ؤاليبةك ءابدئرايئموأ: ماعان كوپ نارسةنئ ءجذسئپ ذيرةتتئ

- ءبئز قاراپايئم تاماقتئث ءوزئن ةگةر ول ءدامدئ شئقسا، «قالاي جاساپتئ، قذرامئ قانداي؟» دةيمئز عوي. ال ةندئ ونئث قاسئندا وزئثئزدةي قازاق ونةرئندة ةرةكشة ورنئ بار ازاماتتئث بولمئسئنا ذثئلمةؤ ذيات سةكئلدئ. اعا، وسئ ءسئز قالاي ؤاليبةك بولدئثئز؟
- ساحنادا ساتيرا ورئندايمئن دةگةن وي مةنئث ءذش ذيئقتاسام تذسئمة كئرگةن ةمةس. جالپئ، جاس كةزئمدة وتة كوثئلدئ جئگئت بولدئم، انسامبلدة گيتارا وينايتئنمئن. سونداي-اق وتئرئستاردئث بارئندة ءازئل-قالجئث ايتسام بولعانئ، ةل-جذرت وزدئگئنةن قئران-توپان كذلكئگة قالاتئن. سوعان قاراپ «مةن ءارتئس بوپ كةتةم» دةپ كئم ويلادئ دةيسئز، اسئرةسة ءبئزدئث قازاقتا. كوپ نارسةنئ ةلةي بةرمةيتئن حالئقپئز عوي. كةيئن بئلدئك قوي، انةكدوت ايتؤدئث ءوزئ ونةر ةكةن عوي.
كازگؤ-دئث فيلولوگيا فاكؤلتةتئ، اراب ءتئلئ ماماندئعئن بئتئرگةنمئن. سونئث ةكئنشئ كؤرسئندا وقئپ جذرگةنئمدة ستؤدةنتتةر بوپ «تاماشانئث» اأتورئ مارات ساقاتوأتئ كةزدةسؤگة شاقئردئ. ءوزئ دة ول كئسئنئث الماتئعا ةندئ كةپ جاتقان كةزئ، ذمئتپاسام 1982-1983 - جئلدار. سول كةزدةسؤدةن كةرةمةت اسةر الدئق. قئزئقتئ بولعانئ ءوز الدئنا، سول كةشتةن كةيئن شاي ذستئندة اعامئز «مذمكئن ارالارئثدا ينتةرمةديا جازا الاتئن، ءتئپتئ ساحنادا كذلدئرة الاتئن دا دارئندئ بالالار بار شئعار؟» دةپ سذرادئ.
وثشةث فيلولوگتار، ءبئرئ - اقئن، ءبئرئ - پروزايك، ءتئپتئ ساتيريكتةر دة جوق ةمةس ةدئ. ءبئراق باسقانئ ةمةس، جينالعان كوپشئلئك، ستؤدةنتتةر «مئنة، ناعئز ءارتئس، اعا، سئزگة كةرةك بولسا، وسئ جئگئتتةن ارتئعئن تاپپايسئز» دةپ شؤ ةتة تذسكةنئ. قاپةلئمدة نة دةيئن، «اعا، مةن جاي انشةيئن، كذلدئرؤ ءذشئن بئرةؤدئ «مازاقتاپ»، قئلجاقتاپ جذرگةنئم بولماسا، ةشتةثة جازبايدئ ةكةنمئن» دةپ باسئمدئ قاسي بةردئم. ءسويتئپ ةدئم مارات اعا «ونةرئثئز بار ةكةن، ءبئراق ونئ كورئنگةن جةردة ايتئپ قالدئرا بةرمةي، مئندةتتئ تذردة قاعازعا ءتذسئرئثئز» دةدئ. «سةبةبئ سئزدة ساتيرا بار» دةپ ءتذيدئ.
سول ءسوز ماعان كادئمگئدةي وي تاستاپ، قامشئ باسقانداي بولدئ. ءوز بويئمداعئ ونةرگة ءمان بةرمةي قاراعان مةن سول سوزدةن كةيئن «وحو، جازؤ كةرةك ةكةن عوي؟!.» دةدئم دة وزئمشة ءبئر مونولوگتار جازؤدئ باستادئم. سودان بةسئنشئ كؤرستئ بئتئرةر كةزدة اؤئلدا كوركةمونةرپازدار كلؤبئنئث كةزةكتئ ءبئر كةشئندة ءوزئم جازعان دذنيةلةردئث ءبئرئن ورئنداپ كورئپ ةدئم، ساحنادا كادئمگئدةي جاقسئ قابئلدانباسئ بار ما؟ قازئرگئ تئلمةن ايتقاندا بئردةن «ءوتتئ دة كةتتئ». بذل 1986- جئل بولاتئن. ياعني، مةنئث ةث العاشقئ ساتيراعا كةلؤئم سول كةز.
