ايتاقئن بذلعاقوأ: ءومئردئث كذنگةيئن دة، كولةثكةسئن دة كوردئم

استانا. 27- قازان. قازاقپارات - ايتاقئن بذلعاقوأ - الماتئ وبلئستئق «الاتاؤ» قوعامدئق-ساياسي گازةتئنئث باس رةداكتورئ. اتئ التئ الاشقا ايتئسكةرلئگئمةن شئققان. جذرت جؤرناليستئگئنةن بذرئن، «حايلايلئمئن» قاتتئراق قذرمةتتةيدئ.
None
None

بذعان قوسئمشا، موثعوليا دةموكراتيالئق پارتياسئنئث «موثعوليا تاؤةلسئزدئگئنئث، ازاماتتارئنئث قذقئعئن قورعاؤداعئ ئسئنة قوسقان ذلةسئ ءذشئن» وردةنئمةن، موثعولياداعئ قازاق جاستارئ وداعئنئث «كوش باسشئ» التئن جذلدئز مةدالئمةن ماراپاتتالعان.

«اقئندار جئرئ - اق وردا»، «تاؤةلسئزدئك - تاعدئرئم»، «نذر وتان» حالئقتئق دةموكراتيالئق پارتياسئنا - 10 جئل»، «قازاقستان ءتئل تؤرالئ زاثئنئث قابئلدانعانئنا - 20 جئل» جئر سايئستارئنئث جةثئمپازئ. ءبئز بذگئن «قوزئ كورپةش - بايان سذلؤ» فيلمئندةگئ رولئ ءذشئن «باقسئ» اتانئپ كةتكةن جؤرناليست، باس رةداكتور ايتاقئن بذلعاقوأتئ سويلةتسةك دةيمئز.

قئزدئث «قارعئسئ»

- مةن بذرئنعئ تالدئقورعان وبلئسئ، پانفيلوأ اؤدانئ، ءذشارال اؤئلئندا دذنيةگة كةلئپپئن. قازئر ويلاپ وتئرسام، بالالئق بال شاعئم وتة قئسقا بولعان سياقتئ. ويتكةنئ ةكئنشئ سئنئپقا بارعان جئلئ اكةم دذنية سالدئ. ول كئسئ مةنئ بةس بالاسئنئث ئشئندة ةرةكشة جاقسئ كورئپتئ. تئزةسئنة وتئرعئزئپ ةركةلةتئپ وتئراتئنئ بذگئنگة دةيئن ةسئمنةن كةتپةيدئ.

 جانذيادا ءتورت ذل، ةكئ قئز ةدئك. اكةم كوز جذمعاندا ءبئر جئل بذرئن اسكةر قاتارئنا شاقئرئلئپ تذثعئش ذلئ، ياعني ذلكةن اعامئز جاقئپ تةثئز فلوتئندا ازاماتتئق بورئشئن وتةپ جذرگةن ةدئ. اؤئلعا كةلئپ توپئراق سالا المادئ، ودان قارالئ حاباردئ جاسئرئپ قالدئق. امان-ةسةن تؤعان جةرگة تابان تئرةگةننةن كةيئن ءبئر-اق ةستئدئ. وكئنئشتئسئ، اسكةردةن ورالعان سوث ءذش ايدان كةيئن ذيلةنئپ، جاثا قوسئلعان جارئمةن نةبارئ التئ اي عانا ءومئر ءسذردئ. كولحوزدا تراكتور ايداؤشئ ةدئ، جول اپاتئنان قايتئس بولدئ.

 ءبئر جئل بذرئن قذداي قوسقان قوساعئنان ايئرئلئپ، قارا جامئلئپ جذرگةن شةشةمة بالاسئنئث ءولئمئ جئعئلعان ذستئنة جذدئرئق بوپ ءتيدئ. باسئن تاؤعا دا، تاسقا دا سوققان شةشةمدئ تاعدئر تاعئ دا سئناققا الدئ. بالاسئنئث توپئراعئ كةپپةي جاتئپ، ءبئر جئل وتكةندة تؤعان باؤئرئ ومئردةن وزدئ. وسئلايشا بةس بالامةن جةسئر قالعان انامنئث كوز جاسئن كورئپ وسكةن ءبئز ةرتة ةسةيدئك. كولحوزدئث سيئرئن ساؤاتئن شةشةمئزبةن بئرگة تاثدا تذرئپ، قولعابئس جاسايتئنبئز. قانشا قينالسا دا انام بئزگة جاماؤ كيئم كيگئزبةدئ. وقئتتئ، توقئتتئ، ةل قاتارئنان قالدئرمادئ.

انامئزدئث قاس-قاباعئنا قاراپ، بالا كةزدئث قئزئعئنا كوپ باتا قويعانئمئز جوق. ايتسة دة ول كةزةثدةردة كذزگئ جذگةرئ جيناؤ ناؤقانئندا وقؤشئلار ساباقتئ سئرئپ قويئپ، ةگئستئك الاثئنان تابئلاتئنبئز. جذگةرئ سورتتاؤ كةزئندة ءاسيا دةگةن سئنئپتاسئم مةنئث ذشقالاق مئنةزئمدئ پايدالانئپ «سةن جذيرئكسئث عوي، مئنا كوزئلدئرئكتئ انا بةتتةگئ قذربئما اپارئپ بةرة سالشئ» دةگةن سوث، تاناؤئم دةلديئپ جذگئرئپ بارا جاتئپ ءسذرئنئپ-قذلاپ، سئندئرئپ العانمئن. سئنئپتاسئم جئلاپ، مةنئ قارعاپ-سئلةگةنئ بار-دئ. وسئ وقيعا ةسئمدة قالئپ قويئپتئ.

  «ارپا ئشئندة ءبئر بيداي»

 - ءبئزدئث اؤئل - ذلكةن اؤئل، ءذش مئث تذرعئنئ بار. قازئر ودان دا كوپ شئعار. جاسئراتئن نةسئ بار، مةكتةپتة ساباقتئ ماندئتئپ وقئمادئم. ماتةماتيكا، فيزيكا دةگةن پاندةر ميئما كئرئپ-شئقپايتئن. ادةبيةتكة وتة جاقئن ةدئم. ءتذرلئ ذيئرمةلةرگة قاتئسئپ، كوركةمونةرپازداردئث قاتارئندا ءجذردئم. «سةن ادام بولساث، مذرنئمدئ كةسئپ بةرةيئن» دةيتئن كةيبئر مذعالئمدةر. ءبئراق تا سئنئپتا ةر بالالار اراسئنان جوعارئ ءبئلئم العان مةن عانامئن.

 اكةم مذحامادي، انام كذلشاريا ةكةؤئ دة قارا ولةثگة جورعا بولعان ادامدار. شةشةم جيئن-تويلاردا كورشئمئز كذلاش اپامةن قوسئلئپ، قارسئلاستارئمةن ايتئسئپ وتئراتئن ةدئ. اتا-انامنان دارئعان شئعار، مةكتةپ قابئرعاسئندا جذرگةن كةزئمدة مةن دة ءازئل-وسپاقتار جازئپ جذرةتئنمئن. الايدا ونئ ةشكئمگة وقئتپايتئنمئن. ماقالا تذرتكةن ةمةسپئن.

 مةكتةپ بئتئرگةن سوث، ةل قاتارلئ وقؤعا بارعئم كةلدئ. سارقان اؤدانئندا كوركةمونةر ؤچيليششةسئنة اسةت كةرئمبايةأ دةگةن ايتئسقا العاش باؤلئعان ذستازئم جةتةكتةپ اكةلئپ، مذعالئمدةرگة تابئستادئ. «ةمتيحان بولاتئن ؤاقئتتا كةلةسئث» دةدئ. انامنئث قاسئنان ذزاپ شئعئپ كورمةگةن باسئم وقؤعا بارعئم كةلمةي قالدئ. شئنئن ايتقاندا، وقؤعا باراتئن جاعداي دا جوق ةدئ. سودان سوث اؤئلدا حالئق تةاترئ بار بولاتئن، سوندا جذمئس ئستةدئم. ةث العاش «قوزئ كورپةش - بايان سذلؤ» دراماسئندا قوزئنئث رولئن سومدادئم. رولدئ ويناي الماي، رةجيسسةر «نةمةنةثة جةتئسةسئث، سةن دة جارئماعان جةتئمسئث» دةپ سئلكئلةگةندة ءبئر  كذن جئلاپ، «ةندئ ارتيست بولمايمئن» دةپ، جذمئسقا بارماي جاتئپ العانمئن. الايدا ةرتةسئ كذنئ ساحناعا قايتا ورالدئم. بذل مةنئث ونةر باسپالداعئنداعئ ءساتتئ قادامئم بولدئ. بئرنةشة باستئ رولدةردئ سومداپ، رةسپؤبليكالئق حالئق تةاترلارئ بايقاؤئنئث لاؤرةاتئ اتاندئم.

تةاتردا جذرگةندة 1979- جئلئ اؤداندئق گازةتكة العاش رةت «ارمان» دةگةن ولةثئم باسئلدئ. قاتتئ تولقئدئم. ءتئپتئ بئردة اؤداندئق گازةتتئث ءتئلشئسئ ارنايئ تةاترعا كةلئپ «ولةثدئ ءوزئث جازدئث با؟» دةپ سذراعانئ بار. سودان سوث ئلة-شالا مال قئرقؤ ناؤقانئ تؤرالئ اقپاراتئم جارئق كوردئ. نة كةرةك، ءجيئ-ءجيئ جازئپ تذردئم. ولةث جازعان ادامعا ماقالا جازؤ اسا قيئن ةمةس.

 وبلئس ورتالئعئنا قازاق ءتئلئ قوعامئنا قئزمةتكة كةلگةندة دة «جةتئسؤ»، ايتئس اقئندارئ تؤرالئ سول كةزدةگئ «جةرذيئق» وبلئستئق گازةتئنة ماقالالارئم شئعئپ تذردئ. كةيئننةن وبلئستئق تةلة-راديودا رةپورتةر قئزمةتتةرئن اتقاردئم. حالئق ةمشئلةرئ تؤرالئ جوسپارلئ حابارلار جاسادئم. قئسقاسئ، جؤرناليستيكا سالاسئن ارنايئ بئتئرمةسةم دة جؤرناليستيكاعا كةزدةيسوق كةلگةم جوق. كذنئ بذگئنگة دةيئن جؤرناليستةر وداعئنا مذشةلئككة دة وتپةپپئن.

 مةنئث العان جوعارئ ءبئلئمئم باستاؤئش سئنئپ مذعالئمئ. ونئث ءوزئن سئرتتاي ءبئتئردئم. 1996- جئلئ تالدئقورعانداعئ جالعئز وقؤ ورنئ ءئ.جانسذگئروأ اتئنداعئ ينستيتؤتتا وتئز قئزدئث ئشئندة جالعئز وقئدئم. سةسسياعا كةلگةن قئزداردئث زاچةتكالارئنا اقئن اتئمدئ پايدالانئپ باعا قويعئزئپ بةرةتئنمئن.

 وقؤعا تذسكةنئم ءتئپتئ قئزئق بولدئ. مةن تؤعان اؤئلدا وزةن جوق. بيولوگيا پانئنةن «بالئقتئث قانداي تذرلةرئن بئلةسئث؟» دةگةن سذراق كةلدئ. «فارةل، يت بالئق» دةدئم كذمئلجئپ. بار بئلةتئنئم سول. ةمتيحان الؤشئ «ارئ قاراي» دةدئ، باسئمدئ تومةن سالئپ ذندةمةدئم. «كيت بالئققا جاتا ما؟» دةپ سذرادئ. ساسقانئمنان «ويباي، ول كةمةنئ توثكةرةدئ عوي، الئپ قوي، ول بالئققا جاتا ما؟» دةپپئن. «ءبئز سةنةن سذراپ تذرمئز با دةسةم، سةن بئزدةن ةمتيحان الئپ تذرسئث عوي» دةگةن سئناق الؤشئ «جارايدئ، ةلدئث نامئسئن قورعاپ ءجذرسئث عوي» دةپ وقؤعا ءتذسئرئپ جئبةرگةن.

  ةسةنقذلمةن «ةرةگةس»

- سوسياليزم داؤئرئندة ايتئس كوپ بولمايتئن. ءبئراق ءبئزدئث اؤئلدا كوركةمونةرپازدار ذيئرمةسئ جاقسئ جذمئس ئستةدئ. وسئ ذيئرمةگة جةتةكشئلئك ةتةتئن اسةت كةرئمبايةأ ةث العاش قئز بةن جئگئتتئث ايتئسئن ءوزئ جازئپ، ونئ جايلاؤحان دةگةن قئز ةكةؤمئز ورئندادئق. سودان باستاپ ايتئسقا اثسارئم اؤدئ. اسةكةث كذندة ذيئنة ةرتئپ اپارئپ، جازعان ولةثدةرئمدئ تالدايتئن. بئردة دومبئرا ذستاپ وتئرئپ، قالجئثدارئنا ولةثمةن جاؤاپ بةردئم. ول ورنئنان اتئپ تذرئپ، «سةن سؤئرئپ سالادئ ةكةنسئث عوي» دةگةنئ بار. كوپ ذزاماي اؤداندئق ايتئسقا قاتئسئپ جذلدة الدئم.

اراعا ءبئر جئل سالئپ قالقا جاپساربايةأتئث 100 جئلدئعئنا ارنالعان وبلئستئق ايتئستا باس جذلدةنئ يةلةندئم. 1990- جئلئ رةسپؤبليكالئق ناؤرئز ايتئسئندا ءذشئنشئ ورئن الدئم. ودان كةيئنگئ ءومئرئم وزدةرئثئزدئث كوز الدارئثئزدا. «حايلايلئم» اتئمةن ايتئس تاريحئندا قولتاثبام قالدئ.

 «قايسئ ءبئرئن ايتايئن، وثشةث عانا اق سذثقار-اي» دةمةكشئ، ئقئلاس-قوشةمةتتئث ارقاسئندا ءبئز دة سةرئ بولدئق، سةرگةلدةثگة تذستئك. قئزدئ اؤئلدئث ماثايئندا قاراثعئدا جورتقان قارساقتاي جذگئردئك. قازئرگئ قذداي قوسقان قوساعئممةن مةكتةپ قابئرعاسئندا جذرگةندة بالا ماحابباتتان باستالعان عذمئر، دانا ماحابباتقا ذلاسئپ بارادئ. قازاق «كئممةن اعارساث، سونئمةن قاراي» دةمةي مة؟ ال ارؤلارعا ولةث ارناؤ جاعئنان ةسةنقذلدان كةم سوققان جوقپئن. 

 «كوپ كوردئم...»

- سذيئكتئ ءئسئم كوبئنة كئتاپ وقيمئن. سوثعئ وقئعان كئتابئم، جازؤشئ جانات احماديدئث «ايتذمارئ». دئنمذحامةد قونايةأ تؤرالئ «ةلؤ جئل ةل اعاسئ» اتتئ ةستةلئك كئتاپتئ قايتا ءبئر شولئپ شئقتئم. قولئم قالت ةتسة، كوبئنة تةرمة-تولعاؤلاردئ جانئم ءسذيئپ تئثدايمئن. كوگئلدئر ةكراننان، نة بولماسا راديودان قوبئزدئث سارئنئ ةستئلسة ةت-جذرةگئم ةلجئرةپ تذرئپ قالامئن. قازاقتئث قايعئ-قاسئرةتئنئث بارلئعئن وسئ قوبئز اسپابئ ارقالاپ جذرگةندةي بولادئ دا تذرادئ ماعان. ءوزئم دة تةرمة جازامئن. جاقئندا: 

- كوثئلدئث كوردئم كوكتةمئن.

 ءومئردئث كةشتئم وتكةلئن.

 ارمانئم اسقاق، كورگةننةن،

 كورمةگةنئم كوپ مةنئث.

  بوتاسئ ءولئپ بوزداعان،

 ئنگةننئث كوردئم شوككةنئن.

 اكةسئن تارتقان ساقالدان،

 بالانئث كوردئم وسكةنئن.

 حالئقتئ قويداي ءيئرئپ،

 ءاكئمنئث كوردئم بوسكةنئن، - دةگةن «كوپ كوردئم» دةگةن تولعاؤ جازدئم. سازگةر حالئق ريزابةك دةگةن ذناتئپ، ءان شئعارماق ويئ بار.

 ال وتباسئما كةلسةم، ةكئ بالام بار. ذلكةنئ - ارمان. ءالئ ذيلةنگةن جوق، جوعارئ ءبئلئمدئ. جاركةنت قالاسئنداعئ شةكارا وتريادئندا كةلئسئمشارت بويئنشا قئزمةت اتقارعان. قازئر باسقا جذمئسقا اؤئسئپ جاتئر. كئشئ بالام - جانداربةك، ونئ وزدةرئثئز جاقسئ بئلةسئزدةر. ذيلةنگةن، قازئر استانا قالاسئنا تذرادئ. قذداي بذيئرتسا، جاقئندا نةمةرةلئ بولامئز. زايئبئمنئث ةسئمئ -ءجاميلا، ءذي شارؤاسئنداعئ پرةمةر-مينيستر. 

ءتذيئن:

- « ويئن دا ويلانتادئ ويناي بئلسةث،  وي تذبئنة جةتپةيسئث، بويلاي بةرسةث» دةمةكشئ، ءاسئلئ مةن قيالشئلمئن. ويعا كوپ شومامئن. قام-قاراكةت تئرشئلئك، بالا-شاعانئث بولاشاعئن ويلاعاندا، ءتذن ذيقئم تورتكة بولئنةدئ. شئعارماشئلئق، پوةزيا وكئلئ بولعان سوث، ذدايئ ويعا شومئپ جذرةمئن. قازئر «اقئندار ايتقان» ةكةن دةگةن كئتاپ دايئنداپ جاتئرمئن. ةندئ وسئنئ «باسپاعا قالاي بةرةم، كئم دةمةؤشئ بولادئ» دةپ باس قاتئرئپ ءجذرمئن.  جالپئ، بذل پانيدةن ذققانئم كوپ. حالال مةن حارامدئ، جاقسئ مةن جاماندئ، دوس پةن دذشپاندئ تاني ءبئلؤدئ مئنا ءومئر ءوزئ ءتذسئندئردئ.

 اتام قازاق بذل دذنيةنئ «بةس كذن جالعان» دةگةن عوي. سول جالعان ءومئردئث جارئعئندا بئرةؤدةن كةيئن، بئرةؤدةن ئلگةرئ دةگةندةي، قوثئر تئرشئلئك كةشئپ كةلةمئن. «بةس كذن جالعان» دةمةكشئ، اقئن، سازگةر ةلةنا ءابدئقالئقوأا كوكشةتاؤعا شئعارماشئلئق ساپارمةن بارئپ، حالئقپةن جذزدةسئپتئ. ءوزئنئث اندةرئن ورئنداپ، كورةرمةن ساؤالدارئنا جاؤاپ بةرئپ تذرئپ، «ءومئردئث جالعان ةكةنئن ءبارئمئز دة بئلةمئز، ءبئراق بذرئنعئلاردئث بةس كذن جالعان دةگةنئنة مةن تذسئنبةدئم» دةسة، كورةرمةندةر اراسئندا وتئرعان ايتئسكةر قذدايبةرلئ مئرزابةكوأ «ءاي، ةلةنا، قازاق، سةنبئ-جةكسةنبئنئ قوسپاعان عوي» دةگةن ةكةن. سول ايتپاقشئ، بةس كذندئك ءومئردئث كذنگةيئن دة، كولةثكةسئن دة كورئپ، كوثئلگة كوپ نارسة ءتذيئپ جذرگةن جايئمئز بار.

 اثگئمةلةسكةن

  قانشايئم بايداؤلةت

 «ايقئن»

سوڭعى جاڭالىقتار