قئتاي افريكاعا دةندةي ةنئپ بارادئ- ا ق ش الاثداؤلئ

2011- جئلئ ا ق ش مةملةكةتتئك حاتشئسئ حيللاري كلينتون زامبيادا افريكا قذرلئعئنا ءتونئپ كةلة جاتقان «جاثا بوداندئق» تؤرالئ ةسكةرتكةنئ دة سونئث ءبئر ايعاعئ بولار. «بوداندئق كةزئندة قارجئنئ تةك مةملةكةت باسشئلارئنا بةرئپ، تابيعي رةسؤرستاردئ جةثئل جولمةن سئپئرا الئپ كةتكةندةردئ سئزدةر باستارئثئزدان وتكئزدئثئزدةر»،-دةگةن ةدئ ول ءوز سوزئندة، اتاپ ايتپاسا دا قئتايدئ مةثزةپ. ارينة، الةم ؤئسئنان شئعئپ بارا جاتقان ا ق ش-تئث ساياساتتاعئ بذل دا ءبئر قئر كورسةتؤئ شئعار.
كةيبئر ساراپشئلاردئث پئكئرئن باعامداساق، بذل ا ق ش-تئث تارئلا باستاعان ستراتةگيالئق كةثئستئگئنئث ورنئن تولتئرادئ. ال ةؤروپا ةلدةرئنئث كوزقاراسئنا قاراعاندا، قئتايدئث قارا قذرلئققا كةلؤئ - بذل «ارتقئ ةسئكتئ» بذزئپ كئرؤ. ال الةمدةگئ ءئرئ ساياساتكةرلةردئث ءبئرئ لاؤرةنس براحم: «قئتاي مةن باتئستئث ذلئ باسةكةلةستئگئ افريكادا بولادئ»،- دةگةن پئكئر ءبئلدئرئپ وتئر.
كةيبئر اؤزئ دؤالئ ساراپشئلاردئث پايئمداؤئنشا، تذبئندة شئعئس پةن باتئستئث بولاشاعئ افريكاعا تاؤةلدئ بولماق. بذعان بئرئنشئدةن، وراسان مول تابيعي بايلئقتارئ، ةكئنشئدةن گةوساياسي جاعئنان، ياعني تةثئز كولئگئ مةن قذرعاقتا قولايلئ ورنالاسؤئ نةگئز قالاماق. ةندةشة افريكانئث بولاشاقتا الةمدئك ساياساتتئث ماثئزدئ بؤئنئنا اينالاتئن ءتذرئ بار. ال وزگة ءئرئ مةملةكةتتةر ةكونوميكالئق داعدارئستان ةس جيا الماي جاتقان قازئرگئدةي ءولئارا شاقتا قئتايدئث قذلاشتئ الئسقا سةرمةؤئ، قارا قذرلئقتئ ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئعئ جاعئنان باستئ ارئپتةسئنة اينالدئرؤعا ذمتئلؤئ سذثعئلا ساياسات. بذل قادامدئ قيئندئقتان كوز اشپاعان، ينأةستيسياعا سؤساپ وتئرعان افريكالئقتار دا قذپ كورگةندةي.
بئرئككةن ذلتتار ذيئمئنا مذشة 50 دةن استام مةملةكةتئ بار افريكادا تابيعي بايلئقتارئمةن قوسا جذمئس قولئ دا جةتةرلئك (1 ميلليارد ادام). ال ةلدةرئنئث باسئم بولئگئ (51 ةلدئث 35 ئ) سئرتقئ كومةككة ءزارؤ، ةندئ عانا دامؤ جولئنا بةت بذرعان مةملةكةتتةر. سونداي-اق بذل ايماقتا نةگئزگئ ينفراقذرئلئم ءالسئز، تةحنولوگيانئث جانة مامانداردئث جةتئسپةؤشئلئگئ ايقئن سةزئلةدئ. مئنة وسئنئث ءبارئن سارالاپ، ةكونوميكالئق جاعئنان تيئمدئلئگئن ةلةپ-ةكشةپ وتئرعان قئتاي وثتايئ كةپ تذرعان مذمكئندئكتئ قولدان شئعارا قويار ما ةكةن.
