مئقتئ ماتةماتيكتةر كوشئپ كةلگةن قانداستارئمئزدئث اراسئنان كوپ شئعادئ - مذحتارباي وتةلبايةأ

استانا. 20 - قاثتار. قازاقپارات. مذحتارباي وتةلبايةأ، فيزيكا-ماتةماتيكا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور، ق ر  ذ ع ا  اكادةميگئ- بئرنةشة كذننةن  بةرئ اقپارات قذرالدارئ ءسئزدئث جاثالئعئثئز تؤرالئ ايتئپ جاتئر، جازئپ جاتئر.
None
None

ءبئراز اقپاراتقا قانئعئپ ذلگةردئك.  دةسة دة، وسئ ءسئز شةشكةن «نوأة-ستوكس» تةثدةؤئ قالاي پايدا بولعانئن ايتئپ بةرئثئزشئ. «مئثجئلدئقتار پروبلةماسئ» وسئ 7 تةثدةؤدةن عانا تذرا ما؟

- ماتةماتيكادا ءبئر ءداستذر بار، ءبئر پروبلةما پايدا بولسا، ونئ پروبلةمالار تئزئمئنة جازئپ وتئرادئ. سونداي پروبلةمالاردئث سانئ قازئر بئرنةشة مئثدئ قذرايدئ. سونئث 500 مئثئنئث ءتئزئمئ مةندة بار. وسئدان كوپ  جئل  بذرئن دذنيةجذزئلئك ماتةماتيكالئق قوعام 15 پروبلةمانئ بولئپ شئعاردئ دا، ولارعا ةث كذردةلئ پروبلةمالار دةگةن اتاؤ بةردئ.


- ماتةماتيكادا ءبئر ءداستذر بار، ءبئر پروبلةما پايدا بولسا، ونئ پروبلةمالار تئزئمئنة جازئپ وتئرادئ. سونداي پروبلةمالاردئث سانئ قازئر بئرنةشة مئثدئ قذرايدئ. سونئث 500 مئثئنئث ءتئزئمئ مةندة بار. وسئدان كوپ  جئل  بذرئن دذنيةجذزئلئك ماتةماتيكالئق قوعام 15 پروبلةمانئ بولئپ شئعاردئ دا، ولارعا ةث كذردةلئ پروبلةمالار دةگةن اتاؤ بةردئ.

 ال 2000 - جئلئ ا ق ش-تئث كلةي ماتةماتيكا ينستيتؤتئ وسئ 15 پروبلةمانئث ئشئنةن 7 پروبلةمانئ ءبولئپ الدئ. سول 7 پروبلةمانئث شةشئلؤئ ةكونوميكادان باستاپ، بارلئق سالاعا وث وزگةرئس اكةلةدئ دةپ، ءارقايسئسئ ءذشئن ميلليون دوللاردان سئياقئ تئكتئ. بذل تةثدةؤلةر «مئثجئلدئقتار پروبلةماسئ» دةگةن اتاؤ الدئ. سونئث ءبئرئ - «پؤانكارة گيپوتةزاسئن» پةرةلمان شةشتئ.



 ال ةكئنشئسئ - «نوأة-ستوكس پروبلةماسئ». بذل تةثدةؤدئ وتكةن عاسئردا نوأة جانة ستوكس دةگةن عالئمدار جازعان. سودان بةرئ وسئ تةثدةؤدئث شةشئمئن تابؤ ءذشئن قانشاما عالئم ةثبةكتةنئپ جاتئر.  ءدال بذگئنگئ تاثدا ءوزئن مئقتئ سانايتئن 1500 عالئم وسئ پروبلةمانئ شةشؤمةن اينالئسؤدا. سونئث ئشئندة قازاقستاندا 4 عالئم بارمئز.