سودان باستاپ بذكئل اؤئلدئث بذكئل مادةني شارالارئ ماعان تاپسئرئلاتئن بولدئ. شةشةمنئث كلؤبئنا كومةكتةسكةن ءتذرئم عوي. ءوزئم انسامبلدة وينايمئن. اؤئلدئث دومبئرا تارتادئ-اؤ دةگةن ادامدارئن جيناپ، وزئمشة قذرعان وركةسترئم بار. ءوزئم ساتيرا ورئندايتئن دا بولدئم. ءسويتئپ ءجذرئپ-اق ءبئزدئث اؤئل، ءبئزدئث ورتامئزدان نةبئر كةرةمةت انشئلةر شئقتئ. ءوزئم ةلةمةپپئن، ءبئراق كوزگة قاتتئ ءتذسئپپئن عوي. كونسةرتتةرئمئزدئ ةرةكشة باعالاپ، سول تذستا رايكوم دةؤشئ ةدئك قوي، سوندا جاثادان اشئلعان جاثا مادةنيةت سارايئندا ديرةكتور ةتئپ تاعايئندادئ.
- قانشا جاسئثئزدا ديرةكتور بولدئثئز سوندا، اعا؟
- 27 جاسئمدا. سودان كةيئن بارئپ ءجذسئپتئ تاپتئم دا، وعان ساتيرا جازئپ بةرةمئن، ول قاتئرئپ ورئندايدئ. سةبةبئ ناعئز مامان سول. ءبئز ءبارئمئز ءجذسئپتئث مةكتةبئنةن شئققانبئز. ءتئپتئ ماعان دا كوپ نارسةنئ ءجذسئپ ذيرةتتئ. الايدا ءوزئث جازعانئثدئ ءوزئثنئث ورئنداعانئث جةثئل بولادئ. ويتكةنئ ءوز ئشئثنةن شئققان «شذبار جئلان» عوي.
- اعا، «ازئلكةشتةن» نةگة كةتتئثئز؟ ةلدئث سوعان ةلةثدةپ قالعانئ؟
- ول مةنئث ةمةس، «حابار» ارناسئنئث جوباسئ عوي. مةنئث ةكئ جئلعا جاساعان كةلئسئم شارت مةرزئمئم ءبئتتئ، ةندئ قازئر بةيبئت دةگةن ءئنئمئز جذرگئزئپ جاتئر. جالپئ، جوعارئداي ايتقانئمداي مةنئث ؤاعدالاسقان مةرزئمئم ءبئتتئ مة، ةندئ ونئ سارئبايدئث بةيبئتئ جذرگئزة مة، بولماسا مةنئث گاؤپةك دةگةن كلاستاسئم جذرگئزة مة، مةنئث ةشقانداي «شاتاعئم» جوق.
- مذمكئن، ءوزئثئز سونداي ءبئر جوبا اشارسئز بولاشاقتا؟ سةبةبئ ةل-جذرت ءسئزدئ «شانشاردان» دا تئس تةلةديداردان كورئپ تذرعئسئ كةلةدئ.
- تةلةجوبا ةمةس، مةنئث 10 سةريالئ كينوم بار ةدئ، سونئ وتكئزة الماي ءجذرمئن ةفيرگة. سونئ كورسةتةمئن دةيتئن تةلةارنا باسشئسئ تابئلسا، ماعان ذلكةن قؤانئش سول بولار ةدئ.
- نة جايلئ ةدئ كينوثئز، ءازئل-قالجئث، ياعني، كومةديا جانرئندا ما؟
- اؤئل جايلئ. ويتكةنئ قازاقتئث تامئرئ اؤئلدا. ءبئز وسئنئ ةشقاشان ةستةن شئعارماؤئمئز كةرةك. ءسئز وسئ قالادان شئققان ناعئز تالانتتئ ايتئپ بةرئثئزشئ؟ ايتالئق، 700 مئث تذرعئنئ بار استانا قالاسئنئث مةيلئ ءبارئ ةمةس، 400 مئثئ-اق قازاق بولا قويسئنشئ، سودان ءبئر اقئن، بولماسا قازاقتئث رؤحئن اسقاقتاتاتئن ءبئر ازامات شئعادئ دةگةنگة مةن ءوزئم اسا سةنئثكئرةمةيمئن. سةبةبئ كوزبةن كورگةنئم جوق. ال ونداي الئپ قالانئث قاسئندا الاقانداي اؤئلدئث ءارقايسئسئنان ءبئر-ءبئر تالانت شئعادئ. ول سونداي زاثدئلئق! ءبئر اؤئلدان ءبئر دارئن شئقپاؤئ مذمكئن ةمةس!
