شةرؤباي قذرمانباي ذلئ: قازاقشا ذيرةنةمئن دةگةندةرگة جئيرما جئل ؤاقئت بةردئك

استانا. 19- تامئز. قازاقپارات. 29 - شئلدةدة ذكئمةت باسشئسئ كارئم ءماسئموأ تئلدةردئ قولدانؤ مةن دامئتؤدئث 2011-2020- جئلدارعا ارنالعان مةملةكةتتئك باعدارلاماسئنا سايكةس جاسالعان الداعئ ءذشجئلدئق ءئس-شارالاردئث جوسپارئن ءوز قاؤلئسئمةن بةكئتتئ. وسئدان كةيئن، مادةنيةت مينيسترلئگئ سةيسةنبئ كذنئ ارنايئ باسپاءسوز ءماسليحاتئن وتكئزئپ، مةملةكةتتئك تئلگة قاتئستئ تذيتكئلدئ ماسةلةلةردئ اشئق ايتتئ.
None
None

الايدا عالامتورداعئ بايبالامشئل باسئلئمدار: «ويباي، 2013- جئلدان باستاپ قازاقستان تازا قازاقشاعا كوشةدئ ةكةن» دةگةن قييامپذرئس اقپارات تاراتئپ، دذيئم جذرتتئ ءبئر دذرلئكتئردئ. مةملةكةتتئك ءتئلدئث توثئرةگئندةگئ داؤ-دامايدئث نةدةن شئققانئن بئلمةك بولئپ، ءبئز مادةنيةت مينيسترلئگئ ءتئل كوميتةتئنئث ءتوراعاسئ شةرؤباي قذرمانباي ذلئمةن ارنايئ سذحباتتاستئق.

جاس قازاق: شةرؤباي اعا، مادةنيةت مينيسترلئگئنئث جاؤاپتئ حاتشئسئ تذسئنئك بةرؤگة ءماجبذر بولعان بذل نة داؤ-داماي؟ الدة، قوعامدئ دذرلئكتئرؤ ءذشئن بذنئ بئرةؤلةر ادةيئ ئستةپ وتئر ما؟

شةرؤباي قذرمانباي ذلئ: بذل جةردة ورئنسئز دذرلئگؤدئث، دابئل قاعؤدئث ةش نةگئزئ جوق. ويتكةن سةبةبئ، اتا زاثئمئزدا تئلگة قاتئستئ قازاقستاندئقتاردئث قذقئقتارئنئث شةكتةلمةيتئندئگئ، ازاماتتاردئث تةث قذقئقتئ ةكةندئگئ تايعا تاثبا باسقانداي كورسةتئلگةن. مةنئث ويئمشا، مةملةكةتتئك تئلگة قارسئلئق كورسةتئپ، دذرئس تذسئنبةؤدئث ءبئر سةبةبئ - جذمئس توبئنداعئ زاث ءماتئنئنئث كةيبئر ورئس ءتئلدئ ةلةكتروندئق ب ا ق-قا شئعئپ كةتؤئنة بئرةؤلةر مذددةلئ بولؤئ كةرةك. ايتپةسة، ءالئ زاث جوباسئ رةتئندة قالئپتاسپاعان ءماتئندئ كئم جاريالايدئ؟!. جذمئس توبئنئث قذرامئندا 40 (ءتئل جاناشئرلارئ، قوعامدئق ذيئمداردئث وكئلدةرئ جانة ت.ب) ادام بار. ولار 40 ءتذرلئ ذسئنئس بةرسة، ءبئز ونئ تالقئلاؤعا مئندةتتئمئز. سول 40 تئث ئشئندة قولدانئستاعئ زاثدارئمئزعا قايشئ كةلةتئن ذسئنئستار دا بولؤئ مذمكئن. الايدا زاث جوباسئنئث ءماتئنئن ءالئ مةملةكةتتئك ورگاندارمةن كةلئسئپ، تالقئلاپ جاتئرمئز.

