تذركئنئث ءتول جازؤئن نةگة توبةمئزگة كوتةرة قذرمةتتةمةيمئز؟

   استانا. 25 - قازان. قازاقپارات - الةمدئك وركةنيةتتئث ذلئ مذراسئ، تذركئلةردئث اسئل قازئناسئ سانالاتئن كونة جازؤ ذلگئلةرئن مةملةكةتتئك دةثگةيدة قذرمةتتةؤ بذعان دةيئن دة تالاي ايتئلعان.
None
None

 رؤنا نةمةسة سئنا جازؤئنئث كذنئن جئل سايئن وتكئزئپ تذرؤ جونئندةگئ ذسئنئستئ ذكئمةت تة وسئدان ءذش جئل بذرئن قذپتاعان-دئ. الايدا قذر قذپتاؤدان ةشتةثة شئققان ةمةس، ناقتئ شارا دا جذزةگة اسئرئلعان جوق. كةشة ءماجئلئستئث جالپئ وتئرئسئندا ذكئمةت باسشئسئنا ءذشبؤ حات جولداعان دةپؤتات الدان سمايئل الگئ ماسةلةنئ قايتا قوزعاپ، پرةمةردةن ذلكةن ءذمئت كذتةتئنئن جةتكئزدئ.

بذكئل تذركئ دذنيةسئ ءذشئن اسا قاجةتتئ ءارئ وزةكتئ ماسةلة تؤرالئ بايانداعان دةپؤتات الدان سمايئل سوناؤ ساق زامانئنان باستالعان تذركئ جازبا مادةنيةتئنئث تاريحئ باي ءارئ تاثعالارلئق ةكةنئنة توقتالدئ.

«568 - جئلئ كونستانتينوپولگة يؤستيننئث سارايئنا كةلگةن سوعدا ةلشئسئ مانياح قاعاننئث سالةمئن جازبا تذرئندة جةتكئزگةن. بذل جازؤ «سكيف جازباسئ» دةلئنةدئ. أيزانتيا تاريحشئسئ مةناندر وسئلاي اتاعان. ال تاسپارا قاعانعا 572-581 - جئلدارئ ورناتئلعان تاس قورعانداعئ جازؤ - بذعئتئ جازباسئ دةلئنةدئ. سانسكريت تذرئندةگئ ارئپتةرمةن تذرئك قاعاناتئنئث العاشقئ 30  جئلدئث ئشئندةگئ وقيعالارئ باياندالادئ. قئتايعا، يران مةن أيزانتياعا بةلگئلئ ةلشئلةر مةن لاؤازئمدئ قئزمةتشئلةر جايلئ اثگئمةلةيدئ. تاعئ ءبئر ءالئپبي مةن بؤددانئ ءناسيحاتتايتئن «نيرأانا - سؤرا» اؤدارئلئپ بةرئلگةن. وسئ كونة الئپبيلةردئث ئشئندة بئزگة كوبئرةك بةلگئلئسئ - رؤنا نةمةسة سئنا جازؤئ. ونئث تاريحئ VІІ عاسئرعا سايكةس كةلةدئ. 37-38 ارئپتةن تذراتئن بذل جازؤ تذركئ فونةتيكاسئنا بارئنشا ذيلةسئمدئ بولدئ»، - دةپ تذركئ تابارئگئنئث تاريحئنا ذثئلةدئ دةپؤتات. ونئث ايتؤئنشا، ХVІІ عاسئردا І پةتر قئزمةتئندة بولعان نةمئس عالئمئ د.ميسسةرشميد ةنةسةي وزةنئنئث بويئنان تاپقان تاعئ ءبئر رؤنا-سئنا جازؤئ سكانديناأيانئث كونة جازؤئنا ذقساس بولاتئن. 1889 - جئلئ دال وسئنداي جازؤدئ ورئس عالئمئ ن.م.يادرينسةأ سولتذستئك موثعولياداعئ ورحون وزةنئنئث اثعارئنان تاپتئ. بيئك قاراكوك تاستاعئ جازؤ تذركولوگتةردئ تاثعالدئردئ. تالايلار قئزئعا زةرتتةدئ، ءبئراق كئلتئن تابا المادئ. باعزئ جازؤدئث سئرئن دات عالئمئ أ.تومسةن اشتئ. ونئث وقئپ انئقتاعان ءماتئنئن اكادةميك أ.رادلوأ 1894 - جئلئ ورئس تئلئنة اؤدارئپ، لاتئن الئپپةسئمةن بةردئ. تاعئ ءبئر تذركولوگ، الةمگة ءماشهذر بارتولد وسئ سئنا جازؤئن عالامدئق مادةنيةتتئث جوعارئ ساتئسئنا دا تةثةپتئ. ايتؤئنشا، وسئناؤ جازؤدئث كةث تاراعانئ سونشا -  150دةن استام ةسكةرتكئشتة كةزدةسةدئ ةكةن.

سوسئن ءسوز اراسئندا الدان زةينوللا ذلئ تالاي جئلداردان بةرئ رةسةي جانة باسقا دا سول تةكتةس مةملةكةتتةر سلاأيان جازؤئنئث كذنئن بذكئل حالئقتئق اؤقئمدا اتاپ ءوتئپ جاتقانئن، جاي عانا اتاماي، الةمگة سلاأيان مادةنيةتئنئث ذلئلئعئن دالةلدةؤدئ وسئلاي داستذرگة اينالدئرعانئن ايتادئ.

ارميان حالقئ دا ءالئ كذنگة قولدانئستاعئ كونة ءالئپبيئنئث ءار ءارپئن التئننان قذيئپ، شئركةؤدة ساقتاپ وتئرعانئن تئلگة تيةك ةتةدئ. «ال ءبئز شة؟ كيريلليسادان دا كونة، كةيبئر بئلئكتئ تذركولوگتةر انئقتاعانئنداي، گرةك-سلاأيان الئپبيئنة نةگئز بولعان رؤنا - سئنا جازؤئن مةملةكةتتئك دةثگةيدة قاستةرلةي الماي كةلةمئز. ونئ مةكتةپتةن وقئپ-ءبئلؤ دة تةرةث ويلاستئرئلماعان. مذنداي سامارقاؤلئق - رؤحاني سالاداعئ ةلةؤلئ ولقئلئق»، - دةي كةلة، دةپؤتات قازاقستان رةسپؤبليكاسئندا سئنا جازؤئ كذنئن جئل سايئن اتاپ ءوتؤ اسا ماثئزدئ ذلتتئق قاجةتتئلئك ةكةنئن باسا ايتتئ.

«ءبئز وسئعان قول جةتكئزئپ، سودان كةيئن تذركئ تئلدةس مةملةكةتتةردئث ئنتئماقتاستئعئ جونئندةگئ كةثةس، حالئقارالئق تذركئ اكادةمياسئ، تذركسوي سةكئلدئ بةدةلدئ ذيئمدار مةن عئلئمي ورتالئقتار ارقئلئ بذكئل تذركئ جذرتئنئث بئرئگئپ وتكئزؤئنة ذيئتقئ بولساق، ءتول ءالئپبيئمئزدئث، رؤنا-سئنا جازؤئنئث الةمدئك ماثئزئ ارتا تذسةر ةدئ»، - دةيدئ ول.

 تاريحي-مادةني مذرالاردئ بذلدئرگةندةر قاتاث جازالانؤئ ءتيئس

مادةنيةتكة قاتئستئ تاعئ ءبئر ماسةلةنئ دةپؤتات گذلنار سةيئتماعانبةتوأا كوتةردئ. دةپؤتات تاريحي-مادةني ةسكةرتكئشتةردئ ساقتاؤ جانة قورعاؤ ئسئندة ةلةؤلئ ولقئلئقتار ورئن الئپ وتئرعانئن، مةملةكةتتئك ؤاكئلةتتئ ورگاننئث تاراپئنان كذنئ بذگئنگة دةيئن كةيبئر نورماتيأتئك-قذقئقتئق قذجاتتار قابئلدانباي وتئرعانئن العا تارتادئ. «سونئث سالدارئنان، شارؤاشئلئق-وندئرئستئك ماقساتتا جةر يگةرؤ بارئسئندا، ارحةولوگيالئق زةرتتةؤلةر جذرگئزؤ ئسئندة، ساؤلةت ةسكةرتكئشتةرئن قالپئنا كةلتئرؤدة ورتاق ستاندارتتار بولماي، اركئم ءوز بئلگةنئن ئستةپ جاتئر. مذنئث ءبارئ سايئپ كةلگةندة ةسكةرتكئشتةردئث بذلئنؤئنة، ساقتالماؤئنا سوقتئرؤدا»، - دةيدئ گذلنار سذلةيمةن قئزئ.

مادةني مذرالاردئ اسپةتتةپ، ونئ بارئنشا كذتئپ ذستاؤداعئ پروبلةمالار مذنئمةن دة ءبئتئپ وتئرعان جوق. ونداي تاعئ ءبئر كوكةيتةستئ ماسةلة - ةجةلدةن كةلة جاتقان ةسكةرتكئشتةرگة زيانكةستئك جاساپ، ساقتالؤئنا قاؤئپ توندئرگةن، ةسكةرتكئشتئ زاثسئز پايدالانعان جةكةلةگةن ادامدار مةن لاؤازئمدئ تذلعالاردئ جاؤاپكةرشئلئككة تارتؤدئث السئزدئگئ. «مادةني مذرالارعا ورنئ تولماس زيان جاساعانداردئث كوپشئلئگئ «قئلمئستئق ارةكةت قذرامئ تابئلماعاندئقتان»، اكئمشئلئك جاؤاپكةرشئلئككة عانا تارتئلئپ جاتقانئ، بولسا دا قولداناتئن شارا ازعانتاي ايئپپذلمةن شةكتةلةتئنئ جاسئرئن ةمةس. ياعني مذرانئ بذزؤشئلاردئث وثاي قذتئلئپ، جاؤاپكةرشئلئكتئ ةش سةزئنةر ةمةس. سوندئقتان تاريحي-مادةني ةسكةرتكئشتةردئ كذيرةتؤ، ولارعا كذيرةؤ قاؤپئن ءتوندئرؤ، كذتئپ-ذستالؤ ةرةجةلةرئن، رةتتةلةتئن قذرئلئس ايماعئن جانة تابيعي لاندشافت ايماعئنئث پايدالانؤ رةجيمئن بذزعاندارعا قولدانئلاتئن اكئمشئلئك جانة قئلمئستئق جاؤاپكةرشئلئك شارالارئن قاتايتؤ كةرةك»، - دةيدئ دةپؤتات گذلنار سذلةيمةن قئزئ.

اأتور: قانات قازئ، استانا

دةرةككوز:«الاش ايناسئ» گازةتئ 

سوڭعى جاڭالىقتار