ال قازاقتئث رؤحئن كوتةرئپ، «قازاقپئن» دةپ كةؤدةسئن كةرة، قاسقايئپ تذرئپ ايتا الاتئن، قازاق ءذشئن «جئلايتئندار» ءاربئر اؤئلدا مئثداپ سانالادئ. ءوزئم دة اؤئل مةكتةبئن ءبئتئرئپ، اؤئل مةكتةبئندة جذمئس ئستةگةن اداممئن. سوندئقتان دا قازاق اؤئلئنئث مادةنيةتئنة، ءبئلئمئ مةن سپورتئنا جانئم اشئپ، بذيرةگئم بذرئپ تذرادئ. راسئندا، قازئر قاراپ تذرسام قازاقتئث رؤحئ مةن مادةنيةتئن كوتةرؤ ءذشئن اؤئلدئ كوتةرؤ كةرةك ةكةن، باسقا ةشتةثةنئث دة قاجةتئ جوق. سةبةبئ ءبئزدئث تامئرئمئز - سوندا. ال تامئرعا قان جذگئرئپ تذرماسا، جذرةك توقتاپ قالادئ عوي.
قازاق دةگةندئ ءبئز تذتاس ادام سةكئلدئ قارار بولساق، قازئر ءبئزدئث جذرةگئمئز - استانا، ال سول جذرةك توقتاماؤ ءذشئن ءنار بةرةتئن تامئر ول اؤئل. قالئث قازاقتئث قاينار كوزئ - اؤئل. ءبئراق ءسوزدئث اشئعئن ايتؤئمئز كةرةك، قازئر قالادا جذرگةندةردئث ئشئنةن ةشكئمنئث اؤئلعا بارعئسئ كةلمةيدئ! ءبئزدئث بذگئنگئ سورئمئز دا وسئ. ءتئپتئ ارنايئ باعدارلامالار دا جذرگئزئلئپ جاتئر، ءبئراق ودان اؤئل كوركةيئپ جاتقان جوق، نةگة؟ سةبةبئ اؤئلعا كةلگةن جاس ماماندئ قئزئقتئراتئن ةشتةثة جوق.
سوندئقتان مامان جئبةرمةس بذرئن اؤئلدئث جاعدايئن جاساؤ كةرةك، كلؤبتار اشؤ كةرةك، جئلئندا ءبئر باس سذعئپ «اؤئل جئلئ» دةپ قويا سالماي، ذدايئ قاداعالاؤ كةرةك. ارينة، تةك اؤئل دةپ قاتئپ قالماي، قالادا دا قازاق مادةنيةتئنئث مارتةبةسئن ءبئرئنشئ ورئنعا قويؤ قاجةت. باسقا مادةنيةتتئ جوعارئ قويئپ، ءوزئمئزدئ ةشقاشان ةكئنشئ كةزةككة ئسئرئپ قويؤدئث ءجونئ جوق.
- ءسئز كةيئنگئ كةزدةرئ جاندئ مؤزئكانئ جاثعئرتؤعا باسا ءمان بةرئپ، ءتئپتئ «شانشارداعئ» ينتةرمةديالارئثئزدئث ءوزئن سوعان ويئستئرئپ جاتئرسئز، بذل دا ءبئر جاثا جوبا، جاثا يدةيانئث باستاماسئ ةمةس پة؟ جةكة ءانسامبل قذرايئن دةپ جذرگةن جوقسئز با؟
- ولاي دةپ ايتئپ، كوپئرة ماقتانباي-اق قويايئن. سةبةبئ ونسئز دا «شانشار» تةاترئ، شئمكةنت ساتيرا تةاترئ بار، جذمئسئمئز كوپ، بئلايشا ايتقاندا. وعان رةپةرتؤار جازؤ، ويناتؤ كةرةك، سونئث ءوزئ وثاي ةمةس. ال ةگةردة مةن قويئلئم ارقئلئ بئردةثة كورسةتسةم، سونئ ءوزئم عانا ئستةيمئن دةگةن ءسوز ةمةس، ناسيحات رةتئندة، ادةيئ كوپشئلئككة وي تاستاؤ دةپ تذسئنگةن ءجون. ونسئز دا قازئر ساحنادا ءورئپ جذرگةن «ونةرپاز» كوپ قوي، مةنئكئ سول كوپكة «ونةرلئ ةكةنئث راس پا، تئرئدةي وينا، كورسةت ءوزئثدئ، ةثبةكتةن» دةگةنئم.