زاث جوباسئنئث كونستيتؤسيالئق زاثدارعا قايشئ كةلمةيتئنئن باقئلايتئن زاثگةرلةردةن تذراتئن عئلئمي ساراپتاما بار. بذل ءماتئن زاث جوباسئ بولئپ قالئپتاسئپ، ذكئمةتكة جئبةرئلگةنگة دةيئن، تئلگة مذددةلئ قوعام مذشةلةرئنئث ذسئنئستارئنئث بارلئعئ جوباعا ةنگئزئلؤئ كةرةك. سوندئقتان، ءالئ جاسالماعان زاث جوباسئنئث جذمئس نذسقاسئن سئناپ، الدئن الا دابئل قاعؤ - ورئنسئز.

قازاقشا ذيرةنةمئن دةگةندةرگة 20 جئل ؤاقئت بةردئك. وتة كةثپةيئلدئك، وتة شئدامدئلئق تانئتتئق. كوپ نارسةنئ تالاپ ةتپةدئك. سوندئقتان، ءئستئ ءسوزبذيداعا سالماي، ناقتئلئققا كوشكةنئمئز ءجون. ءبئر انئق نارسة - اتازاثئمئزعا، باسقا زاثدارئمئزعا قايشئ كةلةتئن، ادامداردئث قذقئعئن شةكتةيتئن زاث جوباسئن قابئلداؤعا قذزئرلئ مةملةكةتتئك ورگاندار (كونستيتؤسيالئق كةثةس، پارلامةنت، ذكئمةت، ادئلةت مينيسترلئگئ) جول بةرمةيدئ. ةكئنشئدةن، قازاقستاننئث بارلئق ازاماتتارئ مئناداي نارسةنئ جادئنا جاقسئلاپ توقئپ الؤئ كةرةك: قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث مةملةكةتتئك ءتئلئ - قازاق ءتئلئ. ونئث مارتةبةسئ باسقا بارلئق تئلدةن جوعارئ. «قازاقستاننئث ازاماتئمئن» دةيتئن، وسئ ةلدئث اؤاسئن جذتئپ، سؤئن ءئشئپ، وسئ ةلدة ءومئر ءسذرئپ جاتقان كةز كةلگةن ادام مةملةكةتتئك ءتئلدئ مةثگةرئپ، قذرمةتتةپ، كوزئنئث قاراشئعئنداي ساقتاؤعا مئندةتتئ. وسئنئ سانامئزعا ءسئثئرؤئمئز كةرةك. ذشئنشئدةن، مةملةكةتتئك ءتئل - قازاقستاندئقتاردئث باسئن بئرئكتئرةتئن باستئ قذرال. بذل جةردة تئلدئك تذرعئدان ءبولئنئس ةمةس، ءبئز مةملةكةتتئك ءتئلدئث بارشامئزدئ جاقئنداستئراتئن، ءبئر-ءبئرئمئزدئ تذگةل ءتذسئنئپ، قارئم-قاتئناس جاساي الاتئن تئلگة اينالدئرؤعا ذمتئلؤ كةرةك ةكةنئن ةثبةكتةگةن بالادان ةثكةيگةن قارتقا دةيئن ذعئنؤئ ءتيئس. تاسادان تذرئپ تاس اتؤدئث قاجةتئ جوق. ءبئز اشئق قوعام قذردئق، ةندةشة كةز كةلگةن ماسةلةنئ اشئق تالقئلاؤئمئز قاجةت. تورتئنشئدةن، ونداي قياس پئكئرلةردئ جازعان ادامداردئ جاؤ ساناپ، ول پئكئرلةردةن قورقئپ-ذركؤدئث قاجةتئ جوق. بذل - ءومئرئمئزدئث شئندئعئ. وسئنئث بارلئعئن ةسكةرة وتئرئپ، ءبئز بارشا قازاقستاندئقتاردئ باؤئرئمئزعا تارتئپ، بئرلئككة شاقئرئپ، ءتئلدئث توثئرةگئنة توپتاسؤئمئز كةرةك. سوندا عانا ءتئل بئرلئگئ ةل بئرلئگئنة اينالئپ، مةملةكةتتئك ءتئلدئث مةرةي-مارتةبةسئ وسة تذسةدئ.

