ورالماندارعا قاتئستئ ءالئ دة كوپتةگةن ماسةلةلةردئ ءبئر جذيةگة ءتذسئرؤ قاجةت - سةناتور م. باقتيار ذلئ

«قازاقستان ءوز تاؤةلسئزدئگئن جاريالاعان العاشقئ كذندةرئ-اق تذثعئش پرةزيدةنتئمئز، ذلت كوشباسشئسئ ن. نازاربايةأ تاعدئردئث جازؤئمةن الةمنئث ءار تذكپئرئندة تارئداي شاشئراپ جذرگةن ءوز قانداستئرئمئزدئ تاريحي وتانئنا كوشئپ كةلؤگة شاقئرعان بولاتئن. ةلباسئ تاراپئنان بذل ءذشئن اسا زور قامقورلئق تا جاسالدئ. ارنايئ زاث دا قابئلداندئ. سوعان سايكةس جئل سايئنعئ ةتنيكالئق كوش-قون كأوتاسئنئث سانئ 20 مئث وتباسئنا دةيئن جةتئپ، 2009-2011- جئلدارعا ارنالعان «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ دا قابئلدانئپ، جذزةگة اسئرئلدئ. سونئث ناتيجةسئندة از ؤاقئت ارالئعئندا 1 ميلليونعا جؤئق قانداستارئمئز اتا قونئسقا ورالئپ، ةلئمئزدئث ءوسئپ وركةندةؤئنة، مادةنيةتئمئز بةن انا ءتئلئمئزدئث دامؤئنا زور ذلةستةرئن قوسا ءبئلدئ. بذل سالاداعئ جيئرما جئلدان استام كةزةثنةن بةرگئ اتقارئلعان جذمئستاردئ تالداؤ بارئسئ كورسةتئپ وتئرعانئنداي، ورالماندارعا قاتئستئ ءالئ دة كوپتةگةن ماسةلةلةردئ ءبئر جذيةگة ءتذسئرؤ قاجةت سياقتئ»، دةگةن دةپؤتات وسئعان وراي ءبئرقاتار ذسئنئستار ايتتئ.
بئرئنشئدةن، اتا جذرتقا ورالعان اعايئنداردئ قونئستاندئرؤ ايماقتاردئث الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق سذرانئستارئنئث ةسكةرؤئنسئز جذزةگة اسئرئلئپ كةلة جاتقان سئثايلئ. مئسالئ، تذركمةنستاننان كةلگةن ورالمانداردئث 79 پايئزئ ءبئر عانا ماثعئستاؤ وثئرئنة قونئستانعان. وسئلايشا ورالمانداردئث ونسئز دا حالقئ تئعئز قونئستانعان نةمةسة تابيعي كليماتتئق جاعدايئ قولايلئ بولئپ كةلةتئن وثئرلةرگة، نة بولماسا الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق دامؤ دةثگةيئ جوعارئ ايماقتارعا جاپپاي قونئستاندئرئلؤئ كةي جاعدايدا وسئ وثئرلةردئث الةؤمةتتئك شيةلةنئسئن ؤشئقتئراتئن جاعدايعا اكةلئپ تة ءجذر. وسئنئ ةسكةرة وتئرئپ، سةناتور الداعئ ؤاقئتتا ةلگة ورالاتئن قانداستارئمئزدئ وثئرلةردئث الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق سذرانئستارئن زةرتتةپ بارئپ، وثتايلئ قونئستاندئرؤ ماسةلةسئن مةملةكةتتئك تذرعئدان شةشؤدئث ارنايئ باعدارلاماسئن جاساؤ قاجةت دةپ سانايدئ.
ةكئنشئدةن، قازئرگئ ؤاقئتتا مةملةكةتتئك كوش-قون كأوتاسئ مذلدةم بةرئلمةيتئن بولدئ دةؤگة بولادئ. «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ دا اياقسئز قالئپ بارادئ. «جذمئسپةن قامتؤ-2020» باعدارلاماسئنا ساي ورالماندارعا قولداؤ كورسةتؤ ماسةلةسئ رةتتةلةدئ دةگةنمةن، بذل ماسةلة دة ءالئ بةلگئسئز بولئپ تذر.
