ةلباسئعا ايتار ةكئ اماناتئم بار - حابيبا ةلةبةكوأا، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن ءارتيسئ

استانا. 18- قئركذيةك. قازاقپارات - ءبئر عاسئردا ءبئر تؤاتئن جةزتاثداي ءانشئ جذسئپبةك ةلةبةكوأتئث ادال جارئ، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن ءارتيسئ حابيبا ةلةبةكوأا بذل كذندة توقساننئث التاؤئنان استئ. تةاتردا جذزدةن استام رول سومداعان زةينةتتةگئ اكتريسانئث جاعدايئن ءبئلؤ ءذشئن سةنبئ كذنئ ذيئنة بارئپ، اماندئعئن بئلگةن ةدئك.
None
None

 «ئزدةگةنگة - سذراعان» دةگةندةي، ءبئز ءدال ؤاقئتئندا كةلئپپئز. اؤئرئپ جاتقانئنا قاراماستان، ورنئنان تذرئپ قارسئ العان اپامئز قارتايعان شاعئندا اقئرعئ اماناتئن ءتيئستئ ورئندارعا قالاي جةتكئزةرئن بئلمةي، دال بولئپ وتئر ةكةن.

«كورةيئن دةپ كةلسةث، اپاثنئث ءتذرئ - وسئ، قذلئنئم. كوز كورمةيدئ، قذلاق ةستئمةيدئ، اياق جذرمةيدئ» دةپ جاتئن بولمةدةن تاياعئنا تايانئپ، جذرة سويلةپ شئققان ونةر يةسئ اؤةلئ ءماز-مةيرام بولئپ كذلئپ الدئ. سوسئن سالةمئمئزدئ ذلكةن ئقئلاسپةن قابئل الئپ، «بةتتئ اكةل، قارعام» دةپ مةيئرلةنة قذشاعئن جايدئ. اياداي عانا تورگئ بولمةگة جايعاسئپ، جاي-جاپسارئمدئ ايتا باستاعانئم سول ةدئ، حابيبا اپا «بذل شاثئراقتا مذحتار اؤةزوأتةن باستاپ، تالاي يگئ-جاقسئلار قوناقتا بولعان. سةنئث دة ءدام تاتقانئث دذرئس» دةپ اس ذيگة شاقئردئ.

شاي ذستئندة بةلگئلئ بولعانداي، قازئر ةسكئرئپ، تاريحي مذراجايعا اينالعالئ تذرعان ءذش قاباتتئ بذل ذيگة ونةر يةسئ 1960- جئلئ كوشئپ كةلئپتئ. كورشئلةرئ كئل مئقتئلار بولعان ةكةن. ءبارئ قازئر ومئردةن وتكةن، كوزئ ءتئرئسئ وثتايلئ جةرگة قونئس اؤدارئپتئ. ءذي قاراپايئم، تذرمئستئق بذيئمدار كونةلةؤ بولعانئمةن، داستارقان مول ةكةن. ذستةل ذستئندةگئ قازئ-قارتا، جال-جايا، بالقايماق پةن باؤئرساقتئ، تارئ مةن تالقاندئ كورئپ، اپانئث زةينةتاقئسئن سذرادئم. 

- الپئس مئثداي الامئن. بيئل كوبةيةدئ دةپ ةدئ، قاي ؤاقئتتا وسةدئ، ءوزئ؟ تةاتر قايتا جالاقئ ةسةبئندة ةلؤ مئث بةرئپ تذرادئ. سول ةكةؤئن قوسقاندا ماعان تذك ةمةس. ازئق-تذلئك قئمبات قوي. ةتسئز وتئرمايمئن. ارينة، مةن ونئ ءوزئم جةؤ ءذشئن الدئرمايمئن. ءوتئمدئ باياعئدا الئپ تاستاعان. كوپ دذنية تئسكة باتا بةرمةيدئ. بار ويئم، كةلگةن قوناعئم داستارقانئمنان دذرئس تاماق ءئشئپ كةتسة دةيمئن.

- ال «حالئق ءارتيسئ» اتاعئن الماي قالؤئثئزعا نة سةبةپ؟ سئزدةن كةيئنگئلةر ية بولدئ عوي...

-اتاق الامئن دةپ ذمتئلعانئم جوق. باسشئلارعا جاعئنعانئم شامالئ. ادالدئق، تازالئقپةنةن ءومئرئم ءوتئپ كةتتئ. ءبئراق حالئققا ريزامئن، مةنئ بذكئل ةل بئلةدئ. بذكئل اقتاؤ، قاراتاؤعا اتئم ءمالئم. سةمةي، قئزئلوردا، جامبئلئث تانيدئ. ودان باسقا نة كةرةك؟

- مئنا، ةرةكشة بالقايماقتئ قايدان الدئردئثئز؟

- ءوز تاماعئمدئ، ءوزئم ماقتايئن (اپا جارقئلداپ كذلئپ الدئ). ذيگة جذماسئنا ةكئ رةت قايماق اكةپ ساتادئ. سونئ الئپ، ئشئندةگئ سؤئ كةتكةنشة قايناتامئز. تةك قانا تازاسئ قالادئ. سول كةزدة كئشكةنة قانت سالئپ جئبةرسةث، تاتتئلةؤ بولادئ. كوبئرةك قايناتساث، مايئ شئعئپ كةتةدئ. مايئن شئعارماي، جةؤ كةرةك.