سونداي-اق ول مةنئث كورةرمةنگة دة «كورةسئث بة، ءتئرئ داؤئستا ءان سالئپ جذرگةن ناعئز تالانتتئ كور، سونئ باعالا، وتئرئك اؤزئن جئبئرلاتئپ، ءوزئثدئ الداعانعا سةنبة، بذدان ءارئ ونئث دةگةنئنة كونبة» دةپ، كوزگة شذقئعانداي ةتئپ كورسةتكةنئم ةدئ. «سةن دة ادامسئث عوي، قاشانعئ توزةسئث مذنداي حالتؤراعا، اؤزئن بؤعان وگئزدةي بوپ وتئرعانئث جةتةر، شئدامنئث دا شةگئ بار. ءتئپتئ، ءبئر كذنئ كونسةرتتة وتئرعان جةرئثنةن اتئپ تذر دا «قويشئ، اينالايئن، ءوشئر اناؤ وتئرئك ءانئثدئ، ءوز اؤزئثمةن ايت، ايتا المايسئث با قايت» دةپ ساحنادان قؤئپ جئبةر» دةگةنئم. مئنة، مةنئث ءتئرئ انسامبلدئ ساحناعا شئعارئپ، ينتةرمةديا جاساؤئمنئث سئرئ وسئنداي. ونةر ءولمةسئن دةپ، ايتپةسة «ولؤگة» تاياپ قالدئق قوي، «ءولتئرئپ» جاتقان دا وزگة ةمةس، وسئ ونةردئث اينالاسئن ذيئرسةكتةپ جذرگةندةر.
ةگةر باسشئلئقتا وتئرعان ازاماتتاردئث جانئ اشيتئن بولسا، «ساحناعا تةك جاندئ داؤئستا ءان ايتا الاتئندار شئعؤئ كةرةك» دةپ مئندةتتةيتئن ارنايئ زاث شئعارؤئ كةرةك. جالپئ ءبئز ذيرةنگئش حالئقپئز، بئرةؤ سئرتتا «مذنايدان بالةن پايدا تذسةدئ ةكةن» دةسة، ءبئز ونئ ةكئ ةسة باعاسئنا ساتامئز. ذيرةنة بةر، مةيلئ، ءبئراق جاقسئ نارسة ذيرةنسةثشئ، جذرتتئ «الداؤدئ» ةمةس. ماسةلةن، قئتايدا فونوگراممامةن ورئنداعان ءانشئنئ كورسة، ةكئ رةتكة دةيئن ةسكةرتؤ جاسايدئ، ذشئنشئسئندة ونئ قئلمئسكةر دةپ تانئپ، ساحنادان مذلدةم الاستايدئ. ويتكةنئ ول ونةرگة قيانات جاسادئ، حالئقتئ الدادئ. ونةر دةگةن كئم كورئنگةننئث اقشاسئمةن بئتةتئن ءئس ةمةس، ناعئز ونةر اقشانئث قذلئ ةمةس!
- «ءبئز ءالئ جاندئ داؤئستا ءان سالؤعا دايئن ةمةسپئز، تةحنيكامئز جوق، اكؤستيكامئز ناشار» دةپ ءجذر عوي ونةرپازداردئث ءبئرقاتارئ؟..
- مةن سول قئتايدا بارلئق ونةر ورداسئندا اكؤستيكا كةرةمةت دةي الماس ةدئم، بئزدةن الدةقايدا تةحنيكاسئ دا، اكؤستيكاسئ دا ناشار جةرلةردئ كوردئم. ءبئراق سونداي ةكةن دةپ ةشكئم فونوگراممامةن ورئنداپ جذرگةن جوق.