جاس قازاق: «تئلدةر تؤرالئ» زاثعا وزگةرتؤلةر ةنگئزئلةدئ دةدئثئز. ول قانداي وزگةرئس؟

شةرؤباي قذرمانباي ذلئ: «تئلدةر تؤرالئ» زاثنئث قابئلدانعانئنا كوپ ؤاقئت ءوتتئ. ودان بةرئ ةلئمئزدةگئ تئلدئك احؤال وزگةرئسكة ذشئرادئ. ماسةلةن، سوثعئ ساناق بويئنشا جةرگئلئكتئ حالئق - قازاق ذلتئ سان جاعئنان باسئمدئققا ية بولدئ. ةكئنشئدةن، قازاقستاندئقتار مةملةكةتتئك ءتئلدئث قازاقستان حالقئن بئرئكتئرةتئن نةگئزگئ فاكتور ةكةنئن، قازاق ءتئلئنئث بولاشاعئ باياندئ بولاتئنئن سةزئنئپ، وعان سةنة باستادئ. وسئنداي جاعدايلاردئ ةسكةرة وتئرئپ، ءبئز اؤةلئ زاثنامالئق نةگئزئمئزگة وزگةرئستةر ةنگئزؤگة نيةتتةنئپ وتئرمئز. مئسالئ، ونوماستيكا. بذرئنعئ زاثنامادا اؤداندئق جةرلةردة ونوماستيكالئق كوميسسيا بولماعان. جةر-سؤ اتاؤلارئنا، قالاعا، اؤئلعا، كوشةگة نةمةسة ساياباققا بةلگئلئ ءبئر اتاؤ بةرؤ رةسپؤبليكالئق دةثگةيدة قاداعالانئپ وتئرادئ. زاثناماعا وسئنداي وزگةرئس ةنگئزدئك. ةكئنشئدةن، كوشةلةردةگئ جارناما، ءتئل مادةنيةتئنئث ساقتالؤئ. شةت تئلدةگئ جانة باسقا تئلدةگئ جارنامالاردئث مةملةكةتتئك تئلدةگئ ماثدايشالاردئث سانئنان ارتئپ كةتپةؤ جاعئن زاثدئق تذرعئدان رةتتةؤئمئز كةرةك. سوندا ءتئلئمئزدئث قادئر-قاسيةتئ، مةرةيئ ءوسئپ، قذرمةتئ ارتادئ. تاعئ ءبئر وزگةرئس - مةملةكةتتئك تئلدةگئ جازؤ قاتة جازئلسا، سول قاتةنئ جئبةرگةن، زاثنئث تالاپتارئن ورئنداماعان ادام جاؤاپقا تارتئلادئ. انئعئراق ايتساق، زاثنئث تالاپتارئن بذزعان جةكة تذلعاعا دا، زاثدئ تذلعاعا دا بئرنةشة ايلئق-ةسةپتئك كورسةتكئش كولةمئندة ايئپپذل سالؤ قاراستئرئلعان. بذگئنگئ قولدانئستاعئ «تئلدةر تؤرالئ» زاثدا مذنداي باپ ناقتئ كورسةتئلمةگةن ةدئ.

نةگئزئنةن العاندا، بذل «ءتئل تؤرالئ» زاثنئث جةكةلةگةن باپتارئ عانا. سوعان سايكةس، «جارناما تؤرالئ» زاثعا وزگةرئستةر ةنگئزئلؤئ مذمكئن. سونداي-اق بذل جةردةگئ ةث باستئ ماسةلة - قازاق قوعامئندا كوپتةن بةرئ اثگئمة تؤعئزئپ، الؤان ءتذرلئ پئكئرلةر ايتئلئپ كةلة جاتقان 23- باپ. بذل باپتا «مةملةكةتتئك ءتئلدئ قاجةتتئ دةثگةيدة بئلؤگة ءتيئستئ لاؤازئمدار مةن ماماندئقتاردئث ءتئزئمئ» دةگةن ماسةلة بار. ايتالئق، بذرئنعئ باعدارلامالاردا «مئناداي ماماندئق يةسئ نة لاؤازئم يةسئ، مةملةكةتتئك قئزمةتشئ (مئسالئ، دةپارتامةنت ديرةكتورئنئث ورئنباسارئ نةمةسة باسقارما باستئعئ نةمةسة باس ساراپشئ) مئناداي دةثگةيدة مةملةكةتتئك ءتئلدئ ءبئلؤئ كةرةك» دةگةن نارسة تالاپ ةتئلگةن جوق. ول جةردة ناقتئ كريتةريي، تالاپ قويئلعان جوق. بذل شةتئن ماسةلة قازئر زاث جوباسئندا تالقئلانؤ ذستئندة. وسئ ماسةلةنئ زاثعا ةنگئزةمئز. ياعني 23- باپتا ماماندئق پةن كاسئپ يةلةرئ انئقتالئپ (مئسال ءذشئن حالئققا قئزمةت كورسةتؤ ورتالئعئ، بانك، دذكةن جانة ت.ب. قئزمةت كورسةتةتئن جةرلةردةگئ) ازاماتتاردئث مةملةكةتتئك ءتئلدئ بةلگئلئ دةثگةيدة ءبئلؤئ ناقتئ مئندةتتةلةدئ. ماسةلةن، دارئگةر اؤئلدان كةلگةن اقساقالعا نةمةسة ءتئلدئ بئلمةيتئن باسقا ذلتتئث وكئلئنة: «قاي جةرئثئز اؤئرئپ تذر؟»، «مئنا جةرگة تذرئثئز، وتئرئثئز، تورلةتئثئز»، «اؤزئثئزدئ اشئثئز، كوزئثئزدئ كورسةتئثئز» دةگةن سوزدةردئ ايتا الؤئ كةرةك. بذل مئندةتتئ تذردة وسئ زاثنئث جوباسئندا قابئلداناتئن بولسا، وندا ءبئزدئث ازاماتتارئمئز ويلانادئ. ياعني قازاق تئلئنة ناقتئ قاجةتتئلئك تؤادئ. 2014-2016- جئلدار ارالئعئندا ئسكة اسؤئ ءتيئس باعدارلامانئث 2- كةزةثئندة وسئ تالاپتار جذزةگة اسئرئلا باستايدئ.

جاس قازاق: ال «مةملةكةتتئك ءتئل تؤرالئ» جاثا زاث قاشان قابئلدانادئ؟ قازاق ءتئلدئ قاؤئمنئث، ءتئل جاناشئرلارئنئث زارئعئپ كذتئپ وتئرعانئ وسئ ةمةس پة؟

شةرؤباي قذرمانباي ذلئ: جاثا زاث قابئلدانبايدئ. ءبئراق، تذتاستاي جاثا زاث بولماعانئمةن، بذل نةگئزگئ-نةگئزگئ باپتارئ بويئنشا وزگةرتؤلةر ةنگئزئلةتئن «ءتئل تؤرالئ» زاثنئث جاثا جوباسئ. وسئ قئركذيةكتة ءبئز ونئ دايئنداپ، ذكئمةتكة جئبةرةمئز. ءارئ قاراي ذكئمةت، پارلامةنت ونئ ءوزئنئث كذن تارتئبئنة قويادئ. ودان سوث، جاثا زاث جئلدئث اياعئنا دةيئن قابئلدانؤئ دا مذمكئن.

جاس قازاق: جالپئ قوعامداعئ ءتئل ماسةلةسئ تذپكئلئكتئ قاشان شةشئلةدئ؟

شةرؤباي قذرمانباي ذلئ: مةملةكةت رةتئندة، ذلت رةتئندة وركةندةيمئز، وسةمئز، داميمئز، بولاشاعئمئزعا نئق سةنئمدئ بولامئز دةيتئن بولساق، قازاقتئث ذل-قئزئ قازاقشا تاربيةلةنئپ، قازاقشا وقؤئ كةرةك! قازاقئ سانا قالئپتاستئرئپ، ءوزئنئث ءتئلئ مةن ءداستذرئن، ونةرئ مةن مادةنيةتئن، تاريحئن بويئنا ءسئثئرئپ، ودان سوث-اق شةت تئلدةرئن ذيرةنة بةرسئن. ويتكةنئ كوپ ءتئل بئلگةننئث ةش زيانئ جوق. ةث الدئمةن، بالالارئمئزدئ قازاقشا تاربيةلةپ-ءوسئرؤئمئز كةرةك. ءتئل ماسةلةسئن شةشؤدئث ةث ذلكةن تةتئگئ وسئندا. ةگةر قازاقستان حالقئنئث 65 پايئزئن قذرايتئن ذلت تذگةلدةي ءوز انا ءتئلئن مةثگةرئپ، ءبئر-بئرئمئزبةن ءوز تئلئمئزدة سويلةسئپ وتئرساق، بذعان ةلئمئزدةگئ تذركئتئلدةس باؤئرلارئمئز (ذيعئر، وزبةك، قئرعئز جانة ت.ب) قوسئلسا، سونداي-اق، قازاق ءتئلئن مةثگةرگةن كارئس پةن نةمئس، ورئس پةن ؤكراين (قذدايعا شذكئر، ولاردئث اراسئندا ءتئلدئ جاقسئ بئلةتئندةر از ةمةس) قوسئلسا، وندا مةملةكةتتئك تئلدة سويلةيتئن تئلدئك ورتا قالئپتاسادئ. سول ارقئلئ ءبئز ءتئلدئث ءئس جذزئندة ةلدئث باسئن بئرئكتئرةتئن فاكتور ةكةندئگئن دالةلدةيمئز جانة سوعان قول جةتكئزةمئز.

سوندئقتان، ءوزئن قازاقتئث ذلئمئن نة قئزئمئن دةپ ةسةپتةيتئن كةز كةلگةن ازامات ذرپاعئن قازاقشا وقئتئپ، تاربيةلةپ، بالاسئنا انا ءتئلئن ذيرةتؤدئ ازاماتتئق، پةرزةنتتئك پارئزئ دةپ ءبئلؤئ كةرةك. بذگئنگئ كذنئ ءتئلدئث بةلگئلئ ءبئر دارةجةدة قولدانئلماي، جذزةگة اسپاي جاتؤئن باسقالاردان كورؤ - نةگئزسئز. ويتكةنئ مةملةكةتتئك قئزمةتتة نةمةسة باسقا سالادا قئزمةت ةتئپ جذرگةندةردئث كوبئسئ - قازاق. مةن ولاردئ كئنالاؤدان اؤلاقپئن. ءبئراق، ءبئز بارلئعئن وزئمئزدةن باستاؤئمئز كةرةك. ول ءذشئن «قازاقتئث ذل-قئزئ قازاقشا تاربيةلةنئپ، قازاقشا وقؤئ كةرةك» دةگةن ذلئ ذران كوتةرؤئمئز كةرةك. ءبئز بولاشاقتا بالاسئن قازاقشا وقئتئپ، نة وقئتپاي جاتقانداردئ اشئق ايتئپ، كورسةتسةك قانا بةلگئلئ ءبئر ناتيجةگة جةتةمئز.

تولةن تئلةؤباي، استانا

تاقئرئپقا وراي

جاننا قذرمانعاليةأا،

ق ر مادةنيةت ءمينيسترئنئث جاؤاپتئ حاتشئسئ:

«ذلتئمئزدئث زيالئ قاؤئمئنا، ءتئل جاناشئرلارئنا، قازاق ءتئلئنئث سويئلئن سوعئپ جذرگةن جاستارعا ايتار نازئم بار. مةملةكةتتئك ءتئل تاعدئرئنا كةلگةندة بيلئكتئ سئناؤعا الدئمئزعا جان سالمايمئز. ءبئرئنشئ كةزةكتة بيلئكتئ سئناپ زارلايمئز، جئلايمئز. 20 جئلدا ءتئلدئث كوسةگةسئ كوگةرمةگةنئن بيلئكتةن كورةمئز. ال ةگةر اشئق پئكئرتالاسقا شئعؤعا كةلسةك، ورئس ءتئلدئ قاؤئمعا مذنئ ءتذسئندئرؤدئ ةشبئر زيالئ، ةشبئر ءتئل جاناشئرئ ئستةپ جاتقان جوق. بةس كذننئث ئشئندة ورئس ءتئلدئ ينتةرنةت رةسؤرسئندا زاث جوباسئ جونئندة بةس مئثنان استام پئكئر جازئلدئ. قازاق ءتئلدئ بئردة-ءبئر ب ا ق جذمعان اؤزئن اشقان جوق. نة بذرئس ةكةنئن، نة دذرئس ةكةنئن ايتقان ةمةس. «مادةنيةت مينيسترلئگئ نة ئستةيدئ ةكةن، جاعدايدان قالاي قذتئلئپ شئعادئ ةكةن؟» - دةپ سئن كوزبةن تاسادان قاراپ وتئر». («الاش ايناسئ» گازةتئنةن)

دةرةككوز: «جاس قازاق» گازةتئ

سوڭعى جاڭالىقتار