- كوكتةمدة قارقارالئعا بارعاندا تؤرا وسئنداي بالقايماق ذسئنئپ ةدئ...

- ة-ة-ة، بذل قارقارالئنئث سذيئكتئ اسئ عوي. وندا بارماعانئما التئ-جةتئ جئل بولدئ. «ءبئرجان سالدئث» كينوسئنا تذسكةندة دوسحان اپارئپ ةدئ. ونةر ادامئ دةگةن قئزئق قوي، قارتايعانئنا قاراماي، كينوعا تذسكئسئ كةلةدئ. دذنيةءجذزئ بويئنشا توقسان جاسئندا كينودا ويناعان ةشكئم جوق ةكةن. سةكسةن جاسئندا ءبئر ادام عانا شاعئن ةپيزودقا ءتذسئپتئ. مةنئ «ءبئرجان سالعا» شاقئرعاندا توقسان ةكئدة ةدئم. ةندئ قذنانباي قاجئنئ تذسئرؤگة دايئندالئپ جاتقان كورئنةدئ. دوسحان «اپا، ءسئز تذسةتئن رول بار» دةپ قويادئ.

 ول مةنئث جايئمدئ بئلةدئ. شارشاتپايدئ، مةنئ كذتتئرةدئ، كيئندئرتةدئ، بةتئمدئ ةپتةپ دذرئستايدئ. ءارتيست ادام كينو الاثئندا ءوزئن-ءوزئ تذسئنبةي كةتةدئ ةكةن. قارتايعانئث دا، اؤرؤ ةكةنئث دة ذمئتئلادئ. جازئلئپ كةتةسئث. تةاتردا دا سولاي ةدئ. ئستئعئث قئرئق بولئپ، قوزعالا الماي جاتاسئث عوي، سوندا سةنةن باسقا رولدئ سومدايتئن ةشكئم بولماعاندئقتان، ساحناعا شئعاسئث. ولگةلئ جاتقان ادام حالئقتئث الدئندا اؤرؤئثنئث قايدا كةتكةنئن بئلمةيسئث. ساپ-ساؤ بولئپ شئعا كةلةسئث. ويناؤ كةرةك بولسا، وينايسئث. بيلةؤ كةرةك بولسا، بيلةيسئث. جئلاؤ كةرةك بولسا، جئلايسئث. جاؤاپكةرشئلئك الدئندا اؤرؤئث جوق بولئپ كةتةدئ. ال قايتادان شئمئلدئقتئث سئرتئنا شئققان كةزدة قذلاپ تذسةسئث.

- ءسئز ساحنا كيئمدةرئثئزگة دةيئن اياق استئنان ءوزئثئز تئگئپ الاتئن كورئنةسئز...

- كيئمدئ قويئپ، پالتو دا توقئعانمئن. ونئ دوسحاننئث ايةلئ قاراكوزگة سئيلادئم. اناؤ ءذيدئث قابئرعاسئندا ءئلئنئپ تذرعان كةستةنئ گازةتتةن قاراپ تئگئپ شئققانمئن. ساندئعئمدا جاتاتئن ةدئ، دوسحان «اپا، مذنئثئز نة، جذرت كورةتئندةي ةتئپ، ءئلئپ قويساثئزشئ» دةگةن سوث، جان-جاعئن تذپتةتئپ، قابئرعاعا ءئلدئرتتئم.

- كئمدةر كوثئلئثئزدئ سذراپ كةلئپ تذرادئ؟

- كوپ قوي. مئرزاتاي جولداسبةكوأ ةكئ كذن وتئرئپ، اثگئمةلةرئمدئ جازئپ اكةتكةن. بولات اتابايةأ، سالتانات بايقوشقاروأا، كةيئنگئ جاستاردان تذنةؤ كذنئ اقان ءابدؤالئ مةن ابزال قؤانئش ذلئ كةلئپ كةتتئ. ةرلان رئسقالي كذندة وسئندا. ءان ذيرةنةدئ. كةشة جذسئپبةك اتئنداعئ كوللةدج مةنئث كةشئمدئ ذيئمداستئردئ. مازام بولماي وتئرعانئنا قاراماي، بالالاردان وبال عوي دةپ باردئم. جذسئپبةكتئث ايةلئن كورسئن، وتكةن تاريحتئ ءبئلسئن، تئلةگئمدئ ايتايئن دةدئم. ةكئ ساعاتقا سوزئلدئ.نذرعاليدئث قئزئ بيبئگذلگة راقمةت! ءذش جئگئت تابانئمدئ جةرگة تيگئزبةي، كوتةرئپ اپارئپ، كوتةرئپ اكةلدئ. سونئث وزئندة اياعئمدئ باسا الماي قالدئم. ءئسئنئپ كةتةدئ.

