ورازا - مذسئلمان ءذشئن ذلكةن سابئر مةكتةبئ
رامازان ايئ جايئندا «ازئرةت سذلتان» مةشئتئنئث باس يمامئ قايرات جولدئباي ذلئ: «بذل ايدا قذران باستان-اياق قايتا-قايتا حاتئم جاسالئپ، ءار-ءار جةردة ونئث قاسيةتتئ ءذنئ عاجايئپ سذلؤ اؤةنمةن وقئلئپ، كوككة شالئقتاپ جاتادئ.
قذلدئث جاساعان جاقسئلئعئن پةرئشتة اتاؤلئ جارئسا جازئپ، ءتئپتئ ورازا ساؤابئن ولشةپ جازؤدا قالام توقتاپ، تةك «ورازا ذستادئ» دةگةن بايانداؤمةن عانا شةكتةلةدئ دة، بةرئلةتئن ساؤاپتئث مولشةرئ ذلئ قذدئرةت يةسئنئث قذزئرئنا اماناتتالادئ. قذدسي حاديستة اللاه تاعالا: «اؤزئ بةرئك ادام ءئشئپ-جةؤئن تةك مةنئث ريزالئعئم ءذشئن دوعاردئ. ورازا - مةنئ مةن قذلئمنئث اراسئنداعئ رياسئز عيبادات. وعان بةرئلةتئن سئي-ساؤاپتئ مةن عانا ولشةپ، مةن بةرةمئن. اؤزئ بةرئك قذلئمنئث اشتئق پةن شولدةؤدةن شئققان اؤئز ءيئسئ مةن ءذشئن ميسك اتئرئنةن دة تاماشا» دةپ، ورازانئث زور ساؤابئنان حابار بةرئپ سذيئنشئلةگةن»، - دةيدئ.
ورازانئث سوزدئك ماعئناسئ - ءبئر نارسةدةن الئستاؤ. شاريعات تةرمينئندة ورازا - ذستاؤعا كذشئ جةتكةن ادامنئث نيةت ةتئپ، ةكئنشئ شاپاقتان باستاپ، كذن باتقانعا دةيئن ورازانئ بذزاتئن نارسةلةردةن ساقتانؤئ. ورازا بةلگئلئ ءبئر ؤاقئت ءئشئپ-جةؤدةن، ءناپسئ قالاؤلارئنان تئيئلؤ. مذنئث پارئزئ - ءئشئپ-جةؤ مةن قذمارلئق سةزئمدةردةن ساقتانؤ.
رامازان ورازاسئ - يسلامداعئ بةس پارئزدئث بئرةؤئ. وعان قذران مةن سذننةت دالةل. قذراندا اللاه تاعالا بئلاي دةيدئ: «ةي، يمان ةتكةندةر! سةندةرگة بذرئنعئلارعا پارئز ةتئلگةندةي ورازا پارئز ةتئلدئ» (باقارا، 22185). پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بئلاي دةيدئ: «يسلام بةس نارسةدةن تذرادئ: اللاهتان باسقا قذداي جوق ةكةنئنة، مذحاممةدتئث اللاهتئث قذلئ جانة ةلشئسئ ةكةنئنة كؤالئك ةتؤ، ناماز وقؤ، زةكةت بةرؤ، رامازان ورازاسئن ذستاؤ، شاماسئ كةلگةندةرگة قاجئلئققا بارؤ (بؤحاري، يمان، 34).
ورازا ادام جانئن تازارتئپ، جامان قئلئقتاردان ساقتايدئ.
ورازانئث اؤزئ بةرئك ادامعا عانا ةمةس، سونئمةن قاتار قوعامدئق پايدالارئ بار. ورازا - ةلدةگئ داؤلةتتئ ادام مةن جوق-جئتئك اراسئندا بايلانئس جاسايدئ.
ورازا ذستاعاندار ءذشئن مذستاحاپ نارسةلةر
ورازا ذستاعاندارعا مئنا نارسةلةردئ جاساؤ - مذستاحاپ.
1. ءبئر جذتئم سؤ دا بولسا سارةسئدة تذرئپ، ءئشئپ-جةؤ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بذل تذرعئدا: «سارةسئگة تذرئثدار. ويتكةنئ، سارةنئث تاماعئندا بةرةكةت بار» (بؤحاري، ساؤم، 20). باسقا ءبئر حاديسئندة: «سارةسئ تاماعئ - بةرةكةت. ءبئر جذتئم سؤ دا بولسا، ونئ تاستاماثدار. ويتكةنئ، اللاه سارةسئدة تاماقتانعاندارعا راقئمدئلئق ةتئپ، پةرئشتةلةرئ دة ولار ءذشئن كةشئرئم تئلةيدئ»، - دةيدئ.
ةكئنشئ شاپاق اتقانعا دةيئن سارةسئنئ كةشئكتئرؤ دة مذستاحاپ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) «ذمبةتئم اؤئز اشاردا اسئعئپ، سارةسئنئ كةشئكتئرگةن ؤاقئتتا ءارقاشان جاقسئلئقتا» (بؤحاري، ساؤم. 45)، - دةگةن.
2. اؤئزدئ اقشام نامازئنان بذرئن اشؤ. نامازدا ادامنئث كوثئلئ اؤئز اشؤعا اؤئپ تذراتئندئقتان، اؤئز اشؤعا اسئعؤ - مذستاحاپ. بذعان جوعارئدا ايتئلعان حاديس كؤا. سونئمةن قاتار، اؤئزدئ قذرما نةمةسة سؤمةن اشؤ - سذننةت. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) وسئلاي اشقان.
3. اؤئز اشاردا مئنا دذعانئ وقؤ - سذننةت: «اللاهؤمما لاكا سؤمتؤ ءؤا بيكا ءاامانتؤ ءؤا الايكا تاؤاككالتؤ ؤا ءالا ريزقيكا ءافتارتؤ ءؤا ءساؤمال ءعادي مين شاهري ءرامادان ناؤايتؤ، فاعفيرليي ءما ءقاددامتؤ ءؤا ءماا ءاححارتؤ». ماعئناسئ: «اللاهئم! سةنئث ريزالئعئث ءذشئن ورازا ذستادئم. سةنئث بةرگةن ريزئعئثمةن اؤزئمدئ اشتئم. ساعان يمان ةتئپ، ساعان تاؤةكةل ةتتئم. سةن مةنئث وتكةن جانة كةلةشةك كذنالارئمدئ كةشئر».
4. اؤزئ بةرئك جاندارمةن بئرگة اؤئز اشؤ جانة جوق-جئتئكتةر مةن كةدةيلةرگة قول ذشئن بةرؤ - مذستاحاپ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بئلاي دةيدئ: «اؤزئ بةرئك جاندئ اؤئزاشارعا شاقئرئپ تاماق بةرگةن ورازا ذستاعان ادامنئث الاتئنئنداي ساؤاپ الادئ. اؤزئ بةرئك ادامنئث ساؤابئنان دا ةش نارسة كةمئمةيدئ.
5. تاث ؤاقئتئ كئرمةي جذنئپتئك، حايئز جانة نيفاستان تازالانؤ: مذنداعئ ماقسات - ورازانئ تازا باستاؤ. ءبئراق اؤزئ بةرئك تذرئپ، جؤئنؤعا دا بولاتئنئن ةسكةرة كةتةيئك. مذنداي كةزدة سؤدئث تاماققا كةتئپ قالماؤئن قاتتئ قاداعالاؤ كةرةك. ايةلدئث حايئز ياكي نيفاس مةرزئمئ تذندة اياقتالئپ، ورازاعا نيةت ةتسة جانة ءجذنئپ كئسئ جؤئنباي ورازا ذستاسا، ورازاسئ جارامدئ.
6. اؤزئ بةرئك ادامنئث جاقسئ سوزدةر سويلةؤئ، بوس ءسوز بةن ورئنسئز ءئس-قيمئلداردان بويئن اؤلاق ذستاپ بايسالدئلئق تانئتؤئ - مذستاحاپ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بئلاي دةيدئ: «جالعان سويلةؤ مةن جالعان سوزدةرمةن ارةكةت ةتؤدئ قويماعان ادامنئث ءئشئپ-جةؤدئ عانا دوعارؤئ اللاهقا قاجةت ةمةس (احمةد يبن حانبال). باسقا ءبئر حاديسئندة: «نةبئر ورازا ذستاعاندار بار. ولاردئث ورازاسئندا شولدةؤ مةن اشتئقتان باسقا ةشقانداي پايداسئ بولمايدئ. نةبئر تذندة تذرئپ، ءناپئل عيبادات ةتكةندةر بار. ءبئراق بذل ارةكةتئنةن ذيقئسئزدئقتان باسقا ةشقانداي پايدا تاپپايدئ» (يبن ماجا، سيام، 21). سونئمةن قاتار، رامازاندا «مةن ورازامئن» دةؤ - سذننةت. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بئلاي دةيدئ: «كئمدة-كئم اؤزئ بةرئك بولسا، جامان ءسوز سويلةمةسئن. داؤئس كوتةرئپ، ايقاي شئعارماسئن. بئرةؤ وعان ءتئل تيگئزسة نةمةسة ونئمةن كةرئسكئسئ كةلسة وعان: «مةن ورازامئن» دةسئن (بؤحاري، ساؤم، 2).
7. اؤزئ بةرئك ادام بوس ؤاقئتتارئن ءناپئل عيباداتتارمةن، عئلئممةن، قذران وقؤمةن، زئكئر، سالاؤات ايتؤمةن وتكئزؤ كةرةك. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) رامازاندا جةبئرةيئل ةكةؤئ ءبئر-بئرئنة كةزةكپة-كةزةك قذران وقئپ، تئثداساتئن» (بؤحاري، بادؤل-ؤاحي، 5).
8. جالپئ رامازان ايئنئث ةث سوثعئ ون كذنئندة يعتيقافقا كئرؤ - سذننةت. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) رامازاننئث ةث سوثعئ ون كذنئندة كوپ عيدابات جاسايتئن (مؤسليم).
اؤزئ بةرئك كئسئگة ماكرذه جانة ماكرذه ةمةس نارسةلةر
1. سةبةپسئز ءبئر نارسةنئث ءدامئن تاتؤ نةمةسة شايناؤ - ماكرذه. بذل ورازانئث بذزئلؤئنا سةبةپ بولؤئ مذمكئن. ءبئراق كوپ كئسئگة پئسئرئلگةن تاماقتئث ءدامئن قاداعالاؤ ءذشئن، تاماقتئث ءدامئن كورئپ، تذكئرئپ تاستاؤعا بولادئ. ءدامئن تاتقان ؤاقئتتا تاماققا كةتپةؤئ شارت.
2. اؤزئ بةرئك كئسئگة سؤلئ ميسؤاكتئ قولدانؤ - ماكرذه.
3. دارةت العان كةزدة اؤزئنا، مذرنئنا سؤدئ كوپ پايدالانؤ - ماكرذه.
4. بال نةمةسة ماي سةكئلدئ ساتئپ الاتئن نارسةلةردئث قانداي ةكةنئن ءبئلؤ ءذشئن ءدامئن تاتئپ كورؤ - ماكرذه.
5. شاينالئپ ءتاتتئسئ كةتكةن اق ساعئزدئ شايناؤ - ماكرذه. ال جاثاسئن شايناؤعا مذلدةم بولمايدئ.
6. اؤزئ بةرئك ادام السئرةپ ءوزئن ساقتاي المايتئنداي بولسا، قان الدئرؤئ - ماكرذه. ةگةر كوتةرة السا، ماكرذه ةمةس. ةث جاقسئسئ، كذن باتقان سوث قان الدئرؤ.
7. رامازاندا قاتتئ ئستئقتاپ سالقئنداؤ ءذشئن اؤئز بةن مذرئندئ سؤلاؤ جانة سؤئق سؤمةن جؤئنؤ - ءابؤ يؤسؤپ بويئنشا، ماكرذه ةمةس. ويتكةنئ، مذنداي ؤاقئتتا ادامعا جةثئلدئك تؤادئ. ءفاتؤا وسئ ذكئمگة بةرئلگةن.
8. وزئنة سةنة الماعان اؤزئ بةرئك جاننئث ايةلئن ءسذيؤئ - ماكرذه. وزئنة سةنسة، ماكرذه ةمةس. حاديستة پايعامبارئمئزدئث (س.ا.ؤ.) زايئبئن سذيگةنئ جانة ازئلدةگةنئ جايلئ ايتئلادئ (يبنؤ ماجا، سيام، 19).
9. اؤزئ بةرئك ادامنئث ءجذنئپ كذيئندة تاث اتئرؤئ نةمةسة كذندئز يحتيلام بولؤئ ورازاعا زيانئ جوق.
10. اؤزئ بةرئك جاننئث گذل نة ءاتئر سةكئلدئلةردئ يئسكةؤئ، سذرمة جاعؤئ، مذرتئن مايلاؤئ - ماكرذه ةمةس.
ورازانئ بذزبايتئن جاعدايلار
1. ذمئتئپ ءئشئپ-جةؤ نةمةسة بئلمةي جئنئستئق قاتئناستا بولؤ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) بئلاي دةيدئ: «اؤزئ بةرئك ادام ذمئتئپ ءئشئپ-جةسة، ورازاسئن بذزباي تولئقتئرسئن. ويتكةنئ، وعان جةگئزگةن دة، ئشكئزگةندة - اللاه» (مؤسليم، سيام، 171). باسقا ءبئر حاديستة: «رامازاندا ذمئتئپ ورازاسئن بذزعان ادامعا قازا دا، كاففارات تا كةرةك ةمةس» ( يبن ماجا، سيام، 15)، - دةلئنگةن. ذمئتقان ادام ةسئنة تذسكةن كةزدة دةرةؤ توقتاتؤئ كةرةك.
2. ءبئر ادام تاثةرتةث ءجذنئپ بولئپ تذرسا جانة كةشكة دةيئن دة وسئلاي ءجذنئپ كذيئندة جذرسة، ورازاسئ بذزئلمايدئ. ءبئراق، البةتتة، ناماز وقؤ ءذشئن عذسئل الؤ پارئز. اللاه قذراندا: «ةگةر ءجذنئپ بولساثدار، تولئق تازالانئثدار» (مايدا، 556)، - دةيدئ.
3. قان الدئرؤ نةمةسة سذلئك سالدئرؤ ورازانئ بذزبايدئ. پايعامبارئمئز (س.ا.ؤ.) قاجئلئقتا اؤزئ بةرئك كةزئندة قان الدئرعان (بؤحاري، تئبب، 11).
4. قذلاققا سؤ كئرؤ، بذلئق اعؤ ورازانئ بذزبايدئ.
5. كوزگة، قذلاققا ءدارئ تامئزؤ نةمةسة كوزگة سذرمة جاعؤ ورازانئ بذزبايدئ.
6. ميسؤاك ورازانئ بذزبايدئ. ويتكةنئ، ميسؤاك قولدانؤ - سذننةت. ءتئپتئ ءتئس پاستاسئن قولدانؤ دا ورازانئ بذزبايدئ. ءبئراق ئشكة كةتئپ قالسا بذزئلادئ. ةث ابزالئ تاث نامازئ كئرمةي تذرئپ جؤؤ.
7. ءتئس جذلدئرؤ ورازاعا كةدةرگئ جاسامايدئ. ءبئراق جذلدئرعان ؤاقئتتا اؤئزداعئ قاندئ ياكي ءدارئنئ جذتپاؤ شارت.
8. اؤئز بةن مذرئنعا سؤ الئپ شايقاؤ ورازانئ بذزبايدئ. ءبئراق تاماققا كةتپةؤئن قاداعالاؤ قاجةت.
9. تاماققا ءتذتئن نةمةسة توپئراق، شاث، ذننئث توزاثئ، قاردئث ذشقئنئ، جاؤئننئث تامشئلارئ ةرئكسئز كئرسة، ورازاعا زيان بةرمةيدئ. ءبئراق بذلاردئ ادةيئ ئشئنة تارتسا، ورازا بذزئلادئ.
10. تذكئرئك نةمةسة مذرئندئ تارتؤ ارقئلئ ءبئر نارسة تاماققا كةتسة، ورازا بذزئلمايدئ.
11. تئستةردئث اراسئندا قالعان تاماق قالدئقتارئ نوقاتتان كئشكةنة بولسا، ونئ جذتؤ ورازانئ بذزبايدئ. گذل، ءاتئر سةكئلدئ جاقسئ يئستةردئ يئسكةؤ ورازاعا زيان بةرمةيدئ.
12. ةرئكسئز قذسؤ (اؤئز تولئ قذسئق بولسا دا) ورازاعا كةدةرگئ جاسامايدئ. جانة ونئث ةرئكسئز ئشكة قايتا كةتؤئ دة.
13. سالقئنداؤ ءذشئن جؤئنؤ، ءجذزؤ نةمةسة ئلعالدئ ءبئر كويلةك كيؤ ورازانئ بذزبايدئ. ءبئراق سؤ جذتپاستان سؤعا باتئپ ءجذزؤ قيئن بولعاندئقتان تذسپةؤ ابزال.
ورازا ذستاؤعا شاماسئ كةلمةگةن جاندارعا فيديا بةرؤ - ءؤاجئپ. بذلار - اؤرؤلارئنئث ايئعؤئ ءذمئت ةتئلمةگةن جاندار مةن ورازا ذستاؤعا شاماسئ جةتپةگةن قارت كئسئلةر. ولار ورازانئث ورنئنا ءاربئر كذنئ ءذشئن ءبئر كةدةيدئ تاماقتاندئرادئ. فيديانئ اقشالاي بةرؤگة دة بولادئ. ءبئر كةدةيدئ وتئز كذن تاثدا جانة كةشكة تاماقتاندئرؤ نةمةسة الپئس كةدةيدئ ءبئر كذن تاثةرتةث ياكي كةشكة تاماقتاندئرؤ جةتكئلئكتئ. قذراندا اللاه تاعالا «ورازا ذستاؤعا شاماسئ كةلمةيتئندةر ءبئر جارلئنئث تاماعئن تولةسئن»، - دةيدئ.
يبن ابباس بذل ايات جايلئ بئلاي دةيدئ: «ايات كارئ ادامدار ءذشئن تذسكةن. ورازانئ وتةؤ - پارئز». دةگةنمةن، كةيبئر قاريالار جوق-جئتئكتئ تاماقتاندئرؤعا شاماسئ كةلمةسة، اللاهتان كةشئرئم تئلةيدئ. «اللاه ادامعا كوتةرة المايتئن جذكتئ بةرمةيدئ». سول سةكئلدئ جازئلمايتئن ناؤقاسقا دا فيديانئث ءؤاجئپ بولعانئ جايلئ يسلام فاقيهتةرئ اراسئندا اؤئزبئرلئك بار. مذنداي ادامعا ورازا ذستاؤ پارئز ةمةس. وعان مئنا ايات دالةل: «اللاه سةندةرگة دئندة قيئنشئلئق جاساعان ةمةس».
«ازئرةت سذلتان» مةشئتئنئث باس يمامئ قايرات جولدئباي ذلئنئث «رامازان قانداي اي؟» دةگةن تاقئرئپتاعئ ماقالاسئندا: «ءيا، رامازاندا جاراتقاننئث قذلدارئ جاپپاي ورازا ذستايدئ. ورازا - تةك ءئشئم-جةمگة اؤئز بةكئتؤ ةمةس، ذلئ قذدئرةت رازئ بولمايتئن بارشا ئستةردةن تئيئلئپ، كذللئ جامان ويلاردان ارئلؤ. سوندئقتان، بذل ايدا مذسئلمان بالاسئ جذرةك تذكپئرئنة ءتذرلئ ارام ويلاردئث ؤاقئتشا ذيالاؤئنا دا جول بةرمةي، ناپسئمةن ايقاستا كذندةي كذركئرةپ، نايزاعايداي جارقئلدايدئ. بارشا دةنة-مذشةلةرئندةگئ جاعئمسئز قئلئقتار مةن ارةكةتتةرگة كئسةن سالئپ باعادئ. بذل ايدا ونئث كوزئ تةك اقيقاتقا عانا اشئلئپ، قذلاعئ تةك جاقسئ ناسيحاتتئ عانا تئثدايدئ. ءتئلئ بوس سوزدةرگة كذرمةلةدئ دة، نةبئر جاقذت-مارجان جاقسئ سوزدةرگة اعئتئلادئ. قولئ تةك ادال ذستاپ، اياعئ تةك ساؤاپ ئزدةپ، جاقسئلئققا جذگئرةدئ. مذنداي جانداردئث جادئندا ءاردايئم حاق ةلشئسئنئث (س.ا.ؤ.): «كئمدة-كئم جالعان سويلةؤئن قويماسا، جاعئمسئز قئلئقتارئنان تئيئلماسا، اللاه تاعالا ونداي ادامنئث تةك اؤئز بةكئتكةنئنة مذقتاج ةمةس» دةگةن سالماقتئ ةسكةرتؤلةرئ جاثعئرئپ تذرادئ.
ورازا - مذسئلمان ءذشئن ذلكةن سابئر مةكتةبئ. سوندئقتان، جاراتقاننئث قذلدارئ بذل ايدا ادةپ بئلمةس پةندةلةردئث وزئنة جاساعان نةبئر سوراقئ ءئس ارةكةتتةرئن كورئپ، اشؤ شاقئرار سوزدةرئن ةستئسة دة، جارئلؤعا شاق قالعان ناپسئسئنة «مةن ورازامئن» دةگةن جالعئز اؤئز سوزبةن توقتاؤ سالئپ، سابئرعا شاقئرادئ. مذنداي كذتپةگةن سوزبةن سوققئ العان سول ادةپ بئلمةستةردئث ءوزئ دة تةرةث ويعا شومئپ، ءتاؤباسئنا كةلةدئ»، - دةيدئ.
ادامدارعا تؤرا جول نذسقاؤشئ، اق پةن قارانئ ايئرؤشئ، بةكةم تذتئناتئن جولباسشئ رةتئندة قذران تذسئرئلة باستاعان رامازان ايئ قذتتئ بولسئن! ذستاعان ورازالارئثئز، دذعا-تئلةكتةرئثئز قابئل بولعاي!
اأتور: مارلان جيةمباي