بذل باعئتتا اسپان استئ ةلئنئث باسشئلئعئ ذيئمداستئرعان قئتاي-افريكا ئنتئماقتاستئعئ فورؤمئنئث الار ورنئ سالماقتئ بولئپ وتئر. 2006- جئلئ بةيجئثدة سئرتقئ ئستةر مينيسترلةرئ باس قوسقان القالئ جيئننئث العاشقئ سامميتئ ءوتتئ. سودان بةرئ ءتورت رةت فورؤم ذيئمداستئرئلدئ. بارئندة دة وزةك بولعان ماسةلةلةر: ساؤدا-ساتتئقتئ ودان ءارئ كةثةيتؤ، ينأةستيسيالئق ئنتئماقتاستئقتئ ارتتئرؤ، ارئپتةستئكتئ تةرةثدةتؤ، جاثا ءوندئرئس ورئندارئن اشؤ، سان سالادا قذرئلئس نئساندارئن سالؤ، اؤئل شارؤاشئلئعئن كوتةرؤ،تاعئسئن تاعئلار. بارئنة دة قارجئ ءبولؤ قئتايدئث ةنشئسئندة.
وسئ ارادا ايتا كةتةر جايت، قئتايدئث سئرتقئ كومةگئن الةمنئث 161 ةل پايدالانعان بولسا، سونئث 53 ءئ -افريكالئقتار. اسپان استئ ةلئنئث جالپئ سئرتقئ كومةگئ (1950-2010- جئلدار ارالئعئ) 39،27 ميلليارد دوللار بولعان. ونئث ئشئندة گرانت (16،29 ميلليارد دوللار)، پايئزسئز زايمدار (11،8 ميلليارد دوللار) جانة تومةن پايئزدئ زايمدار (11،28 ميلليارد دوللار) تذرئندة بةرئلدئ. وسئ قارجئلاندئرؤدئث 50 پايئزئنا جؤئعئ افريكالئق مةملةكةتتةردئث ذلةسئنة تيةسئلئ. كةيبئر بةيرةسمي دةرةك كوزدةرئنة قاراعاندا، قئتاي تاراپئنان افريكا ةكونوميكاسئنا سالئنعان ءاربئر دوللار بةس ةسةگة جؤئق ذستةمةمةن، ياعني 4،97 دوللارعا اينالئپ ورالؤدا. «بةرةگةن قولئم الاعان» دةگةن مئنة وسئ بولار.
ال اشتئقتان ةثسة كوتةرة الماي جاتقان ةلدةردئث ازئق-تذلئك پروبلةماسئن شةشؤ باعئتئندا قئتاي 30 دان استام مةملةكةتتئث 142 اؤئل شارؤاشئلئعئ جوبالارئن ئسكة اسئرؤعا كومةكتةستئ. قازئرگئ كذنئ افريكالئق ةلدةردئث بارئندة دةرلئك اؤئل شارؤاشئلئعئ كاسئپورئندارئ جذمئس ئستةؤدة. 2007-2009- جئلدار ارالئعئندا وسئ ايماقتاعئ 33 مةملةكةتكة 16 توپقا بولئنگةن 104 تةحنيكالئق مامان جئبةرئلدئ. ولار 874 جةرگئلئكتئ تذرعئندئ دايارلاپ شئعاردئ. سونداي-اق اؤئل شارؤاشئلئعئ سالاسئنا 700 مامان اتتاندئرئلدئ. اؤئل شارؤاشئلئعئ ونئمدةرئ باستئ تئرشئلئك كوزئ بولئپ وتئرعان افريكالئقتار سول فةرمالاردا جذمئس ئستةؤدة. بذل ءذردئس جالعاسئپ جاتئر.
قئتايلئقتارعا بةرئلگةن جةثئلدئكتةر دة از ةمةس. ولار جةردئ جالعا دا، ساتئپ تا الا الادئ، قايتارئمسئز پايدالانؤعا دا رذقسات بةرئلگةن. كةيبئر دةرةكتةرگة قاراعاندا، 130 مئث قئتايلئق قارا قذرلئققا قونئستانئپ تا ذلگةرگةن.
2009- جئلئ اسپان استئ ةلئ ا ق ش-تئ باسئپ وزئپ، افريكانئث ةث ءئرئ ساؤدا ارئپتةسئنة اينالدئ. 2003- جئلئ تئكةلةي ينأةستيسياسئ 100 ميلليون دوللار بولسا، 2011- جئلئ 12 ميللياردقا جةتكةنئن قايدا قوياسئز. تةك وتكةن 10 جئلدئث ئشئندة قئتايعا افريكالئق ةكسپورت 2 ميللياردتان 93 ميللياردقا ارتتئ. ارينة، شيكئزات ةسةبئنةن. ال قئتايدئث كوممةرسيالئق بانكئ ءتذرلئ سالاداعئ جوبالارعا 7 ميلليارد ينأةستيسيا قذيدئ. اتالمئش قارجئ قذرئلئمئ وثتذستئك افريكالئق Standard Bahkтың تئث 20 پايئزدئق ذلةسئن ساتئپ الدئ. قئتايدئث حؤايأةي تةلةكوممؤنيكاسيالئق كومپانياسئ 2008- جئلدان بةرئ 1،5 ميلليارد ينأةستيسيا سالدئ، بذگئنگئ تاثدا ولاردئث ارزان سمارتفوندارئ افريكا قذرلئعئنداعئ نارئقتئ جاؤلاپ الدئ.
قئتاي افريكادا وندئرئلةتئن مذنايدئث ذشتةن ءبئرئن ساتئپ الؤدا. قارا قذرلئقتئث كةدةي ةلدةرئنة دذنيةجذزئلئك بانك قارجئسئنان ارتئق كرةديت بةرئپ وتئر. ولار مذنئمةن توقتاپ قالماق ةمةس.
ق ح ر باسشئسئ حؤجينتاؤ الداعئ ءذش جئل ئشئندة افريكا ةلدةرئنة 20 ميلليارد دوللار كرةديت بةرؤدئ ذسئندئ. بذل ةكئ اراداعئ بايلانئستئ ودان ءارئ تةرةثدةتة تذسةدئ، ءارئ ةكونوميكالئق جاعئنان الةمدةگئ ةكئنشئ ةل بولئپ وتئرعان قئتايدئ شيكئزاتتئث ءتذر-تذرئمةن قامتاماسئز ةتؤگة زور مذمكئندئكتةر تؤعئزباق. بذل ذسئنئس باتئس تاراپئنان قاتتئ سئنعا ذشئرادئ. حؤجينتاؤ ءوزئنئث وثتذستئك افريكا رةسپؤبليكاسئندا وسئ قذرلئق ةلدةرئ كوشباسشئلارئمةن بولعان كةزدةسؤئندة ايئپتاؤدئث نةگئزسئز ةكةندئگئن اشئپ ايتتئ. «كرةديت ينفراقذرئلئمداردئ، اگروونةركاسئپتئ، شاعئن جانة ورتا بيزنةستئ قولداؤعا باعئتتالادئ»،-دةدئ ول توتةسئنةن قايئرئپ.
وسئ ورايدا وتكةنگة كوز جذگئرتكةن ارتئقتئق ةتپةس، ق ح ر مةن افريكا اراسئنداعئ قارئم-قاتئناستئ ةكئ كةزةثگة بولگةن ورئندئ ءتارئزدئ. ءبئرئنشئسئ -افريكانئث باتئستئث بوداندئعئنان قذتئلئپ تاؤةلسئزدئك العان جئلدار. بذل قئتاي ةكونوميكاسئنئث بئرتئندةپ قالپئنا كةلة باستاعان كةزةثدةرئن قامتيدئ.
وسئ ورايدا مئسئردئث قئتايمةن العاشقئ ارئپتةس-افريكالئق ةل بولعانئن ايتا كةتكةن ورئندئ. 1955- جئلئ يندونةزيادا وتكةن ازيا جانة افريكا ةلدةرئنئث كونفةرةنسياسئ بارئسئندا ةگيپةتپةن «ديپلوماتيالئق قاتئناس ورناتؤ» جونئندةگئ كةلئسئمگة قول قويئلعان بولاتئن. سودان بةرئ مةملةكةتتةر قاتارئ ةداؤئر ءوستئ. ءبئر ايتا كةتةرلئگئ، افريكا مةن قئتايدئث تاعدئرئ ذقساس- ةكةؤئ دة كةزئندة باتئستئث بوداندئعئندا بولدئ. ةركئندئككة قولئ جةتكةن قئتاي افريكانئث تاؤةلسئزدئك جولئنداعئ كذرةسئنة ةرئكتئ تذردة ةش قايتارئمسئز كومةكتةستئ دة. قارا قذرلئقتا مةكتةپتةر، تةمئر جولدار سالئندئ (ولاردئث ئشئندةگئ ةث ئرئلةرئ - ذزئندئعئ 1800 شاقئرئمدئ قذرايتئن تانزان تةمئر جولئ بئرلةسكةن جوباسئ)، دارئگةرلةر جئبةرئلدئ.
ةكئنشئ كةزةث -1990- جئلدار. ءبئراق كومةك باسقاشا سيپات الا باستادئ. ويتكةنئ جئلدام قارقئنمةن دامئپ جاتقان قئتاي ةكونوميكاسئنا اسا مول شيكئزات قاجةتتئگئ تؤئندادئ. ال افريكادا قازبا بايلئقتئث قورئ وراسان زور. بذعان قوسا قارا قذرلئق ا ق ش پةن فرانسيادان كةيئنگئ تاؤار وتكئزةتئن ءئرئ نارئققا اينالادئ. ستراتةگيالئق ماقساتتاعئ ءئرئ جوبالاردئث شذعئل جذزةگة اسئرئلا باستاؤئنئث ءتذپ-توركئنئ وسئندا جاتقان سياقتئ.
ساراپشئلار ا ق ش-تئث سوعئستان كةيئنگئ ةؤروپاعا كورسةتكةن كومةگئن ةسكة الا وتئرئپ، بةيجئثنئث افريكاعا دةگةن ساياساتئن «مارشالل جوسپارئ» دةپ ءجيئ اتاپ تا ءجذر. قئتاي ءتذرلئ سالاداعئ قذرئلئس جذمئستارئمةن قاتار جئل سايئن افريكاعا 100 مئث مذعالئم، دارئگةرلةرئن اتتاندئرادئ. ال ارئپتةس ةلدةردئث جاستارئن ءوز ؤنيأةرسيتةتتةرئندة تةگئن وقئتادئ.
2000 - جئل مةن 2008- جئلدار ارالئعئندا ساؤدا اينالئمئ 45 پايئزعا جوعارئلادئ، ال 2010- جئلئ 114 ميلليارد دوللاردان استئ. ال وثتذستئك افريكالئق Standard بانئكتئث باعالاؤئ بويئنشا 2015- جئلعا قاراي ق ح ر-دئث افريكا ةلدةرئنة قذياتئن تئكةلةي ينأةستيسياسئ 50 ميلليارد دوللارعا جةتپةك.
وسئ ارادا ازداپ دةرةكتةردئ قاؤزاساق. سؤداننئث مذناي قورئ وراسان. 1998- جئلئ وسئ ةلدئث مذناي ونئمدةرئنئث ةكسپورتئنئث 50 پايئزئ ءتورت مةملةكةتتئث: ساؤد ارابياسئنئث (23،45 پايئز)، يتاليا جانة ذلئ بريتانيا (10 پايئز)، گةرمانيا (5،4 پايئز) ةنشئسئندة بولاتئن. قازئر مذلدةم باسقاشا سيپات الدئ، ةكسپورتتئث 50 پايئزئنان استامئن قئتاي جذتئپ جاتئر. افريكا اسپان استئ ةلئنئث مذناي يمپورتئنئث ذشتةن ءبئرئن قامتاماسئز ةتؤدة.
ايتا كةتةرلئگئ، افريكادا مةكتةپ، اؤرؤحانا، ءئرئ ءوندئرئس وشاقتارئن سالئپ جاتقان قئتايلئقتار بذل قذرئلئستارعا ءوز ةلئندة ةكئ قولعا ءبئر كذرةك تابا الماي جذرگةن جذمئسسئزدارئن تارتادئ.
تاعئ ءبئر توقتالار جايت، قئتايلئقتار قارا قذرلئققا وزدةرئنئث الةمدئك كوزقاراستارئن ورنئقتئرؤدا جانة وزدةرئندة قالئپتاسقان وقئتؤ جذيةسئن ةنگئزؤدة. سودان دا بولار، اعئلشئننان سوث قئتاي ءتئلئن نةگئزگئ ةتئپ وقئتاتئن مةكتةپتةر سانئ دا كذرت ارتا ءتذستئ.
توقةتةرئ، قارا قذرلئقتا بئرتئندةپ قئتاي ةلئنئث ئقپالئ ارتئپ بارادئ. بذدان تؤار وي، بئزگة دة الئپ كورشئمئزدئث ءار قادامئن سارالاپ، باعامداپ وتئرؤ ارتئقتئق ةتپةس...
اأتور: ةرلان قادئر