 توقسانعا دةيئن بةس ؤاقئت نامازئمدئ وقيتئن ةدئم. تئزةسئ قذرعئر، قازئر يئلمةيدئ. بةل يكةمگة كةلمةيدئ. مولدالار «ادامنئث جاسئ سةكسةنگة كةلگةننةن كةيئن ناماز وقؤ مئندةتتئ ةمةس. اللانئث ءوزئ كةشئرةدئ» دةدئ. ناماز وقئماسام دا قازئر ذنةمئ قذلشئلئق ةتةمئن. قذران وقيمئن، ارؤاقتارعا باتا جاسايمئن. جذما كذنئ شةلپةك پئسئرتةمئن. جاراتقاننئث كورسةتكةن قئزئعئنا شذكئرشئلئك ةتةمئن. قانداي قؤانئش بةرسة دة تةك اللا عانا بةرةدئ. وسئ ةسئثدة بولسئن، بالام! اللانئ اؤزئثا الئپ، ءاردايئم، جاقسئ تئلةك تئلةپ ءجذر!

حابيبا اپانئث مول داستارقانئنان ءدام تاتا وتئرئپ، وسئلايشا از-كةم تئلدةسكةننةن كةيئن تورگئ بولمةگة وتتئك. نةگئزگئ اثگئمة اؤانئ وسئ ارادا ءوربئدئ.

- مةن قازاقتئث باسئنان وتكةن نةبئر ناؤبةت جئلداردئث ءتئرئ كؤاگةرئمئن. اؤةلئ بايلاردئث كوزئن قذرتئپ، باردئ ورتاعا سالؤ سياقتئ ةلدئ كولحوزداستئرؤ جئلدارئ باستالدئ. ءالدئ شارؤالاردئث اتاقونئسئن، قولئنداعئ مالئن تارتئپ الئپ، بيداي، ةت، تذياق، ءتئپتئ ءيت سالئعئنا دةيئن سالئپ، يتتةي قئلدئ.

اؤئل بةلسةندئلةرئ «شاش ال دةسة، باس الدئ». قارسئ كةلگةندةرگة ايتپاعاندئ «ايتتئث» دةپ، ئستةمةگةنئن «ئستةدئث» دةپ قئرعيداي ءتيدئ. مةنئث دة اكةم وسئنداي جالانئث، اسئرا سئلتةؤدئث قذربانئنا اينالدئ.

«قاراعئم، ةركةتايئم، حابيباشئم. اكةدةن قالعان دذنية-مذلئك مذرا بولمايتئنئن كورئپ وتئرسئث. ادامشئلئق مذرا قالدئرا الدئم با، جوق پا، ونئ ءومئر كورسةتةر. مئنا زاماندا ادامنئث باسئنا تالاي قيئندئق تذسةتئنئن بئلةمئن. اؤئرتپالئققا جولئقساث، جالعئز، پاناسئز قالعان كذنئث بولسا، وزئثة-ءوزئث سذيةؤ، وزئثة-ءوزئث اقئلشئ بول! ءوزئثدئ-ءوزئث ءتذزؤ جولعا سال، مئقتئ بول! بةلئثدئ بةكةم بؤ، قاراعئم. مةنئث ساعان ايتارئم سوثعئ ءسوزئم دة وسئ بولار» دةپ باؤئرئنا باستئ. اباقتئعا ايدالئپ بارا جاتئپ ارتئنداعئلارعا «جذگةن، قذرئق تيمةگةن اساؤداي ةركئن وسكةن ةل ةدئث. ةندئ، مئنة، باسئثا نوقتا ءتذسئپ وتئر. الداعئ كذنئث نة بولار؟!» دةپ اسئعئس قوشتاسئپ كةتة باردئ.