«كوشئ-قون ماسةلةلةرئن كةشةندئ شةشؤ ءذشئن ونئمةن تئكةلةي اينالاساتئن مةملةكةتتئك باسقارؤ ورگاندارئنئث ءئس-قيمئلئ ذيلةستئرئلمةي كةلةدئ. كوشئ-قونمةن اينالئساتئن ؤاكئلةتتئ ورگاننئث جيئرما جئل ئشئندة ءتورت رةت اؤئسؤئ بذل ماثئزدئ ماسةلةلةر بويئنشا شةشئمدةر قابئلداؤداعئ ساباقتاستئق پةن ءبئرئزدئلئكتئث بولماؤئنا الئپ كةلدئ. ناتيجةسئندة قونئس اؤدارؤ شارالارئنا بولئنگةن قئرؤار قاراجات تالان-تاراجعا سالئنئپ، سئبايلاس جةمقورلئق كورئنئستةرئ دة ورئن الدئ. الداعئ ؤاقئتتا مذندايدئ بولدئرماس ءذشئن كوشئ-قونعا قاتئسئ بار ماسةلةلةردئ ذيلةستئرئپ، شةشئپ وتئراتئن ناقتئلئ ءبئر ورتالئق نةمةسة قوعامدئق كةثةس قذرؤ قاجةت دةپ ةسةپتةيمئز. ءتئپتئ الداعئ ؤاقئتتا شةت ةلدةن كوشئپ كةلةتئن قانداستارئمئزدئ قازاقستاندئق قازئرگئ قوعامعا تةزئرةك ءسئثئسئپ كةتؤئنة ئقپالداسؤ ماقساتئندا بذرئنعئ «نذرلئ كوش» باعدارلاماسئ قايتا قارالئپ، جاثعئرتئلعانئ دا ءجون بولار ةدئ دةپ سانايمئز»، دةدئ م. باقتيار ذلئ.
ءذشئنشئ ماسةلة- كوشئپ كةلگةن ورالمانداردئ الةؤمةتتئك قولداؤ جذيةسئن ونان ءارئ جةتئلدئرؤ. بذل رةتتة دةپؤتات ولاردئ تذرعئن ذيمةن قامتاماسئز ةتؤ بذگئنگئ كذننئث تالاپتارئنا سايكةس كةلة دة بةرمةيتئنئن، ورالمانداردئث جارتئسئنان استامئندا باسپانا جوق ةكةنئن، سوندئقتان دا ورالمانداردئث تذرعئن ءذي قذقئقتارئن قامتاماسئز ةتؤ ءذشئن ولاردئ مةملةكةتتئك تذرعئن ءذي باعدارلاماسئنا ساي قولجةتئمدئ تذرعئن ذيلةرمةن قامتاماسئز ةتؤ ءتارتئبئن ةنگئزؤ قاجةتتئگئن ايتتئ. «تورتئنشئدةن، وركةنيةتتئ ةلدةر رةپاتريانتتاردئث ءوز ةلدةرئنة قونئس اؤدارؤئن ةث الدئمةن شةت ةلدةردة ذيئمداستئرادئ. ولاردا ءوز اتا جذرتتارئنا كوشئپ كةلگئسئ كةلةتئندةردئث بارلئعئ الدئن الا تئزئمدةلةدئ. سوسئن بارئپ، ورنالاستئرؤ ماسةلةلةرئن تولئقتاي شةشئپ الئپ بارئپ قانا شاقئرادئ. ال، بئزدة بذل ماسةلة ءالئ كذنگة دةيئن ءوز شةشئمئن تاپپاي وتئر»، - دةدئ سةناتور.
ونئث ايتؤئنشا، «حالئقتئث كوشئ-قونئ» تؤرالئ زاثدا ةتنيكالئق كوشتئ ذيمداستئرؤدئ قازاقستاننئث شةت ةلدةگئ ةلشئلئكتةرئ جذزةگة اسئرادئ دةپ اتاپ كورسةتئلگةنئمةن، بذل ءذشئن ءالئ كذنگة دةيئن ةلشئلئكتةرگة نة قارجئ، نة ارنايئ شتات بولئنگةن ةمةس. بذل جايت شةت ةل قازاقتارئنئث اتا جذرتقا ورالؤ ماسةلةسئن بارئنشا قيئنداتئپ وتئر. اسئرةسة، قازاقتار تئعئز ورنالاسقان قئتايدئث ءذرئمجئ، موثعوليانئث بايان-ولگةي، وزبةكستاننئث تاشكةنت، نوكئس سياقتئ قالالارئنان كوشئ-قون مةكةمةلةرئنئث شاعئن وكئلدئكتةرئن اشؤدئ ؤاقئت تالابئنئث ءوزئ العا تارتقانداي.
سةناتور توقتالعان بةسئنشئ ماسةلة - قازاقستانعا قونئس اؤداراتئن ورالماندار ءذشئن الداعئ ؤاقئتتا ولاردئث دذنية-مذلكئنئث كولةمئ مةن نارقئنا قارماستان كةدةندئك الئم-سالئقتان بوساتؤ.
«الةمنئث قئرئقتان استام ةلئندة 5 ميلليوننان استام قازاقتار تذرادئ. شةت ةلدةگئ قازاق مادةني ورتالئقتارئنا قارجئلاي قولداؤ كورسةتؤ دة كوثئلدةن شئقپايدئ. وركةنيةتتئ ةلدةر شةت ةلدةگئ ذلتتئق مادةني ورتالئقتارئنا بيؤدجةتتةن ارنايئ قارجئ ءبولئپ، ناقتئ قولداؤ جاساپ كةلةدئ.
مئسالئ، وثتذستئك كورةيا الماتئداعئ ا د ك-نئث مادةنيةت سارايئن ساتئپ الئپ، كورةي مادةني ورتالئعئنا اينالدئردئ. گةرمانيا قازاقستانداعئ نةمئس مادةني ورتالئقتارئنا ناقتئ قارجئلاي كومةك كورسةتؤدة. مئنة، وسئعان بايلانئستئ الداعئ ؤاقئتتا شةت ةلدةردةگئ قازاق مادةني ورتالئقتارئنا قارجئلاي قولداؤ جاسالعانئن دذرئس دةپ ةسةپتةيمئز. بالكئم، ذنةمئ قازئنا قارجئسئنا قول سالا بةرمةس ءذشئن، يزرايل مةن گةرمانيانئث وزئق تاجئريبةسئنة سذيةنئپ، «ذلتتئق كوشئ-قون قورئن» قذرؤ ارقئلئ دا ءبئراز ماسةلةنئ شةشؤگة قول جةتكئزؤ قاجةت تة بولار.
جةتئنشئدةن، ءبئر ميلليوننان استام ةتنيكالئق قازاقتارئ بار ةجةلگئ كورشئمئز رةسةي مةملةكةتئندة ءبئر عانا قازاق مةكتةبئنئث بولؤئ دا ويلانتاتئن جاعداي. رةسمي دةرةكتةر بويئنشا سوثعئ ون بةس جئلدئث ئشئندة 45 ميلليون حالئق ئشكئ قئتايدان شئنجاثعا قونئس اؤدارعان ةكةن. وسئ ولكةدةگئ 400 گة جؤئق تازا قازاق مةكتةپتةرئندة 2008/2009 وقؤ جئلئنان باستاپ ساباقتار جاپپاي قئتاي تئلئندة وقئتئلؤدا. كورشئ باؤئرلاس وزبةكستاندا 500 گة جؤئق قازاق مةكتةپتةرئنئث جارتئسئ جابئلدئ، قالعاندارئ ارالاس مةكتةپتةرگة اينالئپ كةتتئ. مذنئث ءوزئ بذل ةلدةردةگئ قازاق ةتنوسئ ون بةس - جيئرما جئلدئث اينالاسئندا تولئعئمةن تئلئنةن دة، دئلئنةن ايئرئلادئ دةگةن قاؤئپتئ ءبئر ويعا جةتةلةيدئ»، دةدئ ول.
اأتور: قانات مامةتقازئ ذلئ