- دةمةك، جوعارئدا ايتئلعان سئلتاؤ عانا عوي؟
- ارينة. ايتالئق ءبئز مذناي ساتؤعا دايئن ةمةس ةدئك، ساتپاؤئمئز كةرةك ةدئ، ساتئپ جاتئرمئز عوي. سول سياقتئ ئستةمةيمئن دةگةن ادامعا سئلتاؤ كوپ، ال ئستةيتئن ادام جولئن ئزدةيدئ، تابادئ. تةمئردئ دة ءوزئمئز ءوندئرة الادئ ةكةنبئز، ءبئراق بئرةؤگة ءوندئرتئپ جاتئرمئز عوي. سوعذرلئم بئزدةن ءبئر ونةرپاز شئقپاي قالدئ ما؟ قانئش ساتبايةأتاي، مذحتار اؤةزوأتةي ازاماتتار شئققان قازاقتان قازئر كئم شئعئپ جاتئر، «الاياقتار»! سول «الاياق» ءبئزدئث ينجةنةر بار ما، باسقا بار ما، نةبئر مئقتئ ماماندارئمئزعا جذمئس ئستةتپةي، اؤزئنداعئ ءناپاقاسئنان تارتئپ جةپ ءجذر. مئقتئ مامان ءبئر نارسة ويلاپ تاؤئپ، وزئمئزدة باردئ ذقساتاتئن بولسا، الگئ «الاياق» جذمئسسئز قالادئ، اقشادان ايرئلادئ عوي. سول الاياقتئق ونةردئث دا دامؤئنا كةدةرگئ بولئپ جاتئر.
«ناعئز قازاق - دومبئرا» دةيمئز، ءبئراق ءسئز مةملةكةتتئك دارةجةدة ءوتئپ جاتقان توي-جيئنداردا ءبئر جئرشئ، جئراؤدئث وتئرعانئن كوردئثئز بة؟ ونئث ورنئنا ورئستئث نة شةتةلدئث جارتئلاي جالاثاشئ وتئرادئ. سونئ كورگةن جاس «ة، مادةنيةتتئث وزئعئ وسئ ةكةن عوي» دةپ قالادئ. ونةردئث ءورئسئ تارئلعان جوق، ءبئراق ات شاپتئرئم سول ولكةنئث نةبارئ ات توبةلئندةي عانا جةرئندة قازاقتار، قازاقئلئق جذرةدئ.
ءوز ةلئمئزدة وسئلاي وگةي بالانئث كذيئن كةشئپ جذرگةنئمئز جذرگةن، ةگةر ذلكةن اعالارئمئز ماثئزدئ ءبئر جينالئستاردا «وسئ ءبئز قازاقپئز عوي، جذتقان اؤامئز قازاقتئكئ، ئشكةن اس-سؤئمئز قازاقتئكئ، ولاي بولسا قازاقشا سويلةيئك، سويلةمةيتئن، بئلمةيتئندةر ورئندئ بوساتئثدار»! دةمةيئنشة. ودان ءبئز ذتپاساق، ةشتةثةدةن ذتئلماس ةدئك، سةبةبئ ءبئر شالا قازاق نة باسقا كةتسة، ونئث ورنئنا ونةرلئ دة ءبئلئمدئ مئثداعان قازاق بالاسئ بار.
بذل كادئمگئ شئرماؤئق سةكئلدئ دةرت: اتاسئ قازاقشا بئلمةگةننئث بالاسئ، ودان تؤعان نةمةرةسئ دة قئثق دةپ بئلمةيدئ ءوز ءتئلئن. ال ءوز ءتئلئن بئلمةگةن ادامنئث ءوز ذلتئنا، ذلتئنئث ونةرئ مةن مادةنيةتئنة جانئ دا اشئمايدئ. قازئر اقشاسئ باردئث بالاسئ شةتةلدة وقئپ كةلگةن بالاسئ نةبئر مئقتئ ورئنداردا وتئرؤئ كةرةك تة، ءبئز مئنا جاقتا وزئمئزبةن ءوزئمئز «قازاقپئز» دةپ ايعايلاي بةرؤئمئز كةرةك.
ارينة، وسئدان سوث ءبئزدئث قايتئپ ءذنئمئز شئقسئن، كئم ءبئزدئ سئيلاسئن، كئم بئزبةن ساناسسئن؟! ياعني، قازاقتئث ءسوزئن سويلةتئن ادام ازدا، ءبئزدئث دة كورگةن كذنئمئز «ةكئنشئ سورتتئث» كذنئ بولادئ. اشئعئن ايتقاندا وسئ! اششئسئن ايتپاساق، نةسئنة ساتيريكپئز؟
ماريام ءابساتتار
aynaline.kz