اكةمسئز وكسئپ وتكةن كذندةردئث قاسئرةتئن سوزبةن ايتئپ جةتكئزة المايمئن. ول ازداي ارتئنشا ةل ئشئندة اشتئق باستالدئ. كذن- كورئستئث قامئمةن تورعايداي توز-توز بولئپ، بةتئمئز اؤعان جاققا قاثعئرئپ كةتتئك. باس كوتةرئپ، نارازئلئق بئلدئرگةندةردئ سول اؤئلدئث يتئنة دةيئن قالدئرماي، اياؤسئز اتؤعا كوشتئ. تاؤ-تاستئ پانالاپ، باسقا ةلگة قاشئپ ذلگئرگةندةرئ ذلگئردئ، قاشا الماعانئ 1932- جئلدئث اشتئعئنا تاپ بولدئ. باؤداي ءتذسئپ، دوپشا دومالاپ جاتقان ادامداردئث ولئگئنةن اياق الئپ جذرة المايتئن كذندةر ءالئ كذنگة ذمئتئلعان جوق. ءبئر ذيدةگئ ون جةتئ جاننئث ئشئنةن جالعئز ءوزئم قاثعئرئپ دالادا قالدئم. سوندا ابدةن السئرةپ، دارمةنئ كةتكةن اعايئندار «ءالئ بالا عوي» دةپ جذقالاپ وتئرئپ ةستئرتؤگة شاماسئ كةلمةگةندئكتةن، بئردةن «اكةث ءولئپتئ» دةي سالاتئن. اكةمدئ ءبئر جئل تةرگةپ، كةيئن گؤرةأكة جةر اؤدارعان بولاتئن. «سةنئث اكةث گؤرةأتة اشتان ءولئپتئ» دةگةندة كوزئمنةن جاس شئقپادئ. «سةنئث اپاث ةكئ بالاسئن جةتةكتةپ جذرئپ، قاثعئرئپ ءولئپتئ» دةگةندة دة جذرت الدئندا جئلامادئم. نة بولعانئن ءوزئم دة بئلمةيمئن. تةك، ةلدئث كوزئنةن تاسا، قارقارالئ تاؤئنئث باسئنا شئعئپ الئپ، ايقايدئ سالئپ جئلايتئنمئن. ابدةن شارشاپ، سول جةردة ذيئقتاپ قالاتئنمئن. جئلان شاعئپ الادئ دةپ قورقؤدئ بئلمةيمئن. سودان ويانئپ تذرعاننان كةيئن السئرةپ، ءار ءذيدئث بوساعاسئندا ءجذرئپ، كذن كةشتئم. مةنئث بالالئق شاعئم وسئلاي ءوتتئ.

اشتئقتان امان قالعاندار ةندئ ةس جيا باستاعان ؤاقئتتا تاعئ دا قاسئرةتتئ كذن تؤدئ. 1937- جئلئ قازاقتئث بةتكة ذستار ازاماتتارئن قؤعئن-سذرگئنگة ذشئراتتئ. مالشا جةتةكتةپ، يتشة تةپكئلةدئ. ايةلدةرئن دة اياعان جوق، ةث اؤئر جذمئستارعا سالدئ. بالا-شاعاسئن «حالئق جاؤئنئث بالاسئ» اتاندئردئ. ناؤبةت جئلدار سذراپئل سوعئسقا ذلاستئ. قاسئرةتكة قاسئرةت قوسئلدئ.

 ءبئراق حالئق ةشؤاقئتتا ونةر مةن ادةبيةتتةن قول ذزگةن جوق. ةل اش جذرگةنئنة قاراماي، تةاترعا باراتئن. بوس ورئن بولماي، تذرئپ تذراتئن. ستؤدةنتتةر وزدةرئنة بةرئلگةن 600 گرام نانئن ساتئپ، سونئث اقشاسئنا تةاترعا كةلةتئن. حالئقتئث قذرمةتئ ونةرپازداردئ ءوسئردئ.

ءسويتئپ ءجذرئپ، جةثئسكة دة جةتتئك. وتتئ جئلداردان كةيئن حالئقتئث تذرمئسئ ازداپ تذزةلگةندةي ةدئ. تئث يگةرئلئپ، قالالار سالئنئپ، جول توسةلئپ، اؤزئمئز اققا جاري باستاعان.

الماتئعا العاش كةلگةنئم ةسئمة ءتذسئپ وتئر. بيئك ءذي دةگةن اتئمةن جوق ةدئ، باسشئلاردئث بارلئعئ وثكةي جاپئرايعان جامان جاتاقتاردا تذراتئن. قالانئث انا شةتئ مةن مئنا شةتئ كوزگة انئق كورئنةتئن. ول كةزدة «باس ارئق» دةيتئنبئز، ول قازئرگئ اباي داثعئلئ. ودان ءارئ دئم جوق، ميداي دالا. تومةنگئ جاعئ قازئرگئ رايئمبةك داثعئلئمةن اياقتالاتئن. بذرق-بذرق ةتئپ جاتقان توپئراقتئ كةشئپ جذرةتئنبئز. كذن جاؤعاندا كةبئسئمئزدئث قايدا قالعانئن بئلمةيتئنبئز.

 ءبئرئنشئ الماتئعا پويئز كةلئپ توقتايدئ عوي، سوندا قالاعا جةتكئزؤ ءذشئن ارت جاعئندا باسقئشئ بار ةكئ جذك ماشينةسئ باراتئن. سوعان تالاسئپ-تارماسئپ ةل مئنةدئ، ول ةكئنشئ قايتارا قاتئنامايدئ. سئيماي قالعاندار جاياؤ كةلةتئن. مةن كةيدة قازئرگئ ءوزئمئز تذرئپ جاتقان الماتئعا قاراپ، «جانئم-اؤ، مئناؤ عيماراتتار قاي ؤاقئتتا سالئنعان» دةپ تاثئرقايمئن. ودان بةرئ ارادا پالةنباي جئل وتكةنئندة جذمئسئم جوق. اسپانمةن تئلدةسكةن ادةمئ، ءزاؤلئم ذيلةردئ كورگةندة وزئمة-ءوزئم تاثعالامئن.