 وسئ پروبلةمانئث توثئرةگئندةگئ ةسةپتةر وتة كوپ. قازاقستاننئث ءاربئر ءتورتئنشئ ماتةماتيگئ، ال دذنيةجذزئندة ءاربئر بةسئنشئ ماتةماتيك وسئ ةسةپتئث توثئرةگئندة جذمئس ئستةيدئ.  بذل تةثدةؤدئث قاجةتتئلئگئ مئنادا، تورنادا، داؤئل، سؤناميلةردئث قوزعالئسئن، ذشاقتاردئث اپاتقا ذشئراؤ سةبةبئن زةرتتةؤگة مذمكئندئك بةرةدئ. ياعني بذل سذيئقتئق قوزعالئسئنئث ءبئر مودةلئ. وسئ ارقئلئ سذيئقتئقتاعئ قوزعالئستئث اسةر ةتؤ كذشئن انئقتاؤعا مذمكئن تؤادئ.

- ءسئز وسئ تةثدةؤدئ شةشپةسةثئز دة ماتةماتيكا عئلئمئندا تانئمال عالئمسئز. «وتةلبايةأ فؤنكسياسئ»، «پةتروأسكيدئث الةمدئك پروبلةماسئ» سياقتئ بئرنةشة ةثبةكتةرئثئز ارقئلئ مويئندالعان ماتةماتيكسئز. ةندئ ايتئثئزشئ،  بذعان دةيئنگئ ةثبةكتةرئثئز ءذشئن ءدال وسئ ةسةپتئث شةشئمئن تاپقانداعئداي قؤاندئثئز با؟

- ارينة، بذرئنعئ جاثالئقتارئمدئ تاپقان كةزدة دة ءدال وسئلاي قؤانعانمئن. سةبةبئ «پةتروأسكي پروبلةماسئ» جوعارئدا ايتئپ كةتكةن 500 مئث پروبلةمانئث اراسئنا كئرةتئن ةدئ. باسقا ةثبةكتةرئم دة  ءتذن ذيقئمدئ العان ماثئزدئ جذمئستار، ال مئنا جذمئسئم سولاردئث جالعاسئ ئسپةتتئ.

 مةن وسئ تةثدةؤمةن جذمئس ئستةپ جذرگةندة، تالاي رةت شةشئمئن تاپتئم دةپ ويلادئم. ءسويتئپ، باسقالارعا تذسئنئكتئ ةتئپ جازؤعا وتئرعان كةزدة ءوز قاتةمدئ ءوزئم تاؤئپ الاتئنمئن. «ءبئر جوقتئ ءبئر جوق تابادئ» دةمةكشئ، «نوأة-ستوكس» تةثدةؤئن شةشؤ ءذشئن ويلاپ تاپقان امالمةن مذلدة باسقا تةثدةؤلةر شةشئلئپ كةتةتئن. سولاردئث شامامةن 20-30 دايئ شةتةلدئك جؤرنالداردا جارئق كوردئ دة. ال «نوأة-ستوكس» تةثدةؤئنئث شةشئمئ مةنئ وتئز بةس جئل كذتتئردئ.

- الةؤمةتتئك جةلئدة بذل ةسةپتئ مذحتارباي وتةلبايةأ عانا شئعاردئ، ةسةپتئث دذرئس-بذرئسئن كئم، قالاي انئقتايدئ دةگةن سذراق قويئلئپتئ. بذعان نة ايتاسئز؟ بذعان دةيئن شةشئمئ تابئلماعان ةسةپتئث ءسئز ذسئنعان شةشئمئ دذرئس ةكةنئن باسقالار نةگة سذيةنئپ مويئندايدئ؟



- مةنئث ةسةبئمدئ ةگجةي-تةگجةيلئ تةكسةرةدئ عوي، ةلدئث ءبارئ تةثدةؤدئث شةشئمئن تاپتئم دةگةنئمة سةنبةؤئ كةرةك. ولارعا سةنبةگةنئ ءذشئن وكپةلةمةيمئن، كةرئسئنشة، تةكسةرئثئز، مةن دالةلدةؤگة دايئنمئن دةيمئن.

 ال شاكئرتتةرئم بئردةن سةندئ، سةبةبئ مةن بذعان دةيئن 200 گة جؤئق جذمئس جازدئم، ولاردئث بئردة-بئرئنةن  قاتة شئققان ةمةس. سوندئقتان شاكئرتتةرئم «بذل شالئمئز قاتةلةسپةيدئ» دةپ سةنة سالدئ-اؤ دةيمئن، ءبئراق ولاردئث ماعان سةنة سالؤئ ذنامادئ. سوندئقتان تئنئسبةك قالمةنوأ پةن باقئتجان سادئقبةكوأ ةكةؤئنة تةثدةؤ شةشئمئن ءبئر جئل بويئ دالةلدةؤمةن بولدئم.

