تالعات ماماشةأ: الاشتئث التئن قورئ - شةتةلدة

استانا. 4 - قازان. قازاقپارات - بيئل - دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئنئث قذرئلعانئنا 20 جئل. قاؤئمداستئقتئث 1992- جئلئ الماتئ قالاسئندا ةلباسئنئث تئكةلةي قولداؤئمةن وتكةن الةم قازاقتارئنئث تذثعئش قذرئلتايئندا قذرئلعانئ بارشاعا ءمالئم.
None
None

 بذل قذرئلتايدا قاؤئمداستئقتئث ءتورالقا ءتوراعاسئ بولئپ قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث تذثعئش پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ ءبئراؤئزدان سايلانعان ةدئ. 1992- جئلدان بةرئ الةمنئث 45 ةلئندة تاراپ كةتكةن قازاق بالاسئن جيناپ، ولارمةن ادةبي-مادةني بايلانئس ورناتئپ، شةتةلدةگئ باؤئرلارئمئزدئث رؤحاني مذراسئن اتاجذرتپةن قاؤئشتئرؤدا ايتارلئقتاي ةثبةك سئثئرگةن قاؤئمداستئقتئث ءتورالقا ءتوراعاسئنئث ءبئرئنشئ  ورئنباسارئ تالعات ماماشةأتئ اثگئمةگة تارتقان ةدئك.       

- تالعات اسئل ذلئ، دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ دذنيةگة كةلگةلئ جيئرما جئلدئث ءجذزئ بولئپتئ. وسئ 20 جئلدا اتقارعان ةثبةكتةرئثئزدئ ءبئر شولئپ وتسةثئز...

   - دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ ءوزئ قذرئلعاننان بةرگئ جيئرما جئل ئشئندة سئرت جةرلةردةگئ قازاق دياسپوراسئمةن تذراقتئ بايلانئس جاسايتئن ةلئمئزدةگئ ةث نةگئزگئ ذيئمعا اينالدئ. قازئرگئ كةزدة بذكئل جذرتشئلئق قاؤئمداستئقتئ شةتةل قازاقتارئنئث مادةني-رؤحاني، وقؤ-ءبئلئم، انا ءتئلئ، ةكونوميكالئق جاعدايئ جانة دةموگرافيالئق ءوسئپ-ءونؤئ جونئندةگئ بذكئل مالئمةتتةردئ ءبئر ورتاعا جيناقتاپ، جذيةگة ءتذسئرئپ وتئرعان ذيئم رةتئندة جاقسئ بئلةدئ.

 سونداي-اق، قاؤئمداستئق الئستاعئ اعايئنداردئث ذلتتئق-رؤحاني جانة كوشئ-قون جونئندةگئ مذث-مذقتاجدارئ مةن ءوتئنئش-تئلةكتةرئن قازاقستان ذكئمةتئنة، باسقا دا ءتيئستئ ورئندارعا جةتكئزئپ، ولاردئث شةشئلؤئنة ئقپال جاساپ وتئرؤعا دا ايرئقشا كوثئل بولةدئ. سوعان وراي، شةتةلدةگئ قانداستارئمئز دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئن وزدةرئنئث قاسيةتتئ قارا شاثئراعئ سانايدئ. اتاجذرتقا كةلئپ الماتئعا ات باسئن تئرةگةن اعايئندارئمئز ءبئرئنشئ كةزةكتة قاؤئمداستئققا كئرئپ شئعادئ. جاثالئقتارئن ايتادئ، بئرلةسئپ ئستةيتئن جذمئستار جونئندةگئ ذسئنئستارئ مةن وي-پئكئرلةرئن ورتاعا سالادئ.

قاؤئمداستئقتئث مذنداي دارةجةگة جةتؤئ ةلباسئنئث تئكةلةي قولداؤئ مةن قامقورلئعئنئث ناتيجةسئ ةكةندئگئ دة داؤسئز. ياعني دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ ءوز جذمئسئن ءتورالقا ءتوراعاسئ رةتئندة پرةزيدةنتئمئزدئث بةلگئلةپ بةرگةن باعئت-باعدارئ مةن مئندةت-تاپسئرمالارئنا سذيةنئپ جذزةگة اسئرادئ. بذل جذمئستاردئث اراسئندا الةم قازاقتارئنئث قذرئلتايلارئن ذيئمداستئرؤدئث الار ورنئ ةرةكشة.

     بذل رةتتة 1992- جئلئ وتكةن تذثعئش قذرئلتاي تؤرالئ ايرئقشا ايتا كةتكةنئمئز ءجون. جةر جذزئندةگئ بذكئل قازاقتئث باسئن قوساتئن مذنداي جيئن ءبئزدئث ةلئمئزدة بذرئن-سوثدئ بولماعان ةدئ. سوعان وراي كةزئندة العاشقئ قذرئلتاي ويداعئداي ءوز دارةجةسئندة ءوتئپ، العا قويعان ماقساتئن تولئق ورئنداي الا ما دةگةن ماسةلة جذرتتئث كوبئن ويلاندئرعانئ دا، الاثداتقانئ دا داؤسئز ةدئ. ءبئراق كةزئندةگئ جان-جاقتئ دايئندئق پةن ذيئمداستئرؤ جذمئستارئنئث ويداعئداي بولؤئنئث ناتيجةسئندة الةم قازاقتارئنئث تذثعئش باس قوسؤئ كةث اؤقئمدئ، جان-جاقتئ تارتئمدئ باعدارلاما بويئنشا تابئسپةن وتكئزئلدئ.

     قذرئلتايدا تذثعئش پرةزيدةنتئمئز نذرسذلتان نازاربايةأ حالقئمئزدئث بذگئنئ مةن بولاشاعئ تؤرالئ جذرةك تةبئرةنتةرلئك بايانداما جاسادئ. سوعان وراي بذل باس قوسؤ قازاق ةلئنئث شئنايئ تاؤةلسئزدئككة قول جةتكئزؤئنئث ايقئن ءبئر كورئنئسئ بولدئ. تذثعئش قذرئلتاي شةتةلدةگئ سان ميلليون قازاقتاردئث اتاجذرتقا دةگةن ئنتا-ئقئلاسئن بارئنشا ارتتئرا ءتذستئ.

     سونداي-اق، العاشقئ قذرئلتاي قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث شةتةلدةگئ قازاقتارعا مادةني-رؤحاني، وقؤ-ءبئلئم سالاسئنان قولداؤ كورسةتؤدئث نةگئزئ باعئت-باعدارئ مةن باستئ مئندةتتةرئن دة ناقتئلاپ، كوشئ-قوننئث قولعا الئنباي كةلة جاتقان كوپتةگةن ماسةلةلةرئنئث وث شةشئمئن تابؤئنا ءوز اسةرئن تيگئزدئ.

    مئنة، وسئدان كةيئن دة ةلئمئزدة الةم قازاقتارئنئث تاعئ ءذش قذرئلتايئ ءوتتئ. بذل قذرئلتايلاردئث ءبئر-بئرئنة ذقسامايتئن وزئندئك ةرةكشةلئكتةرئ بولدئ. مئسالئ 2002- جئلئ تذركئستان قالاسئندا وتكةن قذرئلتاي، نةگئزئنةن، قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث تاؤةلسئزدئك العان ون جئل ئشئندةگئ قول جةتكئزگةن تابئستارئن سارالاپ-ساراپتاؤعا ارنالدئ. سونداي-اق، بذل جيئندا جالپئ قازاق حالقئنئث الداعئ ؤاقئتتاعئ الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق، مادةني-رؤحاني، وقؤ-ءبئلئم سالاسئنداعئ ءوسئپ-وركةندةؤئ جونئندةگئ ماثئزدئ اثگئمةلةر قوزعالدئ. انا ءتئلئ مةن دةموگرافيا، كوشئ-قون ماسةلةلةرئ دة نازاردان تئس قالعان جوق.

     ةكئنشئ قذرئلتاي ذلتئمئزدئث رؤحاني استاناسئ سانالاتئن قاسيةتتئ تذركئستان قالاسئندا وتكئزئلگةندئكتةن بذرئنعئ تاريحئمئزدئ ةسكة الئپ، ذلئ تذلعالارئمئزعا قذرمةت كورسةتؤگة دة ايرئقشا كوثئل ءبولئندئ.

    الةم قازاقتارئنئث ءذشئنشئ قذرئلتايئ 2005 - جئلئ رةسپؤبليكامئزدئث جاثا ةلورداسئ - استانا قالاسئندا ءوتتئ. بذل باسقوسؤدئث بذرئنعئ قذرئلتايلاردان ةث باستئ ةرةكشةلئگئ - بارئنشا ئسكةرلئك باعئتتا وتكئزئلؤئندة بولدئ. سوعان وراي، سالتاناتتئ ماجئلئستةن كةيئن ءتورت ماسةلة بويئنشا سةكسيالئق ماجئلئستةر وتكئزئلدئ. بذل ماجئلئستةردة مادةنيةت، وقؤ-ءبئلئم، بذقارالئق اقپارات قذرالدارئ جانة كوشئ-قون سالالارئ بويئنشا شةتةلدةگئ قازاقتارمةن بايلانئس جاساؤدئث وزةكتئ ماسةلةلةرئ تالقئلاندئ.

     تذركئستان مةن استانا قالالارئندا وتكةن ةكئ قذرئلتايدا دا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ، دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ ءتورالقاسئنئث ءتوراعاسئ نذرسذلتان ءابئش ذلئ نازاربايةأ ارنايئ بايانداما جاسادئ. ةلباسئ بذل باياندامالارئندا شةتةلدةگئ قانداستارئمئزدئث بذگئنئ مةن بولاشاعئنا قاتئستئ ةث وزةكتئ ماسةلةلةردئ ورتاعا سالئپ، وسئعان وراي قازاقستان تاراپئنان جاسالؤعا ءتيئس قولداؤ-قامقورلئقتاردئث ءبارئن ءبئر جذيةگة ءتذسئرئپ، ناقتئلاپ بةردئ.

     سونداي-اق، ةلباسئ بذل قذرئلتايلاردا دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئنئث جذمئسئنا وث باعاسئن بةرئپ، ونئث قئزمةت اؤقئمئن كةثةيتؤگة قاتئستئ ناقتئ تاپسئرمالار دا بةردئ. بذل جاعداي قاؤئمداستئقتئث جذمئسئن ناتيجةلئ جذرگئزئپ، جاثا دةثگةيگة كوتةرؤگة ءوز سةپتئگئن تيگئزدئ.

     ال ءتورتئنشئ قذرئلتاي 2011- جئلدئث 25-27- مامئر ارالئعئندا استانا قالاسئندا ءوتتئ. قذرئلتايعا الةمنئث 35 ةلئنةن 400 گة جؤئق رةسمي وكئلدةر كةلدئ. قازاقستاننئث وزئنةن زيالئ قاؤئم، قوعامدئق جانة ساياسي ذيئمداردئث جةتةكشئلةرئ، پرةزيدةنت اكئمشئلئگئ مةن ذكئمةت باسشئلارئ، سةنات جانة ءماجئلئس دةپؤتاتتارئ، ءتذرلئ مينيسترلئك پةن بارلئق وبلئستاردئث، استانا، الماتئ قالالارئنئث وكئلدةرئ قاتئستئ. بذل قذرئلتايدا جاستار ماسةلةسئنة ايرئقشا كوثئل ءبولئندئ. سوعان وراي، شةتةلدةن كةلگةن قوناقتاردئث الپئس پايئزئن جاستار قذرادئ.

    ءتورتئنشئ قذرئلتايدا ءبئرئنشئ كةزةكتة شةتةلدةگئ قازاق دياسپوراسئ مةن ورالمانداردئث ةث مذقتاج ماسةلةلةرئ جان-جاقتئ ايتئلدئ. بذل رةتتة ءذش ماسةلةگة ايرئقشا كوثئل ءبولئندئ. ونئث ءبئرئنشئسئ - كوشئ-قون، ةكئنشئسئ - وقؤ-ءبئلئم، ءذشئنشئسئ - مادةني-رؤحاني جانة بذقارالئق اقپارات قذرالدارئ ماسةلةلةرئ. قذرئلتايدئ وتكئزؤ بارئسئندا وسئ جوسپار-باعدارلاما تولئعئمةن جذزةگة استئ.

 قذرئلتايدا قازاق دياسپوراسئ مةن ورالماندار ماسةلةسئنة ارنالئپ 9 مينيسترلئك وكئلدةرئنئث قاتئسؤمةن 7 جةردة دوثگةلةك ذستةل ماجئلئستةرئ وتكئزئلدئ. باسقوسؤعا ئشكئ ئستةر، سئرتقئ ئستةر، ءبئلئم جانة عئلئم، ةثبةك جانة حالئقتئ الةؤمةتتئك قورعاؤ، بايلانئس جانة اقپارات، اؤئل شارؤاشئلئعئ، سپورت جانة تؤريزم، ةكونوميكالئق دامؤ جانة ساؤدا مينيسترلئكتةرئنئث باسشئلارئ قاتئستئ. دوثگةلةك ذستةل كةزئندة الئس-جاقئننان كةلگةن اعايئندار كوكةيدة جذرگةن بذكئل ماسةلةلةرئن ورتاعا سالئپ، ئشتةرئندةگئ شةرئن تذگةل اقتارئپ، كةث وتئرئپ اثگئمة-دذكةن قذردئ.

     قذرئلتاي باعدارلاماسئ بويئنشا ارنايئ حالئقارالئق فؤتبول تؤرنيرئ وتكئزئلدئ. رةسةي، وزبةكستان، قئتاي، موثعوليا، تذركيا، قازاقستان جانة ةؤروپا ةلدةرئنةن كةلگةن كئلةث قازاقتاردان تذراتئن 8 كوماندانئث جاسئل الاثعا شئعئپ جارئس وتكئزؤئ حالقئمئزدئث تاريحئنداعئ بذرئن-سوثدئ كةزدةسپةگةن ذلكةن وقيعا بولدئ.

ق ر پرةزيدةنتتئك مادةني ورتالئقتا قازاق دياسپوراسئ مةن ورالمان جاستاردئث اراسئندا قئلقالام شةبةرلةرئنئث كورمةسئ اشئلئپ، جئر ءمذشايراسئ ذيئمداستئرئلدئ. وعان ءانشئ مةن بيشئلةر ونةردةن شاشؤ شاشتئ. بذل سالتانات جاستاردئث دؤماندئ ءان-بي كةشئمةن جالعاستئ.

    بذل قذرئلتايدا دا ةلباسئ دذنيةنئث ءتورت بذرئشئنان كةلگةن اعايئنداردئث الدئندا ارنايئ بايانداما جاساپ، شةتةلدةردةگئ قازاق دياسپوراسئ مةن ورالماندارعا قولداؤ كورسةتؤدئث بارلئق تةتئكتةرئن ايقئنداپ، بذل جونئندة الدا تذرعان 5 مئندةتتئ بةلگئلةپ بةردئ. ول مئندةتتئث ءبئرئنشئسئ - كوشئ-قونعا قاتئستئ ةدئ. ةلباسئ كوشئ-قونداعئ 20 جئل ئشئندة قول جةتكئزگةن يگئ ئستةر مةن جةتئستئكتةرگة جان-جاقتئ تالداؤ جاساي كةلة، قانداستارئمئزدئ وتانعا ورالتؤ جذمئسئن ودان ءارئ جذيةلةپ، جةتئلدئرة بةرؤ كةرةكتئگئنة توقتالدئ.

     قذرئلتايدا ةلباسئنئث شةتةلدةگئ اعايئندارعا قولداؤ كورسةتؤ جونئندةگئ العا قويعان ةكئنشئ مئندةتئ - وقؤ-ءبئلئم ماسةلةسئ بولدئ. بذل رةتتة پرةزيدةنت: «ءبئز الةمدةگئ بارشا قازاق جاستارئنئث ساپالئ ءبئلئم الؤئنا ءتيئستئ جاعداي جاساؤئمئز كةرةك... وسئعان بايلانئستئ ءبئلئم جانة عئلئم مينيسترلئگئنة قانداستارئمئزعا بولئنةتئن گرانتتئق كأوتانئ ناقتئلاپ، جاستارمةن جذيةلئ جذمئس جذرگئزؤدئ تاپسئرامئن»، - دةدئ.

     ةلباسئنئث قازاق دياسپوراسئنا قامقورلئق جاساؤ جونئندةگئ العا قويعان ءذشئنشئ مئندةتئ بذقارالئق اقپارات قذرالدارئنا بايلانئستئ بولدئ. بذل جونئندة پرةزيدةنت: «ءبئز شةتتةگئ قانداستاردئث قازاقستاننان جان-جاقتئ حابار الئپ تذرؤئنا كومةكتةسةمئز»، - دةپ اتاپ كورسةتئپ، بذل جونئندة ءتيئستئ ورئندارعا ناقتئ تاپسئرمالار دا بةردئ.

     قذرئلتاي وتئسئمةن قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنت اكئمشئلئگئ ةلباسئنئث وسئ جيئندا بةلگئلةگةن مئندةتتةرئنئث نةگئزئندة الداعئ ؤاقئتتا شةتةلدةگئ قازاق دياسپوراسئنا قولداؤ كورسةتؤگة بايلانئستئ جذزةگة اسئرئلؤعا ءتيئس ءئس-شارالاردئث جوسپارئن جاساپ، بةكئتتئ. بذل جوسپاردا قازاق دياسپوراسئ مةن ورالماندارعا قاتئستئ ةث وزةكتئ ماسةلةلةر قامتئلئپ، ءتيئستئ مينيسترلئكتةر مةن مةكةمةلةردئث مئندةتتةرئ ناقتئ كورسةتئلدئ.

      - سونئمةن قاتار، قاؤئمداستئق الةمنئث كوپتةگةن ةلدةرئندة قازاقتاردئث كئشئ قذرئلتايلارئن وتكئزئپ كةلةدئ. بذل قذرئلتايلاردئث قازاق وركةنيةتئنة بةرةرئ نة دةپ ويلايسئز؟

    - بذل - الئستاعئ اعايئندارمةن تذراقتئ بايلانئس جاساپ، ولارعا قولداؤ-قامقورلئق جاساؤدئث جانة ءبئر ءتيئمدئ جولئ. قازاقتار تذراتئن شةتةلدةردة كئشئ قذرئلتايلار، باسقا دا ءتذرلئ باسقوسؤلار، مادةني ءئس-شارالار وسئ جيئرما جئل ئشئندة تالاي وتكئزئلدئ. مذنداي باس قوسؤلار قازاق حالقئنئث ءبئرتذتاس ذلت رةتئندة ءوسئپ-وركةندةؤئنة ذلكةن ئقپال جاسايدئ. ويتكةنئ قازاق قاي جةردة جذرسة دة، قاي ةلدة تذرسا دا ءوزئنئث انا ءتئلئن، ذلتتئق مادةنيةتئ مةن سالت-ءداستذرئن ساقتاي بئلؤگة ءتيئس.

 وسئ تذرعئدان كةلگةندة، سئرتتاعئ قازاقتار اراسئندا سوثعئ ؤاقئتتا ءبئراز كذردةلئ ماسةلةلةردئث قالئپتاسئپ وتئرعانئ دا انئق. ياعني ولاردئث جاس تولقئنئنئث انا تئلئنةن الئستاپ، ذلتتئق ةرةكشةلئكتةرئنةن اجئراي باستاعانئ بايقالادئ. بذل جاعدايدئث الدئن الؤ ءذشئن نة ئستةؤ كةرةك؟.. وسئ تذرعئدان كةلگةندة كئشئ قذرئلتاي سياقتئ باسقوسؤلاردئث ماثئزئ ايرئقشا. ياعني سئرت جةرلةردةگئ اعايئنداردئث ذلتتئق-رؤحاني ماسةلةلةرئ ةث الدئمةن وسئنداي جيئنداردا جان-جاقتئ تالقئلانئپ، ورتاعا قويئلؤعا ءتيئس.

 قازئرگئ كةزدة ةؤروپا ةلدةرئنئث كوبئندة قازاق مادةني ورتالئقتارئ قذرئلئپ، ويداعئداي جذمئس ئستةؤدة. قاؤئمداستئق وسئ ورتالئقتارمةن بئرلةسئپ، جئل سايئن ءبئر رةت ةؤروپا قازاقتارئنئث سپورت جانة مادةني مةرةكةلةرئن ذيئمداستئرادئ.

مذنداي كئشئ قذرئلتايلاردئث ءبئرئ بيئل ةؤروپانئث تةرئسكةيئندةگئ دانيا ةلئنئث اارحؤس قالاسئندا ءوتتئ. بذل كئشئ قذرئلتايعا قازاقستاننان دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئنئث اتئنان ارنايئ دةلةگاسيا بارئپ قاتئستئ. دةلةگاسيا قذرامئندا پارلامةنت ءماجئلئسئنئث دةپؤتاتئ ورازكذل اسانعازئ، «ةگةمةن قازاقستان» گازةتئنئث پرةزيدةنتئ ساؤئتبةك ءابدئراحمانوأ جانة باسقا دا قوعام قايراتكةرلةرئ مةن ونةر جذلدئزدارئ بولدئ.

كئشئ قذرئلتايدئث ويداعئداي وتؤئنة قازاقستاننئث دانياداعئ ةلشئلئگئ دة ذلكةن ذلةس قوستئ. قذرئلتاي كةزئندة قازاقستاننان بارعان دةلةگاسيانئ قازاقستاننئث گةرمانيا فةدةراتيأتئك رةسپؤبليكاسئ مةن دانيا كورولدئگئندةگئ توتةنشة جانة وكئلةتتئ ةلشئسئ نذرلان ونجانوأ قابئلداپ، قازاقستاننئث ةؤروپا قازاقتارئمةن بايلانئسئن ودان ءارئ نئعايتا بةرؤ جونئندة ءوز ويلارئن ورتاعا سالدئ.

     قازاق دياسپوراسئنئث مذنداي كئشئ قذرئلتايلارئ تاجئكستان، رةسةي، موثعوليا، تذركيا سياقتئ ةلدةردة دة وتكئزئلئپ كةلةدئ. سونداي-اق، قاؤئمداستئق شةتةلدةردة كئشئ قذرئلتايلاردان دا باسقا ءتذرلئ مادةني شارالار وتكئزؤگة دة ايرئقشا كوثئل بولةدئ.

بذلاردئث اراسئندا، قاؤئمداستئق، اسئرةسة، شةتةلدةگئ قازاق جاستارئنئث قازاقستاندا وقئپ، ءبئلئم الؤئنا بايلانئستئ دا كوپ جذمئس جذرگئزئپ كةلةدئ. بذل رةتتة، قاؤئمداستئق شةتةلدئك قازاق جاستارئنا ارنالعان دايئندئق كؤرستارئنئث اشئلؤئنا تئكةلةي اتسالئستئ. سوعان وراي، قازئر ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئ مةن باسقا دا جوعارئ وقؤ ورئندارئندا بئرنةشة دايئندئق كؤرستارئ جذمئس ئستةيدئ.

قاؤئمداستئق ةتنيكالئق كوشئ-قون تؤرالئ ءتذرلئ دوثگةلةك ذستةل ماجئلئستةرئن وتكئزئپ، بذل سالانئث قازئرگئ جاعدايئ مةن بولاشاعئ تؤرالئ باسپاءسوز بةتئندة ذنةمئ ماسةلة كوتةرئپ كةلةدئ.

    - مةنئث بئلؤئمشة، شةتةلدة قازاق مادةني ورتالئقتارئ جذمئس ئستةيدئ. سولاردئث تئنئس-تئرشئلئگئمةن تانئستئرا كةتسةثئز...

   - قاؤئمداستئق ءوزئنئث كذندةلئكتئ جذمئستارئن ق ر پرةزيدةنت اكئمشئلئگئنئث ئشكئ ساياسات بولئمئمةن، مادةنيةت جانة اقپارات مينيسترلئگئ جانة ونئث ءتئل كوميتةتئ، ءبئلئم جانة عئلئم مينيسترلئگئ، ئشكئ ئستةر مينيسترلئگئ، سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئمةن تئعئز بايلانئستا جذرگئزةدئ.

     قاؤئمداستئق شةتةلدئك قازاقتارمةن بايلانئستئ سول ةلدةردةگئ قازاقستان ةلشئلئكتةرئمةن جانة قازاق مادةني ورتالئقتارئمةن بئرلةسئپ جذزةگة اسئرادئ. قازئر قازاقتار كوپ تذراتئن ةلدةردئث باسئم كوپشئلئگئندة زاثدئ تذردة قذرئلئپ، ادئلةت مةكةمةلةرئنةن تئركةؤدةن وتكةن قازاق مادةني ورتالئقتارئ بار. مئسالئ، تذركيا، گةرمانيا، فرانسيا، اأستريا سياقتئ ةلدةردة مذنداي ورتالئقتار ةجةلدةن جذمئس ئستةيدئ.

 وزبةكستانداعئ قازاق مادةني ورتالئعئ دا جةمئستئ جذمئس ئستةپ كةلةدئ. ول ةلدئث كوپتةگةن وبلئستارئ مةن قاراقالپاقستاندا رةسپؤبليكالئق قازاق ذلتتئق مادةني ورتالئعئنئث بولئمشةلةرئ قذرئلعان. رةسةيدئث ماسكةؤ، سانكت-پةتةربؤرگ سياقتئ ذلكةن قالالارئنان باستاپ، استراحان، ورئنبور، ومبئ، سامارا، ساراتوأ، چةليابئ، تذمةن وبلئستارئ مةن سوناؤ الئستاعئ ساحا رةسپؤبليكاسئندا دا قازاق مادةني ورتالئقتارئ بار.

 بالتئق جاعالاؤئ ةلدةرئندة دة قازاق مادةني ورتالئقتارئ شاثئراق كوتةرة باستادئ. قاؤئمداستئق وسئ مادةني ورتالئقتارمةن تئكةلةي بايلانئسئپ، بئرلةسكةن باعدارلامالار نةگئزئندة كوپتةگةن شارالاردئ ئسكة اسئرئپ كةلةدئ. مئسالئ، ول ةلدةردة قازاق ادةبيةتئ مةن ونةرئنئث مةرةكةلةرئ وتكئزئلةدئ، جةرگئلئكتئ قازاق ونةر ذجئمدارئنا ذلتتئق كيئم مةن مؤزئكالئق اسپاپتار جونئنةن كومةكتةسؤ دة جذزةگة اسئرئلادئ.

      قاؤئمداستئق موثعوليا سياقتئ ةلدةردة ءوز بولئمشةسئن اشئپ، ونداعئ قازاقتارمةن بايلانئستئ سول بولئمشة ارقئلئ جذرگئزؤدة. كةيبئر ةلدةردة قاؤئمداستئق ول ةلدةگئ قازاقتارمةن بايلانئستئ جةكة تذلعالار، جةكة مادةنيةت وشاقتارئ ارقئلئ جذزةگة اسئرؤدا.

    شةتةلدةگئ اعايئندارمةن تئكةلةي بايلانئستئ بارئنشا جاقسارتئپ، ءتيئمدئ جذرگئزؤ ءذشئن قازاقستاننئث پاألودار، اتئراؤ، وثتذستئك قازاقستان، الماتئ سياقتئ شةكارالاس وبلئستارئ مةن استانا قالاسئندا قاؤئمداستئقتئث بولئمشةلةرئ اشئلعان. بذل بولئمشةلةر وزدةرئنة جاقئن، كورشئلةس ةلدةگئ قازاقتارمةن بايلانئس جاساؤ ئسئمةن اينالئسادئ.

     - سوثعئ جئلدارئ قازاق كوشئ-قونئ قاثتارئلدئ. ونئث قايتا جولعا قويئلؤئ ءذشئن دذنيةءجذزئ قازاقتارئ قاؤئمداستئعئ قانداي يگئ شارالارعا مذرئندئق بولؤدا؟

    - قازاقستاننئث شةتةلدةگئ قازاقتارمةن بايلانئسئنئث ةث باستئ ءبئر باعئتئ - كوشئ-قون ماسةلةسئ. ارينة، كوشئ-قون جذمئستارئنئث الدة دة ويلاساتئن، جان-جاقتئ قولعا الئپ، جذيةلئ تذردة شةشةتئن ماسةلةلةرئ از ةمةس. قاؤئمداستئق بذل جذمئستارعا دا ءوز ذلةسئن قوسؤعا ايرئقشا كوثئل ءبولئپ كةلةدئ. ةلباسئ ءوزئنئث «قازاقستاننئث الةؤمةتتئك جاثعئرتئلؤئ: جالپئعا ورتاق ةثبةك قوعامئنا قاراي 20 قادام» اتتئ ماقالاسئندا: «الةؤمةتتئك ماسةلةلةردئ «كةيئنگة» قالدئرؤعا بولمايدئ. ال بذل، ءوز كةزةگئندة، جاهاندئق داؤئلدارعا قارسئ تذرا الؤ ءذشئن جاهاندئق تذراقسئزدئق جاعدايئندا، جاثا عاسئر جاعدايئندا، قازاقستان قوعامئ قانداي بولؤئ كةرةك دةگةن سذراقتارعا جاؤاپتئ تالاپ ةتةدئ.

 ءبئزدئث جذزةگة اسئرئلماعان رةزةرأتةرئمئز بةن مذمكئندئكتةرئمئز نةدة؟ الةؤمةتتئك ساياسات ورنئقتئ، جاسامپاز بولؤئ ءذشئن تاعئ نة ئستةؤ كةرةك؟ بذگئن وتكةن ءجذز جئلدئقتئث 60- جئلدارئندا كةثئنةن تارالعان تذتئنؤشئلئق قوعام تذجئرئمداماسئنئث ةلةسئ ايقئن سةزئلةدئ.

    تذتئنؤدئث بذل يدةولوگياسئ ءبذلدئرؤشئ بولعانئنا بذگئن بذكئل الةم ةرةكشة كوز جةتكئزئپ وتئر. ول الةمنئث دامئعان ةلدةرئندة جاپپاي الةؤمةتتئك ماسئلدئق تؤئنداتتئ جانة جاهاندئق داعدارئستئث باستئ سةبةپتةرئنئث ءبئرئ بولئپ تابئلادئ» دةگةن ةدئ. سول سةكئلدئ كوشئپ كةلگةن قازاقتاردئث دا ماسةلةسئن بذدان بئلاي «جذمئسپةن قامتؤ - 2020» باعدارلاماسئ ارقئلئ شةشكةن دذرئس دةپ ةسةپتةيمئن.

     قاؤئمداستئقتئث نةگئزگئ مئندةتئ كوشئ-قون ماسةلةسئ ةمةس. دةگةنمةن شةتةلدةگئ قازاقتاردئ قازاقستانمةن ناقتئراق تانئستئرؤ ماقساتئندا اقپاراتتاندئرؤ جذمئستارئن جذرگئزؤدئ قولعا الؤدامئز.

     قاؤئمداستئقتئث نةگئزگئ جذمئستارئنئث ءبئرئ - شةتةلدةگئ قازاق دياسپوراسئنا اقپاراتتئق قولداؤ كورسةتؤ. بذل جذمئستئث مذمكئندئگئ مةن بولاشاعئ وتة ذلكةن. ويتكةنئ بةس ميلليوننان استام قازاق دياسپوراسئنئث توقسان پايئزعا جؤئق بولئگئ ةلئمئزبةن شةكارالاس مةملةكةتتةردة ورنالاسقان. شةكاراعا جاقئن بولعاندئقتان ول ةلدةرگة قازاقستاننئث راديو جانة تةلةحابارلارئن جةتكئزؤ بارئنشا وثاي. بذل ةلدةرگة قازاقستاننئث گازةت-جؤرنالدارئ مةن كئتاپتارئن تاراتؤدئث دا مذمكئندئگئ مول.

 وسئ رةتتة «قازاقپارات» ذلتتئق اقپارات اگةنتتئگئنئث قئتاي مةن يران مةملةكةتتةرئندة تذراتئن قانداستارئمئز بةن سول ةلدةردةن كةلگةن  ورالماندار ءذشئن ارنايئ اشقان توتة جازؤ سايتئنئث (http://inform.kz/arb ) زور جذمئستار اتقارئپ وتئرعانئن اتاپ وتكئم كةلةدئ. وندا قازاقستاننئث كذندةلئكتئ جاثالئقتارئ عانا ةمةس، مادةنيةتئ پةن  ادةبيةتئنة قاتئستئ سذبةلئ دذنيةلةر مولئنان بةرئلةدئ. سايت اياسئنداعئ «قازاق رؤحانياتئ» پورتالئندا قازاق اثگئمةلةرئ مةن پوةزياسئنئث تولئق انتولوگيالارئ، بالالار ادةبيةتئ شئعارمالارئ، قازاق تاريحئ مةن شةجئرةسئنة، ذلتتئق سالت-سانا تاقئرئبئنا قاتئستئ كوپتةگةن قذندئ ماتةريالدار شوعئرلانعان.

     ياعني قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث اقپاراتتئق كةثئستئگئن الدةقايدا كةثةيتئپ، اؤديتورياسئن ذلعايتؤدئث ءتيئمدئ ءبئر جولئ - شةتةلدةگئ وتانداستارعا ارنالعان راديو جانة تةلةحابارلار مةن ءتذرلئ باسئلئمداردئ كوبةيتؤ. ةلئمئزدة بذعان تولئق مذمكئندئك بار. وسئعان وراي، قاؤئمداستئقتئث جانئنان «التئن بةسئك» جؤرنالئ مةن «تؤعان ءتئل» الماناعئ دا جارئق كورئپ، شةتةلدةردةگئ اعايئندارعا تاراتئلادئ. بذل باسئلئمداردئث جارئق كورؤئنة ق ر مادةنيةت جانة اقپارات مينيسترلئگئنئث اقپارات جانة مذراعات كوميتةتئ مةن ءتئل كوميتةتئ ناقتئ قولداؤ جاساؤدا.

     ةلئمئزدئث ةكونوميكالئق-الةؤمةتتئك ءوسئپ-وركةندةؤئندة ةلباسئنئث جئل سايئنعئ ءداستذرلئ جولداؤئنئث الار ورنئ ةرةكشة. جولداؤدئ بارشا قازاقستاندئقتارمةن بئرگة شةتةلدةگئ اعايئندار دا ايرئقشا ئنتا-ئقئلاسپةن اسئعا كذتةدئ. سوعان وراي، قاؤئمداستئق ةلباسئنئث جولداؤئن شةتةلدةگئ وتانداستارعا جةتكئزئپ، جان-جاقتئ ناسيحاتتاؤعا دا ايرئقشا نازار اؤدارادئ. قازئر قاؤئمداستئق جولداؤدئ تذرئك، موثعول تئلدةرئنة اؤدارئپ، ونئث توتة جازؤمةن شئعاتئن نذسقاسئن دايئنداپ، الئستاعئ اعايئنداعا جةتكئزئپ ءجذر.

قاؤئمداستئق شةتةلدةگئ قازاق دياسپوراسئنئث دةموگرافيالئق جانة الةؤمةتتئك جاعدايئنئث بذگئنئ مةن بولاشاعئ جونئندة ارنايئ ةكسپةديسيالار ذيئمداستئرؤدئ دا قولعا الئپ كةلةدئ. وسئ جذمئستاردئث ناتيجةسئندة «وزبةكستانداعئ قازاقتار»، «قئتايداعئ قازاقتار»، «رةسةيدةگئ قازاقتار» دةگةن مونوگرافيالئق جيناقتار جارئق كوردئ.

جالپئ، قاؤئمداستئق شةتةلدةگئ قازاق قالامگةرلةرئنئث شئعارمالارئن جيناپ، جارئققا شئعارئپ ناسيحاتتاؤعا ايرئقشا نازار اؤدارادئ.

   قاؤئمداستئق شةتةل قازاقتارئمةن بايلانئس جاساؤ جونئندة ءتذرلئ عئلئمي-پراكتيكالئق كونفةرةنسيالار، دوثگةلةك ذستةل ماجئلئستةرئن ذيئمداستئرادئ.

قاؤئمداستئق كوپ جئلدان بةرئ تذركئستان قالاسئ اكئمدئگئمةن بئرلةسئپ شةتةلدةگئ اعايئندارعا قولداؤ كورسةتؤ جونئندة ءتذرلئ ءئس-شارالاردئ تذراقتئ وتكئزئپ كةلةدئ. سولاردئث ءبئرئ - «تذركئستاندئ اثساؤ» اتتئ مادةني-ةتنوگرافيالئق ورالماندار فةستيأالئ. بذل فةستيأالگة قازاقستاننئث بارشا وبلئستارئنا ورنالاسقان ورالماندار، سونداي-اق، وزبةكستان، قئرعئزستان، قئتاي، موثعوليا مةملةكةتتةرئنةن ارنايئ كةلگةن ونةرپازدار قاتئسادئ.

     شةتةلدةگئ قازاقتار جاس ذرپاققا انا ءتئلئن ذيرةتؤگة وتة قذشتار. سوعان وراي، ارنايئ مذعالئم جئبةرؤ تؤرالئ دا ءجيئ ءوتئنئش ايتادئ. ءبئراق قازئر زامان وزگةردئ. بذگئنگئ تاثدا ءتئل ذيرةنؤدئ تةحنيكانئث كومةگئمةن دة وثاي جذزةگة اسئرؤعا بولادئ. سوعان وراي قاؤئمداستئق شةتةل قازاقتارئنا ارناپ قازاق ءتئلئن ذيرةنؤدئث كومپيؤتةرلئك باعدارلاماسئن جاسادئ. سونداي-اق، قاؤئمداستئقتئث «kazaktar.kz»  أةب سايتئ دا تذراقتئ جذمئس ئستةيدئ.

الئس جانة جاقئن شةت ةلدةردةگئ قازاق مةكتةپتةرئ مةن قازاق مادةني ورتالئقتارئن وقؤلئقتار جانة وقؤ-ادئستةمةلئك قذرالدارمةن قامتاماسئز ةتؤ، ولارعا ءتذرلئ كئتاپتار، جؤرنالدار تاسئمالداپ جةتكئزئپ بةرؤ دة تذراقتئ تذردة جذرگئزئلةدئ.

      شةتةلدةگئ اعايئندار قازاق تئلئندةگئ كئتاپتارعا دا وتة مذقتاج. سوعان بايلانئستئ، قاؤئمداستئق شةتةلدةگئ قازاق قالامگةرلةرئنئث شئعارمالارئن باسئپ شئعارؤمةن عانا شةكتةلمةي، ولارعا قازاقستاندا جارئق كورگةن ءتذرلئ كئتاپتاردئ جئبةرئپ تذرؤدئ دا تذراقتئ جذزةگة اسئرؤدا.

   شةتةلدةگئ قازاق بالالارئن قازاقستاندا وتةتئن قازاق ءتئلئ مةن ادةبيةتئ جونئندةگئ كونكؤرستارعا قاتئستئرؤ، «بال داؤرةن» ساؤئقتئرؤ ورتالئعئنا اكةلئپ تئنئقتئرؤ دا جئلداعئ جوسپار بويئنشا جذرگئزئلةدئ.

اثگئمةلةسكةن

ةسةنگذل كاپ قئزئ

سوڭعى جاڭالىقتار