 سول جئلدارئ ماسكةؤدة قاليبةك قؤانئشبايةأتئث قئزئ وقؤشئ ةدئ، سونئث جاتاقحاناسئنا بارئپ، كوگئلدئر وتئندئ ءبئرئنشئ رةت كورگةنمئن. سوندا الماتئعا قايتئپ كةلئپ، تةاترداعئ شولپان جانداربةكوأا، بيكةن ريموأالارعا «قئزدار-اؤ، گاز دةگةن دذنية بولادئ ةكةن. سئرئثكةنئ تارتئپ جئبةرسةث، كوكپةثبةك بولئپ جاناتئن كورئنةدئ. بةتئ-قولئثدئ جؤعانشا، شايئث قايناپ تذرادئ» دةگةنئمدة، قذربئلارئم «ويباي، حابيبا، ونداي كذندئ ءبئز قايدان كورةمئز، كورة المايمئز عوي» دةپ قيالدايتئن. كوپ ذزاماي ءبئز ول كذندئ كورة الدئق. ءبئراق ةكونوميكامئز وسئلاي ورلةگةنئمةن، بذرئنعئ باس كوتةرة المايتئن قالپئمئزدان ارئلعانئمئز جوق.

 ستاليننئث قيتذرقئ ساياساتئنا كوندئك، يلاندئق. باس شذلعؤعا تؤرا كةلدئ. اباي مةن شاكارئم تؤعان جةر اتوم بومباسئنئث وشاعئنا اينالدئ. سوندا دا ذندةي المادئق. جاستاردئث شاشئ ءجيدئپ ءتذسئپ، ادام بةتئنة قاراؤعا قورقاتئن مذگةدةك نارةستةلةر ومئرگة كةلدئ. اپتالداي ازاماتتار ءوز-وزئنة قول جذمساپ جاتتئ. ذلتتئ تئلئنةن ايئردئ. قازاق ءتئلئ وتباسئندا عانا قولدانئلاتئن كذيگة ءتذستئ. مةكتةپتةر جابئلدئ. كوزئ كورئپ تذرسا دا، تاعئ دا ةشكئمنئث بئردةثة دةؤگة باتئلئ بارمادئ. اقئرئ بئتةؤ جارا جةلتوقساندا جارئلدئ. ازاتتئقتئث اق تاثئ اتتئ. تاباندا تاپتالئپ جاتقان قازاق ةثسةسئن كوتةردئ. سانامئز سئلكئندئ.

1991- جئلئ نذرسذلتان نازاربايةأقا ةل تئزگئنئن ذستاتتئق. ةگةمةندئكتئ، ةركئندئكتئ سةزئندئك. 20 جئل ئشئندة نذرسذلتان ءابئش ذلئ ءوزئن دة، ةلئن دة تانئتتئ. تالاي جاقسئ ئستةر اتقارئلدئ. باسقالار اتئمئزدئ بئلمةيتئن، ارالاسئپ جذرگةن ورئستاردئث ءوزئ ءبئزدئ بئرةسة «قئرعئز»، بئرةسة «قايساق» دةيتئن. بذرئن قازاقتئ وسئلاي مويئندامايتئندار، قازئر دوس بولعئسئ كةلةدئ. بذدان ارتئق قؤانئش، بذدان ارتئق باقئت بار ما؟! بذعان سةن قالاي قؤانبايسئث، قالاي كةؤدةثدئ كوتةرئپ ماقتانبايسئث؟!

مةن وسئ كورگةن-بئلگةندةرئمنئث بارلئعئن حاتقا ءتذسئرتئپ، كئتاپقا جازدئم. «عاسئر قاسئرةتتةرئ» دةپ اتالاتئن ءبئر ساعات، ون مينؤتتئق دةرةكتئ فيلم ازئرلةدئم. فيلم سوثئن:

«قذران كارئمنئث شارح سذرةسئنئث 6-اياتئندا ءاربئر اؤئرتپالئقتئث ءبئر جةثئلدئگئ بولادئ دةپ ةدئ. حالئققا سول جةثئلدئگئثدئ بةرة گور، اللا. حالئقتئث سانا-سةزئمئن، وي-ءورئسئن، ادالدئعئن، ادئلدئگئن، باؤئرمالدئعئن، بئرلئگئن مولايتا گور، اللا. ةلئثة ةثبةك ةتؤگة جانئن ورتاعا سالار، ةلئمةن بئرگة كذلئپ، ةلئمةن بئرگة كذيئنةتئن، ارلئ-نامئستئ، ذلتجاندئ ازاماتتاردئ مولايتا گور، جاساعان يةم.

ةل باستاپ وتئرعان ةرئمة باستاعان ءئستئ ابئرويمةن ورئنداپ شئعؤ ءذشئن زور دةنساؤلئق، ذزاق ءومئر بةرة گور! جاراتؤشئ اللا، جاساعان تئلةگئمدئ بةرة گور. بذل انالئق اق تئلةگئم، بار تئلةگئم، زار تئلةگئم» دةپ اق باتامةن اياقتايمئن.

وكئنئشتئسئ، وسئ وتكةن عاسئردئث بذكئل شئندئعئن بذكپةسئز، بذرمالاؤسئز بايانداعان «عاسئر قاسئرةتتةرئ» دةرةكتئ فيلمئمدئ ةلباسئنا جةتكئزة الماي وتئرمئن. پرةزيدةنت كورسة، بئردةن كينو ةتئپ شئعارتئپ، كوپشئلئككة تاراتار ةدئ. ءوزئن-ءوزئ ماقتادئ دةمة، اينالايئن. مةن وتكةن تاريحتئ تولئق بئلةمئن. سونئث بارلئعئن كةيئنگئ ذرپاققا ايتئپ، قالدئرئپ كةتسةم دةپ ويلايمئن. ءاليا بوپةجانوأا دايئنداپ قويعان مةن تؤرالئ كئتاپ تا باسپا بةتئن كورمةي، شئعارئپ بةرةمئز دةگةن ازاماتتاردئث ؤادةلةرئ سوزئلئپ بارادئ.

قازاقستاننئث حالئق ءارتيسئ، اباي اندةرئنئث شةبةر ورئنداؤشئسئ، ذزاق جئلدار وتاسقان جارئم جذسئپبةك ةلةبةكوأ پةن مةنئث تؤعان اپام، «ةثلئكتئ» العاش ويناعان، ةث ءبئرئنشئ بولئپ ماسكةؤدة دومبئرامةن ءان سالعان قازاق قئزئ داليلا وثعاربةكوأا تؤرالئ دا تاريحي ةثبةك اياقتالؤعا جاقئن. ةرلان تولةؤتاي مةن تذرسئن جذرتبايةأ جازئپ جاتقان ةكئ كئتاپتئث دا ونكذندئك جذمئسئ قالدئ. «ءاننئث ابايئ» اتانعان جذسةكةث مةن تةاتردئ العاش ءوز قولئمةن قذرئسقان داليلانئث ءومئرئ كةيئنگئ ذرپاققا ذلگئ دةپ ةسةپتةيمئن. ونئ جارئققا شئعارئپ، حالئققا جةتكئزؤ ةل ازاماتتارئنئث مئندةتئ ةمةس پة؟ «مادةنيةت مينيسترئنة ايتتئق، بئلةدئ» دةپ ةدئ، ءبئراق ءالئ ماعان حابارلاسقان ةشكئم جوق.

قازئر كوزئم كورمةيدئ، سةنئث سذلباثدئ عانا جوبالاعانئم بولماسا، كوزئثنئث، مذرنئث مةن قذلاعئثنئث قانداي ةكةنئن بئلمةيمئن. وسئ كوزئم بار كةزئندة، مذلدةم جابئلئپ قالماي تذرئپ، كئتاپتارئم شئقسا ةكةن دةيمئن...

حابيبا اپا وسئنئ ايتئپ، ةتئ قاشقان تارام-تارام قولدارئمةن يةگئن ذستاپ، كةمسةثدةپ جئلاپ جئبةردئ. كوكئرةگئ قارس ايرئلعان انانئ جذباتقئم كةلئپ، بذل جاعدايئن جوعارئداعئ ازاماتتارعا باسئلئم ارقئلئ جةتكئزؤگة ءازئر ةكةنئمدئ ءبئلدئردئم. ءسال ويلانئپ قالعان حابيبا اپا «سةنئث گازةتئثدئ پرةزيدةنت وقي ما؟ مةنئث اماناتئمدئ جاقسئلاپ جازا الاسئث با؟» دةپ سذراؤلئ جذزبةن قارادئ. سوسئن ارتئنشا «ةگةر نذرسذلتان ءابئش ذلئ كورسة، ءسوز جوق بارئنة كومةكتةسةر ةدئ. مةن وعان سةنةمئن. باسقالارئ ؤادة بةرگةنئمةن، ورئنداماي جاتئر عوي» دةپ ءارئ قاراي تئكةلةي ةلباسئنا اماناتئن ايتا باستادئ.

قاراعئم، نذرسذلتان!

مةنئث وسئ جاسئمدا كورمةگةن قيئندئعئم قالعان ةمةس. كةشةگئ اشارشئلئقتا قئرئلعان ةلدئ كوزئممةن كوردئم. ون جةتئ جاننئث ارتئندا قاثعئرئپ جالعئز ءوزئم قالدئم. ءبارئ اشتان ءولدئ. سول كةزدةگئ كورگةن سذمدئعئم كذنئ وسئ ؤاقئتقا دةيئن ةسئمنةن كةتپةيدئ. «ؤاقئت - ةمشئ» دةيدئ. ءبئراق قانشا جئل وتسة دة ةسكئرگةنئمةن توزبايتئن، كومةسكئلةنگةنئمةن جوعالئپ كةتپةيتئن، قايتالاپ سوعا بةرةتئن دةرت قوي، بذل. ءوزئثدئ تاققا وتئرعئزئپ، ةلگة باسشئ سايلاعاننان كةيئن 31- مامئردئ اشارشئلئق قذرباندارئن، ساياسي قؤعئن-سذرگئنگة ذشئراعانداردئ ةسكة الاتئن كذن دةپ قاؤلئ شئعاردئث. مةن مذنئ ةستئپ، ةثئرةپ تذرئپ جئلادئم...

مةنئث اكة-شةشةمدئ، بئرگة تؤعان باؤئرلارئمدئ جاثا عانا قادئرلةپ، ةستئرتئپ وتئرعانداي سةزئندئم. بذكئل ةل بولئپ، ازا تذتئپ، بارلئعئ ةسكة الاتئندارئنا قؤاندئم.

اتا-انالارئمئز كورگةن وسئ قيئندئقتئ قازئرگئ جاستار كوكتةن تذسكةندةي بولماي، ءبئلئپ وسسة ةكةن دةيمئن. ولار اتالارئنئث ءجذرئپ وتكةن جولئن ءبئلؤئ ءتيئس.

مةن ءوزئثدئ بالام دةيمئن. جانئم، بالام، بذرئن ءوزئثدئ اياعئمنئث ءجذرئپ تذرعان كةزئندة كورةتئن ةدئم. ستيپةنديا اكةپ بةرةتئن ةدئث. اياقتان قالعالئ بئرنةشة جئل بولئپ كةتتئ. كورمةسةم دة تئلةكشئثمئن. ءوزئثدئ جانئمداي جاقسئ كورةمئن. مةنئث اشارشئلئق، قؤعئن-سذرگئن قذرباندارئ مةن پوليگون زاردابئن شةككةندةر تؤرالئ «عاسئر قاسئرةتتةرئ» دةگةن دةرةكتئ فيلمئمدئ قالاي وزئثة جةتكئزةمئن دةگةن ارماندامئن. قانشا تالپئنئس جاساسام دا جةتكئزة الماي-اق قويدئم. حاتئمدئ وقئساث، اياقاستئ قالدئرمايتئنئثا، جةكة فيلم ةتئپ شئعارتاتئنئثا سةنةمئن، وعان كوزئم جةتةدئ، قذلئنئم.

 مةنئث جاسئمدا تاريحتئ جوقتايتئن ةشكئم قالعان جوق. ءتئرئ قالعانئ مةن سياقتئ سويلةمةك تذگئلئ، ذل-قئزئنئث اتئن ذمئتئپ، ءوز بالاسئن تانئماي قالدئ. قذدايعا تاؤبة، مةن ءالئ كذنگة الجئماي، گازةتكة ينتةرأيؤ بةرئپ، وزئثة سالةم جولداپ وتئرمئن. اللانئث ماعان جاساعان جاقسئلئعئ وسئ شئعار...

 كةيدة سويلةؤگة شامام كةلمةي قالادئ. سوعان قاراماستان ذرپاققا ءبارئن ايتئپ، اماناتتاپ قالدئرعئم كةلةدئ. بذدان بولةك، ءذش كئتابئم دايئن تذر. اقتاؤ، اتئراؤ، قئزئلوردا، شئمكةنت، سةمةي، وسكةمةنگة جاعالاپ، كوپ تيراجبةن تارالسا ةكةن دةيمئن. قازئر كئتاپتاردئ ةكئ مئث دانامةن شئعاراتئن كورئنةدئ، ول مةنئث تؤعان جةرئم قارقارالئ اؤدانئنداعئ ءبئر اؤئلدئث ادامدارئنا دا جةتپةيدئ عوي. شئققان سوث، دذرئستاپ شئققانئ كةرةك. كوزئمنئث تئرئسئندة سول كئتاپتاردئ قولئما ذستاپ، كورئپ كةتسةم دةپ ويلايمئن. ارمانئم سول مةنئث. ونئ شئعارؤعا مةندة شاما جوق. ماعان وزئثنةن باسقا باسشئ بولئپ جذرگةن ازاماتتاردئث كومةكتةسةر سئثايئ بايقالمايدئ.

قذرئعان مئناؤ جاسئمدا، بةيشارا بولعان باسئمدا توسةكتة عانا جاتئپ، اركئمگة ءبئر تةلةفون سوعامئن. ءبئراق بذعان ءوزئث كئرئسپةسةث، ءوز بةتئمةن تذك شئعاتئن ءتذرئ جوق.

مةن بئلةمئن، سةن جةر استئنداعئ التئن-كذمئس، مئس-مئرئشتئ، مذنايدئ قالاي ءوندئرؤدئ بئلةسئث. اؤئل شارؤاشئلئعئنئث بابئنان دا حابارئث مول. اللاعا دا ءمئناجات ةتةسئث. ال ونةردئ جانئثمةن سذيةسئث. ونةردئ تذسئنگةننةن كةيئن عوي، ونةر ادامدارئن قذرمةتتةيتئنئث. سئياقئ تاعايئندايتئنئث. انشئلئگئث ءبئر توبة. مةنئ تذسئنةدئ دةپ وزئثة ءذمئت ارتامئن.