 ةندئ ارنايئ عئلئمي جؤرنالدا جارئق كوردئ. عالئمدار وقئپ، تانئسئپ جاتئر. ازئرگة شةشئمنئث دذرئستئعئنا سةنئپ وتئرعان 2-3 ادام عانامئز. رةسةيلئك عالئمدار وث باعالاپ جاتئر ةكةن. ةندئ جذمئستئ اعئلشئن تئلئنة اؤدارتئپ بولعان سوث شةتةلدئك عالئمدارعا ذسئنامئن.

- ةثبةگئثئزدئ اعئلشئن تئلئنة كئم اؤدارئپ جاتئر؟

- قئتايدان كةلگةن رايحان ءمادي دةگةن شاكئرتئم اؤدارؤدا. ول اؤدارمانئ اياقتاعان سوث باسقالارعا قاراتئپ الامئن دا، ا ق ش-تاعئ كلةي ينستيتؤتئنا جئبةرةمئن.

- ءسئز جالپئ عئلئمي جذمئستئ قاي تئلدة جازاسئز؟

- مةن ةسةپتةردئث ءاربئر تاراؤئن ذيدة جاتئپ الئپ ويلانامئن، ارينة،  قازاقشا ويلانامئن. ءبئراق ورئسشا جازامئن. قازاقشاعا ءوزئم اؤدارامئن. قازئر-اق اؤدارا سالؤئما بولادئ. ءوزئمنئث انا ءتئلئم، مةملةكةتتئك مارتةبةسئ بار ءتئلئمئز عوي. شاكئرتتةرئم دة ديسسةرتاسيالئق جذمئستارئن قازاق جانة اعئلشئن تئلدةرئندة جازادئ. سةبةبئ جاس عالئم اعئلشئن ءتئلئن ءبئلؤئ ءتيئس. قازاق ءتئلئ وعان قالايدا كةرةك.

 ال قازاق تئلئندة جازدئرؤ سةبةبئم، بولاشاقتا قازاقتار ءوز دةگةنئنة جةتةدئ. قازاق ءتئلئن مةملةكةتتئك ءتئل دةثگةيئندةگئ دارةجةسئنة جةتكئزةدئ. سوندئقتان قازاق تئلئندة دة جازؤدئ تالاپ ةتةمئن. ال ةگةر مةن شاكئرتئمة ورئسشا جازا بةر دةسةم، قازاق ءتئلئنئث بولاشاعئنا كذمانمةن قاراسام، شاكئرتئمة قاستئق ئستةگةن بولامئن.

- ةگةر تةثدةؤ شةشئمئ مويئندالسا، كلةي ينستيتؤتئ باسكة تئككةن 1 ميلليون  ا ق ش دوللارئ سئزگة بذيئرماق. رةسةيلئك عالئم پةرةلمان وسئنداي سئياقئدان باس تارتقانئن بئلةسئز، ءسئز ءبئر تيئن بولسا دا قازاقستانعا كةلگةنئن قالايتئنئثئزدئ ايتتئثئز. قوماقتئ قارجئنئ قانداي ماقساتقا جذمسايتئنئثئزدئ ايتا الاسئز با؟

- اپايلارئث نة قالايدئ، سول بولادئ،  دةسة دة مةن ونئ وسئ قارجئ ارقئلئ ارمانئمدئ جذزةگة اسئرؤعا كوندئرئپ كورةمئن. ول اقشانئ عئلئمعا سالعئم كةلةدئ. ادةتتة عئلئمعا قوماقتئ اقشا بولئنگةنئمةن، ونئث ءبئر بولئگئ «وتكاتقا» كةتئپ جاتادئ عوي. مةن 1 ميلليون دوللاردئث تاثعالارلئق دذنية جاساؤعا جذمسالعانئن قالايمئن.  ال وتباسئما مةنئث جالاقئم دا جةتةدئ.

بالا كةزئمدة الةمدئ ارالاؤدئ ارمانداؤشئ ةدئم، ةندئ جاس كةلگةن سوث ةشقايدا شئققئم كةلمةيدئ. تةك قئرعئزستانعا بارار ةم، وندا تؤئستارئم بار عوي. مةنئث عئلئمدا جذزةگة اسپاعان ارماندارئم كوپ.  تابئلدئ قايؤپوأ دةگةن عالئممةن بئرگة موتور ويلاپ تاپقان ةدئك، سونئث قولدانئسقا ةنئپ، جذزةگة اسقانئن، حالئققا پايدا اكةلگةنئن كورگئم كةلةدئ.

- مئناؤئثئز تاماشا جاثالئق قوي. وسئ موتور تؤرالئ نةگة ايتپاي ءجذرسئز؟

- ونئث سئزبالارئ تابئلدئدا. كولةمئ شاعئن، پايدالئ اسةر كوةففيسيةنتئ جوعارئ موتور. بةنزينمةن، گازبةن جذمئس ئستةيدئ.  شةتةلدةن پاتةنت الؤعا بولار ةدئ، الايدا تابئلدئ مةنةن وتكةن پاتريوت. شةتةلگة بةرئپ، نوبةل سئيلئعئن العانشا قازاقستان پايداسئن كورسئن دةيدئ.

- پاتةنتتئ ءوز ةلئمئزدةن دة الؤعا بولادئ عوي...

- پاتةنت الؤعا ءوتئنئش بةرمةدئك، يدةيامئز ذرلانئپ كةتة مة دةپ...

- بايقاعانئم، ءسئز جاثالئقتارئثئزدئ پاتةنتتةؤگة ذركة قارايتئن سياقتئسئز. نةگة؟

- پاتةنتكة بةرئلگةن جاقسئ دذنية بولسا، ول،  ءسوز جوق، ذرلانادئ. پسةأدو عالئمدار پايدالانئپ كةتؤئ مذمكئن. مةنئث جاساعان قؤات كوزئن ذنةمدةي وتئرئپ ذشاتئن قذرئلعئمنئث جذزةگة اسؤئنا سونداي پسةأدو عالئمدار كةدةرگئ جاساپ باعؤدا. بذل جوباما  پرةزيدةنت كومةكتةسپةسة، جذزةگة اسا قويمايدئ-اؤ. سةبةبئ وسئ جوبا ءذشئن بيؤدجةتتةن ميللياردتار ءبولئنئپ، ماعان ميلليونئ عانا بةرئلؤئ مذمكئن.

- سذحباتتارئثئزدا پسةأدو عالئمدار، عئلئمداعئ جةمقورلئق، پاراقورلار تؤرالئ ايتئپ ءجذرسئز. سئزدئثشة، جةمقورلئقتئ جةثؤ مذمكئن بة؟

- حالئق قاشاندا ءتارتئپتئ، تازالئقتئ باعالايدئ. ءبئراق قاي زاماندا دا پاراقورلار مةن ءمانساپقذمارلار بولعان، بولا بةرةدئ. ولاردئث شةكتةن تئس كوبةيؤئ قاؤئپتئ - مةملةكةتتئك جذيةنئث قذلاؤئنا الئپ كةلةدئ. مذنئ قئتاي تاريحئنان دا كورؤگة بولادئ.

ءبئر ديناستيا بيلئككة كةلةدئ، 100-200 جئلدان كةيئن ول بيلئك جذيةسئ دة جةمقورلئقتئث سالدارئنان قذلايدئ، ونئث ورنئنا بيلئككة باسقا ديناستيا كةلةدئ. ول ديناستيا دا الدئثعئ ديناستيانئث كةبئن كيةدئ. سةبةبئ جةمقورلئق جايلاعان مةملةكةت باسقارؤعا كونبةيدئ.

ءبئزدئث ةلدة ادال عالئمدار بار، ولار 200 دةي عانا. ال 3000 ادامنئث عئلئم دوكتورئ دةگةن اتاعئ بار. ال وسئ 200 عالئم سول 3 مئثمةن قالاي كذرةسةمئز؟ ولار ءبئزدئ تذنشئقتئرئپ جئبةرةدئ عوي. بذل جةردة تةك تابيعي سذرئپتاؤعا عانا يةك ارتامئز، سةبةبئ ؤاقئت وتة كةلة، ناعئز عئلئممةن اينالئساتئندار عئلئمدا قالادئ دا، ال عالئم-سئماقتار عئلئمنان كةتةدئ، ءسويتئپ، ولاردئث قاتارئ سيرةي بةرةدئ.

 سول سياقتئ جةمقورلار دا ءبئر-ءبئرئن جةپ، توناپ، ةث سوثئندا كذشتئ جةمقورلار توبئ جةثئسكة جةتةدئ. ءبئراق سول توپتئث ءوزئ حالئققا ارقا سذيةؤگة ءماجبذر بولادئ.

- ءسئز ناعئز عالئمدار ئرئكتةلئپ شئعادئ دةيسئز، ال بذگئنگئ تاثدا ماتةماتيكا عئلئمئنا كةلئپ جاتقان جاستاردئث قاراسئ قانشا؟ ولاردئث اراسئنان عالئم دةگةن لايئق بولار جاستاردئ كورئپ ءجذرسئز بة؟

- ءبئزدئث ةلدةگئ ماتةماتيك-عالئمداردئث ورتا جاسئ 50 دةن اسئپ كةتتئ. ال مةن عئلئممةن اينالئسا باستاعان جاسئمدا عالئمداردئث ورتا جاسئ 40 بولاتئن. قازئر عالئمداردئث جاسئ ذلعايدئ. جاستار از.

مةن سئزگة جاقسئ ماتةماتيكتةردئث ذلةسئ شةتةلدةن كوشئپ كةلئپ جاتقان قانداستارئمئزدئث ةسةبئنةن تولئعئپ وتئرعانئن ايتايئن. سةبةبئ ولار ورئسشا بئلمةگةندئكتةن، جوعارئ جالاقئ تولةنةتئن جةرگة جذمئسقا تذرا الماعاندئقتان، عئلئمعا كةلئپ جاتئر. 20-30 جئلدان سوث كورنةكتئ عالئمداردئث كوپشئلئگئ سولاردان شئعؤئ مذمكئن.  ال جةرگئلئكتئ قازاقتاردان، ورئس ءتئلدئ قازاقتاردئث اراسئندا ةندئگارئ ماتةماتيكا سالاسئندا عالئمدار شئعا قويمايدئ-اؤ.

- نةگة؟ و.جاؤتئكوأاتئنداعئ فيزيكا-ماتةماتيكا  مةكتةپ-ينتةرناتئنئث وقؤشئلارئ شة؟ ولاردئث باسئم بولئگئ جةرگئلئكتئ قازاق بالالارئ، ونئث ذستئنة، وسئ مةكتةپتئث وقؤشئلارئ  حالئقارالئق وليمپيادالاردا ذنةمئ جوعارئ ناتيجة كورسةتئپ ءجذر عوي...

- بذل مةكتةپتة دارئندئ بالالاردئث بارئ راس. الايدا ولاردئ مةكتةپ بئتئرئسئمةن شةتةلگة وقؤعا جئبةرةمئز، ال ولار جوعارئ جالاقئ تولةنةتئن ماماندئقتئ تاثدايدئ. نةگئزئ، سول بالالاردئ بئردةن شةتةلگة جئبةرمةي، باكالاأر مةن ماگيسترلئقتئ وسئ ةلدةن وقئتئپ، سودان كةيئن دوكتورانتؤرا وقؤ ءذشئن عانا شةتةلگة جئبةرگةندة بولار ةدئ. سوندا ولار وسئندا باستاعان عئلئمي جذمئسئن جالعاستئرؤ ءذشئن ةلگة قايتا ورالار ةدئ.

 ةندئ  «بولاشاق» باعدارلاماسئمةن باكالاأردئ شةتةلدة وقئتؤدئ توقتاتتئ عوي. سةبةبئ بذل ماسةلةنئ  عالئمدار ءجيئ كوتةردئك. اسئلئندة قاي عئلئم سالاسئنئث دامؤئ ءذشئن دة عالئمدار ذجئمداسئپ ةثبةك ةتؤئ كةرةك. «كةثةسئپ پئشكةن تون كةلتة بولمايدئ» دةگةندةي، اقئلداسئپ، ءبئر-ءبئرئنئث بئلمةگةنئن ايتئپ، جةتئلدئرئپ وتئرسا، وث ناتيجةگة جةتةدئ. ارينة، اقئل-كةثةستئ ينتةرنةت ارقئلئ دا الامئز دةيتئندةر بار، ءبئراق ول بةتپة-بةت وتئرئپ كةثةسكةندةي بولمايدئ.

- مذنئ عئلئمي ورتا دةيتئن بولار، ال سئزدةردة سونداي ورتا بار ما؟

- ءبئز اپتا سايئن سةمينار وتكئزةمئز. جاستاردئ تئثدايمئز، ءوز سالامئز بويئنشا شةتةلدة اشئلعان جاثالئقتاردئ، شةشئلگةن ةسةپتةردئ تالقئلايمئز.  بئرةؤئمئز جةتئستئككة جةتئپ جاتساق قولدايمئز، ارينة وزئمة عانا بولسا دةيتئن قئرسئق جئگئتتةرئمئز دة بار.

- الةمدة عئلئم مةن تةحنيكانئث دامؤ قارقئنئ جوعارئ، كذندة ءبئر جاثالئق اشئلئپ جاتئر. قازاق عئلئمئ وسئ قارقئنعا ئلةسة الا ما؟

- بئلةسئز بة، مةن وسئ عئلئمنئث دامؤئنان قاتتئ قورقامئن. سةبةبئ عالئمدار اتوم بومباسئن ويلاپ تاپتئ، ال ول ساياساتكةرلةر قولئنا تذسكةن سوث نة بولدئ؟ ةندئ ولاردئ توقتاتار كذش جوق. قازئرگئ عئلئمدا اشئلئپ جاتقان ءتذرلئ جاثالئقتارعا قؤانعاننان بذرئن قورقاتئن ادةت تاپتئم.

مئسالئ، بيولوگيا سالاسئندا جانتذرشئگةرلئك  جاثالئقتار اشئلؤدا. ول جاثالئقتار  بةلگئلئ ءبئر زاثدئلئقتاردئ ساقتاسا عانا پايدالئ. ال ول زاثدئلئقتئ اينالئپ وتسة، ادامزاتقا وراسان زور قاؤئپ توندئرةدئ.

 مئسالئ، ادامدئ انانئث قذرساعئنان باسقا جةردة ءوسئرئپ شئعارؤ. پيعئلئ تةرئس جاندار جةر استئنان جابئق زةرتحانا اشئپ، ادامدئ قولدان جاساپ جاتسا نة بولادئ؟ بذل قذلدئققا الئپ كةلةدئ عوي. شئرئگةن بايلار باسقالاردئث وزئمةن تةث بولعانئن قالامايدئ. سوندئقتان جاثاعئداي جاثالئقتاردئ ءوز مذددةلةرئ ءذشئن پايدالانؤئ ابدةن مذمكئن.

 ةندئ ءبئر قاراپايئم مئسال ايتايئن، بولمة ءئشئ بةنزين بؤئنا تولئپ قالعان دةلئك، سول بولمةدة كئشكةنتاي بالا سئرئثكة جاعئپ جئبةرسة، ءذيدئث كذلئ كوككة ذشپاي ما؟! مئنة، ادام بالاسئ قانشا ءدانئشپان بولعانئمةن، تابيعاتتئث، اللا تاعالانئث الدئندا ءبارئبئر قاؤقارسئز. 

ةگةر عئلئم 15- عاسئر دةثگةيئندة بولعاندا الدةقايدا پايدالئ ةدئ. ول كةزدةگئ عالئمدار جاثالئق اشسا، راقات كذي كةشةتئن. سةبةبئ جاثالئعئنئث ادامزاتقا زيانئ تيمةيتئنئن، تةك يگئلئك الئپ كةلةتئنئن بئلةتئن.  ال قازئرگئ عئلئمنئث پايداسئ مةن زيانئ قاتار جذرةدئ. عئلئمنئث مذنداي جةدةل قارقئنمةن دامؤئ ادامزاتتئث دا جةدةل جويئلؤئنا الئپ كةلة مة دةگةن قاؤپئم بار.

- ادةتتة ناقتئ عئلئمداعئ عالئمدار اتةيست سياقتئ سويلةيدئ. ال ءسئز ادام بالاسئنئث اللا الدئنداعئ قاؤقارسئز ةكةنئن ايتتئثئز...

- ةشكئم قذدايدئث بار-جوعئن دالةلدةي المايدئ، ءبئراق ءبئزدئ جاراتقان ءبئر تئلسئم كذشتئث، يةمئزدئث باسقارئپ وتئراتئنئن سةزةمئز، ءوزئم قذدايعا سةنةمئن، مةن كذردةلئ ةسةپتئ شةشتئم، كةيئن ويلاپ وتئرسام، وسئ ةسةپتئ مةن ةمةس، مةنئ جةتةلةپ وتئرعان ءبئر تئلسئم كذش شةشكةن سياقتئ.

- قازاق عئلئمئنئث بولاشاعئ تؤرالئ ويئثئزدئ بئلسةك؟

- كوپ ادام گؤمانيتارلئق عئلئمنان گورئ، ناقتئ عئلئمداردئ دامئتؤ كةرةك دةگةن پئكئر ايتئپ ءجذر. مةن بذل پئكئرگة تذبةگةيلئ قارسئمئن. سةبةبئ بالالارعا پاتريوتتئق تاربية بةرؤ ءذشئن تاريح عئلئمئ، ءسوز جوق، كةرةك. ءتئپتئ تاريحقا ةرةكشة كوثئل ءبولؤ قاجةت. ال ءتئل بولماسا، ذلتتئث جويئلاتئنئ بةسةنةدةن بةلگئلئ.  سئزبةنةن سويلةسئپ وتئرعانئمئزدئث ءوزئ ءتئلئمئزدئث ارقاسئ ةمةس پة، ءتئلسئز ادام مايمئل، ال مايمئلعا ماتةماتيكانئث نة كةرةگئ بار؟

مةنئثشة، گؤمانيتارلئق عئلئمداردئ دا، ناقتئ عئلئمداردئ دا قاتار دامئتؤ قاجةت. تةك دذرئس باعئتپةن... گؤمانيتارلئق  عئلئمداردئث دا، ماتةماتكانئث دا بولاشاعئ بار ءبئزدئث ةلدة. ال تةحنيكا عئلئمدارئنئث بولاشاعئ كذثگئرتتةؤ سياقتئ. بذل سالانئ دامئتؤدئث دا قاجةتئ جوق. سةبةبئ بذل سالادا ءبئر جاثالئق ويلاپ تاپساثئز، ول سول كذنئ-اق ءجذز جةردة تابئلئپ قويعان بولئپ شئعادئ. سوسئن ول جاثالئققا  اقشاسئ بارلار عانا يةلئك ةتةدئ. سوندئقتان دا ناقتئ عئلئمداردا دامئپ جاتقان سالانئ عانا دامئتؤ كةرةك. ال قالعاندارئن شةتةلدةن ساتئپ الئپ، پايدالانؤعا بولادئ.

- ءومئربايانئثئز وتة قئزئقتئ. بذگئن الةمدئ اؤزئنا قاراتقان اكادةميك 7 سئنئپتئق قانا ءبئلئم العانئمةن، كوپ جاستئث  ارمانئ بولعان ماسكةؤ مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئنئث بئردةن 3- كؤرسئنا قابئلدانعان...

- مةن دة اؤئلدئث ويئن بالاسئ بولئپ ءوستئم، زاماننئث قيئندئعئنا بايلانئستئ، مةكتةپتئ تولئق وقؤئما مذمكئندئگئم كةلمةدئ، جذمئس ئستةي ءجذرئپ كةشكئ مةكتةپتئ ءبئتئردئم. كةيئن قئرعئزستانداعئ ؤنيأةرسيتةتكة وقؤعا ءتذستئم، قئرعئزداردئ جاقسئ كورةتئنئم سودان عوي. ءبئراق ول وقؤ ورنئندا وقئپ ذلگةرمةدئم. مةنئ بئردةن اسكةرگة الئپ كةتتئ.

اسكةردةن كةلگةن سوث 4- كؤرسقا سئرتتاي بولئمگة قابئلداندئم. كةلةسئ جئلئ ماسكةؤ مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئنئث جئبةردئ، الايدا ول جاقتا 3- كؤرسقا قابئلدادئ. مةن ؤنيأةرسيتةتتئ بئتئرگةندة 27 جاستا بولدئم، 30 جاسئمدا كانديداتتئق جذمئسئمدئ، 35 جاستا دوكتورلئعئمدئ قورعادئم. كةثةس وداعئندا م گ ؤ-دا مةنئمةن بئرگة بئتئرگةندةردئث ئشئندة ءبئرئنشئ بولئپ عئلئم دوكتورئ اتاعئن مةن الئپپئن.

- ماتةماتيكا - عئلئمداردئث پاتشاسئ دةيدئ. سودان با ةكةن، كوپ بالانئث ماتةماتيكاعا ءتئسئ باتا بةرمةيدئ. ال كةيبئر اتا-انالار  بالاسئنئث سئزدةر سةكئلدئ ماتةماتيك بولعانئن قالايدئ. سونداي اتا-انالارعا قانداي كةثةس بةرةر ةدئثئز؟

- راس، كوپ ادام بالاسئنئث دانئشپان  بولعانئن نةمةسة بولاشاقتا باسشئلئق قئزمةتتة وتئرعانئن قالايدئ، بذل بالانئ باقئتسئزدئققا دؤشار ةتةدئ. ةث باستئسئ، بالانئ ادال، ءتارتئپتئ بولؤعا ذيرةتؤ كةرةك،  قالعانئن اقئلدئ بالا ءوزئ-اق جذزةگة اسئرادئ.

- «اقئن مةن ماتةماتيك ذقساس، ةكةؤئ دة فانتازيامةن جذمئس ئستةيدئ» دةيسئز. پوةزيانئ جاقسئ كورةسئز-اؤ...

- بذرئن پوةزيانئ كوپ وقئدئم. ال بذگئن تةرمةلةر تئثداپ ءجذرمئن.

- ولةث جازعان ةكةنسئز؟ ساقتالعانئ بار ما؟

- وي، ولار جامان ولةثدةر عوي. ماحاببات تؤرالئ ولةثدةر ةدئ. سوسئن اپالارئث كورئپ قويا ما  دةپ وتقا جاعئپ جئبةرگةم. ول كئسئنئ تانئمايتئن  كةزدة جازسام دا، ايةلدةر پالة شئعارؤعا دايئن تذرادئ عوي. سوسئن كوزئن قذرتتئم (راقاتتانئپ تذرئپ كذلئپ الدئ).

- جاستاردئث بويئنان قانداي قاسيةتتئ كورگئثئز كةلةدئ؟

- پاتريوت بولسا دةيمئن، قازاقشئل، نامئسشئل بولسا ةكةن. مةنئ ءبارئ عالئم دةپ سئيلاپ جاتئر. ال مةن ءذشئن عالئمدئعئمنان بذرئن اتا ءداستذرئم ماثئزدئ. اتا-بابام ارؤاعئن سئيلاماسام، مئثداعان جئل ءومئر سذرگةن انا تئلئمدة سويلةمةسةم، اتا سالتئمدئ ساقتاماسام، مةن ةشكئم ةمةسپئن.

- كابينةتئثئزدة دومبئرا تذر. شةرتةسئز بة؟

- وثاشادا دةمالؤ ءذشئن دومبئرا تارتامئن، ءبئراق كوپتئث الدئندا تارتا المايمئن.

- اعئثئزدان جارئلا ايتقان اثگئمةثئز ءذشئن راقمةت، اعا.

سذحباتتئ جذرگئزگةن حاليما بذقارقئزئ

«ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار