الايدا گرەكتىڭ ايتۋىنشا، بۇل وپەراتسيالارعا قاتىسقان اسكەريلەردىڭ ءبىرازى ودان بەرى قارۋلى كۇشتەر قاتارىنان كەتىپ قالعان.

تاعى ءبىر پروبلەما - ۋكراينا اسكەرى قالالار مەن اۋىلداردا بەكىنگەن سەپاراتيستەرگە اشىق شابۋىلداي الماي، بروندى تەحنيكا مەن اۋە قورعانىسى سالاسىنداعى ارتىقشىلىقتارىن تولىق پايدالانا الماي جاتىر.

سەپاراتيستەر بۇلىك باستاعان ەكى اي ىشىندە كيەۆ بەيبىت حالىق اراسىندا كوپ ادام شىعىنى بولماس ءۇشىن ساقتىقپەن ارەكەت ەتىپ وتىر. كىسى ءولىمى كوپ بولعان جاعدايدا حالىقتىڭ ۇكىمەتكە نارازىلىعى كۇشەيىپ كەتۋى مۇمكىن.

ەسەسىنە وسى ارالىقتا بۇلىكشىلەر ەداۋىر ءىرى قارۋلى شابۋىلدار ۇيىمداستىرا الاتىن كۇشكە اينالىپ ۇلگەردى.

ماۋسىمنىڭ 2- كۇنگى لۋگانسكىدەگى شەكارا وتريادىنىڭ نەگىزگى بازاسىنا شابۋىلداۋ ارقىلى بۇلىكشىلەر تەك جاقسى قارۋلانعاندارىن ءبىلدىرىپ قانا قويماي، رەسەيدەن ۇرىسقا قاجەتتى قارۋ- جاراق جەتكىزىپ تۇراتىن جولدى ساقتاپ قالۋعا دا نيەتتى ەكەندەرىن دالەلدەدى.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قازىر ۋكراينا ارمياسىنا ەڭ كەرەگى - جەڭىستەرىن كوبەيتىپ، سول ارقىلى تارازى باسىن كيەۆكە قاراي اۋدارۋ.

نيۋ- يورك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، پوست- سوۆەتتىك ەلدەردەگى قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن زەرتتەۋشى مامان مارك گالەوتتي: «ەگەر كيەۆ بۇل سوعىستا باسىم ەكەنىن كورسەتسە، ەڭ الدىمەن جاۋىنگەرلەر رۋحى كوتەرىلەدى. ال بۇل - ونشا بايقالماعانىمەن، شايقاستار كەزىندەگى ەڭ ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى. ەكىنشىدەن، بۇل بۇلىكشىلەردىڭ ساعىن سىندىرادى» دەيدى.

 ءبىراق ماماننىڭ ايتۋىنشا، ۋكراينا ارمياسىنىڭ سەپاراتيستەردى جەڭۋ- جەڭبەۋى رەسەيگە قاراپ تۇر. ماسكەۋ لۋگانسك جانە دونەتسك وبلىستارىنداعى بۇلىكشىلەردىڭ كومەك سۇراعان وتىنىشتەرىنە قۇلاق اسپاعانىمەن، جاۋىنگەرلەر مەن قارۋ- جاراقتىڭ شەكارا ارقىلى ۋكرايناعا ءوتىپ جاتقانىن بايقاماعانسىپ وتىر.

(ازاتتىق تىلشىلەرى چارلز رەكناگەل مەن مەرحات ءشارىپجانوۆتىڭ ماقالاسىن اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان - مۇحتار ەكەي) .

«ازاتتىق» جاڭالىقتارى