بالام، اركئمنئث ولةر الدئنداعئ اقئرعئ تئلةگئ، اقتئق ءسوزئ بولادئ. مةنئث تئلةگئم - وسئ.

وزئثة دةگةن شةكسئز قذرمةتپةن، ءسوزئمدئ جةرگة تاستامايدئ دةگةن ذلكةن سةنئممةن سالةم جولداپ وتئرعان - حابيبا اپاث.

حابيبا اپا ةندئگئ ءسوزدئ ماعان قاراپ جالعاستئردئ.

- اينالايئن، سةن مذنئ كوپ ذزاتپا! باسقا جذمئستارئثدئ قويا تذر دا وسئنئ جاز. جاسئ قذرعئر مئناؤ، دةنساؤلئق جوق. كةيدة قاتتئ قئسئلامئن. قازئر كةتةتئندةي بولئپ تذرامئن. باسئم اينالادئ، كوزئم قاراؤئتادئ. جانئمدئ قويارعا جةر تاپپايمئن. دارئگةرلةر «اؤرؤحاناعا جات» دةيدئ. جاتقئم كةلمةيدئ. ءتئپتئ «جةدةل جاردةم» دة شاقئرتپايمئن. ولار كةلسة، مةنئ الئپ كةتةدئ. ودان دا اقئرئ ولةدئ ةكةنمئن، ذيدة ولگةنئم دذرئس قوي.

 كومةكتئ تةك پرةزيدةنتتةن كذتةمئن. باياعئدا كئتابئمدئ بةرگةنمئن. «وقئ» دةپ ةدئم، «وقيمئن، اپا» دةدئ. «سةنئث وقيمئن دةگةنئثة سةنئپ تذرعان جوقپئن. قولئث تيمةيدئ. وقئماساث، مةن قاتتئ رةنجيمئن» دةدئم. «جوق، وقيمئن» دةپ كةسئپ ايتتئ. «ةندةشة، ماثدايئثدئ اكةل» دةپ ماثدايئنان سذيگةنمئن. بارلئق ويئم، ءذمئتئم سول عانا. وقئسا حابارلاسادئ دةپ تةلةفوننئث قاسئندا قوثئراؤئن كذتئپ وتئرامئن. بذرئن دا بئر رةت نذرسذلتانعا حات جازعانمئن. اتاقتئ ون ءذش ادامعا استانادان جةكة-جةكة مذراجاي سالؤ كةرةكتئگئن ايتقانمئن. حاتئمدئ كومةكشئلةرئ الئپ كةتئپ ةدئ، اياعئ حابارسئز قالدئ. مةن كورگة كئرگةننةن كةيئن، بذل كئتاپتار دذرئس شئعا ما، دذرئس شئقپاي ما، سونئسئ الاثداتادئ. بذل تئلةگئم دة ورئندالماسا، مةيلئ، قايتةم، ولة بةرةم، - دةگةن اپانئث ءسوزئن ةستئپ، باعانادان بةرئ ءوزئمدئ ذستاپ وتئرعان مةنئث دة جانارئمنان جاس مونشاقتاپ قويا بةردئ.

2اپانئث كذتؤشئسئ ءارئ قاراي كوپ شارشاتپاؤئمدئ ءوتئندئ. قوشتاسار ساتتة اپامةن سؤرةتكة تذسؤگة رذقسات سذرادئم. مةنئ قذشاقتاعالئ جاتئپ، شاشباؤئمنئث سئلدئرئن ةستئپ، ذستاي العان حابيبا اپا باعاناعئ كوثئلسئز اياقتالعان اثگئمةنئ كئلت باسقا ارناعا بذردئ. «شاشئثدئ ةشؤاقئتتا قيدئرما، قاراعئم. ايةلدئث كوركئ - شاش قوي. سونئ كةي قئزدار تذسئنبةيدئ. نةمةرةلةرئمنئث بارلئعئنئث شاشئ قئسقا. سونئ وزدةرئ ءسان كورةدئ، ادةمئلئك دةپ بئلةدئ. «ة-ة-ة، دذرئس ةكةن» دةپ قويامئن. مةنئث دة شاشئم وسئنداي ذزئن ةدئ، ءتذسئپ-ءتذسئپ دئم قالمادئ. سةنئث بذرئمئثا بؤئنئپ ولگةن جئگئتتة ارمان جوق قوي» دةپ ءبارئمئزدئ دؤ كذلدئردئ. 

كةتةرئمدة تاعئ دا بةتئمنةن ءسذيئپ شئعارئپ سالعان اپامنئث اقئرعئ اماناتئ مةن ارمانئن سئزدةرگة جةتكئزگةنشة اسئقتئم. ونئ ورئنداؤعا سئزدةر دة اسئقساثئزدار ةكةن، اعالار!

 دايئنداعان قانشايئم بايداؤلةت

 دةرةككوز: «ايقئن» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار